روز آتشین خودروسازان در بورس / بازار سیاه مدرنی به نام بورس / سایپا حق دارد عصبانی باشد!

کبنا ؛فروش خودرو در بورس کالا روز یکشنبه ۱۸ دی‌ماه با اتفاقاتی باورنکردنی همراه بود. افرادی که موفق شده اند در پایان این روز نفسگیر از رقابتی سنگین برنده بیرون بیایند، تمام معادلات بازار آزاد و حتی دوره‌های گذشته بورس کالا را به‌هم ریخته‌اند. احتمالا می‌توان موضوع را به بالا رفتن تجربه خریداران ربط داد و این‌طوری تحلیل کرد که دست بورس کالا برای خریداران رو شده است. پس با اعتماد به‌نفس بیشتر در مهلت ثبت سفارش، پیشنهاد‌های خود را مطرح می‌کنند و بی‌ترس و لرز تا پایان رقابت منتظر می‌مانند. شاید باور نکنید، اما خریداران پژو ۲۰۷ و تارا دنده دستی در این روز موفق شدند این خودرو‌ها را به ترتیب ۷۰ و ۵۰ میلیون تومان ارزان‌تر از عرضه‌های قبلی بورس تصاحب کنند. اتفاقی که خیلی برای فروشندگان خودرو در بورس خوشایند نخواهد بود. سایپا حق دارد عصبانی باشد، چون نتوانست برای دو هزار و ۴۰۰ دستگاه شاهین مشتری پیدا کند.
 اقدامات صورت گرفته براي سامان‌بخشي به بازار خودرو بدون بهره‌گيري از نظرات کارشناسي و نگاه جامعه به چالش‌هاي موجود نه تنها به بهينه‌تر شدن اوضاع کمکي نکرده بلکه آشفتگي بيشتري را موجب شده است. کارشناسان معتقدند عرضه خودرو در بورس با وجود رانت‌ها و بازارسازي‌هايي که صورت مي‌گيرد موجب ايجاد بازارسياه مدرني در بستري به نام بورس شده است که نه تنها منافع مردم را شامل نمي‌شود بلکه به منتفع شدن صاحبان اين صنعت منجر مي‌شود اين درحالي است که کارشناسان بر اين باور هستند که صنعت خودرو نياز به اصلاحات ساختاري و افزايش نظارت در اين حوزه براي بهبود نسبي نياز دارد.
پشت پرده واردات و عرضه خودرو در بورس
علي علي لو رئيس سابق کميته تحقيق و تفحص مجلس شوراي اسلامي در اين خصوص به آرمان ملي، گفت: ساختار مديريت صنعت خودرو اشتباه و غلط است و از اين رو تصميمات اخذ شده در زمينه‌هاي واردات، فروش خودرو از طريق بورس نيز اشتباه است و نتيجه‌اي در بر نخواهد داشت. او افزود: فرآيند واردات خودرو به خودي خود رويکردي مطلوب تلقي مي‌شود اما مديريت صورت گرفته در اين خصوص مناسب نيست و هيچ کمکي به تعديل قيمت و در راستاي حفظ منافع مردم شکل نگرفته است، هر چند اين معايب خيلي پيش از اجرايي شدن واردات خودرو به دولت و مسئولان ذيربط هشدار داده شده بود اما هيچ توجهي به نظرکارشناسان و دلسوزان در اين خصوص نشد، چراکه برخي منافعشان ايجاب مي‌کند که روند واردات خودرو فعلا به اين شکل باشد يا برخي از افراد هم شايد به اشتباه به تاييد روندِ فعلي امور در صنعت خودرو و تصميمات اخذ شده دراين خصوص مي‌پردازند. علي لو اضافه کرد: هر چند واردات خودرو مي‌تواند مزاياي خوبي مانند؛ از بين رفتن انحصار، تنوع انتخاب مصرف کننده، رقابتي شدن بازار خودرو و... را به دنبال داشته باشد اما با در پيش گرفتن روش و مديريت کنوني هيچ تغييري که ايجاد نمي‌شود بلکه به رانت بيشتر و خلأ و چالش‌هاي بيشتر خواهد انجاميد، تغيير در صنعت خودرو نياز به هدفمندسازي و تغيير ساختار در اين بخش نياز دارد که نياز به همت در بخش‌هاي مختلف و حذف رانت‌هاي مختلف در بخش‌هاي مختلف دارد.
ورود خودرو در بورس برخلاف اهداف کلي اين فرآيند است
اين نماينده سابق مجلس درباره ورود خودرو به بورس گفت: ورود هر کالايي به بورس با هدف تعديل قيمت و توسعه عدالت اجتماعي و حذف سوداگري و کشف قيمت‌هاي جديد و رعايت مصالح جديد مصرف کننده و توليدکننده انجام مي‌شود که با نظارت و مديريت مطلوب امکان پذير است اما فقدان نظارت در اين زمينه خروجي فرآيند ورود خودرو به بورس را معکوس ساخته است به نحوي که به محض عرضه خودرويي جديد در بورس تعدادي از افراد فعال در اين صنعت با رانت يا به شکل مستقيم بلافاصله اقدام به اعلام خودروهاي کاذب در بورس مي‌کنند و در صورت مواجهه با اعتراض با اين روند مي‌گويند خودرو با عرضه علني و مستقيم در بورس و به دليل متقاضي بسيار با قيمتي بالاتر از حد انتظار به فروش رفته است، اين در حالي است که خودِ مالکان به قيمت سازي و افزايش قيمت‌ها همزمان با عرضه خودرو اقدام مي‌کنند و در حقيقت بورس تبديل به بازار سياه مدرني در اين عرصه شده است.
سياه بازان بازار خودرو چه کساني هستند؟
رئيس سابق کميته تحقيق و تفحص مجلس صنعت خودرو توضيح داد: بسياري از کارشناسان و مسئولان تا کنون بارها نسبت به اين وضعيت به مجلس و مسئولان هشدار داده‌اند، اما گويا برخي مديران دوست ندارند که بشنوند و بازارسازي‌هاي موجود در اين زمينه را مي‌بينند، اما هيچ واکنشي نشان نمي‌دهند و در بسياري از موارد خودروهايي با ارزش مثلاً 350 هزار تومان به قيمت بيشتر به عنوان مثال حدود 450 هزار تومان در بورس به فروش مي‌رسد. علي لو بيان کرد: صنعت خودرو در اکثر عرصه‌ها مانند بورس مردم را مجبور مي‌کند تا بين دو گزينه بد و بدتر مجبور به انتخاب شود، اين مشکلي است که در اکثر دولت‌ها تا کنون وجود داشته است و بسياري اميدوار بودند که با آمدن آقاي رئيسي اين مشکل حل شود.
توقف بازار سياه خودرو در بورس کالا
اين گزارش حاکي است؛ درست قبل از انتشار اطلاعيه عرضه خودرو در بورس کالا، به يک باره قيمت خودرو در بازار آزاد افزايش مي‌يابد و عمليات رواني براي ترغيب مشتري و متقاضيان خودرو آغاز مي‌شود. اپليکيشن‌هاي فروش خودرو نيز قيمت خودروهاي مورد نظر که قرار است در بورس کالا عرضه شود را بالاتر از نرخ معقول آگهي مي‌کنند، آنگاه رسانه‌ها و سايت‌هاي خبري آگهي عرضه خودرو در بورس کالا را منتشر کرده و خريداران نيز باتوجه به قيمت‌هاي کاذب در بازار سياه فيزيکي، وسوسه مي‌شوند تا در بورس کالا براي خريد خودرو ورود کنند.
دلالي به شيوه نوين در بازار ارز و خودرو
از همين مرحله کار بازار سياه نوين عرضه خودرو در بورس کالا آغاز مي‌شود، سود را چه کساني مي‌برند؟ خودرو ساز، بورس کالا، کارگزاري بورس، دارايي و ديگر فعالان بازار خودرو. و اما چگونه؟ خودرو به‌طور مثال مبلغ تمام شده کارخانه آن 185 ميليون تومان است، با عوارض و دارايي و ديگر پرداختي آن قيمت نهايي آن 210 ميليون تومان خواهد بود که البته تحويل آن 90 روز آينده است، اما همينجاست که بازار سنتي کار خود را کرده است و متقاضيان فريب قيمت بازار آزاد را خورده و قيمت بيش از 50 درصد از قيمت کارخانه را ثبت مي‌کنند، به طوري که به اصطلاح کشف قيمت خودرو 185 ميليون تومان بر پايه 350 ميليون تومان خود را نگه ميدارد، اما همينجا داستان بازار سياه نوين تمام نمي شود، هزينه‌هاي جانبي است که براساس مبلغ کشف قيمت معامله محاسبه و توسط خريدار بايد پرداخت شود و ادامه داستان بازار سياه نوين براي خريداران ادامه خواهد داشت تا جايي که خودرو با 60 درصد قيمت بالاتر خريداري شده و اين افزايش قيمت کشف شده نيز به حساب خودروساز مي‌رود تا 90 روز ديگر که خودرو تحويل گردد.
ضرورت مقابله با بازار سياه خودرو
اما نکته جالب داستان اينجاست؛ در بوق و کرنا مي‌کنند که خريداران خودرو نسبت به بازار آزادخودرو سود کردند حال بايد چه کسي در مقابل گردنه سوداگري عرضه خودرو بايستد و با بازار سياه نوين مقابله کند تا جيب خريداران خالي نشود، سوالي است که بايد از نمايندگان مجلس در کميسيون صنايع سوال نمود و قوه قضائيه نيز به‌طور جد بايد جلوي اين مکانيزم نادرست عرضه خودرو را هرچه سريع‌تر بگيرند و زيان خريداران نيز جبران شود.
سود ۷۰ میلیونی خریداران پژو ۲۰۷ دنده‌ای
فرارو نیز نوشت، پژو ۲۰۷ دنده‌ای با چهار هزار دستگاه عرضه و ثبت شش هزار و ۶۸۳ تقاضا، مهمترین عرضه بورسی خودرو در روز یکشنبه ۱۸ دی‌ماه به‌حساب می‌آید. این خودرو با قیمت پایه ۱۸۵ میلیون به‌قول بورسی‌ها روی تابلو آمد و با استقبال نسبتا خوبی روبرو شد تا تقریبا دو هزار و ۶۸۳ نفر از متقاضیان دست خالی به‌خانه برگردند. چهار هزار برنده خرید پژو ۲۰۷ دنده ای، پیشنهاد‌هایی با متوسط قیمت ۳۷۶ میلیون ارائه داده بودند که با احتساب سایر هزینه‌ها ناچار به پرداخت ۴۳۰ میلیون تومان هستند. با این حال همه‌شان می‌توانند مزه پیروزی را زیر زبانشان احساس کنند، چون قیمت همین پژو ۲۰۷ دنده‌ای در بازار آزاد به حدود ۵۰۶ میلیون تومان می‌رسد. به این ترتیب خرید پژو ۲۰۷ دنده‌ای در بورس نسبت به بازار آزاد تقریبا ۷۶ میلیون تومان ارزان‌تر تمام شده است.
پیروزی ۲۰۰ میلیونی خریداران تارا دستی
قیمت تارا دنده دستی در بازار آزاد به حدود ۶۳۰ میلیون تومان رسیده است. برای همین حدود دو هزار و ۵۲۲ نفر در روز یکشنبه ۱۸ دی ماه صف کشیدند تا شانس خود را برای برنده شدن در مزایده بورس کالا امتحان کنند. همگی آن‌ها رقم ۲۵۶ ملیون و ۵۰۰ هزار تومان تعیین شده به‌عنوان قیمت پایه تارا دنده دستی را پرداخت کرده بودند، اما وضعیت به‌شکلی بود که دو هزار نفر می‌توانستند با دست پر رقابت را ترک کنند. درنهایت ۵۰ نفر با ارائه قیمت ۳۵۵ میلیون به مراد خود دست پیدا کردند. ۱۵ نفر با ارائه پیشنهاد ۳۵۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برنده شدند و ۳۸ نفر با مطرح کردن پیشنهاد ۳۵۲ میلیون یک دستگاه تارا دنده دستی را مال خود کردند. عرضه‌های بعدی نفس‌گیر انجام شد و در رقابتی نزدیک ۵۸۲ دستگاه تارا دستی به افرادی رسید که پیشنهاد ۳۵۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی ارائه مطرح کرده بودند. بالاخره در عرضه پایانی طلسم شکسته شد و هزار و ۳۰۹ نفر با ارائه پیشنهاد ۳۵۱ میلیون تومانی به عنوان برنده شناخته شدند و حدود ۵۲۲ نفر با دست خالی رقابت را ترک کردند.
بررسی اطلاعات عرضه روز یکشنبه ۱۸ دی ماه نشان می‌دهد، قیمت تمام شده تارا دستی با احتساب مالیات و سایر هزینه‌ها به حدود ۴۰۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. به این ترتیب خرید تارا دستی در بورس تقریبا ۲۰۰ میلیون تومان ارز‌ان‌تر از نرخ روز بازار آزاد انجام شده است.
عرضه روز یکشنبه تارا دستی یک نکته بااهمیت دیگر هم دارد؛ خریداران در این روز موفق شدند تارا دستی را تقریبا ۵۰ میلیون تومان ارزان‌تر از عرضه قبلی بورس کالا خریداری کنند. این مسئله را می‌توان به بالا رفتن تجربه متقاضیان خرید خودرو از بورس مرتبط دانست؟ احتمالا بله!
فاصله ۱۸۰ میلیونی پژو ۲۰۷ اتومات
بورس کالا در روز یکشنبه ۱۸ دی ماه همچنین میزبان عرضه دو هزار دستگاه پژو ۲۰۷ اتومات بود. این خودرو‌ها با قیمت پایه ۲۸۰ میلیون تومان روی تابلو رفتند و با توجه به حضور ۶۷۰ میلیون تومانی آن‌ها در بازار آزاد، پیش‌بینی می‌شد شاهد شکل‌گیری رقابتی سخت باشیم. در نهایت تمام دو هزار دستگاه با قیمت ۴۳۳ میلیون و ۵۴۲ هزار تومان به فروش رسیدند، اما نباید فراموش کرد که خریداران خودرو از بورس باید سایر هزینه ها، شامل مالیات، عوارض ارزش افزوده، شماره‌گذاری، بیمه، کارت هوشمند و... را هم پرداخت کنند. به این ترتیب قیمت تمام شده پژو ۲۰۷ اتومات در عرضه روز یکشنبه ۱۸ دی‌ماه به ۴۸۹ میلیون و ۹۳۸ هزار و ۳۵۰ تومان افزایش پیدا می‌کند. این عدد همچنان در مقایسه با قیمت پژو ۲۰۷ اتومات در بازار آزاد، ۱۸۰ میلیون تومان کمتر است. پس خریداران با خرسندی و احساس پیروزی زمین را ترک کرده‌اند.
شکستی دوباره برای شاهین و سایپا
فروش چهار هزار دستگاه شاهین در بورس برای روز یکشنبه ۱۸ دی‌ماه برنامه‌ریزی شده بود. حداقل سایپا انتظار رقم خوردن چنین اتفاقی را داشت، اما اوضاع طوری که آن‌ها می‌خواستند پیش نرفت. بررسی اطلاعات بازار نشان می‌دهد برای چهار هزار دستگاه عرضه شده، تنها هزار و ۵۴۵ تقاضا شکل گرفت. در چنین مواقعی معمولا پیشنهاد‌های فروش هم خیلی با رقم پایه فاصله نمی‌گیرند.
قیمت پایه فروش شاهین در بورس ۳۰۴ میلیون تومان اعلام شده بود و متقاضیان شرکت در عرضه باید ۱۰۰ درصد این رقم را پیش از عرضه به‌حساب وکالتی خود واریز می‌کردند. وقتی عرضه به پایان رسید مشخص شد برندگان، با احتساب مالیات و سایر هزینه‌ها، نهایتا ۳۴۶ میلیون تومان برای خرید شاهین از بورس هزینه پرداخت کنند. این گروه به‌طور طبیعی نباید از آنچه رخ داده ناراضی باشند، چون اگر فروش خودرو در بورس نبود و اسمشان در قرعه‌کشی بیرون نمی‌آند، آنها به‌ناچار باید روانه بازار آزاد می‌شدند و حدود ۵۰۰ میلیون تومان پول پرداخت می‌کردند.
قیمت شاهین در بازرا آزاد خودرو، حدود ۱۵۰ میلیون تومان از متوسط قیمت عرضه روز یکشنبه شاهین در بورس کالا گران‌تر است. این وسط کسی که باید دلخور باشد سایپا است، چون نتوانست برای حدود دو هزار و ۴۰۰ دستگاه شاهین خود مشتری پیدا کند. دلخوری دوم آن‌ها این است که شاهین‌های فروش رفته در عرضه اخیر تقریبا ۴۰ میلیون زیر قیمت فروش دوره‌های گذشته بورس توسط متقاضیان خریداری شده است. شما جای سایپا بوید، عصبانی نمی‌شدید؟
زمان فروش خودروهای وارداتی اعلام شد/ خبر مهم قالیباف برای بازار خودرو

سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت از عرضه ۱۷۰ هزار دستگاه خودرو توسط دو شرکت بزرگ خودروساز کشور در روزهای آینده خبر داد و گفت: ثبت سفارش واردات ۴۰ هزار خودرو انجام شده و اولین فروش خودروهای خارجی در دی ماه انجام خواهد شد.
 امید قالیباف در مورد آخرین وضعیت خودروهای وارداتی، اظهار کرد: تمام مجوزهای لازم برای فروش و شماره‌گذاری خودروهای وارداتی انجام شده است و اکنون هیچ مانعی برای واردات، ترخیص، شماره‌گذاری و فروش این خودروها وجود ندارد.
وی افزود: تا امروز حدود ۴۰ هزار ثبت سفارش برای واردات خودرو انجام شده و اولین فروش خودروهای خارجی در دی ماه انجام خواهد شد.
مشاور وزیر صمت ضمن تاکید بر شتاب گرفتن واردات، به فروش‌های بزرگ خودروهای داخلی اشاره کرد و گفت: در راستای هدف‌گذاری انجام شده وزارت صمت مبنی بر عرضه ۹۰۰ هزار دستگاه خودرو در ۶ ماه آینده، طی روزهای آینده حدود ۱۷۰ هزار دستگاه خودرو تولید داخل توسط دو شرکت بزرگ خودروساز عرضه خواهد شد.
وی به عرضه چهار هزار دستگاه شاهین که امروز در بورس انجام شد، اشاره کرد و ادامه داد: برای این تعداد عرضه تنها ۱۵۴۵ متقاضی وجود داشت که توانستند با همان قیمت پایه ۳۰۴ میلیون تومان خودرو خریداری کنند.
قالیباف گفت: فشار عرضه خودرو افزایش خواهد یافت که قطعا موجب اشباع بازار و حذف تقاضای سرمایه‌ای خواهد شد.
عرضه خودرو در بورس مانع رانت‌خواری است
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران به ایرنا، گفت: عرضه خودرو در بورس کالا مانع رانت‌خواری می‌شود، اما حال که فضا برای افزایش تولید فراهم است باید به رفع مشکلات موجود پرداخت.
«امیر حسن کاکایی» در تحلیل خود از عرضه خودروها در بورس کالا، افزود: در شرایط فعلی و با وجود فضای ابهام و همچنین برخی تنش‌ها در اقتصاد، باید این شیوه فروش خودرو را با سایر روش‌های موجود یعنی قیمت‌گذاری دستوری (شیوه قرعه‌کشی) و فروش در بازار آزاد تحلیل کرد.
وی بیان داشت: امروز به این اطمینان رسیده‌ایم که قیمت‌گذاری دستوری موجب کنترل قیمت‌ها در بازار نمی‌شود و افرادی که می‌گویند باید به این شیوه بازگردیم، سخت در اشتباه‌اند.
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: در خصوص عرضه با قیمت‌های نزدیک به حاشیه بازار که در دهه ۷۰ نیز تجربه شد، امروز قاطبه افراد و حتی سیاسیون با آن مخالف‌اند، زیرا آن را شیوه‌ای شفاف نمی‌دانند.
وی به شیوه عرضه در بورس اشاره کرد که در حقیقت اختراع ایرانی‌هاست و گفت: قیمت خودرو در بورس کالا در مکانیسمی کاملاً شفاف کشف می‌شود و حتی می‌توان مشخص کرد چه کسانی در طرح‌های فروش شرکت کنند.
خریداران واقعی در بورس خرید می‌کنند
کاکایی یادآور شد: در شیوه قرعه‌کشی، برخی افراد فقط به نوشتن نام خود بسنده می‌کردند و اگر قرعه به نامشان می‌افتاد به دنبال فراهم کردن پول لازم می‌رفتند، اما برای خریداری خودرو از بورس افراد باید پول داشته باشند و بر این اساس خریداران واقعی ورود می‌کنند.
وی اضافه کرد: همچنین در مقایسه با شیوه قیمت‌گذاری دستوری، رانت توزیع نمی‌شود که مردم برای آن صف بکشند؛ بنابراین بازار به تعادل نزدیک خواهد شد و مابه‌التفاوت قیمتی با بازار نیز می‌تواند از سوی خودروساز در تولید بیشتر به‌کار گرفته شود.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران اظهار داشت: در حدود پنج ماه گذشته که عرضه خودرو در بورس آغاز شده، شاهد کاهش قیمت خودروها نسبت به نرخ‌های بازاری بودیم، به‌طوری که هایما اس۷ ایران‌خودرو با قیمت پایه خریداری شد.
وی گفت: در خودروهای نسبتاً ارزان‌تری که وارد بورس شد نیز شاهد بودیم بورس کالا موجب افزایش قیمت نشد، هرچند در همین هفته‌های گذشته شاهد التهابات ارزی و افزایش نگرانی‌های اقتصادی نسبت به آینده و در نتیجه افزایش تقاضا برای خرید خودرو بودیم.
کاکایی با تاکید بر اینکه بورس کالا قرار نیست همه مشکلات قیمتی و بازار خودرو را حل کند، خاطرنشان کرد: امروز به‌طور قطع می‌توان گفت عرضه خودرو در بورس کالا جلوی رانت‌خواری را خواهد گرفت، اما این لزوماً به معنای حذف کامل دلالان یا کاهش قیمت‌ها نیست.
وی تاکید کرد: حال که با این شیوه فروش پول بیشتری به دست خودروسازان می‌رسد، باید موانع تولید آنها برطرف شود تا شاهد افزایش تولید خودرو و در نتیجه کاهش قیمت تمام شده باشیم.
به گزارش ایرنا، دیروز (یکشنبه) ۱۰ هزار دستگاه خودرو در بورس کالا عرضه شد که در این معاملات شاهد افت شدید قیمت‌ها نسبت به عرضه‌های قبلی و نیز بازار آزاد بودیم، به طوری که تارا دستی ۲۰۰ میلیون تومان زیر قیمت بازار به دست مصرف‌کننده رسید.
آمارها حاکی است در همین مدت کوتاه که تیراژ پایینی از محصولات خودروسازها به رینگ بورس کالا ورود کرده است، معادل هفت هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان منافع بین مشتریان، سهامداران و دولت توزیع شد.