تاریخ انتشار
دوشنبه ۲ آبان ۱۴۰۱ ساعت ۰۸:۵۹
کد مطلب : ۴۵۳۶۷۵
ورود به عصر تهدید‌های جدید
تابوی هسته‌ای شکست؛ توسل به سلاح هسته‌ای برای بقا
۰
کبنا ؛نقش برجسته تسلیحات هسته‌ای در عرصه ژئوپلتیک و تلاش‌های کشور‌های دیگر برای نیل بدان‌ها، این خطر را افزایش داده که تابوی هسته‌ای داشتن و استفاده از سلاح هسته‌ای در حال محو شدن است.
اکوایران نوشت: تهدید‌های ضمنی پوتین مبنی بر توسل احتمالی به سلاح هسته‌ای در جنگ اوکراین، گمانه زنی‌ها در باب وقوع نبرد هسته‌ای در ابعادی وسیع را افزایش داده و موجب شده تا این گونه سلاح‌ها که از زمان آغاز جنگ سرد تا به امروز بیش از همه جنبه بازدارندگی داشتند تا تهاجمی، به اهرم‌های هولناکی که قادرند نظم و ساختار ژئوپلتیکی جهانی را متحول کنند، تبدیل شوند.
در همین راستا ریچارد هاس، رئیس‌اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا با انتشار یادداشتی تحت عنوان «عصر تازه هسته‌ای» که ابتدا در نشریه پروجکت سیندیکیت منتشر شد و در شورای روابط خارجی اروپا باز نشر گردید با اشاره به افزایش تعداد بازیگرانی که به سلاح هسته‌ای مجهز هستند و همچنین تغییر فعل و انفعال جهانی در باب خطر وقوع نبرد هسته‌ای هشدار داده و نوشته که امروز برخلاف گذشت، سلاح هسته‌ای جنبه بازدارندگی‌اش را از دست داده و به اهرمی تهاجمی تبدیل شده است.
شکست تابوی هسته‌ای
سلاح‌های هسته‌ای از آگوست ۱۹۴۵، یعنی زمانی که ایالات متحده برای پایان دادن سریع به جنگ جهانی دوم، ژاپن را هدف حمله هسته‌ای‌اش قرار دارد، به یکی از مؤلفه‌های اصلی در روابط بین‌الملل تبدیل شد. از آن بازه زمانی تا به امروز هیچ کدام از بازیگران به این سلاح متوسل نشده‌اند و در طول جنگ سرد نیز به واسطه رویکرد منفعلانه ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی که رویاروی هم قرار گرفته بودند، جنگ سرد، سرد نگاه داشته شد.
علاوه بر این رایزنی‌ها در باب کنترل تسلیحات برای محدود کردن زرادخانه هسته‌ای هر دو کشور و توقف یا کاهش سرعت گسترش سلاح‌های هسته‌ای موفق بود. امروز هفت کشور دیگر نیز(بریتانیا، فرانسه، چین، اسرائیل، هند، پاکستان و کره شمالی) دارای سلاح هسته‌ای هستند.
حال سؤال این است که آیا ما در آستانه عصر جدیدی از گسترش زرادخانه هسته‌ای قرار داریم؟ طبیعتا نقش برجسته اینگونه تسلیحات در عرصه ژئوپلتیک و تلاش‌های کشور‌های دیگر برای نیل بدان‌ها، این خطر را افزایش داده که تابوی هسته‌ای داشتن و استفاده از سلاح هسته‌ای در حال محو شدن است و یا این که به دلیل گذشت زمان و ظهور نسل تازه‌ای از سلاح‌های هسته‌ای به اصطلاح تاکتیکی که نتایج فاجعه بار کم‌تری هم به دنبال دارد، دسترسی بدان‌ها را برای بسیاری از بازیگران ممکن کرده است.
عصر هراس
جنگ روسیه با اوکراین ورود به عصر تازه را از چند منظر محتمل‌تر کرده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، اوکراین تسلیحات هسته‌ای باقی مانده در خاک خود را در ازای تضمین‌های امنیتی تسلیم کرد. از آن زمان، روسیه دو بار به این کشور حمله کرده است، رخدادی که ممکن است دیگران را متقاعد کند که دست کشیدن از سلاح هسته‌ای امنیت یک کشور را کاهش می‌دهد.
در پی دومین حمله روسیه در اوایل سال جاری، ایالات متحده دخالت نظامی مستقیم در اوکراین را به دلیل نگرانی از این که اعزام نیرو و یا ایجاد منطقه پرواز ممنوعه می‌تواند منجر به جنگ جهانی سوم هسته‌ای شود، رد کرد. چین و دیگر بازیگران می‌توانند این تحولات را به عنوان دلیلی مبنی بر لزوم داشتن زرادخانه هسته‌ای قابل توجه قلمداد کنند؛ رخدادی که ایالات متحده را از حمله احتمالی منصرف کرده یا حداقل واشنگتن را وادار می‌کند تا با خویشتن داری بیشتر عمل کند.
اخیراً در پس زمینه شکست‌های مهم میدان نبرد، ولادیمیر پوتین تهدید کرده که از سلاح هسته‌ای در داخل یا نزدیک اوکراین استفاده خواهد کرد تا بدین طریق اوکراینی‌ها را مرعوب کرده و دولت‌های اروپایی و ایالات متحده را وادار کند تا در حمایتشلن از این کشور تجدید نظر کنند.
اهرمی برای بقا
تحولات در جغرافیا‌های دیگر هم به بازنگری در مورد ارزش سلاح‌های هسته‌ای کمک کرده است. رهبران در عراق و لیبی با کنار گذاشتن برنامه تسلیحاتی‌شان، از میان برداشته شدند؛ رخدادی که ممکن است موجب شود تا دیگران حفظ یا توسعه قابلیت‌های هسته‌ای را به عنوان مزیت دیده و داشتن و گسترشش را مزیت بدانند.
کره شمالی به نوبه خود با ادامه گسترش زرادخانه هسته‌ای‌اش، ایمن باقی مانده. جهان نیز یاد گرفته که با زرادخانه هسته‌ای اسرائیل، هند و پاکستان زندگی کند. خطر این‌ات که سلاح هسته‌ای بیشتر در دستان بازیگرانی باشد که استفاده مخرب از این تسلیحات را غیر قابل تصور نمی‌دانند. در کل داشتن سلاح هسته‌ای پتانسیل ایجاد نوعی سپر را دارد که می‌تواند تهاجم غیر هسته‌ای را رایج‌تر کند. حتی این باور که کشوری در حال حرکت به سوی تولید سلاح هسته‌ای است، می‌تواند نگرانی همسایگانش را تحریک کرده و احتمالاً زمینه را برای درگیری در پهنای وسیع‌تر را هموار کند.
با لحاظ کردن این تهدید‌ها، رویکرد اصلی این است که اطمینان حاصل شود که شمشیر‌های اتمی پوتین پاداشی دریافت نمی‌کند تا مبادا سابقه‌ای خطرناک ایجاد شود. این امر مستلزم حفظ حمایت نظامی و اقتصادی غرب از اوکراین و همچنین یادآوری منظم این حقیقت به روسیه توسط ایالات متحده و متحدانش است که عواقب هرگونه استفاده از سلاح هسته‌ای، خواه از جانب نیرو‌های نظامی روس در اوکراین یا هر بازیگر دخیل در این میدان، بسیار هولناک خواهد بود.
اکوایران نوشت: تهدید‌های ضمنی پوتین مبنی بر توسل احتمالی به سلاح هسته‌ای در جنگ اوکراین، گمانه زنی‌ها در باب وقوع نبرد هسته‌ای در ابعادی وسیع را افزایش داده و موجب شده تا این گونه سلاح‌ها که از زمان آغاز جنگ سرد تا به امروز بیش از همه جنبه بازدارندگی داشتند تا تهاجمی، به اهرم‌های هولناکی که قادرند نظم و ساختار ژئوپلتیکی جهانی را متحول کنند، تبدیل شوند.
در همین راستا ریچارد هاس، رئیس‌اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا با انتشار یادداشتی تحت عنوان «عصر تازه هسته‌ای» که ابتدا در نشریه پروجکت سیندیکیت منتشر شد و در شورای روابط خارجی اروپا باز نشر گردید با اشاره به افزایش تعداد بازیگرانی که به سلاح هسته‌ای مجهز هستند و همچنین تغییر فعل و انفعال جهانی در باب خطر وقوع نبرد هسته‌ای هشدار داده و نوشته که امروز برخلاف گذشت، سلاح هسته‌ای جنبه بازدارندگی‌اش را از دست داده و به اهرمی تهاجمی تبدیل شده است.
شکست تابوی هسته‌ای
سلاح‌های هسته‌ای از آگوست ۱۹۴۵، یعنی زمانی که ایالات متحده برای پایان دادن سریع به جنگ جهانی دوم، ژاپن را هدف حمله هسته‌ای‌اش قرار دارد، به یکی از مؤلفه‌های اصلی در روابط بین‌الملل تبدیل شد. از آن بازه زمانی تا به امروز هیچ کدام از بازیگران به این سلاح متوسل نشده‌اند و در طول جنگ سرد نیز به واسطه رویکرد منفعلانه ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی که رویاروی هم قرار گرفته بودند، جنگ سرد، سرد نگاه داشته شد.
علاوه بر این رایزنی‌ها در باب کنترل تسلیحات برای محدود کردن زرادخانه هسته‌ای هر دو کشور و توقف یا کاهش سرعت گسترش سلاح‌های هسته‌ای موفق بود. امروز هفت کشور دیگر نیز(بریتانیا، فرانسه، چین، اسرائیل، هند، پاکستان و کره شمالی) دارای سلاح هسته‌ای هستند.
حال سؤال این است که آیا ما در آستانه عصر جدیدی از گسترش زرادخانه هسته‌ای قرار داریم؟ طبیعتا نقش برجسته اینگونه تسلیحات در عرصه ژئوپلتیک و تلاش‌های کشور‌های دیگر برای نیل بدان‌ها، این خطر را افزایش داده که تابوی هسته‌ای داشتن و استفاده از سلاح هسته‌ای در حال محو شدن است و یا این که به دلیل گذشت زمان و ظهور نسل تازه‌ای از سلاح‌های هسته‌ای به اصطلاح تاکتیکی که نتایج فاجعه بار کم‌تری هم به دنبال دارد، دسترسی بدان‌ها را برای بسیاری از بازیگران ممکن کرده است.
عصر هراس
جنگ روسیه با اوکراین ورود به عصر تازه را از چند منظر محتمل‌تر کرده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، اوکراین تسلیحات هسته‌ای باقی مانده در خاک خود را در ازای تضمین‌های امنیتی تسلیم کرد. از آن زمان، روسیه دو بار به این کشور حمله کرده است، رخدادی که ممکن است دیگران را متقاعد کند که دست کشیدن از سلاح هسته‌ای امنیت یک کشور را کاهش می‌دهد.
در پی دومین حمله روسیه در اوایل سال جاری، ایالات متحده دخالت نظامی مستقیم در اوکراین را به دلیل نگرانی از این که اعزام نیرو و یا ایجاد منطقه پرواز ممنوعه می‌تواند منجر به جنگ جهانی سوم هسته‌ای شود، رد کرد. چین و دیگر بازیگران می‌توانند این تحولات را به عنوان دلیلی مبنی بر لزوم داشتن زرادخانه هسته‌ای قابل توجه قلمداد کنند؛ رخدادی که ایالات متحده را از حمله احتمالی منصرف کرده یا حداقل واشنگتن را وادار می‌کند تا با خویشتن داری بیشتر عمل کند.
اخیراً در پس زمینه شکست‌های مهم میدان نبرد، ولادیمیر پوتین تهدید کرده که از سلاح هسته‌ای در داخل یا نزدیک اوکراین استفاده خواهد کرد تا بدین طریق اوکراینی‌ها را مرعوب کرده و دولت‌های اروپایی و ایالات متحده را وادار کند تا در حمایتشلن از این کشور تجدید نظر کنند.
اهرمی برای بقا
تحولات در جغرافیا‌های دیگر هم به بازنگری در مورد ارزش سلاح‌های هسته‌ای کمک کرده است. رهبران در عراق و لیبی با کنار گذاشتن برنامه تسلیحاتی‌شان، از میان برداشته شدند؛ رخدادی که ممکن است موجب شود تا دیگران حفظ یا توسعه قابلیت‌های هسته‌ای را به عنوان مزیت دیده و داشتن و گسترشش را مزیت بدانند.
کره شمالی به نوبه خود با ادامه گسترش زرادخانه هسته‌ای‌اش، ایمن باقی مانده. جهان نیز یاد گرفته که با زرادخانه هسته‌ای اسرائیل، هند و پاکستان زندگی کند. خطر این‌ات که سلاح هسته‌ای بیشتر در دستان بازیگرانی باشد که استفاده مخرب از این تسلیحات را غیر قابل تصور نمی‌دانند. در کل داشتن سلاح هسته‌ای پتانسیل ایجاد نوعی سپر را دارد که می‌تواند تهاجم غیر هسته‌ای را رایج‌تر کند. حتی این باور که کشوری در حال حرکت به سوی تولید سلاح هسته‌ای است، می‌تواند نگرانی همسایگانش را تحریک کرده و احتمالاً زمینه را برای درگیری در پهنای وسیع‌تر را هموار کند.
با لحاظ کردن این تهدید‌ها، رویکرد اصلی این است که اطمینان حاصل شود که شمشیر‌های اتمی پوتین پاداشی دریافت نمی‌کند تا مبادا سابقه‌ای خطرناک ایجاد شود. این امر مستلزم حفظ حمایت نظامی و اقتصادی غرب از اوکراین و همچنین یادآوری منظم این حقیقت به روسیه توسط ایالات متحده و متحدانش است که عواقب هرگونه استفاده از سلاح هسته‌ای، خواه از جانب نیرو‌های نظامی روس در اوکراین یا هر بازیگر دخیل در این میدان، بسیار هولناک خواهد بود.
