تاریخ انتشار
شنبه ۳ آذر ۱۴۰۳ ساعت ۱۷:۵۴
کد مطلب : ۴۹۳۱۵۶
از بحران مهاجرت و ریزش نیرو تا برخورد فیزیکی؛
صدای گمشده پرستاران در تصمیم‌گیری‌های دولتی؛ از اضافه‌کاری معوقه تا بی‌عدالتی در حقوق و مهاجرت
۱
کبنا ؛اعتراضات پرستاران به شرایط نامساعد کاری، کمبود نیروی انسانی، اضافه‌کاری‌های اجباری و تأخیر در پرداخت‌ها، دولت را مجبور کرده تا اصلاحات فوری را برای حل بحران پرستاری در دستور کار قرار دهد. آمارهای هشداردهنده از مهاجرت گسترده پرستاران و نارضایتی فزاینده، بحران نیروی انسانی در نظام درمانی کشور را به نقطه بحرانی رسانده است.
به گزارش کبنا، اعتراضات پرستاران در ماه‌های اخیر به‌دلیل شرایط سخت کاری، کمبود شدید نیروی انسانی، اضافه‌کاری‌های اجباری و پرداخت‌های معوقه، دولت چهاردهم را وادار کرده تا رسیدگی به مشکلات آنها را در اولویت قرار دهد. رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری، اواسط ماه گذشته در گفت‌وگویی با ایسنا، با ارائه آمارهای تکان‌دهنده، از چالش‌های اساسی نظام سلامت در حوزه پرستاری پرده برداشت.
احمد نجاتیان با اشاره به خروج حدود ۱۵۰۰ نفر از شغل پرستاری در سال گذشته، و عدم تمایل بسیاری از دانش‌آموختگان رشته پرستاری به ورود به بازار کار پس از گذراندن طرح، اعلام کرد که آثار پدیده‌های «خروج از پرستاری»، «عدم تمایل برای ورود به موقعیت شغلی» و «مهاجرت» به وضوح مشهود است. همچنین با توجه به اینکه کشور در مسیر سالمندی قرار دارد و بسیاری از نیروی انسانی این روزها در آینده وارد دوران بازنشستگی می‌شوند، مشکلات فراوانی کشور را تهدید می‌کند. نجاتیان می‌گوید آمار مهاجرت پرستاران رو به افزایش است؛ به‌طوری که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، سالانه میانگین مهاجرت پرستاران دوبرابر شده است.
تأخیر در افزایش اضافه‌کاری پرستاران به دلیل عدم تأمین اعتبار
اما امروز عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، در پاسخ به سوالی درباره افزایش اضافه‌کاری پرستاران، گفت که این افزایش هنوز اعمال نشده است. او تأخیر در پرداخت را ناشی از نبود منابع مالی مشخص دانست و توضیح داد که سازمان امور اداری و استخدامی پیشنهاد داده بود از درآمد اختصاصی دانشگاه‌ها برای این پرداخت استفاده شود، اما وزارت بهداشت به دلیل ضعف مالی دانشگاه‌ها این پیشنهاد را رد کرد.
بنا به گزارش تسنیم، عبادی افزود: «اگر منابع مالی کافی در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها وجود داشت، بسیاری از این معوقات و تأخیرها رخ نمی‌داد». او همچنین اشاره کرد که وزارت بهداشت منتظر مصوبه جدید شورای حقوق و دستمزد است تا امکان استفاده از منابع عمومی برای این پرداخت فراهم شود.
در بخش دیگری از صحبت‌های خود، عبادی درباره وضعیت پرداخت معوقات پرستاران گفت: پرداخت اضافه کار پرستاران به طور میانگین در کشور به خرداد 1403 رسیده است و درباره تعرفه‌های خدمات پرستاری نیز تا پایان سال 1402 در کشور تسویه شده است و حدود 30 دانشگاه نیز به لحاظ پرداخت تعرفه‌ها به سال 1403 رسیده‌‌اند و به طور میانگین می‌توان گفت که دانشگاه‌های علوم پزشکی تعرفه خدمات پرستاری را تا فروردین 1403پرداخت کرده‌اند. در پایان، او علت تأخیر در پرداخت‌ها را ناترازی میان اعتبارات سالانه و رشد تعرفه‌ها با قیمت تمام‌شده خدمات عنوان کرد و افزود: در حال حاضر بسیاری از دانشگاه‌ها با تراز منفی مواجه هستند.
معوقات و اضافه‌کاری‌های کم‌ارزش
پرستاران علاوه بر حقوق ناکافی، از فشارهای شغلی، استرس ناشی از شرایط کاری و حجم بالای کار شکایت دارند. یکی از پرستاران در این باره به اکوایران، گفت: «شب‌کاری‌های مداوم، تعطیلی‌های لغوشده و مواجهه روزانه با غم بیماران، انرژی ما را تحلیل می‌برد، اما حقوق و مزایای ما با این زحمات تناسب ندارد» و این مسائل باعث شده بسیاری از آنها انگیزه‌ای برای ادامه کار نداشته باشند.
تأخیر در پرداخت حقوق و نرخ پایین اضافه‌کاری، از مهم‌ترین مشکلات پرستاران است. پرستاری با 17 سال سابقه کار نیز تاکید کرد: «ما گاهی تا یک سال حقوق معوقه داریم و اضافه‌کاری‌هایمان با زمانی‌که می‌گذاریم تناسبی ندارد. نرخ اضافه‌کاری حتی برای باسابقه‌ترین پرستاران از ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان بیشتر نیست».
او همچنین ادامه داد: «حتی زمانی که خودمان نیاز به خدمات بیمارستانی داریم، باید هزینه آن را بپردازیم. هیچ خدمات رایگانی برای پرستاران وجود ندارد و حتی تخفیف‌ها هم ناچیز هستند.»
از بحران مهاجرت و ریزش نیرو تا برخورد فیزیکی
پرستاری با ۲۲ سال سابقه کار با وجود علاقه به حرفه خود در گفت وگو با اکوایران، از شرایط دشوار اقتصادی و بی‌توجهی مسئولان گلایه کرد و گفت: «ما پرستاران به کار خود عشق می‌ورزیم، چرا که اگر عشق و علاقه پشت این شغل پرمشقت و پراسترس نباشد، ادامه آن ممکن نخواهد بود. با این حال، در شرایطی که اقتصاد دچار نابه‌سامانی است و تورم به‌شدت افزایش یافته، ما همچنان از پرداختی مناسب برای این کار سخت محرومیم؛ به گونه‌ای که قادر به تأمین نیازهای اولیه خانواده‌مان نیستیم. همین موضوع باعث می‌شود تا عشق به کار و انگیزه‌مان از بین برود.»
او ادامه داد: «پرستاران به دلیل همین شرایط، در حال مهاجرت به کشورهای اروپایی و دیگر مناطق هستند؛ چرا که در آن‌جا جایگاه و ارزشی برای ما قائلند. بسیاری از دوستانم که شرایطش را داشتند، مهاجرت کردند و با وجود غربت و دوری از خانواده، از شرایط کاری‌شان راضی هستند.»
ما به «سنگ زیرین آسیاب» تبدیل شده‌ایم
این پرستار در گفت‌وگو با اکوایران همچنین تاکید کرد: «ما در محیط کار نیز به دلیل فشارهای اجتماعی و اقتصادی بر مردم، همیشه با بی‌احترامی، توهین و حتی گاهی برخورد فیزیکی از سوی بیماران و همراهان آنها مواجه می‌شویم. اما با این حال، به دلیل روحیه درمانی که داریم، کوتاه می‌آییم و شرایط بیماران را درک می‌کنیم؛ به عبارت دیگر، در این میان، ما به «سنگ زیرین آسیاب» تبدیل شده‌ایم. از یک سو تحت فشار مسئولان بی‌توجه به معیشت خود هستیم و از سوی دیگر فشار توهین‌ها و تحقیرها از سوی برخی بیماران و همراهان. آیا چنین شرایطی قابل تحمل است؟»
او این‌گونه ادامه داد: «با بیش از ۱۳۰ ساعت اضافه‌کار در ماه، حقوقم تنها ۲۳ میلیون تومان است. ساعتی ۵۰ هزار تومان اضافه‌کار دریافت می‌کنم؛ در حالی که همکارانم در بیمارستان‌های دانشگاهی با همین سابقه کمتر از این مبلغ هم می‌گیرند؛ برای هیچ‌کس دیگر انگیزه‌ای نمانده است. مهاجرت و استعفا به گزینه‌های اصلی تبدیل شده‌اند. هر ماه شاهد ریزش نیرو هستیم. همه در حال مهاجرت یا استعفا هستند. ما به همه خدمات می‌دهیم، اما در حق خودمان خدماتی دریافت نمی‌کنیم. در دوران کرونا، پرستاران زیادی جان خود را از دست دادند یا دچار آسیب‌های جدی شدند، اما این فداکاری‌ها هیچ‌گاه به طور شایسته تقدیر نشد.»
بی‌عدالتی در افزایش حقوق
پرستاران نسبت به تبعیض میان خود و پزشکان اعتراض دارند. یکی دیگر از آنها گفت: «حقوق پزشکان که پیش‌تر دوبرابر ما بود، اکنون به 6 برابر رسیده است. در یک سال اخیر، حقوق آنها چندین بار افزایش یافته، اما حقوق ما تغییر محسوسی نکرده است.»
از او پرسیدم که چرا با وجود سختی کار در طول سال‌های اخیر، به تازگی دست به اعتراض زدید؟ او این‌گونه پاسخ داد: «ما پرستاران به صبر و تحمل زیاد معروف هستیم، اما فشار تورم و افزایش اندک حقوق، در نهایت ما را وادار به اعتراض کرد. امروز دیگر کارد به استخوان رسیده است.»
کمبود نیروی پرستاری و فشارهای شغلی، کیفیت خدمات درمانی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. اگر مشکلات پرستاران حل نشود، مهاجرت و استعفای آنها نظام سلامت کشور را با بحرانی جدی روبه‌رو خواهد کرد؛ بحرانی‌که تبعات آن دامان بیماران و کل جامعه را خواهد گرفت.
به گزارش کبنا، اعتراضات پرستاران در ماه‌های اخیر به‌دلیل شرایط سخت کاری، کمبود شدید نیروی انسانی، اضافه‌کاری‌های اجباری و پرداخت‌های معوقه، دولت چهاردهم را وادار کرده تا رسیدگی به مشکلات آنها را در اولویت قرار دهد. رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری، اواسط ماه گذشته در گفت‌وگویی با ایسنا، با ارائه آمارهای تکان‌دهنده، از چالش‌های اساسی نظام سلامت در حوزه پرستاری پرده برداشت.
احمد نجاتیان با اشاره به خروج حدود ۱۵۰۰ نفر از شغل پرستاری در سال گذشته، و عدم تمایل بسیاری از دانش‌آموختگان رشته پرستاری به ورود به بازار کار پس از گذراندن طرح، اعلام کرد که آثار پدیده‌های «خروج از پرستاری»، «عدم تمایل برای ورود به موقعیت شغلی» و «مهاجرت» به وضوح مشهود است. همچنین با توجه به اینکه کشور در مسیر سالمندی قرار دارد و بسیاری از نیروی انسانی این روزها در آینده وارد دوران بازنشستگی می‌شوند، مشکلات فراوانی کشور را تهدید می‌کند. نجاتیان می‌گوید آمار مهاجرت پرستاران رو به افزایش است؛ به‌طوری که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، سالانه میانگین مهاجرت پرستاران دوبرابر شده است.
تأخیر در افزایش اضافه‌کاری پرستاران به دلیل عدم تأمین اعتبار
اما امروز عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، در پاسخ به سوالی درباره افزایش اضافه‌کاری پرستاران، گفت که این افزایش هنوز اعمال نشده است. او تأخیر در پرداخت را ناشی از نبود منابع مالی مشخص دانست و توضیح داد که سازمان امور اداری و استخدامی پیشنهاد داده بود از درآمد اختصاصی دانشگاه‌ها برای این پرداخت استفاده شود، اما وزارت بهداشت به دلیل ضعف مالی دانشگاه‌ها این پیشنهاد را رد کرد.
بنا به گزارش تسنیم، عبادی افزود: «اگر منابع مالی کافی در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها وجود داشت، بسیاری از این معوقات و تأخیرها رخ نمی‌داد». او همچنین اشاره کرد که وزارت بهداشت منتظر مصوبه جدید شورای حقوق و دستمزد است تا امکان استفاده از منابع عمومی برای این پرداخت فراهم شود.
در بخش دیگری از صحبت‌های خود، عبادی درباره وضعیت پرداخت معوقات پرستاران گفت: پرداخت اضافه کار پرستاران به طور میانگین در کشور به خرداد 1403 رسیده است و درباره تعرفه‌های خدمات پرستاری نیز تا پایان سال 1402 در کشور تسویه شده است و حدود 30 دانشگاه نیز به لحاظ پرداخت تعرفه‌ها به سال 1403 رسیده‌‌اند و به طور میانگین می‌توان گفت که دانشگاه‌های علوم پزشکی تعرفه خدمات پرستاری را تا فروردین 1403پرداخت کرده‌اند. در پایان، او علت تأخیر در پرداخت‌ها را ناترازی میان اعتبارات سالانه و رشد تعرفه‌ها با قیمت تمام‌شده خدمات عنوان کرد و افزود: در حال حاضر بسیاری از دانشگاه‌ها با تراز منفی مواجه هستند.
معوقات و اضافه‌کاری‌های کم‌ارزش
پرستاران علاوه بر حقوق ناکافی، از فشارهای شغلی، استرس ناشی از شرایط کاری و حجم بالای کار شکایت دارند. یکی از پرستاران در این باره به اکوایران، گفت: «شب‌کاری‌های مداوم، تعطیلی‌های لغوشده و مواجهه روزانه با غم بیماران، انرژی ما را تحلیل می‌برد، اما حقوق و مزایای ما با این زحمات تناسب ندارد» و این مسائل باعث شده بسیاری از آنها انگیزه‌ای برای ادامه کار نداشته باشند.
تأخیر در پرداخت حقوق و نرخ پایین اضافه‌کاری، از مهم‌ترین مشکلات پرستاران است. پرستاری با 17 سال سابقه کار نیز تاکید کرد: «ما گاهی تا یک سال حقوق معوقه داریم و اضافه‌کاری‌هایمان با زمانی‌که می‌گذاریم تناسبی ندارد. نرخ اضافه‌کاری حتی برای باسابقه‌ترین پرستاران از ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان بیشتر نیست».
او همچنین ادامه داد: «حتی زمانی که خودمان نیاز به خدمات بیمارستانی داریم، باید هزینه آن را بپردازیم. هیچ خدمات رایگانی برای پرستاران وجود ندارد و حتی تخفیف‌ها هم ناچیز هستند.»
از بحران مهاجرت و ریزش نیرو تا برخورد فیزیکی
پرستاری با ۲۲ سال سابقه کار با وجود علاقه به حرفه خود در گفت وگو با اکوایران، از شرایط دشوار اقتصادی و بی‌توجهی مسئولان گلایه کرد و گفت: «ما پرستاران به کار خود عشق می‌ورزیم، چرا که اگر عشق و علاقه پشت این شغل پرمشقت و پراسترس نباشد، ادامه آن ممکن نخواهد بود. با این حال، در شرایطی که اقتصاد دچار نابه‌سامانی است و تورم به‌شدت افزایش یافته، ما همچنان از پرداختی مناسب برای این کار سخت محرومیم؛ به گونه‌ای که قادر به تأمین نیازهای اولیه خانواده‌مان نیستیم. همین موضوع باعث می‌شود تا عشق به کار و انگیزه‌مان از بین برود.»
او ادامه داد: «پرستاران به دلیل همین شرایط، در حال مهاجرت به کشورهای اروپایی و دیگر مناطق هستند؛ چرا که در آن‌جا جایگاه و ارزشی برای ما قائلند. بسیاری از دوستانم که شرایطش را داشتند، مهاجرت کردند و با وجود غربت و دوری از خانواده، از شرایط کاری‌شان راضی هستند.»
ما به «سنگ زیرین آسیاب» تبدیل شده‌ایم
این پرستار در گفت‌وگو با اکوایران همچنین تاکید کرد: «ما در محیط کار نیز به دلیل فشارهای اجتماعی و اقتصادی بر مردم، همیشه با بی‌احترامی، توهین و حتی گاهی برخورد فیزیکی از سوی بیماران و همراهان آنها مواجه می‌شویم. اما با این حال، به دلیل روحیه درمانی که داریم، کوتاه می‌آییم و شرایط بیماران را درک می‌کنیم؛ به عبارت دیگر، در این میان، ما به «سنگ زیرین آسیاب» تبدیل شده‌ایم. از یک سو تحت فشار مسئولان بی‌توجه به معیشت خود هستیم و از سوی دیگر فشار توهین‌ها و تحقیرها از سوی برخی بیماران و همراهان. آیا چنین شرایطی قابل تحمل است؟»
او این‌گونه ادامه داد: «با بیش از ۱۳۰ ساعت اضافه‌کار در ماه، حقوقم تنها ۲۳ میلیون تومان است. ساعتی ۵۰ هزار تومان اضافه‌کار دریافت می‌کنم؛ در حالی که همکارانم در بیمارستان‌های دانشگاهی با همین سابقه کمتر از این مبلغ هم می‌گیرند؛ برای هیچ‌کس دیگر انگیزه‌ای نمانده است. مهاجرت و استعفا به گزینه‌های اصلی تبدیل شده‌اند. هر ماه شاهد ریزش نیرو هستیم. همه در حال مهاجرت یا استعفا هستند. ما به همه خدمات می‌دهیم، اما در حق خودمان خدماتی دریافت نمی‌کنیم. در دوران کرونا، پرستاران زیادی جان خود را از دست دادند یا دچار آسیب‌های جدی شدند، اما این فداکاری‌ها هیچ‌گاه به طور شایسته تقدیر نشد.»
بی‌عدالتی در افزایش حقوق
پرستاران نسبت به تبعیض میان خود و پزشکان اعتراض دارند. یکی دیگر از آنها گفت: «حقوق پزشکان که پیش‌تر دوبرابر ما بود، اکنون به 6 برابر رسیده است. در یک سال اخیر، حقوق آنها چندین بار افزایش یافته، اما حقوق ما تغییر محسوسی نکرده است.»
از او پرسیدم که چرا با وجود سختی کار در طول سال‌های اخیر، به تازگی دست به اعتراض زدید؟ او این‌گونه پاسخ داد: «ما پرستاران به صبر و تحمل زیاد معروف هستیم، اما فشار تورم و افزایش اندک حقوق، در نهایت ما را وادار به اعتراض کرد. امروز دیگر کارد به استخوان رسیده است.»
کمبود نیروی پرستاری و فشارهای شغلی، کیفیت خدمات درمانی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. اگر مشکلات پرستاران حل نشود، مهاجرت و استعفای آنها نظام سلامت کشور را با بحرانی جدی روبه‌رو خواهد کرد؛ بحرانی‌که تبعات آن دامان بیماران و کل جامعه را خواهد گرفت.
