تاریخ انتشار
شنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ ساعت ۱۴:۳۹
کد مطلب : ۴۷۷۰۵۹
برای حفاظت از جنگل های بلوط زاگرس؛
مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد به سبک بنیادهای «اَلگن» و «زاگرس» عمل کند
۰
کبنا ؛سید حسن جوادی زاده - روزنامه‌نگار و فعال اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد - هر ساله حجم زیادی از جنگل‌های زاگرس در کهگیلویه و بویراحمد به دلیل نبود امکانات و تدبیر لازم در آتش می‌سوزد. اکنون برای حفاظت از این جنگل‌ها مردم دست‌به‌کار شده‌اند و ۲ بنیاد مردمی "الگن" و "زاگرس" با مشارکت مردم و بدون کمک سازمان‌های دولتی حجم زیادی از جنگل‌های استان را مراقبت کرده و از بروز هرگونه آتش‌سوزی در این مناطق جلوگیری می‌کنند.
آتش‌سوزی به دلیل خطای انسانی و نبود تدبیر لازم هرساله جان جنگل‌های رشته‌کوه زاگرس را به لب رسانده و نفسشان را قطع می‌کند؛ اما با فعالیت و شکل‌گیری بنیاد "الگن"، جنگل‌های بلوط این بخش از رشته‌کوه زاگرس با مهرورزی طبیعت دوستان انصاری نه‌تنها به زادوولد خود ادامه داده؛ بلکه شکوفایی و برگشت طبیعی حیات‌وحش این بخش از جنگل را زنده کرده است.
"سعید انصاریان"، "بنیاد اَلگن" را در زادگاهش روستای گردشگری "اَلگن" از توابع بخش "چاروسا" در ۷۰ کیلومتری مرکز شهرستان کهگیلویه بنا نهاد که باهدف مراقبت و قُرُق یک هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس با اتکا به کمک‌های مردمی توأم بامانع شدن ورود دام، حذف کشاورزی در زیر اشکوب و حذف جمع‌آوری دانه‌های بلوط از سال ۱۳۹۸ تاکنون فعالیت خود را در این منطقه ادامه می‌دهد.
"سعید انصاریان" شاعر و مستندسازی که پس از بازگشت به زادگاهش و تأسیس این بنیاد با اقناع‌سازی روستاییان علاوه بر پیشگیری از فعالیت‌های آسیب‌زا به طبیعت، تاکنون هزاران بلوط در این روستا کاشته است و حتی به باور کارشناسان همراه با احیای جنگل‌های این خطه، زمینه بازگشت حیات‌وحش به چرخه طبیعت را فراهم کرده است.
انصاریان علاوه بر کاشت و مراقبت از بلوط، به آموزش کودکان روستا (حافظان آینده) و بازسازی بناهای متروکه بومی برای شکل‌گیری چرخه اقتصادی و گردشگری روستا می‌پردازد، همچنین در روستای ۷۰ خانواری "اَلگِن" پایگاه سرای امید برای پرورش نیروهای حرفه‌ای دادخواه دیده‌بانی از جنگل‌های زاگرس ایجاد کرده است.
با این فعالیت‌ها و مراقبت‌های مستمر و همراه‌کردن جوامع محلی تاکنون نه‌تنها خبری از آتش‌سوزی در جنگل‌های اطراف روستای "اَلگِن" گزارش نشده است؛ بلکه بنا به گفته برخی از شاهدان عینی تعداد زادآوری و احیای جنگل‌های این خطه بیشتر و شکوفاتر شده است.
"تَنگ ماغر" از توابع شهرستان "بهمئی" بافاصله ۴۰ کیلومتری از شهرستان بهبهان را طبیعت دوستی دیگر با بناکردن بنیاد "زاگرس" از ۲ سال گذشته مراقبت می‌کند که نشان از وجود انسان‌های فرهیخته‌ای همانند"کمال محمدی" در این خطه سرشار از نعمت‌های بکر خدادادی اما محروم از امکانات خدماتی و زیرساختی است.
"کمال محمدی" بانی بنیاد "زاگرس" که حفاظت از ۵۰۰ هکتار جنگل و مرتع این منطقه را از آبان ۱۴۰۲ با همراهی جامعه محلی آغاز کرده و به گفته وی ۷ سال قُرُق این بخش ادامه دارد.
محمدی اظهار کرد: اگرچه همه ۵۰۰ هکتار از جنگل‌ها قرق هستند؛ ولی به دلیل حضور چند خانه عشایری ۳۰۰ هکتار کاملاً قرق است و با حمایت جامعه محلی ورود دام به این مقدار ممنوع است؛ اما مابقی قُرُق، ضمن حفاظت و مراقبت از قطع درختان و جلوگیری از هر گونه آسیب، ورود دام در این ۲۰۰ هکتار باقیمانده وجود دارد.
وی گفت: این بخش از منطقه درگذشته میزبان حدود ۳۰۰ خانواده عشایری بود؛ اما هم اکنون کمتر از ۳۰ خانواده عشایری در اینجا زندگی می‌کنند که با همراهی همین خانواده‌ها حفاظت از این بخش از جنگل‌ها را انجام می‌دهیم.
این جوان پرانرژی و خوش‌ذوق قبل از قرق کردن این بخش از جنگل‌ها و بر اساس حس مسئولیت‌پذیری خود فعالیت آموزشی "کتاب‌خوانی" در روستاهای محروم این خطه را دنبال می‌کرد که پس از این فعالیت‌ها بنیاد زاگرس را بنا کرد.
فعالیت ابتدایی "بنیاد زاگرس" کاشت درخت ثمری در روستاهای محروم شهرستان بهمئی بود که به گفته وی با حمایت و همراهی مردمان این مناطق در طول ۲ سال حدود ۶۰ هزار نهال درخت مرکبات لیمو و پرتقال کاشتند.
محمدی ادامه داد: با تشویق و توجیه ساکنان روستایی برای هر کدام از این افراد با کاشت درخت ثمری، سندی بنام خودش و خانواده‌اش ثبت می‌کردیم که با همراهی موثر مردم فعالیت خوبی در این ۲ سال داشتیم.
فعالیت اعضای دوازده‌نفری بنیاد زاگرس در روستاهای این شهرستان بود که با دیدن آتش‌سوزی جنگل‌ها در اطراف روستاها، تصمیم به قرق کردن جنگل‌ها گرفتند و هم اکنون ۷۰۰ نفر به‌صورت مستمر با این بنیاد در ارتباط هستند.
محمدی تأکید کرد: آتش‌سوزی جنگل‌ها را بعد از ۵۰ سال در این مناطق کنترل کردیم چرا که محیط‌بانانی با حمایت این بنیاد منطقه قرق شده را مراقبت می‌کنند اگرچه برای مراقبت شبانه‌روزی نیازمند حمایت‌های بیشتری هستیم.
وی مهم‌ترین چالش فعالیت خود را نبود محیط‌بان ثابت در منطقه دانست چرا که هر روزه شاهد گسترش و افزایش آتش‌سوزی‌ها هستیم؛ بنابراین برای پیشگیری و کنترل این خطرات لازم است محیط‌بانانی باانگیزه و با فعالیت محیط‌بانی شبانه‌روزی بکار گیریم.
بانی بنیاد زاگرس که زمان قرق این بخش از جنگل‌ها را هفت سال دانست، گفت: ۲ سال از این قرق گذشته ولی بنیاد می‌تواند با حمایت بیشتر مردم محیط‌بانانی با حقوق ثابت و مزایای بیمه‌ای مناسب برای ۵ سال آینده با آنها قرارداد کاری ببندد که آنها بتوانند به‌سلامت این راه را ادامه دهند.
محمدی به دلیل دلبستگی و تعهدی که به جنگل دارد سفرکردن و حتی خروج خود را از شهرستان بهمئی در این فصل آتش‌سوزی منع کرد و تصریح کرد: ما هدفی والا و دست‌یافتنی داریم و می‌خواهیم به مردم و دولت ثابت کنیم مراقبت از جنگل‌ها و کنترل آتش‌سوزی‌ها با حمایت جامعه محلی و همراهی مردم شدنی است.
رمز موفقیت "محمدی" و "انصاریان" ۲ جوان مسئولیت‌پذیر و طبیعت دوست، علاوه بر تلاش و ایمان آنها به کارشان همچنین ارتباط با مردم و قانع‌کردن جامعه محلی برای همراهی‌کردن در حفاظت از جنگل‌هاست. مردمی که امرارمعاش خود را در این مناطق جنگلی به دست می‌آورند.
بخش زیادی از جوامع روستایی و عشایری در دل طبیعت زندگی می‌کنند که توجه‌نکردن سازمان‌های دولتی متولی جنگل‌ها به مدیریت پایدار و اجتماع‌محور تعارض منافعی بین این جوامع و سازمان‌ها با واگذارنکردن بهره مالکانه پدیدار می‌شود و آتش‌سوزی‌ها را حتی می‌توان یکی از پیامدهای این تعارض دانست.
مشارکت مردم در برنامه‌ریزی به‌خصوص در حفظ جنگل‌ها ضروری است چرا که سازمان‌های جنگلبانی؛ به دلیل کمبود نیرو، تجهیزات کافی و کوهستانی بودن مناطق، از این حفاظت ناتوان هستند؛ بنابراین باید از همراهی جوامع محلی و نهادهای مدنی استقبال و حمایت کرد.
کهگیلویه بویراحمد استانی کوهستانی دارای ۸۷۴ هزار هکتار جنگل و ۵۱۲ هزار هکتار مرتع خارج از جنگل است و حدود ۴۴ درصد جمعیت این استان در یک هزار و ۶۴۶ روستا و مناطق کوهستانی ساکن هستند که شوربختانه هر ساله حجم زیادی از جنگل‌های این خطه؛ به دلیل نبود تدبیر لازم و کم‌رنگ بودن فعالیت نهادهای مدنی در این روستاها، در آتش خاکستر می‌شوند.
درخت بلوط که گونه شاخص رویشگاه جنگلی زاگرس است و به تعبیر "محمد درویش" کارشناس و فعال محیط‌زیست، درخت بلوط کند رشد است که همین دیر رشدی سبب آسیب‌پذیری آن می‌شود به طور یکه تا قبل از رشد ۱۰ سالگی درختان بلوط به‌شدت آسیب‌پذیر هستند.
درویش تأکید دارد: یکی از راهبردی‌ترین رویشگاه‌های جنگلی کشور در زاگرس است که ۶ میلیون هکتار وسعت دارد و گونه شاخص آن درخت بلوط است و ۴۵ درصد آب شیرین کشور از همین رشته‌کوه سرچشمه می‌گیرد.
در کهگیلویه بویراحمد بیش از ۵۰ گونه درختی و درختچه‌ای هست و درخت بلوط، ۷۰ درصد جنگل‌های استان را پوشش می‌دهد؛ اما در سال‌های گذشته حجم زیادی از این جنگل‌ها در زمان شکوفایی طعمه حریق شدند، آیا این درختان تنومند بلوط با عمر ۵۰۰ساله، سزاوار سوختن و خاکسترشدن هستند.
با افزایش فهم بوم‌شناختی برنامه‌ریزان، توجه به توان نهادهای مدنی و حمایت و تشویق‌کردن از افراد پرتلاش و بی ادعایی همانند "انصاریان" و "محمدی" می‌توان از این‌همه منابع طبیعی بکر و غنی خدادادی در این استان به‌خوبی مراقبت کرد و از خطرات آتش‌سوزی بهنگام جلوگیری کرد.
آتش‌سوزی به دلیل خطای انسانی و نبود تدبیر لازم هرساله جان جنگل‌های رشته‌کوه زاگرس را به لب رسانده و نفسشان را قطع می‌کند؛ اما با فعالیت و شکل‌گیری بنیاد "الگن"، جنگل‌های بلوط این بخش از رشته‌کوه زاگرس با مهرورزی طبیعت دوستان انصاری نه‌تنها به زادوولد خود ادامه داده؛ بلکه شکوفایی و برگشت طبیعی حیات‌وحش این بخش از جنگل را زنده کرده است.
"سعید انصاریان"، "بنیاد اَلگن" را در زادگاهش روستای گردشگری "اَلگن" از توابع بخش "چاروسا" در ۷۰ کیلومتری مرکز شهرستان کهگیلویه بنا نهاد که باهدف مراقبت و قُرُق یک هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس با اتکا به کمک‌های مردمی توأم بامانع شدن ورود دام، حذف کشاورزی در زیر اشکوب و حذف جمع‌آوری دانه‌های بلوط از سال ۱۳۹۸ تاکنون فعالیت خود را در این منطقه ادامه می‌دهد.
"سعید انصاریان" شاعر و مستندسازی که پس از بازگشت به زادگاهش و تأسیس این بنیاد با اقناع‌سازی روستاییان علاوه بر پیشگیری از فعالیت‌های آسیب‌زا به طبیعت، تاکنون هزاران بلوط در این روستا کاشته است و حتی به باور کارشناسان همراه با احیای جنگل‌های این خطه، زمینه بازگشت حیات‌وحش به چرخه طبیعت را فراهم کرده است.
انصاریان علاوه بر کاشت و مراقبت از بلوط، به آموزش کودکان روستا (حافظان آینده) و بازسازی بناهای متروکه بومی برای شکل‌گیری چرخه اقتصادی و گردشگری روستا می‌پردازد، همچنین در روستای ۷۰ خانواری "اَلگِن" پایگاه سرای امید برای پرورش نیروهای حرفه‌ای دادخواه دیده‌بانی از جنگل‌های زاگرس ایجاد کرده است.
با این فعالیت‌ها و مراقبت‌های مستمر و همراه‌کردن جوامع محلی تاکنون نه‌تنها خبری از آتش‌سوزی در جنگل‌های اطراف روستای "اَلگِن" گزارش نشده است؛ بلکه بنا به گفته برخی از شاهدان عینی تعداد زادآوری و احیای جنگل‌های این خطه بیشتر و شکوفاتر شده است.
"تَنگ ماغر" از توابع شهرستان "بهمئی" بافاصله ۴۰ کیلومتری از شهرستان بهبهان را طبیعت دوستی دیگر با بناکردن بنیاد "زاگرس" از ۲ سال گذشته مراقبت می‌کند که نشان از وجود انسان‌های فرهیخته‌ای همانند"کمال محمدی" در این خطه سرشار از نعمت‌های بکر خدادادی اما محروم از امکانات خدماتی و زیرساختی است.
"کمال محمدی" بانی بنیاد "زاگرس" که حفاظت از ۵۰۰ هکتار جنگل و مرتع این منطقه را از آبان ۱۴۰۲ با همراهی جامعه محلی آغاز کرده و به گفته وی ۷ سال قُرُق این بخش ادامه دارد.
محمدی اظهار کرد: اگرچه همه ۵۰۰ هکتار از جنگل‌ها قرق هستند؛ ولی به دلیل حضور چند خانه عشایری ۳۰۰ هکتار کاملاً قرق است و با حمایت جامعه محلی ورود دام به این مقدار ممنوع است؛ اما مابقی قُرُق، ضمن حفاظت و مراقبت از قطع درختان و جلوگیری از هر گونه آسیب، ورود دام در این ۲۰۰ هکتار باقیمانده وجود دارد.
وی گفت: این بخش از منطقه درگذشته میزبان حدود ۳۰۰ خانواده عشایری بود؛ اما هم اکنون کمتر از ۳۰ خانواده عشایری در اینجا زندگی می‌کنند که با همراهی همین خانواده‌ها حفاظت از این بخش از جنگل‌ها را انجام می‌دهیم.
این جوان پرانرژی و خوش‌ذوق قبل از قرق کردن این بخش از جنگل‌ها و بر اساس حس مسئولیت‌پذیری خود فعالیت آموزشی "کتاب‌خوانی" در روستاهای محروم این خطه را دنبال می‌کرد که پس از این فعالیت‌ها بنیاد زاگرس را بنا کرد.
فعالیت ابتدایی "بنیاد زاگرس" کاشت درخت ثمری در روستاهای محروم شهرستان بهمئی بود که به گفته وی با حمایت و همراهی مردمان این مناطق در طول ۲ سال حدود ۶۰ هزار نهال درخت مرکبات لیمو و پرتقال کاشتند.
محمدی ادامه داد: با تشویق و توجیه ساکنان روستایی برای هر کدام از این افراد با کاشت درخت ثمری، سندی بنام خودش و خانواده‌اش ثبت می‌کردیم که با همراهی موثر مردم فعالیت خوبی در این ۲ سال داشتیم.
فعالیت اعضای دوازده‌نفری بنیاد زاگرس در روستاهای این شهرستان بود که با دیدن آتش‌سوزی جنگل‌ها در اطراف روستاها، تصمیم به قرق کردن جنگل‌ها گرفتند و هم اکنون ۷۰۰ نفر به‌صورت مستمر با این بنیاد در ارتباط هستند.
محمدی تأکید کرد: آتش‌سوزی جنگل‌ها را بعد از ۵۰ سال در این مناطق کنترل کردیم چرا که محیط‌بانانی با حمایت این بنیاد منطقه قرق شده را مراقبت می‌کنند اگرچه برای مراقبت شبانه‌روزی نیازمند حمایت‌های بیشتری هستیم.
وی مهم‌ترین چالش فعالیت خود را نبود محیط‌بان ثابت در منطقه دانست چرا که هر روزه شاهد گسترش و افزایش آتش‌سوزی‌ها هستیم؛ بنابراین برای پیشگیری و کنترل این خطرات لازم است محیط‌بانانی باانگیزه و با فعالیت محیط‌بانی شبانه‌روزی بکار گیریم.
بانی بنیاد زاگرس که زمان قرق این بخش از جنگل‌ها را هفت سال دانست، گفت: ۲ سال از این قرق گذشته ولی بنیاد می‌تواند با حمایت بیشتر مردم محیط‌بانانی با حقوق ثابت و مزایای بیمه‌ای مناسب برای ۵ سال آینده با آنها قرارداد کاری ببندد که آنها بتوانند به‌سلامت این راه را ادامه دهند.
محمدی به دلیل دلبستگی و تعهدی که به جنگل دارد سفرکردن و حتی خروج خود را از شهرستان بهمئی در این فصل آتش‌سوزی منع کرد و تصریح کرد: ما هدفی والا و دست‌یافتنی داریم و می‌خواهیم به مردم و دولت ثابت کنیم مراقبت از جنگل‌ها و کنترل آتش‌سوزی‌ها با حمایت جامعه محلی و همراهی مردم شدنی است.
رمز موفقیت "محمدی" و "انصاریان" ۲ جوان مسئولیت‌پذیر و طبیعت دوست، علاوه بر تلاش و ایمان آنها به کارشان همچنین ارتباط با مردم و قانع‌کردن جامعه محلی برای همراهی‌کردن در حفاظت از جنگل‌هاست. مردمی که امرارمعاش خود را در این مناطق جنگلی به دست می‌آورند.
بخش زیادی از جوامع روستایی و عشایری در دل طبیعت زندگی می‌کنند که توجه‌نکردن سازمان‌های دولتی متولی جنگل‌ها به مدیریت پایدار و اجتماع‌محور تعارض منافعی بین این جوامع و سازمان‌ها با واگذارنکردن بهره مالکانه پدیدار می‌شود و آتش‌سوزی‌ها را حتی می‌توان یکی از پیامدهای این تعارض دانست.
مشارکت مردم در برنامه‌ریزی به‌خصوص در حفظ جنگل‌ها ضروری است چرا که سازمان‌های جنگلبانی؛ به دلیل کمبود نیرو، تجهیزات کافی و کوهستانی بودن مناطق، از این حفاظت ناتوان هستند؛ بنابراین باید از همراهی جوامع محلی و نهادهای مدنی استقبال و حمایت کرد.
کهگیلویه بویراحمد استانی کوهستانی دارای ۸۷۴ هزار هکتار جنگل و ۵۱۲ هزار هکتار مرتع خارج از جنگل است و حدود ۴۴ درصد جمعیت این استان در یک هزار و ۶۴۶ روستا و مناطق کوهستانی ساکن هستند که شوربختانه هر ساله حجم زیادی از جنگل‌های این خطه؛ به دلیل نبود تدبیر لازم و کم‌رنگ بودن فعالیت نهادهای مدنی در این روستاها، در آتش خاکستر می‌شوند.
درخت بلوط که گونه شاخص رویشگاه جنگلی زاگرس است و به تعبیر "محمد درویش" کارشناس و فعال محیط‌زیست، درخت بلوط کند رشد است که همین دیر رشدی سبب آسیب‌پذیری آن می‌شود به طور یکه تا قبل از رشد ۱۰ سالگی درختان بلوط به‌شدت آسیب‌پذیر هستند.
درویش تأکید دارد: یکی از راهبردی‌ترین رویشگاه‌های جنگلی کشور در زاگرس است که ۶ میلیون هکتار وسعت دارد و گونه شاخص آن درخت بلوط است و ۴۵ درصد آب شیرین کشور از همین رشته‌کوه سرچشمه می‌گیرد.
در کهگیلویه بویراحمد بیش از ۵۰ گونه درختی و درختچه‌ای هست و درخت بلوط، ۷۰ درصد جنگل‌های استان را پوشش می‌دهد؛ اما در سال‌های گذشته حجم زیادی از این جنگل‌ها در زمان شکوفایی طعمه حریق شدند، آیا این درختان تنومند بلوط با عمر ۵۰۰ساله، سزاوار سوختن و خاکسترشدن هستند.
با افزایش فهم بوم‌شناختی برنامه‌ریزان، توجه به توان نهادهای مدنی و حمایت و تشویق‌کردن از افراد پرتلاش و بی ادعایی همانند "انصاریان" و "محمدی" می‌توان از این‌همه منابع طبیعی بکر و غنی خدادادی در این استان به‌خوبی مراقبت کرد و از خطرات آتش‌سوزی بهنگام جلوگیری کرد.
