آخرین تلاش‌ها برای احیای برجام؟

کبنا ؛اگر نتوانیم بگوییم که دیگر هیچ امیدی به برجام نیست و کاملا پرونده‌اش بسته شده، می‌توانیم بگوییم که برجام آینده‌ای کاملا نامعلوم و غیرواضح دارد. نمی‌توانیم خوش‌بینانه به این سفر در جهت رفع انسداد‌های سر راه برجام بنگریم.
به گزارش کبنا نیوز به نقل از فرارو، پس از سفر سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح به عمان، شخص اول این کشور قرار است در روز‌های آتی سفری به تهران داشته باشد و با مقامات جمهوری اسلامی دیدار کند. با توجه به نقش میانجی‌گرانه‌ی عمان در سال‌های گذشته، گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که این سفر صرفا با هدف مذاکره درباره ارتباطات دوجانبه صورت نمی‌گیرد و احتمالا مسائلی دیگر در میان باشد.
همزمان با اطلاع‌رسانی هیثم بن طارق، سلطان عمان مبنی بر سفر به ایران در آینده نزدیک، گمانه‌زنی‌ها پیرامون پیام و سوغات این سفر برای گره‌گشایی از پرونده برجام افزایش پیدا کرده است. این‌که در سفر احتمالی سلطان عمان به ایران چه پیامی قرار است ردوبدل شود؟ آیا این سفر واپسین گام برای نجات برجام از تعلیق خواهد بود؟ فرارو در پرداختن به این پرسش‌ها با حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل سیاست خارجی و استاد دانشگاه و سید جلال ساداتیان، کارشناس مسائل بین‌الملل و سفیر سابق ایران در انگلستان، گفتگو داشته است.
سفری با پیام‌های سه‌گانه‌
حسن بهشتی‌پور، در رابطه با اهداف و ابعاد سفر احتمالی هیثم بن طارق به ایران این‌گونه گفت: «واقعیت این است که ایران چند سال پیش طرح صلح هرمز را ارائه داد که کشور‌های ایران، عراق و شش کشور شورای همکاری خلیج فارس را تحت پوشش قرار می‌داد. بزرگترین مانع این صلح منطقه‌ای، قهر ایران و عربستان به عنوان پایه‌های منطقه، بود. اما اخیرا با توجه به صلح کشور‌ها در منطقه و در رأسشان توافق ایران و عربستان با میانجی‌گری چین، انتظار می‌رود که گام‌هایی به سوی امنیت و صلح در منطقه برداشته شود. سفر پادشاه عمان نیز به ایران در همین راستا خواهد بود. این سفر به معنای پایان همه مشکلات نیست، اما گام مهمی در این راستا است.»
وی درباره این که این سفر بتواند پیشنهاد و مساله توافق ایران و آمریکا را پیش ببرد اظهار کرد: «بیشتر یک نمایش رسانه‌ای است، اما می‌تواند یکی از پیام‌های این سفر همین موضوع باشد. با توجه به نقش سال‌های اخیر عمان در منطقه این موضوع دور از ذهن نیست که بحث پیرامون این توافق در دستور کار قرار بگیرد.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه اظهار داشت: «اگر آمریکا در زمان دونالد ترامپ از توافق برجام خارج نمی‌شد خیلی پیش‌تر بسیاری از مسائل حل می‌شدند و نیازی به میانجی‌گری دولت سومی نبود، اما حالا نیز دولت بایدن می‌تواند از اختیاراتش استفاده کند و به توافق برگردد.»
بهشتی‌پور همچنین از اظهار نظر مشاور امنیتی آمریکا، جیک سلی‌وان، درباره توافق بلند مدت ایران و آمریکا ابراز رضایت کرد و گفت: «این می‌تواند جمله خوبی باشد که بالاخره پس از سخنان تندشان علیه ایران اکنون به توافق فکر کنند و عمان شاید بتواند حامل پیام مهمی در این زمینه باشد. البته آمریکا اگر واقعا دنبال توافق با ایران است، باید نشان بدهد که در عمل به دنبال یک رابطه خوب با ایران می‌باشد. مثلا تحریم‌های نفتی را بردارد و گام موثری را برای این هدف بردارد. اما آنچه را که ما می‌بینیم تنها حرف است و کار خاصی از آمریکا ندیده‌ام که نشان از میل به توافق باشد.»
این استاد دانشگاه در ادامه تصریح کرد: «این سفر می‌تواند پیام‌های سه‌گانه‌ای داشته باشد که اولین مساله ارتباطات دوجانبه میان دو کشور است. دومین مساله درباره امنیت و صلح منطقه خواهد بود و حتما یکی از محور‌های مهم این سفر خواهد بود. احتمالا درباره ٢+٦ سخن خواهند گفت و سعی در برقراری صلح میان شورای خلیج فارس خواهند داشت. سومین موضوع هم درباره میانجی‌گری میان ایران و آمریکا خواهد بود که با توجه به سابقه عمان در این امر و تلاش‌های یک دهه گذشته‌اش در پیش‌برد برجام، می‌توان به این مساله نیز امیدوار بود.»
گره برجام بزرگ‌تر است
سید جلال ساداتیان نیز در ارتباط با ابعاد و اهداف احتمالی سفر پادشاه عمان به ایران به فرارو گفت: «عمان از گذشته تا زمان حال، همیشه سعی کرده نقش میانجی میان ایران و غرب را ایفا کند و تا این‌جا این کار را به خوبی نیز انجام داده است.»
این دیپلمات سابق افزود: «در حال حاضر ایران که از به نتیجه‌رسیدن برجام صرف نظر کرده در حال پیش‌بردن برنامه‌هایی جهت توافق منطقه‌ای است و سعی دارد از این راه برای برون‌رفت از مسائل و مشکلاتش چاره‌ای بیاندیشد؛ لذا ارتباط‌گیری با همسایگان در منطقه می‌تواند در راستای همین چارچوب، دنبال می‌شود. رفتن افراد نظامی هم به عمان جهت رایزنی احتمالا با هدف میانجی‌گری عمان میان ایران و غرب بوده که سعی کنند موانع سر راه را بردارند.»
وی همچنین تاکید کرد: «با توجه به این که آمریکا در حال حاضر با چندین کشور منطقه دچار مشکل است، احتمالا تمایل دارد که با ایران به توافق برسد. چرا که علاوه بر ایران، درگیر جنگ روسیه و اوکراین و در شرق نیز با چین درگیر است و ترجیح می‌دهد کمی وضعیت‌اش در این منطقه به ثبات برسد.»
ساداتیان در رابطه با ارتباط مستقیم این سفر با آینده برجام اظهار داشت: «اگر نتوانیم بگوییم که دیگر هیچ امیدی به برجام نیست و کاملا پرونده‌اش بسته شده، می‌توانیم بگوییم که برجام آینده‌ای کاملا نامعلوم و غیرواضح دارد. به همین روی نمی‌توان زیاد به این موضوع پرداخت. موضوعی که به نظر می‌رسد این است که آمریکا قصد دارد به صورت نیابتی اهدافش در ایران را پیاده‌سازی کرده و به شیوه‌ی نیابتی ایران را مهار کند. این از طریق توافق ایران با همسایگانش در منطقه امکان‌پذیر است و دیگر نیازی نیست آمریکا خود وارد توافق شود. اگر چنین اتفاقی صورت بگیرد و ایران توسط کشور‌های اطراف مهار شود احتمالا آمریکا نیز سیاست‌های خود را تعدیل خواهد کرد و اوضاع به ثباتی نسبی‌ می‌رسد.»
او در پایان تاکید کرد: «نمی‌توانیم خوش‌بینانه به این سفر در جهت رفع انسداد‌های سر راه برجام بنگریم.»