چین: به هواپیمای پلوسی شلیک می‌کنیم / جنگ «می‌شود» یا «نمی‌شود»؟

کبنا ؛مقام‌های دولتی امریکا به سی ان‌ان گفته‌اند با وجود هشدار‌های پکن، سفر نانسی پلوسی به تایوان، این هفته انجام خواهد شد.
به گزارش کبنا به نقل از جوان، دو روز بعد از اخطار «با آتش بازی نکنید» رئیس جمهور چین به جو بایدن، حالا چینی‌ها دارند از مجاری غیررسمی به امریکا پیام می‌دهند که ممکن است هواپیمای حامل نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان امریکا را با شلیک سرنگون کنند؛ سناریویی خطرناک که معلوم نیست مناسبات دو قدرت جهانی را به کدام سمت سوق بدهد.
مقام‌های دولتی امریکا به سی ان‌ان گفته‌اند با وجود هشدار‌های پکن، سفر نانسی پلوسی به تایوان، این هفته انجام خواهد شد. پلوسی و هیئت همراه او که از روز جمعه سفر آسیایی‌شان را شروع کرده‌اند، از اندونزی، ژاپن، مالزی و سنگاپور بازدید خواهند کرد و سپس در مقر فرماندهی هند و اقیانوسیه ایالات متحده توقف خواهند کرد. همزمان با شروع این سفر، «هو شیجین» سردبیر سابق گلوبال‌تایمز روزنامه ارگان رسمی چین، سفر پلوسی را «تجاوز» به خاک چین خواند و به دولت چین پیشنهاد کرد که «اگر جنگنده‌های امریکایی هواپیمای پلوسی را به تایوان اسکورت کنند» این کار را «تجاوز» تلقی و آن را ساقط کند: «ارتش آزادیبخش چین حق دارد هواپیمای پلوسی و جنگنده‌های ایالات متحده را با توسل به زور، از جمله شلیک تیر‌های هشدار‌دهنده و حرکت‌های تاکتیکی بازدارنده، منحرف کند. اگر این کار مؤثر نبود، آن‌ها را ساقط کنید.» هرچند این پیشنهاد سردبیر سابق گلوبال‌تایمز در یک یادداشت به صورت غیر رسمی بیان شده، ولی قرار گرفتن آن در کنار هشدار هفته پیش وزارت دفاع چین درباره پاسخ نظامی به سفر پلوسی، بر جدیت آن افزوده است. وزارت دفاع چین هفته قبل هشدار داده بود: «اگر ایالات متحده بر مسیر خود اصرار کند، ارتش چین هرگز بیکار نخواهد نشست.» برآیند این هشدار‌ها به اندازه کافی جدی بود که یک مقام دولت امریکا دیروز بدون افشای نام خود به آن پاسخ داد: «این لفاظی غیر ضروری است و سیاست ایالات متحده در قبال تایوان بدون تغییر باقی می‌ماند.»
چینی‌ها باور نمی‌کنند به «نفر سوم» ربط ندارد
چین، تایوان را با مساحت حدود ۳۶ هزار کیلومتر مربع، به رغم قلمرو خودگردان، جزو سرزمین خود به حساب می‌آورد و تا همین حالا هم اسم رسمی تایوان، «جمهوری چین» است. چینی‌ها هرچند تاکنون تایوان را رسماً اداره نکرده‌اند، ولی توسل به زور برای الحاق مجدد آن به سرزمین خود را رد نمی‌کنند، مسئله‌ای که از سال ۱۹۷۹ که امریکا، تایوان را به رسمیت شناخت، همچنان بین پکن و واشنگتن تنش‌آفرین شده است. سفر احتمالی پلوسی، اولین سفر رئیس مجلس نمایندگان امریکا به تایوان نیست. در سال ۱۹۹۷، نیوت گینگریچ رئیس وقت مجلس نمایندگان امریکا، تنها چند روز پس از سفر به پکن و شانگهای، به تایپه رفت، سفری که البته در فضای آن موقع، در سطح تنش لفظی باقی ماند. پیش از آن در سال ۱۹۹۵، سفر لی تنگ هوی، رئیس‌جمهور وقت تایوان به امریکا باعث یک تنش بحرانی در تنگه تایوان شد.
چینی‌ها که از این سفر خشمگین شده بودند، موشک‌هایی را به آب‌های اطراف تایوان شلیک کردند، ولی بلافاصله بعد از اینکه امریکا دو ناو گروه جنگی برای نشان دادن قاطعیت خود اعزام کرد، تنش فرونشست. حالا به فاصله ۲۷ سال بعد از آن تنش، نه چینی‌ها همان چشم بادامی‌های سابقند و نه سیاست غالب در امریکا مثل آن سال‌ها، تنش‌زدایی با هدف ادغام چین در ترتیبات جهانی است.
در سال‌های اخیر، هیئت‌های امریکایی زیادی از جمله مقامات و قانونگذاران کنگره و مقام‌های سابق به تایوان رفته‌اند، چیزی که با واکنش‌های خشمگینانه چین از جمله اعزام جنگنده به منطقه موسوم به «منطقه شناسایی دفاع هوایی» روبه‌رو شده است. با این حال، فضای کنونی تنش‌های روسیه با غرب در جنگ اوکراین، چینی‌ها را متقاعد کرده که هرگونه عقب‌نشینی، آن‌ها را با سناریویی مانند سناریوی اوکراین روبه‌رو خواهد کرد. «کارن ژان پیِر» سخنگوی کاخ‌سفید در نشست خبری پنج شنبه شب برای کاستن از مسئولیت کاخ سفید، گفت که جو بایدن معتقد است، به او ربطی ندارد که به پلوسی توصیه کند به تایوان برود یا نه، ولی برای چینی‌ها جایگاه سیاسی پلوسی در سیستم سیاسی امریکا قابل چشم‌پوشی نیست، چیزی که به نوشته سی‌ان‌ان «باعث می‌شود که سفر بالقوه او به پکن تحریک‌آمیزتر شود» سوزان ال. شیرک، رئیس مرکز چین قرن بیست‌و‌یکم در کالیفرنیا سن دیگو، می‌گوید: «پلوسی به لحاظ رتبه جانشینی، سومین مقام دولتی پس از رئیس‌جمهور و معاون رئیس‌جمهور (امریکا) است و من فکر می‌کنم چینی‌ها این موضوع را بسیار جدی می‌گیرند.»‌شیرک تأکید می‌کند: «بنابراین او شخصیت بسیار مهمی در سیاست امریکاست. این، با یک عضو کنگره فرق می‌کند.»
جنگ «می‌شود» یا «نمی‌شود»؟
زمانبندی سفر رئیس مجلس نمایندگان به پکن نیز حائز اهمیت است. رهبران چین ماه جاری (آگوست) قرار است در یک نشست تابستانی سالانه در استراحتگاه ساحلی بیدایه گرد هم بیایند، نشستی که انتظار می‌رود در آن مسیر یک دوره دیگر ریاست جمهوری او را هموار خواهد کرد. شیرک معتقد است که سفر پلوسی برای دوره «بسیار پرتنشی در سیاست داخلی چین»‌برنامه‌ریزی شده است. به گفته شیرک «شی و بسیاری دیگر از چهره‌های سیاسی نخبه در چین، دیدار پلوسی را تحقیر شی جین پینگ و رهبری او می‌دانند و این بدان معناست که او احساس می‌کند مجبور است به گونه‌ای واکنش نشان دهد تا قدرت خود را نشان دهد.» تحت چنین شرایطی، به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی سفر پلوسی با توجه به چنین شرایطی در حال انجام است.
مقامات وزارت دفاع امریکا دیروز از آماده‌باش بالای نیروی هوایی و دریایی برای مقابله با اتفاقات غیرمنتظره خبر دادند که ممکن است سفر نانسی پلوسی به دنبال داشته باشد. بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، چند مقام پنتاگون بدون ذکر نام خود گفته‌اند که چندان نگران حمله چین به هواپیمای حامل نانسی پلوسی نیستند، اما نگرانند شرایط به گونه‌ای رقم بخورد که در این بین اتفاق ناخواسته‌ای رخ دهد و جان رئیس مجلس نمایندگان به خطر بیفتد، «به خصوص اینکه وی قصد سفر به یکی از پرتنش‌ترین مناطق جهان را دارد.» آن‌ها می‌گویند که جنگنده‌ها، کشتی‌های جنگی، تجهیزات شناسایی و سایر سیستم‌های نظامی امریکا احتمالاً برای تأمین حلقه‌های محافظتی همپوشانی برای پرواز او به تایوان و تا هر زمانی که در آنجا باشد، استفاده خواهند شد.
در حالی که زمان حساس سفر می‌تواند باعث واکنش شدید پکن شود، ولی برخی کارشناسان می‌گویند که حزب کمونیست همچنان دنبال ثبات خواهد بود و دنبال سناریو‌هایی نیست که اوضاع از کنترل خارج شود. «درو تامپسون» محقق ارشد مدعو در مدرسه «لی کوان یو» دانشگاه ملی سنگاپور می‌گوید: «چین در موقعیتی قرار دارد که قاطع‌تر باشد و هزینه‌ها و پیامد‌هایی را به کشور‌هایی تحمیل کند که منافعش را در سیاست‌گذاری یا اقدامات خود در نظر نمی‌گیرند.» با این حال او می‌گوید: «راستش را بخواهید، اکنون زمان مناسبی برای شی جین پینگ نیست تا درست قبل از بیستمین کنگره حزب، درگیری نظامی را تحریک کند. این به نفع شی جین پینگ است که این موضوع را به طور منطقی مدیریت کند و بحران دیگری به همه بحران‌های دیگری اضافه نکند که باید با آن‌ها مقابله کند.»‌با این حال، وو شینبو، مدیر مرکز مطالعات امریکایی در دانشگاه فودان در شانگ‌های به فایننشال‌تایمز گفته که معتقد است اگر پلوسی از قصد خود برای سفر به تایوان منصرف نشود «قطعاً یک بحران در تنگه تایوان وجود خواهد داشت، و قطعاً از آخرین بحران در سال‌های ۱۹۹۵-۱۹۹۶ فراتر خواهد رفت. این به این دلیل است که توانایی‌های نظامی چین بسیار بیشتر از توانایی‌های ۲۶ سال پیش است.»‌ اوریانا اسکایلار ماسترو، از مرکز مطالعات بین‌المللی «فریمن اسپوگلی» در دانشگاه استنفورد، اخیراً در تفسیری در نیویورک‌تایمز نوشت که چین اکنون بزرگ‌ترین نیروی دریایی جهان را دارد در حالی که امریکا می‌تواند کشتی‌های بسیار کمتری را وارد درگیری تایوان کند. او می‌گوید که به نظر می‌رسد نیروی موشکی چین قادر به هدف قرار دادن کشتی‌ها در دریا برای خنثی کردن ابزار اصلی قدرت‌افکنی ایالات متحده یعنی ناو‌های هواپیمابر باشد.
تریلور فراول، کارشناس مسائل چین در MIT نیز معتقد است که قابلیت‌های نظامی گسترش یافته چین نسبت به قبل، باعث می‌شود چینی‌ها واکنش‌های متنوع‌تری به سفر پلوسی نشان دهند. رندی شرایور، دستیار سابق وزیر دفاع امریکا در دولت ترامپ با اشاره به همین وضعیت متفاوت چینی‌ها در مقایسه با سال ۱۹۹۵، می‌گوید: «آن زمان ارتش چین متفاوت بود و در کل، چین هم متفاوت بود... در سال ۱۹۹۵، ما می‌دانستیم که آن‌ها توانایی‌های محدودی دارند و خود آن‌ها هم این واقعیت را می‌دانستند.»‌اما به گفته او، آن‌ها دقیقاً از همان زمان دست به اصلاحات نظامی زدند. شرایور به فایننشال‌تایمز می‌گوید: «در عرض یک سال [بعد از بحران ۱۹۹۵]آن‌ها ناوشکن‌های [روسی]با موشک‌های زمین به زمین خریداری کردند و از سال ۱۹۹۶ به این فکر افتادند که چگونه نیرو‌های امریکایی در منطقه را با موشک‌های کروز در معرض خطر قرار دهند.»