تاریخ انتشار
يکشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۲۱:۵۴
کد مطلب : ۴۴۱۲۶۶
کبنا گزارش می‌دهد
مراسم دومین سالگرد تأسیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم
۰
کبنا ؛مراسم دومین سالگرد تأسیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم امروز یک‌شنبه ۲۳ آبان‌ماه همزمان با میلاد با سعادت امام حسن عسکری (ع) برگزار شد.
نفی نگاه دولتی به مسئله خانواده
به گزارش کبنا، ایکنا: در ابتدای این مراسم، محمدحسین چاوشیان، رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم با تأکید بر اینکه طی دو سال فعالیت یاد گرفتیم بیشتر عمل کنیم تا اینکه حرف بزنیم، گفت: فعالیت‌های ما در رسانه‌ها مستند شده است؛ این فعالیت‌ها شکل نمی‌گرفت، مگر با مجاهدت اساتید همکار با مؤسسه خاتم؛ از عضو شورای نگهبان تا اساتید دانشگاه در برنامه‌های مؤسسه خاتم حضور پیدا می‌کنند.
وی ادامه داد: آنچه در خاتم دنبال می‌کنیم، دغدغه‌ای است که احساس می‌کنیم در خیلی از مؤسسات و سازمان‌ها بر زمین مانده و آن دغدغه مقام معظم در حوزه آسیب‌های اجتماعی با تأکید بر خانواده محوری است. سیاست‌گذاری خانواده محور به عنوان یکی از مهم‌ترین راهبردها در سیاست تعالی خانواده دنبال می‌شود و مقام معظم رهبری در سال ۹۵ در سیاست‌های خانواده بر همین خانواده محور بودن سیاست‌ها تأکید داشتند.
رئیس مؤسسه خاتم یکی از دست‌آوردهای مؤسسه در کنار همه فعالیت‌هایی که در این دو سال شکل گرفت را انتشار کتابی با عنوان «خانواده محوری و سیاست گذاری» دانست که با نگاه نخبگانی برگرفته از اساتید و نخبگان خانواده در ساحت‌های مختلف تهیه شده است و گفت: این کتاب امروز در کنار مستند مأوا که آن هم متمرکز بر پژوهشی برخواسته از موضوع خانواده محوری و سیاست‌گذاری است رونمایی می‌شود. همچنین فصلنامه خانواده اسلامی و تربیت معنوی مؤسسه خاتم اردیبهشت‌ماه مجوز گرفت و طی فراخوان مقاله‌ای که صورت گرفت موفق شدیم سه شماره آن را چاپ کنیم که امروز رونمایی می‌شود.
مجموعه‌های مردمی کارهای اساسی و بنیادین را انجام دهند
پخش بخش‌هایی از مجموعه مستند تلویزیونی «مأوا» در ادامه مراسم صورت گرفت و سپس یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی سخنانی با تأکید بر اینکه نفس کار ورود یک مؤسسه مردم نهاد در موضوعی مثل خانواده ارزشمند است، گفت: اگر در کشور ما مجموعه‌های مردمی کارهای اساسی و بنیادین را در حوزه فرهنگ بر عهده بگیرند، قطعاً شاهد رفع مشکلات خواهیم‌بود.
وی تصریح کرد: حوزه سیاست‌گذاری باید فارغ از امور اجرا انجام شود و کار میدانی و عملیاتی با مردم را باید مؤسسات مردمی انجام دهند. مسئله خانواده، جمعیت و توجه به این امور از اولویت‌های ضروری امروز جامعه ما است.
احمدوند با اشاره به اینکه مطرح می‌شود مشکلات و مسائل اقتصادی دلیل اصلی معضلات مربوط به تشکیل خانواده و فرزندآوری است و اگر مشکلات اقتصادی وجود نداشت تشکیل خانواده راحت‌تر انجام و مشکل جمعیت نداشتیم، این سؤال را مطرح کرد که آیا در بخش‌های ثروتمندتر جامعه ما اهتمام به تشکیل خانواده بیشتر است؟ و گفت: اینگونه نیست که لزوماً مکنت مالی انگیزه تشکیل خانواده و فرزندآوری باشد. بلکه حتماً مسئله فرهنگی و مربوط به نوع نگاه به اهمیت و ضرورت تشکیل خانواده است.
تشکیل خانواده به معنی آسان شدن شرایط نیست
وی با تأکید بر این موضوع که تشکیل خانواده به معنی آسان شدن شرایط نیست، گفت: این تصور که اگر ازدواج کردیم و زندگی راحتی نداشتیم زندگی موفقی نداشته‌ایم، غلط است؛ این تصورات ریشه در این باور دارد که ما ازدواج می‌کنیم که همه چیز فراهم شود و آسایش داشته باشیم. اما ازدواج به معنی رفع تنگناها و مشلات مالی نیست.
ازدواج یک وظیفه فرهنگی در قبال جامعه است
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد ازدواج را یک وظیفه فرهنگی در قبال جامعه و یک وظیفه اجتماعی در قبال تاریخ دانست و گفت: اگر مبنا این باشد که نظام تربیتی ما عبد تربیت کند، تشکیل دادن خانواده برای ایجاد آسایش و به راحتی رسیدن نیست، بلکه فارغ از اینکه توانایی مالی دارید و یا ندارید، یک وظیفه است.
از ترس نداشتن امکانات ازدواج نمی‌کنیم
وی به آیه ۳۱ سوره اسراء که می‌فرماید: «وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَکمْ خَشْیةَ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیاکمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ کانَ خِطْئًا کبِیرًا؛ و از بیم تنگدستی فرزندان خود را مکشید، ماییم که به آنها و شما روزی می‌بخشیم؛ آری کشتن آنان همواره خطایی بزرگ است» اشاره کرد و گفت: امروز ما از ترس نداشتن امکانات ازدواج نمی‌کنیم و فرزندآوری نداریم و فکر می‌کنیم رزاق ما هستیم؛ این نگاه نگاه اشتباهی است. وسیله شما هستید، اما جای دیگری مقدر شده که یک خانواده دو نفره، سه نفره، چهار نفره و ... چه قدر روزی داشته باشد و تأمین اینها را خدا بر عهده گرفته است.
احمدوند این نگاه که اول مشکلات حل شود و بعد ازدواج کنیم را مشکل فرهنگی و نداشتن امید به آینده تعبیر کرد و گفت: کسی که فرزند نمی‌آورد، تصورش این است که اگر ازدواج کند همسر و فرزند او دارای زندگی خوبی نخواهدبود و اینجاست که وظیفه سیاست‌گذاران است که امید را به خانواده‌ها تزریق کند.
وی ادامه داد: خانواده پویا باید امید داشته باشد. اکنون کل نگاه ما به زندگی در فرایند هستی‌شناسانه که باید در زندگی ترسیم شود، دچار اختلال شده و ارزش‌ها نیز دچار اختلال شده است. دستاورد جامعه اسلامی باید انسان باشد؛ آنچه بین جامعه ما و سایر جوامع تفاوت ایجاد می‌کند، پذیرش مسولیت در قبال جامعه است.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد تصریح کرد: ازدواج به معنی پذیرش دیگری در زندگی است. جامعه خودخواه نمی‌تواند جایگاه درستی برای دیگری در زندگی قائل شود. دلیل مشکلات خودخواهی است. اگر یاد نگرفته باشیم که خیر عمومی بالاتر از خیر فردی است نمی‌توانیم جامعه سالم تربیت کنیم.
نفی نگاه دولتی به مسئله خانواده/ مؤسسه خانم دو ساله شد
وی در پایان سخنان خود برای همکاری و حمایت از تولیدات مربوط به خانواده و کارهای پژوهشی در این حوزه اعلام آمادگی کرد.
در ادامه مجموعه مستند تلویزیونی «مأوا» و کتاب «خانواده محوری و سیاست‌گذاری» که مجموعه گفت‌وگو با ۳۰ استاد در موضوع خانواده است رونمایی شد. این کتاب شامل چهار فصل خانواده از نگاه روانشناسی، خانواده از نگاه جامعه شناسی، خانواده از نگاه فقه و حقوق اسلامی و خانواده از نگاه حکمرانی و مدیریت است. همچنین از فصلنامه علمی «خانواده اسلامی و تربیت معنوی» (سه شماره بهار، تابستان و پاییز) رونمایی شد.
زهرا عابدینی، معاون مشارکت‌های اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور نیز در این مراسم گفت: مسئله خانواده از مسائل تخصصی است و هر کسی نمی‌تواند در این خصوص اظهار نظر کند. من متخصص حوزه خانواده نیستم و فکر می‌کنم صحبت کردن در این خصوص بسیار سخت است به همین دلیل از باب عضویت در شورای اجتماعی چند نکته مطرح می‌کنم.
وی عنوان کرد: باید مسئله خانواده را در دو حوزه قبل و بعد از تشکیل خانواده ببینیم. یعنی هم اصل مسئله ازدواج را آسیب‌شناسی کنیم و هم مسائل و مشکلاتی که بنیان خانواده را در جامعه تهدید می‌کند. باید صاحب‌نظران این مسائل را بررسی و اظهار نظرکنند و مسئولان به دنبال نظرات کارشناسی صاحب‌نظران به دنبال راهکار در حوزه سیاست‌گذاری و اجرا باشند.
بررسی شود چرا زوج‌ها تا سال‌ها فرزند نمی‌خواهند
عابدینی بحث سیاست‌های جمعیتی، بالا رفتن سن ازدواج و اینکه بسیاری از زوج‌هایی که ازدواج می‌کنند تا سال‌ها تمایلی به فرزندآوری ندارند را نیز مطرح کرد و گفت: باید دلایل این مسئله بررسی شود. همچنین باید قوانین حوزه خانواده بازنگری، خلاءها مشخص و قوانین تشکیل خانواده و پایداری خانواده تسهیل شود.
نگاه دولتی در حوزه خانواده نتیجه مثبتی در پی ندارد
وی به نقش مهم مؤسسات غیر دولتی در تحقق سیاست‌های تقویت بنیان خانواده و جلوگیری از طلاق اشاره و خاطرنشان کرد: حوزه خانواده حوزه نرم‌افزاری است و اگر مردم و نخبگان در شکل‌گیری و دوام خانواده مشارکت جدی نداشته باشند و کار را به دولت واگذار کنند، دولت موفقیتی نخواهدداشت و نگاه دولتی در حوزه خانواده نتیجه مثبتی در پی ندارد.
معاون مشارکت‌های اجتماعی سازمان امور اجتماعی خواستار مطالبه‌گری جدی از سوی NGO ها در حوزه خانواده شد و گفت: مسئله مهم مشاوره است و خانواده‌ها نیازمند مشاوره هستند، اما دسترسی خانواده‌ها به مشاوره خیلی بالا نیست. نخبگان حوزه مشاوره و روانشناسی می‌توانند گروه‌هایی برای ارائه مشاوره به مردم تشکیل دهند.
وی تصریح کرد: سیاست ما در وزارت کشور این است که هر آنچه در حوزه نخبگانی کشور می‌تواند اتفاق بیفتد تا حال جامعه خوب شود، استقبال و حمایت کنیم. امروزه بیشترین آسیب در حوزه خانواده به مسائل فرهنگی باز می‌گردد، اگر چه مسائل مالی می‌تواند انگیزه اختلاف‌های خانوادگی بعد از ازدواج شود، اما عمده مسئله باز می‌گردد به مشکلات فرهنگی و گفتمانی در حوزه خانواده.
عابدینی اضافه کرد: البته نمی‌توان منکر موانع اقتصادی هم شد، چرا که حداقل لوازم تشکیل خانواده تهیه مسکن است که برای آن فشار مالی زیادی به خانواده وارد می‌شود، ولی اقدامات هماهنگ و هم‌افزا در سیاست‌گذاری و اجرا می‌تواند موجب کاهش آسیب‌ها در آینده شود.
در پایان مراسم نیز از اساتید همراه با مؤسسه خاتم از جمله رزاقی عضو هیئت مدیره خاتم، ابراهیم مقدم، مهدیه مهدویان و.. تقدیر به عمل آمد و اعلام شد کنفرانس بینالمللی با محوریت خانواده توسط مؤسسه خاتم برگزار خواهد شد.
فرهنگسازی و سیاست گذاری غلط؛ عامل آسیب‌های خانواده
معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور گفت: جریان مشکلات حوزه آسیب‌های خانواده ناشی از فرهنگسازی و سیاست گذاری‌های غلط است و برای حل آن باید همه دستگاه‌ها و نهادها تلاش کنند.
زهرا عابدینی، معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور، در همایش خانواده اسلامی و تربیت معنوی گفت: باید مسئله خانواده را قبل از تشکیل آن و پس از آن ببینیم؛ یعنی مشکلاتی که امر ازدواج را با مشکل روبه رو کردند و مسائلی که اساس و بنیان خانواده را تهدید می‌کند از هم مجزا هستند و باید به صورت جداگانه به این مسائل پرداخت و بر روی آنها به دنبال راهکار در حوزه سیاست گذاری و اجرا باشیم.
معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور افزود: در حوزه خانواده مسئولیت نهادهای تصمیم ساز بسیار مهم است که بنیان خانواده به درستی شکل گیرد چنانچه که می‌بینیم مقام معظم رهبری هم در خصوص سیاست‌های جمعیتی و مسئله تشکیل خانواده تاکید دارند بنابراین باید بر روی هر یک از دلایل مشکلات حوزه خانواده، عدم فرزندآوری و بالا رفتن سن ازدواج کار کارشناسی انجام شود.
وی اظهار کرد: رهبری هم بر روی موضوعات قانون گذاری و سیاست گذاری حوزه خانواده بحث و تأکیدهای جدی دارند؛ از آنجا که همه ما می‌دانیم که خانواده به عنوان کوچک‌ترین هسته اجتماع بر روی مسائل جامعه تأثیر مستقیم دارد بنابراین اولین اثرات منفی و تهدیدهای حوزه خانواده منجر به افزایش جرائم اجتماعی خواهد شد بنابراین اگر جامعه می‌خواهد مسیر تعالی را طی کند باید خانواده و حل مسائل این هسته را برای بالا بردن امنیت اجتماعی مورد توجه قرار دهد.
عابدینی در خصوص نقش مؤسسات برای جلوگیری از طلاق عنوان کرد: می‌دانیم که خانواده حوزه نرم افزاری است و در خصوص آسیب شناسی این حوزه نیازمند برنامهریزی، عمل و اقدام در این حوزه هستیم بنابراین اگر نخبگان این حوزه مشارکت نکنند و کار را به دولت واگذار کنند نتیجه و اثر بخشی نخواهیم داشت.
وی بیان کرد: در بحث مشاوره متأسفانه دسترسی خانواده‌ها به مشاوران زیاد نیست و ما فرآیندهای پیچیده‌ای داریم اما مؤسسات می‌توانند با تشکیل گروه‌هایی که این مهم را انجام دهند کلاس‌ها و آموزش‌هایی را به صورت گروهی داشته باشند کما اینکه مشاهده می‌کنیم از این ظرفیت‌ها استقبال خوبی شکل می‌گیرد.
عابدینی اظهار کرد: عدم توجه تخصصی به حوزه خانواده بسیار آسیب زا هست و باید کارهای ویژه و تخصصی در این حوزه انجام شود؛ در حال حاضر باید برای حوزه خانواده همه دستگاه‌های اجرایی به فراخور مسئولیت خود و همچنین سازمان دهی غیر دولتی باید تلاش کنند که جریان مشکلات حوزه آسیب‌های خانواده که ناشی از فرهنگ سازی و سیاست گذاری‌های غلط است متوقف شود.
ازدواج و تشکیل خانواده یک وظیفه است
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی ازدواج و تشکیل خانواده فارغ از توانایی مالی یک وظیفه است؛ امروز متاسفانه تصور می‌شود که رزاق ما هستیم نه خداوند این نگاه اشتباه است.
یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی در همایش مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی گفت: مسئله خانواده و جمعیت از اولویت‌های جامعه ماست و در خصوص ضرورت پرداخت به این مسائل ابهامی وجود ندارد.
وی افزود: ممکن است ذهنیت و تصورات به این شکل باشد که اگر مشکلات اقتصادی وجود نداشت مشکل جمعیتی نداشتیم و ازدواج شکل می‌گرفت اما آیا اهتمام به خانواده در میان قشر ثروتمند ما بیشتر است؟ حتماً به این گونه نیست چراکه در این صورت در بخش‌های ثروتمند نرخ جمعیت و ازدواج بیشتر بود در حالی که به این گونه نیست پس صرفاً بحث مالی مطرح نبوده و مسئله نوع نگاه و اهمیت بر ضرورت تشکیل خانواده است.
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اظهار کرد: این تصورات ریشه در این باور است که ما ازدواج می‌کنیم که آرامش داشته باشیم؛ بله هدف ازدواج ایجاد آرامش است اما به این معنا نیست که مشکلات اقتصادی رفع شود.
وی تصریح کرد: ازدواج و تشکیل خانواده فارغ از توانایی مالی یک وظیفه است؛ در حالی که امروز متأسفانه تصور می‌شود که رزاق ما هستیم نه خداوند این نگاه اشتباه است چراکه تأمین خانواده و فرزند در جای دیگری مقدر شده و شما تنها وسیله‌اید.
احمدوند بیان کرد: این نگاه که ابتدا نیازهایمان رفع شود بعد ازدواج کنیم، یکی از دغدغه‌هاست؛ مشکل بعدی ما مسائل فرهنگی و نداشتن امید است اینجاست که ما باید آینده را برای افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند ترسیم کنیم و باید امید را به جامعه تزریق کنیم.
وی خاطرنشان کرد: باید توجه کرد که جامعه خودخواه نمی‌تواند خانواده سالم داشته باشد و متأسفانه علت عمده فروپاشی خانواده‌ها خودخواهی است و اگرچه وزارت ارشاد متولی این حوزه نیست اما علاقه مند همکاری در این مسیر است.
فرهنگسازی و سیاست گذاری غلط؛ عامل آسیب‌های خانواده
معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور گفت: جریان مشکلات حوزه آسیب‌های خانواده ناشی از فرهنگسازی و سیاست گذاری‌های غلط است و برای حل آن باید همه دستگاه‌ها و نهادها تلاش کنند.
زهرا عابدینی، معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور، در همایش خانواده اسلامی و تربیت معنوی گفت: باید مسئله خانواده را قبل از تشکیل آن و پس از آن ببینیم؛ یعنی مشکلاتی که امر ازدواج را با مشکل روبه رو کردند و مسائلی که اساس و بنیان خانواده را تهدید می‌کند از هم مجزا هستند و باید به صورت جداگانه به این مسائل پرداخت و بر روی آنها به دنبال راهکار در حوزه سیاست گذاری و اجرا باشیم.
معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور افزود: در حوزه خانواده مسئولیت نهادهای تصمیم ساز بسیار مهم است که بنیان خانواده به درستی شکل گیرد چنانچه که می‌بینیم مقام معظم رهبری هم در خصوص سیاست‌های جمعیتی و مسئله تشکیل خانواده تاکید دارند بنابراین باید بر روی هر یک از دلایل مشکلات حوزه خانواده، عدم فرزندآوری و بالا رفتن سن ازدواج کار کارشناسی انجام شود.
وی اظهار کرد: رهبری هم بر روی موضوعات قانون گذاری و سیاست گذاری حوزه خانواده بحث و تأکیدهای جدی دارند؛ از آنجا که همه ما می‌دانیم که خانواده به عنوان کوچک‌ترین هسته اجتماع بر روی مسائل جامعه تأثیر مستقیم دارد بنابراین اولین اثرات منفی و تهدیدهای حوزه خانواده منجر به افزایش جرائم اجتماعی خواهد شد بنابراین اگر جامعه می‌خواهد مسیر تعالی را طی کند باید خانواده و حل مسائل این هسته را برای بالا بردن امنیت اجتماعی مورد توجه قرار دهد.
عابدینی در خصوص نقش مؤسسات برای جلوگیری از طلاق عنوان کرد: می‌دانیم که خانواده حوزه نرم افزاری است و در خصوص آسیب شناسی این حوزه نیازمند برنامهریزی، عمل و اقدام در این حوزه هستیم بنابراین اگر نخبگان این حوزه مشارکت نکنند و کار را به دولت واگذار کنند نتیجه و اثر بخشی نخواهیم داشت.
وی بیان کرد: در بحث مشاوره متأسفانه دسترسی خانواده‌ها به مشاوران زیاد نیست و ما فرآیندهای پیچیده‌ای داریم اما مؤسسات می‌توانند با تشکیل گروه‌هایی که این مهم را انجام دهند کلاس‌ها و آموزش‌هایی را به صورت گروهی داشته باشند کما اینکه مشاهده می‌کنیم از این ظرفیت‌ها استقبال خوبی شکل می‌گیرد.
عابدینی اظهار کرد: عدم توجه تخصصی به حوزه خانواده بسیار آسیب زا هست و باید کارهای ویژه و تخصصی در این حوزه انجام شود؛ در حال حاضر باید برای حوزه خانواده همه دستگاه‌های اجرایی به فراخور مسئولیت خود و همچنین سازمان دهی غیر دولتی باید تلاش کنند که جریان مشکلات حوزه آسیب‌های خانواده که ناشی از فرهنگ سازی و سیاست گذاری‌های غلط است متوقف شود.
ازدواج و تشکیل خانواده یک وظیفه است
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی ازدواج و تشکیل خانواده فارغ از توانایی مالی یک وظیفه است؛ امروز متاسفانه تصور می‌شود که رزاق ما هستیم نه خداوند این نگاه اشتباه است.
یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی در همایش مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی گفت: مسئله خانواده و جمعیت از اولویت‌های جامعه ماست و در خصوص ضرورت پرداخت به این مسائل ابهامی وجود ندارد.
وی افزود: ممکن است ذهنیت و تصورات به این شکل باشد که اگر مشکلات اقتصادی وجود نداشت مشکل جمعیتی نداشتیم و ازدواج شکل می‌گرفت اما آیا اهتمام به خانواده در میان قشر ثروتمند ما بیشتر است؟ حتماً به این گونه نیست چراکه در این صورت در بخش‌های ثروتمند نرخ جمعیت و ازدواج بیشتر بود در حالی که به این گونه نیست پس صرفاً بحث مالی مطرح نبوده و مسئله نوع نگاه و اهمیت بر ضرورت تشکیل خانواده است.
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اظهار کرد: این تصورات ریشه در این باور است که ما ازدواج می‌کنیم که آرامش داشته باشیم؛ بله هدف ازدواج ایجاد آرامش است اما به این معنا نیست که مشکلات اقتصادی رفع شود.
وی تصریح کرد: ازدواج و تشکیل خانواده فارغ از توانایی مالی یک وظیفه است؛ در حالی که امروز متأسفانه تصور می‌شود که رزاق ما هستیم نه خداوند این نگاه اشتباه است چراکه تأمین خانواده و فرزند در جای دیگری مقدر شده و شما تنها وسیله‌اید.
احمدوند بیان کرد: این نگاه که ابتدا نیازهایمان رفع شود بعد ازدواج کنیم، یکی از دغدغه‌هاست؛ مشکل بعدی ما مسائل فرهنگی و نداشتن امید است اینجاست که ما باید آینده را برای افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند ترسیم کنیم و باید امید را به جامعه تزریق کنیم.
وی خاطرنشان کرد: باید توجه کرد که جامعه خودخواه نمی‌تواند خانواده سالم داشته باشد و متأسفانه علت عمده فروپاشی خانواده‌ها خودخواهی است و اگرچه وزارت ارشاد متولی این حوزه نیست اما علاقه مند همکاری در این مسیر است.
نفی نگاه دولتی به مسئله خانواده
به گزارش کبنا، ایکنا: در ابتدای این مراسم، محمدحسین چاوشیان، رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم با تأکید بر اینکه طی دو سال فعالیت یاد گرفتیم بیشتر عمل کنیم تا اینکه حرف بزنیم، گفت: فعالیت‌های ما در رسانه‌ها مستند شده است؛ این فعالیت‌ها شکل نمی‌گرفت، مگر با مجاهدت اساتید همکار با مؤسسه خاتم؛ از عضو شورای نگهبان تا اساتید دانشگاه در برنامه‌های مؤسسه خاتم حضور پیدا می‌کنند.
وی ادامه داد: آنچه در خاتم دنبال می‌کنیم، دغدغه‌ای است که احساس می‌کنیم در خیلی از مؤسسات و سازمان‌ها بر زمین مانده و آن دغدغه مقام معظم در حوزه آسیب‌های اجتماعی با تأکید بر خانواده محوری است. سیاست‌گذاری خانواده محور به عنوان یکی از مهم‌ترین راهبردها در سیاست تعالی خانواده دنبال می‌شود و مقام معظم رهبری در سال ۹۵ در سیاست‌های خانواده بر همین خانواده محور بودن سیاست‌ها تأکید داشتند.
رئیس مؤسسه خاتم یکی از دست‌آوردهای مؤسسه در کنار همه فعالیت‌هایی که در این دو سال شکل گرفت را انتشار کتابی با عنوان «خانواده محوری و سیاست گذاری» دانست که با نگاه نخبگانی برگرفته از اساتید و نخبگان خانواده در ساحت‌های مختلف تهیه شده است و گفت: این کتاب امروز در کنار مستند مأوا که آن هم متمرکز بر پژوهشی برخواسته از موضوع خانواده محوری و سیاست‌گذاری است رونمایی می‌شود. همچنین فصلنامه خانواده اسلامی و تربیت معنوی مؤسسه خاتم اردیبهشت‌ماه مجوز گرفت و طی فراخوان مقاله‌ای که صورت گرفت موفق شدیم سه شماره آن را چاپ کنیم که امروز رونمایی می‌شود.
مجموعه‌های مردمی کارهای اساسی و بنیادین را انجام دهند
پخش بخش‌هایی از مجموعه مستند تلویزیونی «مأوا» در ادامه مراسم صورت گرفت و سپس یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی سخنانی با تأکید بر اینکه نفس کار ورود یک مؤسسه مردم نهاد در موضوعی مثل خانواده ارزشمند است، گفت: اگر در کشور ما مجموعه‌های مردمی کارهای اساسی و بنیادین را در حوزه فرهنگ بر عهده بگیرند، قطعاً شاهد رفع مشکلات خواهیم‌بود.
وی تصریح کرد: حوزه سیاست‌گذاری باید فارغ از امور اجرا انجام شود و کار میدانی و عملیاتی با مردم را باید مؤسسات مردمی انجام دهند. مسئله خانواده، جمعیت و توجه به این امور از اولویت‌های ضروری امروز جامعه ما است.
احمدوند با اشاره به اینکه مطرح می‌شود مشکلات و مسائل اقتصادی دلیل اصلی معضلات مربوط به تشکیل خانواده و فرزندآوری است و اگر مشکلات اقتصادی وجود نداشت تشکیل خانواده راحت‌تر انجام و مشکل جمعیت نداشتیم، این سؤال را مطرح کرد که آیا در بخش‌های ثروتمندتر جامعه ما اهتمام به تشکیل خانواده بیشتر است؟ و گفت: اینگونه نیست که لزوماً مکنت مالی انگیزه تشکیل خانواده و فرزندآوری باشد. بلکه حتماً مسئله فرهنگی و مربوط به نوع نگاه به اهمیت و ضرورت تشکیل خانواده است.
تشکیل خانواده به معنی آسان شدن شرایط نیست
وی با تأکید بر این موضوع که تشکیل خانواده به معنی آسان شدن شرایط نیست، گفت: این تصور که اگر ازدواج کردیم و زندگی راحتی نداشتیم زندگی موفقی نداشته‌ایم، غلط است؛ این تصورات ریشه در این باور دارد که ما ازدواج می‌کنیم که همه چیز فراهم شود و آسایش داشته باشیم. اما ازدواج به معنی رفع تنگناها و مشلات مالی نیست.
ازدواج یک وظیفه فرهنگی در قبال جامعه است
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد ازدواج را یک وظیفه فرهنگی در قبال جامعه و یک وظیفه اجتماعی در قبال تاریخ دانست و گفت: اگر مبنا این باشد که نظام تربیتی ما عبد تربیت کند، تشکیل دادن خانواده برای ایجاد آسایش و به راحتی رسیدن نیست، بلکه فارغ از اینکه توانایی مالی دارید و یا ندارید، یک وظیفه است.
از ترس نداشتن امکانات ازدواج نمی‌کنیم
وی به آیه ۳۱ سوره اسراء که می‌فرماید: «وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَکمْ خَشْیةَ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیاکمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ کانَ خِطْئًا کبِیرًا؛ و از بیم تنگدستی فرزندان خود را مکشید، ماییم که به آنها و شما روزی می‌بخشیم؛ آری کشتن آنان همواره خطایی بزرگ است» اشاره کرد و گفت: امروز ما از ترس نداشتن امکانات ازدواج نمی‌کنیم و فرزندآوری نداریم و فکر می‌کنیم رزاق ما هستیم؛ این نگاه نگاه اشتباهی است. وسیله شما هستید، اما جای دیگری مقدر شده که یک خانواده دو نفره، سه نفره، چهار نفره و ... چه قدر روزی داشته باشد و تأمین اینها را خدا بر عهده گرفته است.
احمدوند این نگاه که اول مشکلات حل شود و بعد ازدواج کنیم را مشکل فرهنگی و نداشتن امید به آینده تعبیر کرد و گفت: کسی که فرزند نمی‌آورد، تصورش این است که اگر ازدواج کند همسر و فرزند او دارای زندگی خوبی نخواهدبود و اینجاست که وظیفه سیاست‌گذاران است که امید را به خانواده‌ها تزریق کند.
وی ادامه داد: خانواده پویا باید امید داشته باشد. اکنون کل نگاه ما به زندگی در فرایند هستی‌شناسانه که باید در زندگی ترسیم شود، دچار اختلال شده و ارزش‌ها نیز دچار اختلال شده است. دستاورد جامعه اسلامی باید انسان باشد؛ آنچه بین جامعه ما و سایر جوامع تفاوت ایجاد می‌کند، پذیرش مسولیت در قبال جامعه است.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد تصریح کرد: ازدواج به معنی پذیرش دیگری در زندگی است. جامعه خودخواه نمی‌تواند جایگاه درستی برای دیگری در زندگی قائل شود. دلیل مشکلات خودخواهی است. اگر یاد نگرفته باشیم که خیر عمومی بالاتر از خیر فردی است نمی‌توانیم جامعه سالم تربیت کنیم.
نفی نگاه دولتی به مسئله خانواده/ مؤسسه خانم دو ساله شد
وی در پایان سخنان خود برای همکاری و حمایت از تولیدات مربوط به خانواده و کارهای پژوهشی در این حوزه اعلام آمادگی کرد.
در ادامه مجموعه مستند تلویزیونی «مأوا» و کتاب «خانواده محوری و سیاست‌گذاری» که مجموعه گفت‌وگو با ۳۰ استاد در موضوع خانواده است رونمایی شد. این کتاب شامل چهار فصل خانواده از نگاه روانشناسی، خانواده از نگاه جامعه شناسی، خانواده از نگاه فقه و حقوق اسلامی و خانواده از نگاه حکمرانی و مدیریت است. همچنین از فصلنامه علمی «خانواده اسلامی و تربیت معنوی» (سه شماره بهار، تابستان و پاییز) رونمایی شد.
زهرا عابدینی، معاون مشارکت‌های اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور نیز در این مراسم گفت: مسئله خانواده از مسائل تخصصی است و هر کسی نمی‌تواند در این خصوص اظهار نظر کند. من متخصص حوزه خانواده نیستم و فکر می‌کنم صحبت کردن در این خصوص بسیار سخت است به همین دلیل از باب عضویت در شورای اجتماعی چند نکته مطرح می‌کنم.
وی عنوان کرد: باید مسئله خانواده را در دو حوزه قبل و بعد از تشکیل خانواده ببینیم. یعنی هم اصل مسئله ازدواج را آسیب‌شناسی کنیم و هم مسائل و مشکلاتی که بنیان خانواده را در جامعه تهدید می‌کند. باید صاحب‌نظران این مسائل را بررسی و اظهار نظرکنند و مسئولان به دنبال نظرات کارشناسی صاحب‌نظران به دنبال راهکار در حوزه سیاست‌گذاری و اجرا باشند.
بررسی شود چرا زوج‌ها تا سال‌ها فرزند نمی‌خواهند
عابدینی بحث سیاست‌های جمعیتی، بالا رفتن سن ازدواج و اینکه بسیاری از زوج‌هایی که ازدواج می‌کنند تا سال‌ها تمایلی به فرزندآوری ندارند را نیز مطرح کرد و گفت: باید دلایل این مسئله بررسی شود. همچنین باید قوانین حوزه خانواده بازنگری، خلاءها مشخص و قوانین تشکیل خانواده و پایداری خانواده تسهیل شود.
نگاه دولتی در حوزه خانواده نتیجه مثبتی در پی ندارد
وی به نقش مهم مؤسسات غیر دولتی در تحقق سیاست‌های تقویت بنیان خانواده و جلوگیری از طلاق اشاره و خاطرنشان کرد: حوزه خانواده حوزه نرم‌افزاری است و اگر مردم و نخبگان در شکل‌گیری و دوام خانواده مشارکت جدی نداشته باشند و کار را به دولت واگذار کنند، دولت موفقیتی نخواهدداشت و نگاه دولتی در حوزه خانواده نتیجه مثبتی در پی ندارد.
معاون مشارکت‌های اجتماعی سازمان امور اجتماعی خواستار مطالبه‌گری جدی از سوی NGO ها در حوزه خانواده شد و گفت: مسئله مهم مشاوره است و خانواده‌ها نیازمند مشاوره هستند، اما دسترسی خانواده‌ها به مشاوره خیلی بالا نیست. نخبگان حوزه مشاوره و روانشناسی می‌توانند گروه‌هایی برای ارائه مشاوره به مردم تشکیل دهند.
وی تصریح کرد: سیاست ما در وزارت کشور این است که هر آنچه در حوزه نخبگانی کشور می‌تواند اتفاق بیفتد تا حال جامعه خوب شود، استقبال و حمایت کنیم. امروزه بیشترین آسیب در حوزه خانواده به مسائل فرهنگی باز می‌گردد، اگر چه مسائل مالی می‌تواند انگیزه اختلاف‌های خانوادگی بعد از ازدواج شود، اما عمده مسئله باز می‌گردد به مشکلات فرهنگی و گفتمانی در حوزه خانواده.
عابدینی اضافه کرد: البته نمی‌توان منکر موانع اقتصادی هم شد، چرا که حداقل لوازم تشکیل خانواده تهیه مسکن است که برای آن فشار مالی زیادی به خانواده وارد می‌شود، ولی اقدامات هماهنگ و هم‌افزا در سیاست‌گذاری و اجرا می‌تواند موجب کاهش آسیب‌ها در آینده شود.
در پایان مراسم نیز از اساتید همراه با مؤسسه خاتم از جمله رزاقی عضو هیئت مدیره خاتم، ابراهیم مقدم، مهدیه مهدویان و.. تقدیر به عمل آمد و اعلام شد کنفرانس بینالمللی با محوریت خانواده توسط مؤسسه خاتم برگزار خواهد شد.
فرهنگسازی و سیاست گذاری غلط؛ عامل آسیب‌های خانوادهمعاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور گفت: جریان مشکلات حوزه آسیب‌های خانواده ناشی از فرهنگسازی و سیاست گذاری‌های غلط است و برای حل آن باید همه دستگاه‌ها و نهادها تلاش کنند.
زهرا عابدینی، معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور، در همایش خانواده اسلامی و تربیت معنوی گفت: باید مسئله خانواده را قبل از تشکیل آن و پس از آن ببینیم؛ یعنی مشکلاتی که امر ازدواج را با مشکل روبه رو کردند و مسائلی که اساس و بنیان خانواده را تهدید می‌کند از هم مجزا هستند و باید به صورت جداگانه به این مسائل پرداخت و بر روی آنها به دنبال راهکار در حوزه سیاست گذاری و اجرا باشیم.
معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور افزود: در حوزه خانواده مسئولیت نهادهای تصمیم ساز بسیار مهم است که بنیان خانواده به درستی شکل گیرد چنانچه که می‌بینیم مقام معظم رهبری هم در خصوص سیاست‌های جمعیتی و مسئله تشکیل خانواده تاکید دارند بنابراین باید بر روی هر یک از دلایل مشکلات حوزه خانواده، عدم فرزندآوری و بالا رفتن سن ازدواج کار کارشناسی انجام شود.
وی اظهار کرد: رهبری هم بر روی موضوعات قانون گذاری و سیاست گذاری حوزه خانواده بحث و تأکیدهای جدی دارند؛ از آنجا که همه ما می‌دانیم که خانواده به عنوان کوچک‌ترین هسته اجتماع بر روی مسائل جامعه تأثیر مستقیم دارد بنابراین اولین اثرات منفی و تهدیدهای حوزه خانواده منجر به افزایش جرائم اجتماعی خواهد شد بنابراین اگر جامعه می‌خواهد مسیر تعالی را طی کند باید خانواده و حل مسائل این هسته را برای بالا بردن امنیت اجتماعی مورد توجه قرار دهد.
عابدینی در خصوص نقش مؤسسات برای جلوگیری از طلاق عنوان کرد: می‌دانیم که خانواده حوزه نرم افزاری است و در خصوص آسیب شناسی این حوزه نیازمند برنامهریزی، عمل و اقدام در این حوزه هستیم بنابراین اگر نخبگان این حوزه مشارکت نکنند و کار را به دولت واگذار کنند نتیجه و اثر بخشی نخواهیم داشت.
وی بیان کرد: در بحث مشاوره متأسفانه دسترسی خانواده‌ها به مشاوران زیاد نیست و ما فرآیندهای پیچیده‌ای داریم اما مؤسسات می‌توانند با تشکیل گروه‌هایی که این مهم را انجام دهند کلاس‌ها و آموزش‌هایی را به صورت گروهی داشته باشند کما اینکه مشاهده می‌کنیم از این ظرفیت‌ها استقبال خوبی شکل می‌گیرد.
عابدینی اظهار کرد: عدم توجه تخصصی به حوزه خانواده بسیار آسیب زا هست و باید کارهای ویژه و تخصصی در این حوزه انجام شود؛ در حال حاضر باید برای حوزه خانواده همه دستگاه‌های اجرایی به فراخور مسئولیت خود و همچنین سازمان دهی غیر دولتی باید تلاش کنند که جریان مشکلات حوزه آسیب‌های خانواده که ناشی از فرهنگ سازی و سیاست گذاری‌های غلط است متوقف شود.
ازدواج و تشکیل خانواده یک وظیفه است
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی ازدواج و تشکیل خانواده فارغ از توانایی مالی یک وظیفه است؛ امروز متاسفانه تصور می‌شود که رزاق ما هستیم نه خداوند این نگاه اشتباه است.
یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی در همایش مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی گفت: مسئله خانواده و جمعیت از اولویت‌های جامعه ماست و در خصوص ضرورت پرداخت به این مسائل ابهامی وجود ندارد.
وی افزود: ممکن است ذهنیت و تصورات به این شکل باشد که اگر مشکلات اقتصادی وجود نداشت مشکل جمعیتی نداشتیم و ازدواج شکل می‌گرفت اما آیا اهتمام به خانواده در میان قشر ثروتمند ما بیشتر است؟ حتماً به این گونه نیست چراکه در این صورت در بخش‌های ثروتمند نرخ جمعیت و ازدواج بیشتر بود در حالی که به این گونه نیست پس صرفاً بحث مالی مطرح نبوده و مسئله نوع نگاه و اهمیت بر ضرورت تشکیل خانواده است.
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اظهار کرد: این تصورات ریشه در این باور است که ما ازدواج می‌کنیم که آرامش داشته باشیم؛ بله هدف ازدواج ایجاد آرامش است اما به این معنا نیست که مشکلات اقتصادی رفع شود.
وی تصریح کرد: ازدواج و تشکیل خانواده فارغ از توانایی مالی یک وظیفه است؛ در حالی که امروز متأسفانه تصور می‌شود که رزاق ما هستیم نه خداوند این نگاه اشتباه است چراکه تأمین خانواده و فرزند در جای دیگری مقدر شده و شما تنها وسیله‌اید.
احمدوند بیان کرد: این نگاه که ابتدا نیازهایمان رفع شود بعد ازدواج کنیم، یکی از دغدغه‌هاست؛ مشکل بعدی ما مسائل فرهنگی و نداشتن امید است اینجاست که ما باید آینده را برای افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند ترسیم کنیم و باید امید را به جامعه تزریق کنیم.
وی خاطرنشان کرد: باید توجه کرد که جامعه خودخواه نمی‌تواند خانواده سالم داشته باشد و متأسفانه علت عمده فروپاشی خانواده‌ها خودخواهی است و اگرچه وزارت ارشاد متولی این حوزه نیست اما علاقه مند همکاری در این مسیر است.
فرهنگسازی و سیاست گذاری غلط؛ عامل آسیب‌های خانواده
معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور گفت: جریان مشکلات حوزه آسیب‌های خانواده ناشی از فرهنگسازی و سیاست گذاری‌های غلط است و برای حل آن باید همه دستگاه‌ها و نهادها تلاش کنند.
زهرا عابدینی، معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور، در همایش خانواده اسلامی و تربیت معنوی گفت: باید مسئله خانواده را قبل از تشکیل آن و پس از آن ببینیم؛ یعنی مشکلاتی که امر ازدواج را با مشکل روبه رو کردند و مسائلی که اساس و بنیان خانواده را تهدید می‌کند از هم مجزا هستند و باید به صورت جداگانه به این مسائل پرداخت و بر روی آنها به دنبال راهکار در حوزه سیاست گذاری و اجرا باشیم.
معاون مشارکت اجتماعی سازمان امور اجتماعی کشور افزود: در حوزه خانواده مسئولیت نهادهای تصمیم ساز بسیار مهم است که بنیان خانواده به درستی شکل گیرد چنانچه که می‌بینیم مقام معظم رهبری هم در خصوص سیاست‌های جمعیتی و مسئله تشکیل خانواده تاکید دارند بنابراین باید بر روی هر یک از دلایل مشکلات حوزه خانواده، عدم فرزندآوری و بالا رفتن سن ازدواج کار کارشناسی انجام شود.
وی اظهار کرد: رهبری هم بر روی موضوعات قانون گذاری و سیاست گذاری حوزه خانواده بحث و تأکیدهای جدی دارند؛ از آنجا که همه ما می‌دانیم که خانواده به عنوان کوچک‌ترین هسته اجتماع بر روی مسائل جامعه تأثیر مستقیم دارد بنابراین اولین اثرات منفی و تهدیدهای حوزه خانواده منجر به افزایش جرائم اجتماعی خواهد شد بنابراین اگر جامعه می‌خواهد مسیر تعالی را طی کند باید خانواده و حل مسائل این هسته را برای بالا بردن امنیت اجتماعی مورد توجه قرار دهد.
عابدینی در خصوص نقش مؤسسات برای جلوگیری از طلاق عنوان کرد: می‌دانیم که خانواده حوزه نرم افزاری است و در خصوص آسیب شناسی این حوزه نیازمند برنامهریزی، عمل و اقدام در این حوزه هستیم بنابراین اگر نخبگان این حوزه مشارکت نکنند و کار را به دولت واگذار کنند نتیجه و اثر بخشی نخواهیم داشت.
وی بیان کرد: در بحث مشاوره متأسفانه دسترسی خانواده‌ها به مشاوران زیاد نیست و ما فرآیندهای پیچیده‌ای داریم اما مؤسسات می‌توانند با تشکیل گروه‌هایی که این مهم را انجام دهند کلاس‌ها و آموزش‌هایی را به صورت گروهی داشته باشند کما اینکه مشاهده می‌کنیم از این ظرفیت‌ها استقبال خوبی شکل می‌گیرد.
عابدینی اظهار کرد: عدم توجه تخصصی به حوزه خانواده بسیار آسیب زا هست و باید کارهای ویژه و تخصصی در این حوزه انجام شود؛ در حال حاضر باید برای حوزه خانواده همه دستگاه‌های اجرایی به فراخور مسئولیت خود و همچنین سازمان دهی غیر دولتی باید تلاش کنند که جریان مشکلات حوزه آسیب‌های خانواده که ناشی از فرهنگ سازی و سیاست گذاری‌های غلط است متوقف شود.
ازدواج و تشکیل خانواده یک وظیفه است
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی ازدواج و تشکیل خانواده فارغ از توانایی مالی یک وظیفه است؛ امروز متاسفانه تصور می‌شود که رزاق ما هستیم نه خداوند این نگاه اشتباه است.
یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی در همایش مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی گفت: مسئله خانواده و جمعیت از اولویت‌های جامعه ماست و در خصوص ضرورت پرداخت به این مسائل ابهامی وجود ندارد.
وی افزود: ممکن است ذهنیت و تصورات به این شکل باشد که اگر مشکلات اقتصادی وجود نداشت مشکل جمعیتی نداشتیم و ازدواج شکل می‌گرفت اما آیا اهتمام به خانواده در میان قشر ثروتمند ما بیشتر است؟ حتماً به این گونه نیست چراکه در این صورت در بخش‌های ثروتمند نرخ جمعیت و ازدواج بیشتر بود در حالی که به این گونه نیست پس صرفاً بحث مالی مطرح نبوده و مسئله نوع نگاه و اهمیت بر ضرورت تشکیل خانواده است.
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اظهار کرد: این تصورات ریشه در این باور است که ما ازدواج می‌کنیم که آرامش داشته باشیم؛ بله هدف ازدواج ایجاد آرامش است اما به این معنا نیست که مشکلات اقتصادی رفع شود.
وی تصریح کرد: ازدواج و تشکیل خانواده فارغ از توانایی مالی یک وظیفه است؛ در حالی که امروز متأسفانه تصور می‌شود که رزاق ما هستیم نه خداوند این نگاه اشتباه است چراکه تأمین خانواده و فرزند در جای دیگری مقدر شده و شما تنها وسیله‌اید.
احمدوند بیان کرد: این نگاه که ابتدا نیازهایمان رفع شود بعد ازدواج کنیم، یکی از دغدغه‌هاست؛ مشکل بعدی ما مسائل فرهنگی و نداشتن امید است اینجاست که ما باید آینده را برای افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند ترسیم کنیم و باید امید را به جامعه تزریق کنیم.
وی خاطرنشان کرد: باید توجه کرد که جامعه خودخواه نمی‌تواند خانواده سالم داشته باشد و متأسفانه علت عمده فروپاشی خانواده‌ها خودخواهی است و اگرچه وزارت ارشاد متولی این حوزه نیست اما علاقه مند همکاری در این مسیر است.
