تاریخ انتشار
دوشنبه ۱ دی ۱۳۹۹ ساعت ۱۳:۵۴
کد مطلب : ۴۲۸۷۶۰
یادداشت|

ضرورت توجه علمی به‌اصلاح ارزش‌ها و آسیب‌های اجتماعی

دکتر سید علی‌سینا رخشنده‌مند
۲
ضرورت توجه علمی به‌اصلاح ارزش‌ها و آسیب‌های اجتماعی
کبنا ؛از جمله وظایف حکومت‌ها (دولت‌ها)، ایجاد بسترهای درخور و لازم برای فراهم‌سازی رفاه و امنیت اجتماعی، ترقی و ارتقای کیفیت زندگی مردم، توسعه و رونق شاخص‌های سلامت اجتماعی است. یکی از مباحثی که قادر است این وظیفه را مخدوش و مختل کرده و تحت تاثیر قرار دهد، گسترش جرایم و آسیب‌های اجتماعی است. درباره عوامل شیوع و بروز ناهنجاری‌ها و جرایم اجتماعی، فراوان سخن گفته‌اند، در مشابهت کالبد انسانی با کالبد جامعه «نظریه اندام‌وارگی»، می‌توان آسیب‌شناسی اجتماعی را مطالعه و ریشه‌یابی بی‌نظمی‌های اجتماعی، تعریف نمود، به‌قول سعدی علیه‌الرحمه:

چو عضوی به‌درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار
«آسیب اجتماعی»، شیوع یک نوع بیماری- مثل کرونا- در ارکان مختلف اجتماع است که روند معمول و سلامت جامعه را برهم زند. این بیماری ناشی از تضاد و تغییرات اجتماعی است. در واقع می‌توان گفت آسیب‌شناسی اجتماعی، مطالعه ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی -نظیر، حاشیه‌نشینی که آلونک، زاغه، حلبی آباد نیز نامیده می‌شود،- خشونت، اعتیاد، فقر، سرقت، قتل، خودکشی، طلاق، بی‌کاری، کودکان خیابانی، رشد آمار آسیب‌های اجتماعی، عدم توجه کافی به‌مسائل اجتماعی در کنار مسائل اقتصادی و سیاسی و...- همراه با علل و شیوه‌های پیش‌گیری و درمان آن‌ها است. علت و عامل اساسی بسیاری از جرایم، نابسامانی اجتماعی است. دلایلی چون دگرگونی‌های فرهنگی در دهه‌های اخیر، تضعیف کارایی نهاد خانواده، ضعف و ناتوان کردن تعهد خویشاوندی و ریش‌سفیدی - مصلحی، به‌عنوان نیروی‌های غیررسمی مهار و کنترل اجتماعی، تقلیل نظام‌مند سنتی اجتماعی که حاصل رشد شتاب‌زده شهرنشینی و صنعتی شدن است، بی‌مهری و خط‌کشی‌ها و مرزهای افراط و تفریطی نامربوط، عدم وجود اعتذار هنگام اشتباه، ترویج روابط در انجام وظایف، دوری از وحدت کلمه و مشارکت عمومی، نابرابری در نظام اقتصادی، آموزشی و سیاسی و... مسبب افزایش بسیاری از جرایم و آسیب‌های اجتماعی است که در چند سطر قبل، بیان شد.
https://www.kebnanews.ir/images/docs/files/000428/nf00428433-2.jpg
ارزش و ارزش‌هایی که خود جامعه برای افراد تعریف می‌کند! گاهی بانی و مسبب «آنومی» (بی‌هنجاری) می‌شود! به‌عنوان مثال؛ امروزه داشتن زندگی لوکس، خانه مجلل، اتومبیل گران‌قیمت و به‌قول بعضی‌ها «ژن خوب!» از مفاهیم و مصادیقی است که -به شکل ضمنی، ولی به غایت تاثیرگذار،- به‌عنوان ارزش اجتماعی معرفی می‌شود! حتی در فیلم‌ها و سریال‌ها، افراد متشخص، پیشرفته و آداب‌دان، خانه و ماشین لوکس دارند، که به نوعی «قرعه قسمت همه برعیش زده اند!» در مقابل کسانی قرار دارند که «دل غمدیده {آنها} بر غم زده است!»، افراد طبقه پایین، ناهنجار، کم‌سواد و منحرف که در بیغوله و آلونک و حلبی آبادها به‌سر می‌برند! و معمولا مجرم و تحت تعقیب هستند! وقتی چنین مسائلی مصادیق «ارزش اجتماعی» معرفی می‌شوند! و در عین حال دستیابی به این امکانات، برای خیلی‌ها، با روش‌های متعارف، قانونی و مشروع میسر نیست، انسان‌ها ترغیب و تحریک می‌شوند که از طریق غیر مشروع برای احراز و حصول ‌این ارزش‌ها مبادرت کنند و به شیوه‌های ابتکاری چنگ یازند که خود آنها جرم است. سرقت مسلحانه، کلاهبرداری، اختلاس و... مصادیق این روش‌های خلاقانه نامشروع هستند.
در دوران بحران اقتصادی نیز، بحران همه جوانب و ابعاد جامعه را تحث تاثیر قرار می‌دهد و ازجمله نشانه‌های آن، رفتار خودخواهانه‌ای است که در جامعه توسعه می‌یابد و جامعه قادر به‌ساماندهی آن نیست. در چنین شرایطی افراد دچار حالت «آنومی» (بی‌هنجاری) و جامعه دچار بی‌سازمانی می‌شود، اعمال مجرمانه افزایش می‌یابد، آن‌گونه که نظم اخلاقی جامعه سست و متلاشی می‌شود و انسان‌ها در وضع همچشمی و رقابت سخت و شدید نسبت به همدیگر قرار می‌گیرند، فردگرایی، منافع شخصی و منفعت طلبی، جایگزین منافع عمومی می‌شود! تغییرات سریع اجتماع، هنجارها و قواعد تنظیم کننده اجتماع را مختل می‌کند و جامعه دچار بی‌سازمانی می‌شود، آن‌گونه که مرزهای میان رفتار مشروع و نامشروع از بین می‌رود و جرم و بزهکاری افزایش می‌یابد. در این حالت از مهمترین عواملی که می‌تواند این رفتار را کنترل و محدود سازد، سیاست‌گذاری اجتماعی مناسب، تنقیح قوانین موجود کشور در حوزه آسیب‌های اجتماعی و تصویب قانون جامع در این‌حوزه، نقش بسیار مهم و اساسی مددکاری اجتماعی-که متاسفانه چندان مورد توجه قرار نگرفته است-! ارتقای شاخص‌های سلامت روانی و اجتماعی، استفاده از ظرفیت‌های مردمی، مبارزه همه‌جانبه با مواد مخدر و روان‌گردان‌هاو... می‌توان نام برد. به‌علاوه مذهب و اخلاق دو پتانسیل بسیار مهمی است که –چنان‌چه به‌باور درونی تبدیل شود- بدون شک نقش بسیار ویژه‌ای در پیش‌گیری از انواع انحرافات و جرایم دارد. وگرنه در قشر و سطح صوری، چندان موثر نخواهد بود. این‌جا است که «عمق» بخشیدن به‌ اصول و مضامین اندیشه مذهبی در میان نسل جوان و درونی کردن آن، اهميت می‌یابد.
______
«بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم    
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم...»

-----------------------------------
 دکتر سید علی‌سینا رخشنده‌مند
عضو بنیاد ملی نخبگان ایران
مدرس دانشگاه‌های تهران
امامزاده دموکراسی شفا نمی‌دهد؟!

امامزاده دموکراسی شفا نمی‌دهد؟!

ینکه برای مردم این ادراک ساخته شود که از صندوق رای نمی‌توانند سرنوشت‌شان را عوض کنند....
اصولگرایانی که نمی‌خواهند در آستانه انتخابات اصولگرا باشند!

اصولگرایانی که نمی‌خواهند در آستانه انتخابات اصولگرا باشند!

ضرغامی: «اصلا من اصولگرا نیستم. اشکال بزرگ ما این است که یک پوست خربزه از ابتدا زیر پای ...
پایان وهم آقای پوپولیست

پایان وهم آقای پوپولیست

 پس از 6 هفته تلاش بی وقفه و نافرجام «دونالد ترامپ» برای بی اعتبار کردن پیروزی رقیب دموکراتش،...
فایل های مرتبط
1