فیلم و تصاویر | از زندان به جامعه: اثرات مثبت حمایت‌های اجتماعی بر خانواده‌ها / فرهنگ همیاری: راهی برای ترمیم زخم‌های خانواده‌های زندانیان / دادستان یاسوج: توجه به خانواده‌های زندانیان، کلید اصلاح اجتماعی / کار جالب مدعی‌العموم در تماس تلفنی با زندانی / صاحب‌خانه باشرف را بشناسید

خانواده‌های زندانیان در کهگیلویه و بویراحمد با چالش‌های متعددی روبرو هستندe که ناشی از زندانی شدن سرپرست خانواده‌هاست. در این راستا، مسئولان قضایی و مدیران استانی در دیداری به مناسبت ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) به بررسی مشکلات این خانواده‌ها پرداختند و با ارائه کمک‌های معیشتی و درمانی، سعی در کاهش بار مشکلات آن‌ها داشتند. این دیدارها نشان‌دهندهٔ عزم جدی مسئولان برای حمایت از قشر آسیب‌پذیر جامعه و ترویج فرهنگ کمک به خانواده‌های زندانیان است.
به گزارش کبنا، زندانی شدن سرپرست خانواده، منجر به کاهش درآمد خانواده می‌شود و مادران و فرزندان را در شرایط مالی دشواری قرار می‌دهد. این موضوع می‌تواند به فقر شدید و ناتوانی در تأمین نیازهای اولیه زندگی منجر شود. فرزندان خانواده‌های زندانیان به‌دلیل فشارهای مالی و روحی، ممکن است ترک تحصیل کنند و از فرصت‌های اجتماعی و آموزشی محروم شوند. این امر می‌تواند به تداوم چرخهٔ فقر و بزهکاری در نسل‌های آینده منجر شود. خانواده‌های زندانیان معمولاً با فشارهای روانی و اجتماعی زیادی مواجه هستند. احساس تنهایی، شرم و stigmatization (ننگ اجتماعی) می‌تواند به بروز مشکلات روانی در اعضای خانواده منجر شود.
علی‌رغم تلاش‌های مسئولان، کمبود حمایت‌های اجتماعی و فرهنگی برای خانواده‌های زندانیان احساس می‌شود. این خانواده‌ها نیازمند برنامه‌های جامع و پایدار هستند که به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن‌ها کمک کند. جامعه باید به‌طور فعال‌تری در حمایت از خانواده‌های زندانیان وارد عمل شود. ترویج فرهنگ همیاری و کمک به این قشر آسیب‌پذیر می‌تواند به کاهش مشکلات اجتماعی و فرهنگی منجر شود.
 برای کاهش آسیب‌های ناشی از زندانی شدن سرپرست خانواده، لازم است که جامعه و مسئولان به‌طور جدی‌تر و پایدارتر به حمایت از این خانواده‌ها بپردازند. ترویج فرهنگ همیاری و ایجاد برنامه‌های جامع حمایتی می‌تواند به بهبود وضعیت این قشر آسیب‌پذیر کمک کند و از تداوم چرخهٔ فقر و بزهکاری جلوگیری نماید.
زمانی که فردی زندانی می‌شود، خانوادهٔ او با انبوهی از مشکلات مواجه می‌شود که خود در ایجاد آن نقشی ندارد. این موضوع می‌تواند در نبود چتر حمایتی از سوی جامعه، آسیب‌های متعدد اجتماعی، فرهنگی، روان‌شناختی و اقتصادی برای همسر و فرزندان زندانیان به همراه داشته باشد که دامنهٔ آن در بسیاری از مواقع از جرم اصلی گسترده‌تر می‌شود. چه بسا فرد مجرم در زندان از امکانات مناسب برخوردار باشد، اما خانوادهٔ او به دلیل نبود امکانات و بی‌توجهی، در معرض انواع آسیب‌ها قرار می‌گیرند. بنابراین، توجه به مسائل و مشکلات متعدد خانواده‌های زندانیانی که سرپرست خود را از دست داده‌اند، برای بازگشت به وضع تعادل و حفظ سلامت و امنیت جامعه امری ضروری است.
دیدار مسئولان قضایی با خانواده‌های زندانیان
در شامگاه یکشنبه، ۲ دی‌ماه و به مناسبت ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها)، دیدار چندی از مسئولان قضایی و مدیران استانی (سید وحید موسویان، دادستان جوان مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد و با همراهی منصور بیژنی، مدیرکل زندان‌های کهگیلویه و بویراحمد، سرپرست ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره)، قاضی ناظر زندان، دادیار شعبه دوم دادسراهای عمومی انقلاب اسلامی و رئیس انجمن حمایت از زندانیان کهگیلویه و بویراحمد) با خانواده‌های زندانیان در حاشیهٔ شهر یاسوج انجام گرفت تا شاید در این دیدارها بار مشکلات زندگی این افراد برداشته شود.
شاید این روز معنوی و ارزشمند بهانه‌ای بود برای اینکه روی دیگر زندان دیده شود، دغدغه و نگرانی مسئولان قضایی برای خانواده‌های زندانیان مشخص شود و مشکلاتی که جرائم مختلفی مانند خرید و فروش مواد مخدر، قاچاق کالا یا دزدی به وجود می‌آورند، ملموس‌تر گردد.
پرده اول: فرزند بیمار و پدری که راه نجات فرزند را در جرم می‌بیند
در حاشیهٔ شهر یاسوج، در کوچه‌ای تنگ و تاریک، خانواده‌ای زندگی می‌کرد که یکی از فرزندانشان از بیماری پرهزینه و صعب‌العلاجی رنج می‌برد. یکی دیگر از فرزندان دچار بیماری کم‌بینایی شدید بود. پدر خانواده که پیش از زندان، در کارواش مشغول به کار بوده، اما درآمد او کفاف هزینه‌های بیماری فرزندانش را نمی‌داد و به‌خاطر فشار روحی و عصبی ناشی از بیماری فرزندانش به سمت ارتکاب جرم رفته و در نهایت به زندان افتاده است.
بعد از به زندان افتادن پدر خانواده، شرایط زندگی برای خانواده سخت و سخت‌تر شده است. مادر به تنهایی باید بار زندگی را به دوش بکشد و از طرفی پیگیر جلب رضایت از شاکیان و پروندهٔ شوهرش شود. مشکلات فقر، ناتوانی در خرید مایحتاج زندگی و پوشاک بچه‌ها، افت تحصیلی، فشارهای روحی خانواده و دست‌تنها بودن مادر نیز از پیامدهای نبود پدر بود.
وقتی با مسئولان وارد خانهٔ این زن شدیم، هیچ‌کدام از وسایل ضروری منزل مانند یخچال، اجاق گاز و تلویزیون وجود نداشت. تنها یک بخاری قرضی در گوشه‌ای از اتاق قرار داشت. زن از هزینه‌های بالای درمان یکی از فرزندانش می‌گفت و مسئولان نیز سعی در حل مشکل داشتند.
در میان بی‌کسی خانواده، صاحبخانه، آقای معین‌زاده، که انسانی وارسته و با شخصیت بود، با درک شرایط او سعی کرده تا حدی آلام دردهای او را کاهش دهد.
یکی از معضلاتی که در جامعهٔ کنونی دیده می‌شود این است که وقتی کسی به دردسر یا مشکلی می‌افتد، اطرافیان خود را دور می‌کنند و این فرد خود را با کوهی از مشکلات تنها می‌بیند، در حالی که اطرافیان باید در ناخوشی‌ها به فکر فامیل و خویشاوند خود باشند. فامیل و آشنا و برادر و خواهر نباید فقط برای وقت خوشی باشد.
معین‌زاده، صاحبخانهٔ این خانواده، نیز گفت: «وظیفهٔ هر فردی است که به کمک هم‌نوع خود بشتابد. ما سعی کردیم که در حد امکان به این خانواده سخت نگیریم و الان هم چند ماه کرایه‌شان عقب افتاده است.»
فیلم | صاحب‌خانه خوب را بشناسید
      
صورتجلسه‌ای تنظیم شد که این خانواده امکاناتی از جمله یخچال، اجاق گاز، ماشین لباسشویی، بخاری و تلویزیون ندارند و انجمن خیریه و مسئولان استانی خرید این کالاها را پیگیری خواهند کرد. دو بسته لوازم‌التحریر و بسته معیشتی نیز به این خانواده اهدا شد.
همچنین گفته شد که بحث درمان فرزند این خانواده پیگیری خواهد شد.
منصور بیژنی، مدیرکل زندان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد، گفت: «با مساعدت ستاد فرمان حضرت امام قرار شده ۲ بسته لوازم‌التحریر به این خانواده داده شود، بیماری فرزندشان پیگیری شود، یک بخاری متقبل شده‌اند و یک میلیون تومان به مناسبت ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) بصورت شخصی متقبل شده‌اند و برای هزینهٔ عینک فرزندشان نیز پیگیری انجام می‌دهند.»
بیژنی گفت: «انجمن حمایت از زندانیان از طرف خیرینی که تماس با آنان گرفته شد، یک یخچال تأمین می‌کند. طی تماسی که با یکی از خیرین گرفتیم، یک میلیون تومان به اضافهٔ ۶ میلیون تومان برای خرید لباس فرزندان در نظر گرفته شد و یک گاز ۵ شعله نیز تقدیم این خانواده می‌شود. پروندهٔ قضایی‌شان از طرف قاضی پرونده طبق مقررات بررسی می‌شود و تا جایی که قانون اجازه دهد، مساعدت انجام می‌گیرد.»
در ادامهٔ این دیدار، سید وحید موسویان، دادستان مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، با قدردانی از همکاری مومنانه و دلسوزانهٔ صاحبخانهٔ این خانواده زندانی اظهار کرد: «نباید چنین برنامه‌هایی را شوی تبلیغاتی قلمداد کنیم. خانواده‌ای که ۳ فرزند داشته و یکی از آن‌ها در بدترین شرایط بیماری قرار دارد، نیاز به حمایت دارد. این حمایت‌ها هم نباید فقط مربوط به دستگاه‌های امدادی مانند بهزیستی و کمیته امداد باشد، چرا که منابع آن‌ها محدود است.»
حشمت‌الله عباسی، رئیس انجمن حمایت از زندانیان یاسوج، نیز در این بازدید با اشاره به اینکه ۶۰۰ خانواده تحت حمایت انجمن حمایت از زندانیان یاسوج داریم، گفت: «در زمینهٔ معیشتی و اشتغال و درمان به صورت مستمر کمک‌کار این خانواده‌ها هستیم و تاکنون برای ۲۱۷ نفر از آن‌ها نیز اشتغال ایجاد کرده‌ایم.» وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو اظهار کرد: «تاکنون ۵۵۰ مورد کمک بسته معیشتی در طول سال جاری به این خانواده‌ها اهدا کرده‌ایم و به مناسبت میلاد حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) نیز هدایای نقدی به همسران زندانیان اهدا کردیم.»
عباسی در ادامه با بیان اینکه شمارش کارهای انجام شده توسط انجمن زندانیان یاسوج در یک وقت کم میسر نیست، گفت: «قریب ۲۹ نفر از زندانیان نیز امسال به همت انجمن آزاد شدند و ۳۰ مورد کالای خانگی شامل فرش، اجاق گاز و یخچال نیز تقدیم خانواده‌های زندانیانی شده که محتاج به این لوازم اولیه بودند.»
پرده دوم: کارگر ساده و موادفروش می‌شود
خانواده‌ای در خانه‌ای کلنگی زندگی می‌کردند. در خانه‌ای به شدت سرد و نمور، یک دختر و پسر جوان و یک کودک معصوم حدوداً یک‌ساله همراه مادر، بدون پدر، زندگی می‌کردند. پدر خانواده که کارگر ساده بود، تحت تأثیر دوستان و برای درآمد بیشتر، به سمت فروش مواد مخدر کشیده شده است. این فرد یک بار دستگیر شده و سپس آزاد شده، اما باز هم فروش مواد مخدر را ادامه داد تا برای بار دوم دستگیر و زندانی شود و حالا باید تا چهار سال دیگر در حبس باشد. اعضای این خانواده نیز در فقر شدیدی به سر می‌بردند و از کمترین امکانات ابتدایی زندگی محروم بودند.
هم‌اکنون پدر خانواده با پابند الکترونیکی و بصورت اشتغال باز کار می‌کند، اما مشکلات زندگی این خانواده نیز زیاد است. دختر که تا مقطع دیپلم درس خوانده، به خاطر هزینه‌های تحصیلی ترک تحصیل کرده است.
این خانواده نیز امکانات و ضروریات زندگی نداشتند. آن‌ها پول رهن کافی برای اجارهٔ خانه نداشتند و مسئولان با صاحبخانه صحبت کردند و قرار شد که رهن و کرایهٔ خانه خیلی بالا نرود. منصور بیژنی، مدیرکل زندان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد، وقتی شرایط مالی خانواده را دید، با یکی از خیرین صحبت کرد و نهایتاً توانست پولی خوبی برای رهن این خانواده با کمک خیرین تهیه کند. همچنین برای تهیهٔ وسایل زندگی آنان مسئولان قول‌هایی دادند و بسته‌های معیشتی و کارت هدیهٔ ۱۰ میلیون ریالی به مناسبت ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) نیز به این خانواده اهدا شد.
در ادامه، سید وحید موسویان، دادستان یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، به همراه منصور بیژنی، مدیرکل زندان‌ها، برای بهبود شرایط این خانواده با خیرین تلفنی صحبت می‌کرد. او همچنین با دیدن دختر خانواده با او در خصوص تحصیلش صحبت کرد و موسویان دختر خانواده را به ادامهٔ تحصیل ترغیب کرد و به او پیشنهاد داد که شغل وکالت را برای خود انتخاب کند.
پرده سوم: دوست ناباب، شوتی، اعتیاد
به ساختمانی وارد شدیم که در آن چند خانواده زندگی می‌کردند و هر اتاق و قسمتی مربوط به یک خانواده بود. زن جوان همراه با فرزند دختر خود در یکی از اتاق‌های خانه ساکن بودند و پدر خانواده در زندان به سر می‌برد. این خانواده نیز مشکلات مالی زیادی داشت و همسر زندانی مجبور بوده زندگی خود را با پول سیب‌چینی و کار در منازل دیگران بگذراند و حتی مجبور شده فرش زیر پای خود و دخترش را بفروشد.
        
زندانی جوانی ۳۲ ساله است که در کار صافکاری ماشین مشغول بوده، اما رفیق ناباب او را به سمت کار در خودروهای شوتی و بعد از آن به سمت اعتیاد برده است.
در این دیدار، سید وحید موسویان، دادستان یاسوج، از خانهٔ زندانی با زندانی تماس تلفنی برقرار کرد و با آن زندانی صحبت کرد و ضمن توصیه‌هایی به او گفت: «حمایت می‌کنیم که از قانون اشتغال باز استفاده کنی و شما هم قول بدهید که سمت خلاف نروید و تلاش کنید که حسابت را با شاکیان خود صاف کنید.» زندانی گفت که می‌توانم رضایت بگیرم. طی مدت اخیر سه ماه بیرون از زندان کار کرده و توانسته بودم رضایت ۴ نفر از شاکیان را بگیرم. خیلی‌ها او را می‌شناختند و می‌دانستند که کار حرفه‌ای انجام می‌دهد، اما همین فرد به دام دوستان ناباب و اعتیاد افتاده و حالا خانواده‌اش در رنج و سختی به سر می‌برند.
فیلم | تماس تلفنی دادستان یاسوج با یک زندانی 
     
برای این خانواده نیز وسایل اولیهٔ زندگی [یخچال، تلویزیون، فرش و… به ارزش حدود ۵۰ میلیون تومان] در نظر گرفته شد. همچنین مسئولان گفتند که زندانی می‌تواند به‌خاطر توانایی و حرفه‌ای که دارد، وام با بهرهٔ پایین به او بدهند تا کار کند و از این وضعیت خلاص شود.
سید وحید موسویان بیان داشتند: «رسانه‌ها باید پای کار بیایند و کمک کنند. در چنین مواردی پای یک خانواده در میان است. نباید فقط توقع از دستگاه قضایی و ستاد دیه یا انجمن حمایت از زندانیان داشته باشیم بلکه همه به سهم خود وظیفه‌ای دارند و وظیفهٔ رسانه‌ها بسیار سنگین است.»
دادستان مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد به اقدام مومنانهٔ یک دندانپزشک در کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرد که این پزشک نیکوکار هزینهٔ ۵۰ میلیون تومانی جشن تولد فرزند خود را به ستاد دیه استان داده است. همچنین این پزشک نیکوکار متعهد شده تا در هر ماه سه نفر از خانواده‌های زندانیان را به صورت رایگان مورد پذیرش قرار دهد و در ادامهٔ کارهای خیرخواهانهٔ خود موجبات اشتغال یک زندانی را هم فراهم کند.
لزوم ترویج فرهنگ کمک به خانواده‌های زندانیان در بین مردم

منصور بیژنی، مدیرکل زندان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد، نیز در ادامه گفت: «امروزه نزدیک به ۴۰۰ زندانی رأی باز ما در جامعه در حال کار هستند. به نظر ما زندانی یک فرد دچار آسیب اجتماعی است که نباید اجازه دهیم بیکار باشد.»
بیژنی گفت: «هر هفته سرزنی به خانواده‌های زندانی انجام می‌گیرد. حمایت از خانواده‌های زندانیان مصوب سازمان زندان‌ها است. اعتقاد داریم که اصلاح و تربیت بدون حمایت خانوادهٔ زندانی امکان‌پذیر نیست. منتها منابع دولتی در اختیار سازمان زندان‌ها نیست که به‌صورت مستقیم به خانواده‌های زندانیان کمک کنیم.»
بیژنی بیان کرد: «ما از ظرفیت نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد استفاده می‌کنیم و کمک‌های موردی را نیز از خیرین تأمین می‌کنیم. برای اینکه اشراف بیشتری بر روی خانواده‌های زندانیان داشته باشیم، به‌صورت هفتگی با حضور مقامات قضایی استان و مسئولان ادارات شهرستانی سرکشی می‌کنیم. بنا داریم با کمک مردم و ایجاد فرهنگ کمک به خانواده‌های زندانی که قشر آسیب‌پذیر جامعه هستند، ایجاد کنیم تا روحیهٔ امید به زندگی در این خانواده‌ها حفظ شود.»
خلأی که بسیار زیاد احساس می‌شود این است که فرهنگ کمک به اقشار آسیب‌پذیر و حمایت از زندانیان در استان کهگیلویه و بویراحمد کمتر وجود دارد و جزو استان‌هایی است که کمترین میزان کمک‌ها را به خانواده‌های زندانیان دارد.
مدیران در این بازدیدها نکات جالبی را بیان می‌کردند، از جمله آنکه خیلی از اصناف استانی می‌توانند مالیات خود را صرف اموری کنند که خودشان انتخاب می‌کنند. از این رو، خانواده‌های زندانیان یکی از مراجع مهم کمک مالی است.
اگر با احتساب اینکه در این استان بیش از یک هزار پیمانکار داریم، هر کدام مبلغ یک تا دو میلیون تومان به خیریهٔ زندان استان کمک می‌کردند، بسیاری از مشکلات مالی این خانواده‌ها حل می‌شد و دیگر نیازی نبود یک زن در بی‌کسی برای سیب‌چینی برود. نیازی نبود که بچه‌های خانواده نگران کرایهٔ خانه باشند و به‌خاطر مشکلات مالی و روحی و روانی مجبور نباشند ترک تحصیل کنند. اگر فرهنگ کمک به هم‌نوع، بخصوص کمک به خانواده‌های زندانی ترویج می‌شد، کاهش جرم و بزه در این قشر از جامعه را شاهد خواهیم بود.