آن چه کیسینجر درباره توافق و ریاض به من گفت / چگونه چین آغاز یک خاورمیانه چند قطبی را بشارت می‌دهد / احساس دژاوو در کیسینجر پس از تماشای احیای رابطه تهران و ریاض

کبنا ؛ دیوید ایگناتیوس؛ ستون نویس واشنگتن پست. هنری کیسینجر هنگام تماشای میانجی گری چین برای ایجاد روابط نزدیک بین عربستان سعودی و ایران باید احساس دژاوو داشته باشد. دیپلماسی مثلثی فعلی شباهت زیادی به گشایش روابط امریکا و چین در جریان سفر او در مقام وزیر خارجه اسبق امریکا به پکن در سال ۱۹۷۱ میلادی دارد.
به گزارش کبنا به نقل از واشنگتن پست؛ کیسینجر طی مصاحبه‌ای در هفته جاری به من گفت:"من آن را تغییری اساسی در وضعیت استراتژیک خاورمیانه می‌دانم. سعودی‌ها اکنون امنیت خود را با بازی با آمریکا در برابر چین متعادل می‌کنند". او خاطرنشان ساخت که به شیوه‌ای قابل مقایسه او و "ریچارد نیکسون" رئیس جمهور اسبق امریکا توانستند تنش‌های بین پکن و مسکو را در تعامل تاریخی خود با چین به نمایش بگذارند. تنش زدایی در خلیج فارس برای تمام بازیگران خوب است البته در کوتاه مدت.
اگر "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین قصد دارد ایران را مهار کند و به عربستان سعودی اطمینان بخشد باید امیدوار باشیم نقش آفرینی موفقی داشته باشد. ایالات متحده از سال ۱۹۷۹ در تلاش است تا قوس انقلاب ایران را به سمت ثبات خم کند.
کیسینجر استدلال می‌کند که ظهور پکن به‌عنوان یک بازیگر صلح جو و صلح آفرین در بلند مدت شرایط مرجع را در دیپلماسی بین المللی تغییر می‌دهد چرا که در آن صورت ایالات متحده دیگر قدرت ضروری در منطقه و تنها کشور به اندازه کافی قوی یا منعطف برای میانجی گری قرارداد‌های صلح نخواهد بود. اکنون چین مدعی کسب این جایگاه شده است.
کیسینجر در ادامه می‌افزاید: "چین در سالیان اخیر اعلام کرده که باید در ایجاد نظم جهانی مشارکت داشته باشد و اکنون یک حرکت قابل توجه در این جهت انجام داده است".
نقش رو به رشد چین تصمیمات اسرائیل را نیز پیچیده‌تر می‌سازد. رهبران اسرائیل حمله نظامی پیشگیرانه علیه ایران را آخرین راه حل می‌دانند، زیرا تهران هر چه بیش‌تر در مسیر تبدیل شدن به کشوری دارای سلاح هسته‌ای قرار می‌گیرد و به این هدف نزدیک‌تر می‌شود. با این وجود، آن گونه که کیسینجر می‌گوید:" فشار بر ایران اکنون باید منافع چین را در نظر بگیرد".
چینی‌ها فرصت طلب بوده اند. آنان از تلاش مجدانه امریکا برای تقویت عربستان سعودی و مقاومت در برابر شبه نظامیان نیابتی ایران در یمن، عراق و سوریه حمایت کرده اند. ایالات متحده راه نزدیک شدن را به اصطلاح ایجاد کرد، اما چینی‌ها در نهایت نوار را بریدند.
مذاکرات محرمانه عربستان و ایران دو سال پیش در بغداد و تحت حمایت "مصطفی الکاظمی" نخست وزیر وقت عراق آغاز شد. برخی از جلسات در عمان کشور متحد نزدیک‌تر ایالات متحده برگزار شدند. در جریان شش جلسه مذاکره نمایندگان ایران و عربستان بر روی نقشه راه برای از سرگیری روابط دیپلماتیک توافق کردند که عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ میلادی در اعتراض به حمایت پنهان ایران از شورشیان انصارالله در یمن آن را به حالت تعلیق درآورده بود. پیش از دستیابی به توافق نهایی برای بازگشایی سفارتخانه‌ها سعودی‌ها از ایران خواستند حمایت خود از انصارالله را تایید کند و حملات آنان را مهار نماید.
واشنگتن هم چنین زمینه را برای حل و فصل جنگ وحشتناک یمن فراهم کرده است. "تیم لندرکینگ" فرستاده وزارت امور خارجه در امور یمن آوریل گذشته به مذاکره برای آتش بس کمک کرد. پرواز‌های غیرنظامی اکنون از صنعا پایتخت یمن انجام می‌شود و کالا‌ها از طریق حدیده بندر اصلی آن کشور جریان دارند. سعودی‌ها اخیرا یک میلیارد دلار در بانک مرکزی یمن سپرده گذاری کرده اند تا آن کشور را با ثبات سازند.
حال برای برداشت حاصل کار چین وارد عمل شده است. هنگامی که شی در ماه دسامبر از عربستان سعودی بازدید کرد متعهد شد که از نفوذ پکن بر ایران برای حصول توافق استفاده خواهد کرد. به گفته یک منبع آگاه هنگامی که سه طرف در ماه جاری در پکن با یکدیگر دیدار کردند "علی شمخانی" نماینده امنیت ملی ایران به حمایت ایران از انصارالله اذعان کرد و موافقت نمود که ارسال سلاح از سوی ایران به آنان را متوقف سازد. ایران همچنین متعهد شد که به طور مستقیم یا از طریق نیابتی به پادشاهی سعودی حمله نکند.
دو ماه دیگر با فرض مهار انصارالله توسط ایران دو کشور سفارتخانه‌های خود را در ریاض و تهران بازگشایی خواهند کرد. بیایید امیوار باشیم که لندرکینگ بتواند تا آن زمان نیز در مورد توافق صلح در یمن مذاکره کند.
فیل در اتاق هم چنان برنامه هسته‌ای ایران است. با فروپاشی برجام ایران غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داده و کارشناسان می‌گویند اگر بخواهد احتمالا می‌تواند ظرف چند ماه یک سلاح هسته‌ای ساده را آزمایش کند.
با این وجود، در اینجا نیز به نظر می‌رسد ایران درک می‌کند نزدیک لبه صخره قرار دارد. تهران در ماه جاری متعهد شد که به آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه دهد نظارت فشرده بر سایت‌های هسته‌ای آن کشور را از سر بگیرد. ایران اکنون در حال عقب نشینی است. واحد پول ملی آن کشور به شدت ارزش خود را از دست داده اند. اعتراضات در ایران چندین ماه در جریان بوده است. بسیاری از ایرانیان به شرایط پس از خلاء قدرت در ایران و این که آن کشور چگونه خواهد شد و چه وضعیتی پیدا خواهد کرد فکر می‌کنند.
خاورمیانه که تا مدت‌ها منطقه تقابل بود در حال تبدیل شدن به یک بازی متعادل کننده است. عربستان سعودی به تازگی با چین و ایران دوست شده، اما همزمان با کمک ۴۰۰ میلیون دلاری به اوکراین با ایالات متحده همکاری می‌کند. هزینه ۳۷ میلیارد دلاری برای ۷۸ هواپیمای بوئینگ و پشتیبانی از فناوری سلولی جدید اینترنت نسل پنجم و نسل ششم به نام O-RAN که می‌تواند جایگزین هواوی چین شود از دیگر اقدامات سعودی‌ها بوده اند.
امارات متحده عربی نیز با چین دوستی برقراری کرده، اما روابط دفاعی خود با ایالات متحده را نیز حفظ کرده و مناقشات منطقه‌ای با قطر، ترکیه و لیبی را حل و فصل می‌کند. امارات متحده عربی از جایگاه "اسپارت کوچک" همان طور که "جیم متیس" وزیر دفاع سابق ایالات متحده زمانی از آن اصطلاح یاد کرده بود به "سنگاپور کوچک" تبدیل شده است.
حقیقت این است که خاورمیانه تک قطبی که در آن ایالات متحده نقش مسلط را در سیاست‌های تقابلی داشت و از سوی عربستان سعودی و اسرائیل به عنوان متحدان اش تشویق می‌شد منطقه چندان باثباتی نبود. خاورمیانه چند قطبی با پوشش و تعادل بی وقفه خطرات خاص خود را خواهد داشت. همان طور که کیسینجر می‌گوید این یک بازی نوین با قوانین نوین خواهد بود.