تنش میان ایران و اروپا تا کجا پیش خواهد رفت؟

کبنا ؛ یک دیپلمات پیشین کشورمان گفت: «اصلا به طور کلی ماجرای قرار دادن نام سپاه در لیست گروه‌های تروریستی صرفا جنبه سیاسی دارد نه حقوقی. آن‌ها در بحث حقوقی هیچ سند و مدرکی ندارند. همین الان حقوقدانان آلمانی مسئله «الخُبَر» را مطرح کرده‌اند. آن‌ها چطور می‌خواهند ثابت کننده که چند دهه قبل سپاه پاسداران در «الخبر» نقش داشته است؟ حالا شما فرض کنید که ثابت کردند، از آن‌ها سوال نمی‌شود که چرا حدود ۳۰ سال در قبال این موضوع سکوت کردند؟ در نقطه مقابل ایران هم می‌تواند ارتش انگلیس را بر اساس اقداماتش در افغانستان متهم به تروریست بودن کند. سند این موضوع هم موجود است. زیرا شاهزاده هری در کتابش نوشته که خودش شخصا ۲۵ نفر را کشته است؛ بنابراین همه این ماجرا صرفا سیاسی است و قطعا اجرایی نخواهد شد.»
عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در مجارستان در گفتگو با فرارو عنوان کرد: «به عقیده من سرعت تیره شدن روابط ایران و اروپا در چند روز اخیر بعد از تصویب قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در لیست گروه‌های تروریستی، کاهش چشمگیری داشته است. پیش از این رابطه از سمت اروپا با سرعت زیادی به سمت تیرگی و بن بست پیش می‌رفت. اما بعد از تصمیم اخیر پارلمان اروپا، وقتی قرار شد که این تصمیم به شورا برود و در آنجا مورد بررسی قرار بگیرد، سرعت اروپایی‌ها کاهش پیدا کرد که در این اتفاق چندین موضوع دخیل بود.»
وی افزود: «موضوع اول این است که اروپایی‌ها متوجه شدند که اگر ایران به دادگاه برود و در آنجا مورد تائید قرار نگیرد، یک آبروریزی بزرگ برای محسوب می‎شود. دلیلش هم این است که آن‌ها سند و مدرک‌های درست حسابی در این باره ندارند. آن‌ها به عنوان مثال می‌خواهند به اقدامات سپاه در سوریه و منطقه اشاره کنند که این اصلا برای دادگاه حجت نیست. ضمن اینکه ایران می‌تواند متقابلا به اقدامات اروپایی‌ها در عراق و عربستان و ... اشاره کند. اما همه این‌ها برای دو طرف دستاوردی نخواهد داشت و دادگاه هم به آن‌ها توجه نخواهد کرد. به عقیده من شورای اروپا تمام ابعاد این ماجرا را بررسی کرده است و می‌داند که به احتمال زیاد جز شکست دستاوردی برایشان نخواهد داشت و زیر بار این ریسک نخواهند رفت.»
او ادامه داد: «موضوع بعدی این است که وزیر خارجه بریتانیا اعلام کرد که عازم واشنگتن است تا بتواند حمایت ایالات متحده در این مسیر را جلب کند. اما به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها، طرف انگلیسی را از این اقدام منع کرده است و تمایلی هم به همراهی نداشته است. زیرا دقیقا بعد از این سفر، دیگر صدای خاصی از مقامات بریتانیا درباره این موضوع شنیده نشد. نکته جالب این است که بعد از این ماجرا، مقامات باقی کشور‌های اروپایی هم مواضعی اتخاذ کردند که خیلی با خواست قبلی آن‌ها همخوانی نداشت؛ بنابراین به عقیده من قطعا طرف آمریکایی توانسته نظر انگلیسی‌ها را تغییر دهد. دلیلش هم این است که آن‌ها تجربه مشابه این اقدام را دوران دونالد ترامپ داشتند و می‌دانند که دستاوردی نخواهد داشت. ضمن اینکه همه این کشورها، تقریبا در تمام کشور‌های عربی پایگاه نظامی دارند؛ لذا اگر قرار باشد سپاه را در لیست تروریستی قرار دهند و متقابلا ایران هم ارتش آن‌ها را در لیست تروریستی خود قرار دهد، خلیج فارس دچار تنش و بحران نظامی خواهد شد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «مجموع این‌ها منجر به این شد که برای کاهش فشار افکار عمومی به اروپا، آن‌ها تصمیم بگیرند در پارلمان اروپا که تصمیماتشان ضمانت اجرایی ندارد، دست به تصویب این موضوع بزنند، اما وقتی به شورای اروپا ارجاع داده می‌شود، با آن مخالفت شود. به عقیده من شورا تنها کاری انجام خواهد داد، همان اقدامات گذشته است. یعنی تنها نام برخی افراد را مطرح و آن‌ها را تحریم می‌کنند؛ بنابراین ماجرای قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در لیست گروه‌های تروریستی، منتفی خواهد شد.»
وی ادامه داد: «نکته دیگری که وجود دارد این است که آمریکایی‌ها فکر می‌کنند با این مصوبه پارلمان اروپا به احتمال زیاد، مذاکرات مستقیم که در نیویورک توسط رابرت مالی با ایرانی‌ها انجام داده بود، نه تنها بی‌اثر خواهد شد بلکه ایران را بیش از پیش به سمت روسیه سوق خواهد داد. واقعیت این است که آمریکایی‌ها به شدت نگران نزدیک شدن ایران به روسیه هستند و اگر اظهار نظرات مقامات این کشور طی چند ماه اخیر را بررسی کنید، به وضوح شاهد این مسئله خواهید بود؛ بنابراین دوشنبه آینده که جلسه شورا تشکیل خواهد شد، مصوبه پارلمان اروپا تائید نخواهد شد.»
فرجی راد تاکید کرد: «اما اگر بر فرض شورا هم با مصوبه پارلمان موافقت کند، عمده مشکلی که برای ایران ایجاد می‌شود عرصه اقتصادی است. اصلا به طور کلی ماجرا این است که اقدام اخیر آن‌ها صرفا جنبه سیاسی دارد نه حقوقی. آن‌ها در بحث حقوقی هیچ سند و مدرکی ندارند. همین الان حقوقدانان آلمانی مسئله «الخُبَر» را مطرح کرده‌اند. آن‌ها چطور می‌خواهند ثابت کننده که چند دهه قبل سپاه پاسداران در «الخبر» نقش داشته است؟ حالا شما فرض کنید که ثابت کردند، از آن‌ها سوال نمی‌شود که چرا حدود ۳۰ سال در قبال این موضوع سکوت کردند؟ در نقطه مقابل ایران هم می‌تواند ارتش انگلیس را بر اساس اقداماتش در افغانستان متهم به تروریست بودن کند. سند این موضوع هم موجود است. زیرا شاهزاده هری در کتابش نوشته که خودش شخصا ۲۵ نفر را کشته است؛ بنابراین همه این ماجرا صرفا سیاسی است و قطعا اجرایی نخواهد شد.»
این دیپلمات پیشین کشورمان افزود: «فرض کنید هم ایران هم اروپا، طرف مقابل را تروریست اعلام کنند. اتفاقی که رخ می‌دهد این است که قایق‌های تندرو هر دو طرف، ناو‌ها و کشتی‌های جنگی ایران و کشور‌های اروپایی، از نظر طرف مقابل به عنوان مثال یک کشتی تروریستی یا ناو تروریستی است؛ بنابراین باید به آن حمله کنند. حالا با این وضعیت چه اتفاقی در خلیج فارس رخ خواهد داد؟ به همین دلیل است که آمریکایی‌ها نقش فعالی داشتند که این اتفاق رخ ندهد و ابتدا نظر بریتانیا را برگرداندد و بعد سراغ باقی کشور‌های اروپایی رفتند. البته باقی کشور‌ها هم به غیر آلمان، عمدتا صدا از پارلمان‌های آن‌ها شنیده می‌شد و خیلی دولتی‌ها دخیل نبودند. به عنوان نمونه در فرانسه آقای مکرون خیلی موافق نبود و به همین دلیل هم سکوت کرد و اظهار نظر خاصی نداشت. از طرف دیگر آقای جوزف بورل هم که برایند اروپا هستند، مخالف قرار گرفتن نام سپاه در لیست تروریستی بود و نه تنها در پارلمان فعالیت نکرد و بلکه اعلام هم کرد که با این تصمیم موافق نیست.»
فرجی راد در پایان تاکید کرد: «با همه این‌ها من معتقدم که بحران میان ایران و اروپا ادامه پیدا خواهد کرد. دلیلش هم سه عامل است. یکی اینکه اروپایی‌ها موضوع حقوق بشری در داخل ایران را رها نخواهند کرد. هر چقدر در داخل ایران شرایط بدتر شود، تنش ما با اروپا هم افزایش پیدا خواهد کرد. اگر بتوانیم کمی فضای داخل را آرام و موضوع زندان و زندانیان را حل و فصل کنیم، می‌تواند تاثیر مثبت در رابطه ایران و اروپا داشته باشد. موضوع دوم که به نظر من مهمترین عامل در تنش میان اروپا و ایران محسوب می‌شود، موضوع همکاری ایران با روسیه در مسائل نظامی است. اگر ایران به دنبال رفع تنش با اروپا است باید این موضوع را به طور جدی مورد توجه قرار دهد. عمل بعدی موضوع مذاکرات هسته‌ای است. اگر ایران بتواند به این موضوع سرعت ببخشد، می‌تواند تاثیر مثبت بر رابطه ما با اروپا بگذارد. البته عدم تصویب مصوبه پارلمان در شورا می‌تواند سرعت تیره شده رابطه ایران و اروپا را تا حدودی کاهش دهد. اما اگر ما یک سیاست خارجی هوشمندانه و معقول در دستور کار قرار دهیم و کمی در دو موضوع اول اقدام مثبت انجام دهیم، موضوع سوم هم به طور خودکار حل خواهد شد.»