کبنانیوز - آهن ربای قوی برخی مدیران روحانی!

هفت سال از دولت تدبیر و امید گذشت اما هنوز برخی درون دولت علیه تفکرات رئیس جمهور هستند؛

وضعیت دولت روحانی نشان داد میدان سیاست جای سهمیه بندی یا رودروایستی نیست، اینکه بخواهیم پست‌های مدیریتی و مشاوره را با در نظر گرفتن خوش آمد برخی تقسیم کنیم طبیعتا نتیجه می‌شود همین هفت سال ریاست جمهوری حسن روحانی که در مقابل هر چالشی پیش از همه برخی درون دولت بودند که موتور محرک چالش‌ها شدند و بعد عواملی خارجی تاثیرگذاری خود را نشان دادند.

«همه هم یک جور نبودند، مختلف بودند. بعضی‌ها با همه توان آمدند. ما روستایی هستیم، به قولی بعضی‌ها گیوه را بر کشیدند و به میدان آمدند، آستین‌ها را بالا زدند و به میدان آمدند. اما بعضی‌ها پاشنه گیوه‌شان خوابیده بود و برنکشیدند. لخ لخ کردند. یک مقدار راه آمدند و مسیر را آمدند و زحمت کشیدند. سعی آنان مشکور». این سخنان حسن روحانی است حدود دو هفته بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال 1396، زمانی که او توانست بار دیگر در انتخابات پیروز شود و دوره مسئولیت را چهار سال دیگر تمدید کند. روحانی در این سخنان معترض به برخی چهره‌های درون دولت خودش بود که آنطور که باید در دوره انتخابات حاضر به دفاع از عملکرد چهار سال اول دولت نشده بودند. به عبارت دیگر او بر این موضوع صحه گذاشت که برخی در میان دولت خودش به خودش از پشت خنجر زدند! این موضوع البته برای اولین بار مطرح نشده، از همان ابتدای حضور او در پاستور بوده و تا امروز نیز ادامه داشته است. از سطح وزیر گرفته تا بخشدار همیشه اخباری آمده که گویا افرادی در درون دولت چندان موافق راهبردهای رئیس دولت نیستند. این موضوع هم اکنون در دوره کرونا نیز کم‌و‌بیش دیده می‌شود که برخی از میان خود دولتی‌ها حالا از رده‌های میانی تا مشاوران به انتقاد از عملکرد دولت می‌پردازند. ریشه چنین موضوعی را باید در سیاست اعتدالی حسن روحانی دید. روحانی درحالی که رای خود را از اصلاح‌طلبان گرفت اما همچنان بر اعتدال تاکید کرد و این یعنی ترکیب کردن نیروهایی که افکار متفاوتی دارند در بدنه دولت. موضوعی که تقریبا در هیچ کجای دنیا نمی‌توان آن را دید. حتی در دولت‌های ائتلافی نیز نیروهایی که تا حد قابل قبولی افکار نیز دارند کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.
در همین زمینه ابوالفضل سروش نماینده تهران در تیر 96 زمانی که قرار بود روحانی کابینه دوم خود را به مجلس معرفی کند، گفت:«حامی اصلی آقای روحانی اصلاح‌طلبان بودند و قاعدتا باید بخشی عمده‌ای از کابینه دوازدهم به اصلاح‌طلبان اختصاص یابد.»
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ادامه داد:«در کابینه دوازدهم هم فضای مجلس همراه است و هم مردم انتظار دارند، بنابراین نباید محافظه‌کاری صورت گیرد.» سروش گفته بود:«معتقدم کابینه دوازدهم باید کابینه‌ای یکدست باشد. شاید آقای روحانی بگوید من اصلاح‌طلب نیستم، اما همه حرف هایش با این جریان همسان است.» نماینده مردم تهران در مجلس تصریح کرد: حتما دولت با فراکسیون امید برای انتخاب کابینه رایزنی خواهد کرد. عضو شورای مرکزی فراکسیون امید افزود:«آقای روحانی در دولت یازدهم با شعار اعتدال آمده بود و بر همین مبنا کابینه‌ای مختلط از همه گروه‌های سیاسی تشکیل داد.»
او تاکید کرد:«باید بدانیم که مختلط بودن همیشه به نفع کشور نیست، زمانی که یک تیم فکری منسجم و هدفمند در کنار هم باشند، بهتر از این است که سهامی عام در کابینه تشکیل دهیم.»
> نفوذی ها؟
نفوذی هایی که به واسطه همسویی مهربانانه دولت، وزرا و استانداران در مسئولیت های اجرایی ابقاء و یا منصوب شده اند سازماندهی شده در نهان و آشکار به جوسازی و تخریب دولت مشغولند. اقدامات و انتصابات را به سخره می گیرند با ارباب رجوع به گونه دیگر رفتار و بدبینی را نسبت به دولت و مدیران و کارگزارانش دامن می زنند.ریخت و پاش‌ها و رانت‌خواری و بذل و بخشش های دولت قبل را دوران طلایی توصیف و در مقایسه با شرایط اقتصادی جدید مقصود خویش را می جویند. حشمت الله فلاحت‌پیشه نماینده مجلس پیش از این با تاکید بر لزوم هماهنگی میان بخش‌های مختلف دولت گفته بود:« بر اساس قانون مصوب شورای عالی اداری، استانداران در قلمرو ماموریت خویش به عنوان نماینده عالی دولت، مسئولیت اجرای سیاست‌های عمومی کشور را بر عهده دارند و در کل مسئول شورای برنامه‌ریزی محسوب می‌شوند. فرمانداران نیز مسئول شورای برنامه‌ریزی و بخشداران مسئول اجرا و هدایت مصوبات دولت در بخش‌های خود هستند و آنچه ضروری است عملکرد این نهادهای سه گانه در قلمرو برنامه‌ها و سیاست‌های دولت است و درصورتی که مغایرتی در عملکرد این سه نهاد با رویکردها و برنامه‌های دولت رخ دهد، دولت می‌تواند به عزل و نصب اعضای این سه گانه مبادرت ورزد و این حق قانونی دولت‌هاست که همسویی را از استانداران، فرمانداران و بخشداران طلب کنند.» یا عماد افروغ، نماینده مجلس هفتم هم در همین مورد با بیان اینکه دولت فعلی، دولت یکدستی نیست، می‌گوید:«من وقتی می‌خواهم این دولت را داوری کنم نمی‌توانم یکدست داوری کنم برخلاف دولت گذشته که من یکدست می‌توانستم داوری کنم چون اصلا دولتی نبود، یک شخص بود. اینجا نه، وزارتخانه‌ها باهم فرق می‌کنند. وی ادامه داد: چون شعار اعتدال داده شده است و شعار اعتدال هم تا روش‌مند و ضابطه‌مند بشود نیاز به زمان دارد. یک تعبیر از اعتدال این بوده که از گروه‌ها و جناح‌های مختلف بیاوریم. من درباره اعتدال زیاد صحبت کردم که به لحاظ نظری چه مشکلات و چه قوت‌ها و قابلیت‌هایی دارد برای همین نمی‌توانم داوری صفر و یکی بکنم؛ یک جاهایی خوب عمل شده، یک جاهایی در شرف خوب عمل شدن است، یک جاهایی هنوز به نتیجه نرسیده است، یک جاهایی می‌توانست بهتر عمل بکند. این دولت به مراتب به نسبت دولت گذشته مشورت‌پذیرتر است. دست نیاز دراز می‌کند و ما به کرات این را دیدیم.» حتی برخی اصولگرایان نیز بر حق روحانی برای تشکیل کابینه‌ای متناسب با وعده‌های داده شده تاکید می‌کردند. امیررضا واعظ آشتیانی،
تحلیلگر اصولگرا در گفتگو با خبرنگار سیاسی الف، در مورد تغییر کابینه دولت روحانی و اینکه وی باید به وعده‌های انتخاباتی خود عمل کند، اظهار داشت: بزرگترین خدمتی که آقای روحانی می‌تواند برای مردم انجام دهد این است که حلقه مدیریتی پیوسته و زنجیروار گذشته را باز کند، در حقیقت این حلقه مدیریتی در این دولت تا حدودی بسته بوده است و باید این زنجیر قبیله‌گرایی و گروه بازی در کابینه جدید پاره شود. با توجه به انتقاداتی که به عملکرد دولت نهم و دهم وجود دارد اما در عرصه مدیریتی افراد جوان و تازه‌ای را وارد عرصه مدیریتی کرد. در دولت روحانی هم باید در عرصه مدیریتی تغییرات اساسی ایجاد شود.» این کارشناس مسایل سیاسی در تیر سال 96 در پاسخ به این سوال که باتوجه به اینکه اکثریت مجلس شورای اسلامی را اصلاح‌طلبان تشکیل میدهند، و روحانی می‌تواند کابینه مورد علاقه‌اش را بچیند، گفته بود:«برخی از وزرای روحانی در مجلس قبلی نیز رای اعتماد گرفتند اما در حال حاضر روحانی با مجلس همسوی خود بهانه‌ای نداشته و باید وزرای کارآمد را معرفی نماید و تعهداتی را بپذیرد و از روحیه انقلابی گری برخوردار باشد.»
> ناامیدها و امیدوارها
بار دیگر در اردیبهشت 97 حسن روحانی از انتقادهای درون دولتی شکایت داشت. رئیس جمهور در روز جهانی کارگر با ادبیات منتقدانه نسبت به برخی وزرای کابینه دوازدهم گفت: «عده‌ای از وزرا، از اول سال، نوایشان نوای ناامیدی است؛ می‌گویند امسال بودجه کم است، مجلس کم تصویب کرده است، نفت ارزان است، مالیات چه شد؟ اول دولت، وسط دولت، آخر دولت، سخن این‌ها سخنان ناامیدی است. برخی هم راجع به باران می‌گویند امسال وضع باران کم است، خشکسالی است و واردات باید بیشتر باشد و سخنانی از این قبیل؛» چند روز پیش از این نیز رئیس جمهور در یک سخنرانی برخی وزرای دولت خود را ناامید، ترسو و بزدل خطاب کرد و یک صف‌بندی در میان وزیران ایجاد کرد و آنها را به دو دسته امیدوار و ناامید تقسیم کرد. از نگاه روحانی برخی وزیران دولت کار هر روزشان القای ناامیدی در دولت است و مسائل مختلف سبب شده است که آنها طرح گلایه کنند. روحانی در ابتدای اردیبهشت ماه نیز از برخی مدیران دولتی گلایه کرد و آنها را ساکت و ترسو خطاب کرد. این انتقادهایی شخص
روحانی به عنوان بالاترین مرجع دولتی از عملکرد دولتی‌ها در حالی بود که برخی چهره‌های اصلاح‌طلب اعلام کردند پیش از این نیز به او هشدار داده اند. چند روز بعد از سخنان روحانی در سال 97 سید عبدالواحد موسوی لاری، نایب رئیس شورای سیاستگذاری اصلاح‌طلبان بعد از اینکه تقسیم بندی «ناامید ها» و «امیدوارها» در کابینه روحانی شکل گرفت در گفت و گویی اعلام کرد که نسبت به چینش کابینه روحانی و انتخاب استانداران از همان ابتدا به رئیس جمهور تذکر داده شده است، اما روحانی بی‌توجهی کرده است. موسوی لاری تاکید می‌کند که وقتی روحانی نسبت به اعضای کابینه اش اعلام موضع می‌کند و برخی از آن‌ها را مایوس و ناامید می‌خواند، یا آن‌ها را متهم می‌کند که روزه سکوت گرفتند و چیزی نمی‌گویند به این معنی است که روحانی نسبت به کارکرد بعضی همکارانش مشکل جدی دارد. جالب آنکه هرچه به عقب می‌رویم نیز رویدادهای عجیب در دولت روحانی کم نبوده اند از جمله در دولت اول او در پاییز 94، چهار وزیر در نامه‌ای سرگشاده به رئیس جمهور درباره رکود اقتصادی هشدار دادند! مهر ماه سال 94 بود که چهار وزیر کابینه نامه‌ای بلند بالا به روحانی رییس‌جمهور نوشتند و در آن از اوضاع و احوال اقتصادی کشور گفتند. وزرای اقتصاد، صنعت، کار و دفاع در نامه‌ای مشترک به رییس‌جمهور با انتقاد از برخی تصمیمات و سیاست‌های ناهماهنگ دستگاه‌ها، هشدار دادند اگر تصمیم ضرب‌الاجل اقتصادی گرفته نشود، رکود تبدیل به بحران خواهدشد. موسی غنی نژاد اقتصاددان درباره این حرکت گفته بود: «چهار وزیری که به رئیس جمهور نامه نوشته‌اند در مقام اپوزیسیون به ایفای نقش در هیئت دولت پرداخته‌اند و عملکرد مافوق خود در بخش اقتصاد را زیر سوال برده‌اند. در هیچ کجای دنیا رسم نیست که وزیرانی با نوشتن نامه مشکلات اقتصادی را نزد افکار عمومی ببرند و به رئیس جمهور خود هشدار دهند که اوضاع بحرانی است. معمولاً در مواقعی که فردی خود را هماهنگ با دولت نمی‌داند استعفا می‌دهد تا فردی جایگزین او شود که بتواند در راستای سیاست‌های دولت بخش‌های مختلف اقتصادی را مدیریت کند.»
> آهن ربای مدیران
با چنین عقبه‌ای حالا چندان هم عجیب نیست که مشاهده می‌شود برخی چهره‌های درون دولتی به انتقاد از عملکرد دولت روحانی در مواجهه با کرونا می‌پردازند. هرچند این بار با توجه به اینکه موضوع متفاوتی است چهره‌های رده پایین تری را مشاهده می‌کنیم که چنین انتقاداتی را مطرح می‌کنند اما به‌نظر می‌رسد این موضوع حالا دیگر یک زخم کهنه در دولت شده است. حدود یک سال دیگر دولت حسن
روحانی به کار خود پایان خواهد داد، او که با نام اعتدال آمد اما در عمل موجب ترکیبی ناهماهنگ از وزرا تا بخشداران شد. برای بررسی بیشتر این موضوع با یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده اسبق مجلس گفتگو کردیم.
جلال جلالی زاده گفت:«یکی از اشتباهات و ایرادات روحانی این بود که نتوانست یک کابینه همدل و مدیران همسو با تفکرات دولت را در اطراف خودش جمع کند و از نیروهایی که به او کمک کرده بودند تا در انتخابات پیروز شود نتوانست استفاده لازم را بکند. در این زمینه روحانی تحت تاثیر یک یا دونفر قرار گرفت که تصمیم گیرنده روحانی بودند.»
او به آفتاب یزد گفت: «این روند ادامه دار منجر شد تا هر روز حامیان و پشتیبانان دولت دلسرد شوند و حالا همان افرادی که چندین سال است مقام و امتیاز لازم را از قِبل بودن در دولت روحانی استفاده می‌کنند با تشکیل مجلس جدید روند انتقاداتشان از دولت بیشتر می‌شود و به نوعی ساز جدایی را کوک می‌کنند.»
این فعال سیاسی ادامه داد:«اگر روحانی ضعیف بوده ضعف آن به همه تشکیلات دولت مرتبط است و از جای دیگری این ضعف نیامده، هرچند برخی موانع بر سر راه بوده اما با ارزیابی نیروی ذاتی شایستگی شخصیتی افراد روشن می‌شود که خیلی از مدیران دولت افراد ناتوان و ضعیفی هستند.» این نماینده اسبق اظهار داشت: «مشکلات ساختاری کشور و فقدان احزاب قدرتمند که تشکیل دهنده دولت و پارلمان باشند منجر شده تا سیاست در ایران به اصطلاح هیئتی پیش برود و در این میان کنار هم نشان دادن سلیقه‌های ناهمسو منجر می‌شود دلسوزی لازم وجود نداشته باشد و نیروها خنثی شوند و این روند دستیابی به موفقیت را کند می‌کند.»
جلالی زاده اضافه کرد: «ناهمسویی در روحانی خود را بروز داد، در دولت اصلاحات و احمدی‌نژاد هر کدام تکلیفشان معلوم بود اما دولت روحانی ملقمه‌ای از ترکیب‌های ناهمگون بود و طبیعتا کسی در این موقعیت پاسخگو نخواهد بود و همه مشکلات نیز بر سر رئیس جمهور آوار خواهد شد که امروز نیز می‌بینیم پایگاه اجتماعی روحانی به پایین تر حد در مقایسه با قبل رسیده است.» او در پایان گفت:«با نزدیک شدن به انتخابات سال 1400 و همچنین تشکیل مجلس اصولگرایی یازدهم واگرایی‌ها بیشتر می‌شود چرا که برخی آهن‌ربای قوی دارند که هر جهتی قدرت بچرخد آنها نیز می‌چرخند، مقصر وضعیت امروز نیز خود روحانی است که از نیروهایی که از ابتدا با او همراه بودند آنطور که باید و شاید استفاده نکرد.»
وضعیت دولت روحانی نشان داد میدان سیاست جای سهمیه بندی یا رودروایستی نیست، اینکه بخواهیم پست‌های مدیریتی و مشاوره را با در نظر گرفتن خوش آمد برخی تقسیم کنیم طبیعتا نتیجه می‌شود همین هفت سال ریاست جمهوری حسن روحانی که در مقابل هر چالشی پیش از همه برخی درون دولت بودند که موتور محرک چالش‌ها شدند و بعد عواملی خارجی تاثیرگذاری خود را نشان دادند. روحانی خود بارها به این مسئله واقف شد و بیان هم کرد اما در عمل اقدامی برای تغییر شرایط انجام نداد. به نظر می‌رسد در این باره نسبت به رئیس «دولت تدبیر و امید» باید گفت خود کرده را تدبیر نیست!