آیا گره دیپلماتیک ایران و آمریکا گشوده خواهد شد؟ / ترامپ: مذاکرات با ایران خوب پیش می‌رود / مذاکره، نه تابو است و نه برد-باخت / گفت‌وگوهای غیرمستقیم تهران و واشنگتن در عمان، مثبت و سازنده توصیف شد

کبنا ؛در پی برگزاری نخستین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در پایتخت عمان، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در نخستین واکنش رسمی خود روند مذاکرات را «خوب» و «امیدوارکننده» توصیف کرد و درعین‌حال، بر لزوم دستیابی به نتیجه‌ٔ نهایی تأکید کرد.
به گزارش «کبنا نیوز»، ترامپ شنبه‌شب، به وقت محلی، در گفت‌وگو با خبرنگاران حاضر در هواپیمای ریاست‌جمهوری ایالات متحده (ایرفورس وان) گفت: «تا زمانی که هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم، هیچ چیز دیگری اهمیت ندارد؛ بنابراین، ترجیح می‌دهم اکنون درباره‌ٔ آن صحبت نکنم. اما به‌نظر من وضعیت ایران خوب پیش می‌رود.»
وی در ادامه، با اشاره به تحولات جهانی، افزود: «مذاکرات میان روسیه و اوکراین نیز ممکن است روند مثبتی داشته باشد. نقطه‌ای وجود دارد که در آن یا باید تسلیم شوید یا سکوت اختیار کنید. خواهیم دید چه اتفاقی رخ خواهد داد.»
دیدار عراقچی و ویتکاف در مسقط / بیانیهٔ رسمی کاخ سفید
کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که استیون ویتکاف، فرستادهٔ ویژه‌ٔ رئیس‌جمهور ایالات متحده در امور خاورمیانه، به‌همراه آنا اسکروگیما، سفیر آمریکا در عمان، با دکتر عباس عراقچی، وزیر امور خارجهٔ جمهوری اسلامی ایران، در محل اقامت بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجهٔ عمان، دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند.
در این بیانیه آمده است: «مذاکرات بسیار مثبت و سازنده بود و ایالات متحده عمیقاً از کشور عمان برای حمایت از این ابتکار دیپلماتیک قدردانی می‌کند.»
کاخ سفید تأکید کرد: «آقای ویتکاف به دکتر عراقچی اعلام کرد که از سوی رئیس‌جمهور ترامپ مأموریت دارد، در صورت امکان، اختلافات میان ایران و آمریکا را از مسیر گفت‌وگو و دیپلماسی حل‌وفصل کند.» دو طرف توافق کردند که دور بعدی مذاکرات، روز شنبه‌ٔ آینده برگزار شود.
جزئیات مذاکرات؛ گفت‌وگو در دو اتاق مجزا با میانجیگری عمان
شبکه‌ٔ خبری سی‌ان‌ان به‌نقل از منابع آگاه گزارش داد که این گفت‌وگوها در منزل شخصی وزیر خارجه‌ٔ عمان، واقع در ده کیلومتری فرودگاه مسقط، برگزار شده است. به‌گفته‌ٔ این منبع، هیأت ایرانی در اتاقی به سبک شرقی و هیأت آمریکایی در اتاقی با دکوراسیون غربی مستقر بودند و پیام‌ها از طریق واسطه‌های عمانی منتقل می‌شد.
بر اساس همین گزارش، در این نشست، ۱۳ نفر شرکت داشتند: ۵ ایرانی، ۵ آمریکایی و ۳ مقام عمانی. طرفین، فضای مذاکرات را «مثبت و سازنده» ارزیابی کرده‌اند و تصمیم گرفته‌اند که رایزنی‌ها را ادامه دهند. منابع نزدیک به گفت‌وگوها اعلام کرده‌اند که احتمال دارد دور بعدی در یکی از کشورهای اروپایی برگزار شود.
مواضع ایران در مذاکرات؛ درخواست برای رفع تحریم و آزادسازی دارایی‌ها
روزنامه‌ٔ آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» مدعی شده است که هیأت ایرانی در جریان این گفت‌وگوها خواستار دسترسی به میلیاردها دلار دارایی بلوکه‌شده در خارج از کشور، رفع محدودیت‌های صادرات نفت، لغو فوری تحریم‌ها و نیز حفظ برنامه‌ٔ هسته‌ای صلح‌آمیز خود شده است.
به‌نوشته‌ٔ این روزنامه، جمهوری اسلامی ایران آمادگی کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم را اعلام کرده، اما پایان کامل این برنامه را نپذیرفته است.
عراقچی: مذاکرات سازنده و با احترام متقابل برگزار شد
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه‌ٔ جمهوری اسلامی ایران، در پیامی در شبکه‌ٔ اجتماعی «ایکس»، فضای گفت‌وگوها را «سازنده و امیدوارکننده» خواند و نوشت: «دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران را قاطعانه و با نگاه رو به جلو تشریح کردم. مذاکرات در فضایی از احترام متقابل انجام شد و دو طرف تصمیم گرفتند این روند را ظرف چند روز ادامه دهند.»
تحلیل بین‌المللی: آیا گره دیپلماتیک ایران و آمریکا گشوده خواهد شد؟
به گزارش روزنامه‌ٔ «فایننشال تایمز»، این مذاکرات گام نخست در مسیر حل بن‌بست دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن محسوب می‌شود. در این گزارش آمده است که ایالات متحده به‌دنبال توافقی است که بر اساس آن، ایران به‌طور کامل برنامه‌ٔ غنی‌سازی اورانیوم خود را متوقف کند؛ در حالی‌که تهران خواهان بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (برجام) است.
این گزارش می‌افزاید: «دولت ترامپ بر گفت‌وگوهای مستقیم تأکید دارد، اما ایران اعلام کرده که فعلاً فقط حاضر به گفت‌وگوی غیرمستقیم است.»
شرط ایران برای گفت‌وگوی مستقیم
برخی منابع دیپلماتیک به فایننشال تایمز اعلام کرده‌اند که ایران اعلام کرده تنها در صورتی حاضر به انجام گفت‌وگوی مستقیم خواهد بود که دسترسی به ۶ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی بلوکه‌شده در قطر برایش فراهم شود. این منابع می‌گویند صدور مجوز آزادسازی این منابع می‌تواند نشانه‌ای برای ایجاد اعتماد اولیه میان دو طرف باشد.
با وجود آغاز گفت‌وگوها، تحلیلگران معتقدند که مسیر دستیابی به توافق، به‌ویژه در شرایط بی‌اعتمادی شدید میان تهران و واشنگتن، طولانی و پیچیده خواهد بود. برخی منابع آمریکایی نیز تأکید کرده‌اند که دولت ترامپ ترجیح می‌دهد بدون ورود به جزئیات فنی و پیچیده، سریع‌تر به توافقی سیاسی دست یابد.
با این حال، به گفته مقامات ایرانی، توقف غنی‌سازی برای اهداف صلح‌آمیز، «خط قرمز» جمهوری اسلامی است و مذاکرات تنها در صورت رعایت اصول احترام متقابل و تحقق منافع ملی ایران می‌تواند ادامه پیدا کند.

مذاکره، نه تابو است و نه برد-باخت
محمد هاشمی رفسنجانی، عضو هیأت مؤسس حزب کارگزاران سازندگی، در گفت‌وگو با «فرارو» با اشاره به سابقه‌ٔ مذاکرات ایران و آمریکا، گفت: «مذاکره، نه بُرد بُرد است، نه بُرد باخت. باید امتیاز داد و امتیاز گرفت. آن‌چه اهمیت دارد، دستیابی به نتایج ملموس در راستای منافع ملی است.»
وی افزود: «تندروها و کاسبان تحریم، عددی نیستند و نمی‌توانند مذاکرات را متوقف کنند. منافع این گروه در استمرار تحریم‌هاست و طبیعی است که از روند گفت‌وگو ناراضی باشند.»
نخستین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا، با میانجیگری عمان، در حالی انجام شد که سطح بی‌اعتمادی میان دو کشور همچنان بالاست. با این حال، فضای مثبت، توافق بر تداوم مذاکرات و همراهی کشور میزبان، روزنه‌ای از امید برای گشودن گره‌های قدیمی گشوده است. آیا این مسیر می‌تواند به احیای توافقی تازه میان تهران و واشنگتن بینجامد؟ پاسخ این پرسش، در دور بعدی مذاکرات روشن‌تر خواهد شد.