به تعقیب رجب بودم که شعبان المعظم شد/ چرا نام شعبان برای این ماه انتخاب شد؟

کبنا ؛همانا از آن رو «شعبان» نام گرفت که روزى مؤمنان در آن ماه فراخ گردد و آن ماه کردار است که پاداش کردار هفتاد بار افزون شود و بدى مردم فرو ریخته شود.
در کتاب المنجد، کلمه شعبان در ذیل کلمه الشَعبِیَّة آمده است. الشَعبِیَّة به معنای مردمی بودن، جایگاه مردمی داشتن و محبوب بودن بین مردم می باشد.
ارتباطی که بین این معنا با نام‌گذاری ماه هشتم قمری به نام شعبان، می‌تواند وجود داشته باشد، احتمالاتی است که اکنون آن را بیان می نمایم.
ماه شعبان بین دو ماه رجب و ماه مبارک رمضان قرار گرفته که بین مردم این دو ماه محبوب می باشد و علت محبوبیت آن‌هم به خاطر اتفاقات و اعیادی است که در آن رقم خورده است؛ و به محبوبیت ماه شعبان افزوده می‌شود زیرا از طرفی ماه شعبان هم مقدمه‌ای است برای آماده شدن به ورود به ماه مبارک رمضان و هم فرصتی است برای جاماندگان از ماه رجب که از اعمال و عبادات این ماه غفلت ورزیده‌اند، این موارد می‌تواند سبب بالا رفتن جایگاه این ماه بین مردم باشد.

عظمت و فضیلت ماه شعبان در کلام رسول خدا
ابن عبّاس گوید: پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله در حالى که یارانش در باره فضیلت‏هاى ماه شعبان گفتگو مى‏ کردند فرمود: ماهى بزرگ است و آن ماه من است و حمل‏ کنندگان عرش الهى، آن را بزرگ مى‏ دارند و به حقّ و منزلت آن آگاهى دارند و آن ماهى است که روزى مؤمنان در آن ماه براى ماه رمضان فزونى یابد و بهشت‏ ها در آن ماه آراسته گردند و همانا از آن رو «شعبان» نام گرفت که روزى مؤمنان در آن ماه فراخ گردد و آن ماه کردار است که پاداش کردار هفتاد بار افزون شود و بدى مردم فرو ریخته شود و گناه آنان بخشوده گردد و نیکى پذیرفته آید و خداوند تواناى شکوهمند، بر بندگانش ببالد و از عرش خویش بر روزه‏ داران و عبادت گران بنگرد و پیش روى حمل‏ کنندگان عرش بر بندگان ببالد؛ پس على بن ابى طالب علیه السّلام به پا خاست و گفت: پدر و مادرم فداى شما باد اى پیامبر خدا! اندکى از فضیلت‏ ماه‏ شعبان‏ را براى ما بازگو تا شوق ما بر روزه‏ دارى و به ‏پا دارى عبادت فزونى یابد و در آن ماه براى خداوند شکوهمند شب‏ زنده ‏دارى کنیم. پس پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله در مورد ثواب روزه‌داری و پاداش تعداد روزهایی که روزه‌داری کنیم در این ماه مطالبی را بیان می‌فرمایند.



ماه شعبان در کلام امام راحل
امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیان‌گذار نظام مقدس جمهوری اسلامی درباره فضیلت ماه شعبان، توجه مخاطبان خویش را به مناجات شعبانیه جلب می‌نمایند.
ایشان دراین‌باره می‌فرمایند: «در این ماه شعبان با «مناجات شعبانیه» که از اول تا آخر این ماه دستور خواندن آن وارد شده، خداى تبارک‌وتعالی را هیچ مناجات کردید؟ و از مضامین عالى و آموزنده آن در ایمان و معرفت بیشتر نسبت به مقام ربوبیت استفاده نمودید؟ درباره این دعا وارد شده که این مناجات حضرت امیر علیه السلام و فرزندان آن حضرت است؛ و همه ائمه طاهرین، علیهم‌السلام، با آن خدا را مى‏ خوانده ‏اند. و کمتر دعا و مناجاتى دیده شده که درباره آن تعبیر شده باشد که همه ائمه علیهم‌السلام آن را مى‏خوانده‏اند و با آن خدا را مناجات مى‏کرده‏اند. این مناجات در حقیقت مقدمه‏ اى جهت تنبه و آمادگى انسان براى پذیرش وظایف ماه مبارک رمضان مى‏ باشد؛ و شاید براى این باشد که به انسان آگاه ملتفت انگیزه روزه و ثمره پر ارج آن را تذکر دهد».

‌یادداشت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره مناجات شعبانیه
مناجات مأثوره‌ی ماه شعبان - که روایت‌شده اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بر آن مداومت داشتند - یکی از دعاهایی است که لحن عارفانه و زبان شیوای آن، با مضامین بسیار والا و سرشار از معارف عالی همراه است که نظیر آن را در زبانهای معمولی و محاورات عادی نمی‌توان یافت و اساساً با آن زبان قابل ادا نیست.
این مناجات، نمونه‌ کاملی از تضرع و وصف حال برگزیده‌ترین بندگان صالح خدا با معبود و محبوب خود و ذات مقدس ربوبی است. هم درس معارف است، هم اسوه و الگوی عرض حال و درخواست انسان مؤمن از خدا.
مناجاتهای پانزده‌گانه که از امام زین‌العابدین حضرت علی‌بن‌الحسین علیه‌السّلام نقل شده، گذشته از خصوصیت بارز دعایی مأثور از اهل‌بیت علیهم‌السّلام، این مزیت را داراست که به مناسبت حالات مختلف مؤمن، مناجات را انشا فرموده است.

 

صلوات هر روز ماه شعبان(صلوات شعبانیه)
در هر روز شعبان در وقت زوال [وقت ظهر شرعی] و در شب نیمه‌ی آن این صلوات را که از حضرت زین‌العابدین (علیه‌السلام) روایت شده بخواند:
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ، وَمَوضِعِ الرِّسالَةِ، وَمُخْتَلَفِ الْمَلائِكَةِ، وَمَعْدِنِ الْعِلْمِ، وَأَهْلِ بَيْتِ الْوَحْىِ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْفُلْكِ الْجارِيَةِ فِى اللُّجَجِ الْغامِرَةِ، يَأْمَنُ مَنْ رَكِبَها، وَيَغْرَقُ مَنْ تَرَكَهَا، الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مارِقٌ، وَالْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ، وَاللَّازِمُ لَهُمْ لاحِقٌ.
خدایا! بر محمّد و خاندان محمد درود فرست، درخت نبوت و جایگاه رسالت و محل آمد و شد فرشتگان و معدن دانش و خانواده وحی، خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، کشتی روان در اقیانوس‌های عمیق، هرکه به آن توسّل جوید ایمنی یابد و هرکه آن را رها کند غرق شود، پیش افتاده از آن‌ها از دین خارج است و عقب مانده از آنان نابود است و همراه آنان ملحق به‌حق است.
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْكَهْفِ الْحَصِينِ، وَغِياثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَكِينِ، وَمَلْجَاَ الْهارِبِينَ، وَعِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِينَ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلاةً كَثِيرَةً تَكُونُ لَهُمْ رِضاً، وَ لِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ أَداءً وَقَضاءً بِحَوْلٍ مِنْكَ وَقُوَّةٍ يَا رَبَّ الْعالَمِينَ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الطَّيِّبِينَ الْأَبْرارِ الْأَخْيارِ، الَّذِينَ أَوْجَبْتَ حُقُوقَهُمْ، وَفَرَضْتَ طاعَتَهُمْ وَوِلايَتَهُمْ
خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، پناهگاه محکم و فریادرس بیچارگان درمانده و پناه گریختگان و دستاویز استوار برای چنگ‌اندازان، خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، درودی فراوان که برای آنان موجب خشنودی و برای ما مایه اداکردن و بجا آوردن حق محمّد و خاندان محمّد باشد، به حول و نیرویت ای پروردگار جهانیان. خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، آن پاکان و نیکان و خوبان‌که حقوقشان را بر همه واجب کردی و پیروی ولایتشان را بر همگان فرض نمودی.
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاعْمُرْ قَلْبِى بِطاعَتِكَ، وَلَا تُخْزِنِى بِمَعْصِيَتِكَ، وَارْزُقْنِى مُواساةَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَيْهِ مِنْ رِزْقِكَ؛ بِما وَسَّعْتَ عَلَىَّ مِنْ فَضْلِكَ، وَنَشَرْتَ عَلَىَّ مِنْ عَدْلِكَ، وَأَحْيَيْتَنِى تَحْتَ ظِلِّكَ، وَهٰذا شَهْرُ نَبِيِّكَ سَيِّدِ رُسُلِكَ شَعْبانُ الَّذِى حَفَفْتَهُ مِنْكَ بِالرَّحْمَةِ وَالرِّضْوانِ الَّذِى كانَ رَسُولُ اللّٰهِ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ يَدْأَبُ فِى صِيامِهِ وَقِيامِهِ فِى لَيالِيهِ وَأَيَّامِهِ بُخُوعاً لَكَ فِى إِكْرامِهِ وَ إِعْظامِهِ إِلىٰ مَحَلِّ حِمامِهِ.
خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و دلم را با طاعتت آباد کن و به نافرمانی از خود رسوایم مساز و این امور را روزی من کن: حمایت از آن‌که رزقت را بر او تنگ گرفتی؛ به مدد آنچه از احسانت بر من وسعت دادی و از عدلت بر من گستردی و مرا در سایه رحمتت زنده داشتی، این است ماه پیامبرت، آن سرور فرستادگان، شعبانی که آن را به رحمت و رضوانت پوشاندی، ماهی که رسول خدا (درود خدا بر او و خاندانش باد) در روزه‌داری و بپا داشتن عبادت در شب‌ها و روزهایش تا هنگام مرگ، با تمام توان کوشش می‌کرد، تنها برای فروتنی در برابرت و گرامی داشت و بزرگداشت ماه شعبان،
اللّٰهُمَّ فَأَعِنَّا عَلَى الاسْتِنانِ بِسُنَّتِهِ فِيهِ، وَنَيْلِ الشَّفاعَةِ لَدَيْهِ . اللّٰهُمَّ وَاجْعَلْهُ لِى شَفِيعاً مُشَفَّعاً، وَطَرِيقاً إِلَيْكَ مَهْيَعاً، وَاجْعَلْنِى لَهُ مُتَّبِعاً حَتّىٰ أَلْقاكَ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَنِّى راضِياً، وَعَنْ ذُنُوبِى غاضِياً، قَدْ أَوْجَبْتَ لِى مِنْكَ الرَّحْمَةَ وَالرِّضْوانَ، وَأَنْزَلْتَنِى دارَ الْقَرارِ وَمَحَلَّ الْأَخْيارِ.
خدایا! ما را در این ماه به پیروی از روشش و رسیدن به شفاعتش یاری کن، خدایا! او را برای من شفیعی با شفاعت پذیرفته و راهی روشن به سویت قرار ده و ما را پیرو او گردان تا آنگاه که تو را در قیامت دیدار کنم، درحالی‌که از من خشنود باشی و از گناهانم چشم‌پوشی و رحمت و رضوانت را بر من واجب نموده و مرا در بهشت و جایگاه خوبان درآورده باشی.