تاریخ انتشار
شنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۳ ساعت ۱۲:۲۶
کد مطلب : ۴۹۲۶۴۹
کبنا گزارش می‌دهد
جزئیات جدید در باره سد ماندگان / مجوز انجام مطالعات و آزمایشات ژئوتکنیک سد ماندگان را چه کسی صادر کرد؟ / سکوت و انفعال دستگاه‌های مسئول استان کهگیلویه و بویراحمد/ تداوم ساخت و ساز یک سد غیرقانونی در اصفهان
۲
کبنا ؛مصوبه جنجالی جدایی دنای شمالی از استان کهگیلویه و بویراحمد و واگذاری آن به استان اصفهان با سروصدای زیادی در سطح جامعه روبرو شد. بر اساس نامه‌ای که غلام‌عباس ترکی معاون قضایی دادستان کل کشور و پیگیری حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم خطاب انصاری رئیس سازمان محیط زیست کشور می‌نویسد که احداث سد ماندگان بر خلاف ضوابط و مقررات قانونی از جمله ماده 1 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست است.
به گزارش کبنا، چگونه مصوبه جنجالیی جدایی دنای شمالی از استان کهگیلویه و بویراحمد و واگذاری آن به استان اصفهان اتفاق افتاد و چه کسانی در این مسیر سهل‌انگاری و کوتاهی کردند. این روزها هر چه جلوتر برویم، اسناد و مدارک جدیدی از پروژه انتقال آب به اصفهان از ماندگان (سدماندگان) منتشر می‌شود و در اختیار مردم قرار می‌گیرد. سند زیر در فضای مجازی منتشر شده مبنی بر اینکه اسلام جاودان خرد مدیرکل قبلی محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد مجوز انجام مطالعات و آزمایشات ژئوتکنیک پروژه انتقال آب به اصفهان (سد ماندگان) را صادر کرده است.
سد ماندگان به عنوان یکی از پروژه‌های سدسازی، اثرات قابل توجهی بر محیط زیست محلی خود دارد. این سد، به ویژه با تغییر در الگوهای جریان آب و جلوگیری از گردش طبیعی رودخانه‌ها، باعث کاهش تنوع زیستی و ازبین‌رفتن حیات‌وحش در منطقه می‌شود. تغییر سطح آب و پوشش گیاهی نیز منجر به از دست رفتن زیستگاه‌های طبیعی برای گونه‌های جانوری و گیاهی بومی می‌شود.
با احداث سد، تعادل اکوسیستم منطقه و کشور به طور چشمگیری به هم می‌ریزد. به عنوان مثال، برخی رودخانه‌ها با داشتن جریان ثابت آب در تمام فصول، تامین‌کننده حیاتی زیستگاه‌های بسیاری هستند، اما با ذخیره آب پشت سد، این روند مختل شده و اکوسیستم‌هایی که به این جریان وابسته هستند، در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند. علاوه بر این، تغییرات رطوبتی ناشی از سد ممکن است باعث فرسایش خاک و همچنین از بین رفتن جنگل‌های طبیعی اطراف رودخانه شود.
فعالان محیط زیست بارها به تخریب‌های ناشی از سد ماندگان اعتراض کرده‌اند. این اعتراضات به طور معمول بر تخریب غیرقابل جبران منابع طبیعی، نادیده گرفتن گونه‌های در خطر انقراض و تغییرات اقلیمی ناشی از سد متمرکز است. فعالان محیط زیست معتقدند که سدسازی بدون بررسی‌های جامع محیط زیستی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اکوسیستم‌های طبیعی وارد کند.
یکی از مسائل مهم در ارتباط با سد ماندگان، سکوت و انفعال دستگاه‌های مسئول است. بسیاری از فعالان محیط زیست و کارشناسان انتظار دارند که نهادهای متولی محیط زیست با در نظر گرفتن ملاحظات اکولوژیکی و پایش دقیق اثرات زیست‌محیطی، سیاست‌گذاری شفاف‌تری داشته باشند. با این حال، سکوت برخی نهادها و عدم شفافیت در روند مطالعات و تصمیمات محیط زیستی منجر به ایجاد شک و شبهه در جامعه شده است.
سکوت و عدم شفافیت دستگاه‌های متولی، ایجاد شک و شبهه‌هایی را درباره مطالعات محیط زیستی این پروژه به همراه داشته است. نبود اطلاعات کافی و عدم دسترسی به مستندات مطالعاتی، باعث شده است تا افراد، به‌ویژه فعالان محیط زیست، اعتماد کمتری به پروژه‌هایی از این دست داشته باشند. برخی معتقدند که این سدسازی‌ها بدون بررسی کافی در حال انجام است و ممکن است بیشتر بر اساس منافع اقتصادی صورت بگیرد تا منافع اکولوژیکی.
به گزارش کبنا، درحالی‌که اعلام شده بود پروژه انتقال بین‌حوضه‌ای سد بدون مجوزِ «ماندگان» متوقف شده، ولی تصاویر منتشرشده در فضای مجازی خلاف این گفته را ثابت می‌کنند.
اواسط مهرماه سال‌جاری بود که معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: «وزارت نیرو باید اجرای سد «ماندگان پادنا» را به دلیل نداشتن مجوز زیست‌محیطی متوقف کند؛ چرا که هر طرحی بدون ارزیابی زیست‌محیطی و مجوز سازمان حفاظت محیط زیست غیرقانونی است.»
احداث سد «ماندگان» بر رودخانه «ماربُر»، در شهرستان سمیرم - استان اصفهان، در دامنه شمالی دنا نگرانی‌ها را برای تکه‌پاره شدن منطقه حفاظت‌شده «دنا» بیشتر می‌کند. سدی که تا سال گذشته نامی از آن مطرح نبوده و در اواخر سال ۱۴۰۲، مقامات استان اصفهان بر نوید پیشروی آن تحت عنوان طرح آبرسانی جنوب استان اصفهان تأکید داشتند. تصویب احداث این سد در دولت سیزدهم، انجام شده است.
با وجود مخالفت‌های گسترده با احداث سد ماندگان و شکل‌گیری تجمعات اعتراضی گسترده‌ای در استان کهگیلویه و بویراحمد، به نظر می‌رسد این اقدام از دست ساخت خارج نشده و کماکان در حال اجراست.
این در حالی است که پیش‌تر گفته شده بود پروژه انتقال بین‌حوضه‌ای سد بدون مجوزِ ماندگان متوقف شده، اما به تازگی عکس‌هایی در فضای مجازی منتشر شده که خلاف این حرف است و نشان می‌دهد ماشین‌آلات شبانه‌روز و پرقدرت در حال کارند.
این مسئله به‌طور مستقیم به دولت مربوط است و به خاطر داریم یکی از دغدغه‌ها و موضوعات مدنظر رئیس‌جمهوری وقت، پیش از روی کار آمدن دولت چهاردهم، مسئله حفاظت از محیط زیست بود. همانطور که مسعود پزشکیان هم پیش از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، مدعی شده بود که در دولت او «هرگز طرحی که منجر به تخریب محیط‌زیست شود، حمایت و تأیید نخواهد شد».
با این تفاسیر ما تا کنون جز سکوت، شاهد هیچگونه واکنش محکم و مطلوبی از سوی دولت و نمایندگان نبوده‌ایم، این در صورتی است که با یکی از مخرب‌ترین پروژه‌های محیط زیستی مواجه هستیم که زیستبوم ایران را به طور گسترده تحت تأثیر قرار می‌دهد.
محمد درویش، کنشگر محیط زیست، در خصوص عوارض ناشی از اجرای این پروژه، پیش‌تر گفته بود: «تغییر مسیر رودخانه‌ها یکی از عوارض اصلی احداث سد‌ها است که با وارد کردن یک شوک به جریان اصلی یک رودخانه، به ایجاد تنش‌های آبی دامن می‌زند. تدوام این اقدامات در حوزه منابع آب طبیعی، حتی به مرور سبب افت کیفیت اکوسیستم خلیج فارس هم خواهد شد.»
همچنین برخی دیگر از مسئولان نیز در این‌باره هشدار داده بودند که «طبق بررسی‌های کارشناسان و متولیان امر، در صورت احداث سد ماندگان، ۱۰ هزار درخت قطع می‌شود.»
در این قبیل جریانات، تجربه نشان داده که غیرقانونی شناختن برخی عملیات از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست، چندان حکم بازدارنده و محکمی برای وزارت نیرو نیست. کما اینکه دوریش هم با اشاره به ردپای وزارت نیرو در این ماجرا عنوان کرده بود: «وزارت نیرو در موارد ساخت‌وساز‌های غیراصولی محیط زیستی، بزرگترین متخلف است؛ یعنی همواره خود این وزارتخانه دست به چنین اقداماتی می‌زند؛ اما با کدام مجوز و طبق کدام قانون نمی‌دانیم. این نحوه برخورد با محیط زیست کشور تأسف‌آور است و به یک برخورد جدی و سفت و سخت نیاز دارد؛ که متأسفانه سایر دستگاه‌های نظارتی هم در برابر این تخلف سکوت کرده‌اند و این بر عمق فاجعه می‌افزاید. عدم رسیدگی به این موضوع و ساکت ماندن مسئولان این سازمان، سبب تداوم تخلفات کوچک و بزرگ در حوزه محیط زیست و نابودی آن می‌شود.»
به گزارش کبنا، چگونه مصوبه جنجالیی جدایی دنای شمالی از استان کهگیلویه و بویراحمد و واگذاری آن به استان اصفهان اتفاق افتاد و چه کسانی در این مسیر سهل‌انگاری و کوتاهی کردند. این روزها هر چه جلوتر برویم، اسناد و مدارک جدیدی از پروژه انتقال آب به اصفهان از ماندگان (سدماندگان) منتشر می‌شود و در اختیار مردم قرار می‌گیرد. سند زیر در فضای مجازی منتشر شده مبنی بر اینکه اسلام جاودان خرد مدیرکل قبلی محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد مجوز انجام مطالعات و آزمایشات ژئوتکنیک پروژه انتقال آب به اصفهان (سد ماندگان) را صادر کرده است.
سد ماندگان به عنوان یکی از پروژه‌های سدسازی، اثرات قابل توجهی بر محیط زیست محلی خود دارد. این سد، به ویژه با تغییر در الگوهای جریان آب و جلوگیری از گردش طبیعی رودخانه‌ها، باعث کاهش تنوع زیستی و ازبین‌رفتن حیات‌وحش در منطقه می‌شود. تغییر سطح آب و پوشش گیاهی نیز منجر به از دست رفتن زیستگاه‌های طبیعی برای گونه‌های جانوری و گیاهی بومی می‌شود.
با احداث سد، تعادل اکوسیستم منطقه و کشور به طور چشمگیری به هم می‌ریزد. به عنوان مثال، برخی رودخانه‌ها با داشتن جریان ثابت آب در تمام فصول، تامین‌کننده حیاتی زیستگاه‌های بسیاری هستند، اما با ذخیره آب پشت سد، این روند مختل شده و اکوسیستم‌هایی که به این جریان وابسته هستند، در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند. علاوه بر این، تغییرات رطوبتی ناشی از سد ممکن است باعث فرسایش خاک و همچنین از بین رفتن جنگل‌های طبیعی اطراف رودخانه شود.
فعالان محیط زیست بارها به تخریب‌های ناشی از سد ماندگان اعتراض کرده‌اند. این اعتراضات به طور معمول بر تخریب غیرقابل جبران منابع طبیعی، نادیده گرفتن گونه‌های در خطر انقراض و تغییرات اقلیمی ناشی از سد متمرکز است. فعالان محیط زیست معتقدند که سدسازی بدون بررسی‌های جامع محیط زیستی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اکوسیستم‌های طبیعی وارد کند.
یکی از مسائل مهم در ارتباط با سد ماندگان، سکوت و انفعال دستگاه‌های مسئول است. بسیاری از فعالان محیط زیست و کارشناسان انتظار دارند که نهادهای متولی محیط زیست با در نظر گرفتن ملاحظات اکولوژیکی و پایش دقیق اثرات زیست‌محیطی، سیاست‌گذاری شفاف‌تری داشته باشند. با این حال، سکوت برخی نهادها و عدم شفافیت در روند مطالعات و تصمیمات محیط زیستی منجر به ایجاد شک و شبهه در جامعه شده است.
سکوت و عدم شفافیت دستگاه‌های متولی، ایجاد شک و شبهه‌هایی را درباره مطالعات محیط زیستی این پروژه به همراه داشته است. نبود اطلاعات کافی و عدم دسترسی به مستندات مطالعاتی، باعث شده است تا افراد، به‌ویژه فعالان محیط زیست، اعتماد کمتری به پروژه‌هایی از این دست داشته باشند. برخی معتقدند که این سدسازی‌ها بدون بررسی کافی در حال انجام است و ممکن است بیشتر بر اساس منافع اقتصادی صورت بگیرد تا منافع اکولوژیکی.
به گزارش کبنا، درحالی‌که اعلام شده بود پروژه انتقال بین‌حوضه‌ای سد بدون مجوزِ «ماندگان» متوقف شده، ولی تصاویر منتشرشده در فضای مجازی خلاف این گفته را ثابت می‌کنند.
اواسط مهرماه سال‌جاری بود که معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: «وزارت نیرو باید اجرای سد «ماندگان پادنا» را به دلیل نداشتن مجوز زیست‌محیطی متوقف کند؛ چرا که هر طرحی بدون ارزیابی زیست‌محیطی و مجوز سازمان حفاظت محیط زیست غیرقانونی است.»
احداث سد «ماندگان» بر رودخانه «ماربُر»، در شهرستان سمیرم - استان اصفهان، در دامنه شمالی دنا نگرانی‌ها را برای تکه‌پاره شدن منطقه حفاظت‌شده «دنا» بیشتر می‌کند. سدی که تا سال گذشته نامی از آن مطرح نبوده و در اواخر سال ۱۴۰۲، مقامات استان اصفهان بر نوید پیشروی آن تحت عنوان طرح آبرسانی جنوب استان اصفهان تأکید داشتند. تصویب احداث این سد در دولت سیزدهم، انجام شده است.
با وجود مخالفت‌های گسترده با احداث سد ماندگان و شکل‌گیری تجمعات اعتراضی گسترده‌ای در استان کهگیلویه و بویراحمد، به نظر می‌رسد این اقدام از دست ساخت خارج نشده و کماکان در حال اجراست.
این در حالی است که پیش‌تر گفته شده بود پروژه انتقال بین‌حوضه‌ای سد بدون مجوزِ ماندگان متوقف شده، اما به تازگی عکس‌هایی در فضای مجازی منتشر شده که خلاف این حرف است و نشان می‌دهد ماشین‌آلات شبانه‌روز و پرقدرت در حال کارند.
این مسئله به‌طور مستقیم به دولت مربوط است و به خاطر داریم یکی از دغدغه‌ها و موضوعات مدنظر رئیس‌جمهوری وقت، پیش از روی کار آمدن دولت چهاردهم، مسئله حفاظت از محیط زیست بود. همانطور که مسعود پزشکیان هم پیش از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، مدعی شده بود که در دولت او «هرگز طرحی که منجر به تخریب محیط‌زیست شود، حمایت و تأیید نخواهد شد».
با این تفاسیر ما تا کنون جز سکوت، شاهد هیچگونه واکنش محکم و مطلوبی از سوی دولت و نمایندگان نبوده‌ایم، این در صورتی است که با یکی از مخرب‌ترین پروژه‌های محیط زیستی مواجه هستیم که زیستبوم ایران را به طور گسترده تحت تأثیر قرار می‌دهد.
محمد درویش، کنشگر محیط زیست، در خصوص عوارض ناشی از اجرای این پروژه، پیش‌تر گفته بود: «تغییر مسیر رودخانه‌ها یکی از عوارض اصلی احداث سد‌ها است که با وارد کردن یک شوک به جریان اصلی یک رودخانه، به ایجاد تنش‌های آبی دامن می‌زند. تدوام این اقدامات در حوزه منابع آب طبیعی، حتی به مرور سبب افت کیفیت اکوسیستم خلیج فارس هم خواهد شد.»
همچنین برخی دیگر از مسئولان نیز در این‌باره هشدار داده بودند که «طبق بررسی‌های کارشناسان و متولیان امر، در صورت احداث سد ماندگان، ۱۰ هزار درخت قطع می‌شود.»
در این قبیل جریانات، تجربه نشان داده که غیرقانونی شناختن برخی عملیات از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست، چندان حکم بازدارنده و محکمی برای وزارت نیرو نیست. کما اینکه دوریش هم با اشاره به ردپای وزارت نیرو در این ماجرا عنوان کرده بود: «وزارت نیرو در موارد ساخت‌وساز‌های غیراصولی محیط زیستی، بزرگترین متخلف است؛ یعنی همواره خود این وزارتخانه دست به چنین اقداماتی می‌زند؛ اما با کدام مجوز و طبق کدام قانون نمی‌دانیم. این نحوه برخورد با محیط زیست کشور تأسف‌آور است و به یک برخورد جدی و سفت و سخت نیاز دارد؛ که متأسفانه سایر دستگاه‌های نظارتی هم در برابر این تخلف سکوت کرده‌اند و این بر عمق فاجعه می‌افزاید. عدم رسیدگی به این موضوع و ساکت ماندن مسئولان این سازمان، سبب تداوم تخلفات کوچک و بزرگ در حوزه محیط زیست و نابودی آن می‌شود.»
