زخم بی‌آبی در سرزمین آب؛ سد‌های کهگیلویه و بویراحمد مرهم می‌شود؟

کبنا ؛کاهش محسوس بارش‌ها در سال زراعی جاری به میزان ۴۰میلی‌متر نسبت به مدت مشابه سال گذشته در کهگیلویه و بویراحمد هشدار جدی نسبت به خطر بروز خشکسالی و تابستانی سخت را می‌دهد اما کشاورزان ومتولیان امر استان و حتا برخی مناطق جنوب و جنوب غرب کشورمان‌امیدشان برای گذر از این بحران را در سد‌های موجود و پرآب این خطه از جمله کوثر و سدچمشیر می‌دانند.
البته نمود‌های عینی از پیامد‌های منفی این کم بارشی هم اینک روی بخش کشاورزی و محصولات زراعی منطقه مشهود است.
میانگین سالیانه بارندگی‌های کهگیلویه وبویراحمد در سال‌های پرآب افزون بر ۷۰۰ میلیمتر است و این شاخص در زمان خشکسالی تا زیر ۵۰۰ میلی‌متر کاهش می‌یابد.
گزارش شرکت آب منطقه‌ای و کارشناسان حاکی است که حجم آب تجدید‌پذیر استان ۹هزار و ۲۲۳ میلیون متر مکعب است که سالانه از این میزان یک هزار و ۷۰ میلیون متر مکعب آن مهار می‌شود و ۹۰ درصد آن از کهگیلویه و بویراحمد خارج می‌شود.
بنابراین وجود سازه‌های آبی بزرگ همچون(چمشیر) که در جریان سفر دور آیت الله رئیسی رئیس جمهور کشورمان افتتاح شد از سرمایه‌های ارزشمند استان است که برکات و نتایج مثبت آن درسال‌های کم بارانی خود را نشان می‌دهد.
۸۵ روز از سال آبی جاری گذشته و براساس گزارش هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد امسال شاهد یکی از خشک‌ترین پاییز و زمستان‌های ظرف یک دهه اخیر هستیم اما ذخیره قابل قبول سد‌های این استان نه تنها‌امیدبخش شمار زیادی از بهره برداران و کشاورزان استان شده است بلکه دیگر استان‌های مجاور هم خیالشان تا حدودی از بابت وجود این مایع حیات بخش تا حدودی آسوده است.
پاییز و زمستان امسال از آن سال‌هایی است که آسمان بخیل بود و باران رحمت الهی آنچنانکه انتظار کشاورزان و مردم بود بود باریدن نگرفت به طوری که به گزارش هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد میزان بارندگی‌های این استان در سال جاری۹۰ میلیمتر یعنی ۴۰ درصد کمتر از میانگین بلند مدت است به عبارت دیگر در صورتی که سازه‌های بزرگ کوثر و چمشیر نبود می‌توانست سالی سخت در انتظار هموطنان استان‌های جنوب غربی کشور باشیم.
بررسی گزارش‌های رسمی در کهگیلویه و بویراحمد نشان می‌دهد آب سد کوثر ذخیره اطمینان بخشی برای تأمین مایع حیات بخش مصرف آشامیدنی استان‌های جنوبی کشورمان شده و سدچمشیر هم رونق کشاورزی را به دنبال داشته است.
سد کوثر در جنوب کهگیلویه و بویراحمد و نزدیکی شهرستان گچساران آب آشامیدنی ۲۰ شهر و ۲ هزار روستا در استان‌های جنوب و جنوب غرب کشور شامل کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، هرمزگان و فارس را تأمین می‌کند و از معدود سد‌های کشور است که بخش قابل توجهی از ظرفیت آن پر است و نویدبخش سالی با حداقل تنش آبی برای شمار قابل توجهی از هموطنان با وجود کم بارانی‌های امسال است.
سد و نیروگاه چمشیر یکی دیگر از سازه‌های بزرگ آبی کهگیلویه و بویراحمد به شمار می‌رود که تابستان امسال به دست رئیس جمهور افتتاح شد، این سد با رهاسازی هشت برابری آب نسبت به دبی ورودی توانسته مشکل کشاورزان پایین دست را برای کشت پاییزه امسال، تا حدودی برطرف کند امری که نویدبخش سالی پربار برای کشاورزان شده است.
ذخیره مطلوب آب سد‌ها
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: میزان ذخیره آب سازه‌های آبی کوثر و چمشیر اگرچه کمتر از مدت مشابه پارسال گزارش شده اما مطلوب است.

آرش مصلح افزود: سدکوثر آب آشامیدنی ۲۰ شهر و ۲ هزار روستا در استان‌های مختلف و جنوب غرب کشور شامل کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، هرمزگان و فارس را تأمین می‌کند.
آب سد کوثر از رودخانه خیرآباد تأمین می‌شود که این رودخانه از رود‌های شاه بهرام و دهدشت تشکیل می‌شود.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: آبگیری آزمایشی سد « چمشیر» بیست و هفتم دی‌ماه سال گذشته با موفقیت انجام شد و این سد اواخر تیرماه امسال به دست رئیس جمهور افتتاح شد.
سد کوثر
مدیر اداره بهره‌برداری و نگهداری سد کوثر گفت: میزان ورودی آب در سال آبی جاری به سد کوثر۷۱ میلیون متر مکعب بوده بوده است.
اکبر خدری حجم ذخیره آب سدکوثر در گچساران را در هم اینک ۴۵۲ میلیون متر مکعب عنوان کرد و افزود: ۷۹ میلیون و ۹۳ هزار متر مکعب آب در سال آبی جاری برای مصارف مختلف رها‌سازی شده است.
وی تأکید کرد: ۳۹ میلیون متر مکعب از این میزان آب برای مصرف آشامیدنی استان‌های جنوبی کشور از ابتدای مهر سال امسال تاکنون رهاسازی شده است.
وی تصریح کرد: در این مدت همچنین ۱۵ میلیون متر مکعب آب کشاورزی، چهار میلیون متر مکعب آب صنعت و ۲۱. ۷۶ میلیون متر مکعب برای سایر مصرف (زیست محیطی) در این سد رهاسازی شده است.
خدری اظهار کرد: گرچه هم اینک ۸۲. ۷۷ درصد از گنجایش مخزن۵۴۷ متر مکعبی سد کوثر پُر است ولی میزان ورودی آب به این سد در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه قبل کاهش نشان می‌دهد.
خدری با بیان اینکه تراز مخزن بتنی این سد از سطح دریا ۶۲۵متر است، گفت: هم اکنون تراز این سد ۶۱۸. ۳۹ متر است.
وی اظهار کرد: هم اینک دبی خروجی کل سد کوثر هشت و ۳۱ صدم متر مکعب بر ثانیه و دبی ورودی ۶. ۷۶ متر مکعب بر ثانیه است.
سد چمشیر
معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه چمشیر گچساران هم گفت: ۴۸۹ میلیون متر مکعب آب برای بخش کشاورزی و حق آبه زیست محیطی در این سد رها‌سازی شده است.
محمدرضا فاضل ادامه داد: بدنه سد چم شیر از نوع بتن Rcc و بزرگترین طرح برقی و ابی در حال ساخت در کشور است که با هدف ذخیره ۲/۳ میلیارد متر مکعب آب و بهبود کیفیت و کنترل سیلاب‌ها بر روی رودخانه زهره ساخته شده است.
وی با بیان اینکه تراز نرمال مخزن این سد از سطح دریا ۵۹۸ متر می‌باشد، تصریح کرد: هم اکنون تراز این سد ۵۳۸ متر از سطح آزاد دریا است.
فاضل، ورودی آب سد چم شیر را ۶. ۵ تا هفت متر مکعب در ثانیه ذکر کرد و گفت: هم اکنون دبی خروجی این سد ۴۵ مترمکعب در ثانیه است.
رها‌سازی هشت برابری آب
کارشناس فنی سد چمشیر افزود: هم اینک نیز باتوجه به دبی ورودی ۶. ۵ متر مکعب بر ثانیه، بنا به درخواست کشاورزان پایین دست این سد هم اکنون ۴۵ مترمکعب در ثانیه و معادل هشت برابر دبی ورودی رهاسازی انجام می‌دهد.
حسن بهبودی اظهار کرد: تعداد دفعات و میزان بارش در سال آبی جاری در حوزه بالادست سد چمشیر کمتر از حد نرمال و حدود ۹۰ میلیمتربوده است.
وی تصریح کرد: با توجه به کاهش نزولات آسمانی و به منظور جبران کسری آب مورد نیاز کشاورزان برای کشت پاییزه، طی ۲ مرحله رهاسازی انجام شد، که در مرحله نخست به مدت یک هفته ۵۰ متر مکعب آب بر ثانیه از این سد رها‌سازی شد و در مرحله دوم از ۱۴ دی ماه جاری تاکنون میزان آب خروجی از این سد ۴۵ مترمکعب در ثانیه است.
کیفیت متوسط آب مخزن سد چمشیر(EC) ۲ هزارو ۴۰۰ میکرو موس است
این سد که بلندترین سد بتنی- غلتکی غرب آسیا (چمشیر) لقب گرفته در شهرستان گچساران از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد با وجود حواشی زیاد پیش از بهره‌برداری نخستین تابستان خود را پشت سر گذاشته اما هم اکنون خبری از شوری آب آن که برخی نسبت به آن هشدار داده بودند نیست.
کارشناس فنی سد چمشیر افزود: هم اکنون با وجود بارش‌های کم در سال آب جاری بیش از ۳۶۰ میلیون متر مکعب آب پشت سد چم شیر ذخیره است.
بهبودی بیان کرد، از ابتدای سال با توجه به حجم خروجی از سد به طور متوسط، ۱۶ مترمکعب بر ثانیه دبی خروجی از محور سد بوده است.

وی ابراز کرد: در فصل تابستان با وجود دبی ورودی ۵. ۵ مترمکعبی رودخانه زهره، دبی خروجی این سد آبی بیش از ۱۵ مترمکعب بر ثانیه و معادل سه برابر دبی ورودی بوده است.
معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه « چمشیر» گچساران افزود: سد « چمشیر» با هدف ذخیره و بهبود کیفیت آب و کنترل سیلاب‌ها بر روی رودخانه « زهره» ساخته شده است.
فاضل با اشاره به اینکه آورده متوسط دراز مدت رودخانه « زهره» بیش از یک هزار و ۷۰۰ میلیون متر مکعب است تأکید کرد: ذخیره سیلاب‌ها و استفاده از آب ذخیره شده برای توسعه و بهبود فعالیت‌های کشاورزی در پایین دست سد از مهمترین ارمغان‌های این سازه بزرگ است.
وی با بیان اینکه عملیات اجرایی این پروژه با اخذ مجوز‌های لازم از جمله مجوز زیست محیطی از سال ۹۱ شروع شد تصریح کرد: سد مذکور پس از ۳۰سال دوران مطالعاتی و هشت سال اجرا به مرحله آبگیری رسید.
سد چمشیر بر روی رودخانه «زهره» ساخته شده که این رودخانه بر اساس شهر‌ها و دشت‌های که در مسیر خود از نزدیکی آنان می‌گذرد به نام‌ها مختلفی مثل اردکان، شش پیر، فهلیان و زیدون نامگذاری شده اما نام رسمی آن رودخانه « زهره»و بر اساس آخرین شهری که از آن می‌گذرد و به دریا میریزد رودخانه « هندیجان» نیز نامیده می‌شود.
این رودخانه از ۲ رود « فهلیان» و «تنگ شیو» در شهرستان ممسنی در استان فارس و خیرآباد در منطه دهدشت در استان کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه می‌گیرد.
رودخانه «زهره» با طول تقریبی حدود ۴۷۵ کیلومتر در سه استان فارس، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان جریان دارد اما با وجود نیاز این استان‌ها به آب و خطرات سیلاب هنوز سدی برای مهار آب آن احداث نشده است.
سد «چمشیر» در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر گچساران در استان کهگیلویه و بویر احمد و پنجمین سد بزرگ کشور است.
رئیس مرکز پیش‌بینی اداره کل هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد گفت: میانگین بارندگی‌های سال آبی جاری در استان تا روز دوازدهم دی ماه به ۱۴۱ میلیمتر گزارش شده به عبارت دیگر ۲۵. ۴درصد از بارندگی‌های بلند مدت سالیانه محقق شده است.
بهره‌مند افزود: میانگین بلند مدت سالیانه بارندگی‌های کهگیلویه و بویراحمد ۵۸۳. ۶میلیمتر است.
وی با اشاره به اینکه میانگین بلندمدت بارندگی‌های استان تا به این وقت از سال آبی ۲۳۲ میلیمتر است، تأکید کرد: بارندگی‌های امسال کمتر از میانگین بلند مدت است.

رئیس مرکز پیش‌بینی اداره کل هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد با یادآوری اینکه سال آبی گذشته تا پایان آذرماه ۲۰۰. ۶ میلیمتر باران در استان ثبت شده بود، تصریح کرد: میانگین بارندگی‌های امسال نسبت به مدت مشابه ۵۹. ۶ میلیمتر کاهش یافته است.
ایرنا در پایان این گزارش نوشت: براساس آمار آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد حجم آب تجدید‌پذیر استان ۹هزار و ۲۲۳ میلیون متر مکعب است که این سرزمین جزء مناطق پرباران کشور محسوب می‌شود به طوری که ۱۰ درصد از میزان منابع آب کشور را در اختیار دارد
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد. این استان با ۷۲۶ هزار نفر جمعیت یک درصد مساحت کشور را در اختیار دارد.