تاریخ انتشار
دوشنبه ۱ آبان ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۳۴
کد مطلب : ۴۶۸۴۴۲
پایه‌های لرزان موزه تاریخ طبیعی در قلب زاگرس؛ ۱۴ سال ۲۰درصد پیشرفت فیزیکی؛
گرد فراموشی 20 ساله بر موزه تاریخ طبیعی کهگیلویه و بویراحمد / یازده ماه از قول‌های مساعد سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست می‌گذرد!
۰
کبنا ؛موزه تاریخ طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد عملیات اجرایی آن سال ۸۹ در دوره اول سفر محمود احمدی‌نژاد (رئیس جمهور وقت) آغاز شد و پس از حدود ۱۴ سال با تنها ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی بلاتکلیف و نیمه کاره رها شده و چشم انتظار تأمین اعتبار است. بنا بر گفته کارشناسان و فعالان زیست محیطی احداث موزه تاریخ طبیعی برای استان کهگیلویه و بویراحمد ضروری است. در سفر سلاجقه (معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست) به استان از ساختمان نیمه کاره موزه تاریخ طبیعی استان بازدید کرد و قول مساعد داد که برای تکمیل این پروژه اعتبار بگذارد. اما یازده ماه از سفر سلاجقه به کهگیلوبه و بویراحمد می‌گذرد و سنگ روی سنگ برای اتمام این پروژه نگذاشته‌اند.
به گزارش کبنا، کهگیلویه و بویراحمد به واسطه آب و هوای بکر طبیعی، جنگل‌های انبوه بلوط، بنه و زالزالک، کنار قلب زاگرس نامیده می‌شود و طنازی کل و بز‌های وحشی، انواع پرندگان و پستاندار در سفر به استان بیش از هر چیزی توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند.
آمد و شد کل و بز‌های وحشی در دل طبیعت، صدای سحر‌انگیز پرندگان این استان و وجود تنوع زیستی مختلف بر غنای این منطقه افزوده است.
براساس آمار موجود ۲۵۰ گونه پرندگان مهاجر و بومی، ۵۰ گونه پستاندار و ۵۰ گونه ماهیان در استان وجود دارد و طبق نظر متولیان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد هنوز مطالعه جامعی درباره حیات وحش استان انجام نشده است.
جای جای این سرزمین بکر، رویایی و سرشار از منابع خدادادی و طبیعی مأمن و پناهگاه انواع گونه‌های جانوری و گیاهی است.
ظرفیت‌های موجود زیست محیطی مناطق حفاظت شده و گونه‌های گیاهی و جانوری امروزه از سرمایه‌های اصلی و منابع مهم توسعه پایدار محسوب می‌شوند که سرمایه‌گذاری و تمرکز بیشتر بر روی این سرمایه ارزشمند حتی در سطح ملی و کلان بسیار مفید و اثربخش در حفظ منابع ملی و زیست محیطی است.
کهگیلویه و بویراحمد با توجه به موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه‌ای که افزون بر ۲۰ درصد پوشش جنگلی زاگرس را به خود اختصاص داده است.
سیمای مناطق حفاظت شده کهگیلویه وبویراحمد
هم اینک هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار، دنای شرقی با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار، خاییز سرخ با مساحت ۳۳ هزار و ۲۳۵ هکتار، خامی با وسعت ۲۵ هزار و ۶۷۱ هکتار، دیل با ۱۰ هزار و ۳۸۱ هکتار، سولک با ۲ هزار ۴۲۸۷ هکتار و سیوک با ۱۲ هزار ۸۵۸ هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
کهگیلویه وبویراحمد همچنین دارای پنج منطقه شکار ممنوع شامل پادنای سمیرم، خرم ناز، لار و ماغر، حاتم و کوه تلرش است.
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی به لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۳۸۹هجری شمسی از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
کهگیلویه و بویراحمد تنها استانی که موزه تاریخ طبیعی ندارد
طبق نظر کارشناسان وظیفه اصلی موزه‌ها آشنایی جامعه و ارتقا اگاهی‌های عمومی در مورد جانوران، گیاهان و سایر موجودات زنده، فسیل‌ها، کانی‌ها و همچنین زیستگاه‌های طبیعی است. این مکان‌ها عامل انتقال و توسعه دانش و در دنیای طبیعی و جایگاه و نقش انسان در آن است.
همچنین آن‌ها معتقدند که اهمیت موزه و نقش آن‌ها در توسعه فرهنگی و آگاهی عموم از میراث طبیعی امری کاملاً آشکار است. موزه تاریخ طبیعی یکی از موزه‌هایی است که نقش مهمی در آموزش عمومی ایفا می‌کند، در این مکان‌ها نمونه‌های زنده و غیر زنده گردآوری می‌شوند که بخشی از تاریخ زمین را تشکیل می‌دهند و متعلق به میراث طبیعی و فرهنگی بشر هستند.
با اینکه کهگیلویه و بویراحمد قلب زاگرس است و گونه‌های متعدد و غنی جانوری را در دل خود می‌پروراند اما از داشتن موزه تاریخ طبیعی بی‌نصیب است و تنها استانی است که موزه تاریخ طبیعی ندارد.
این روز‌ها عواملی چون شکاربی رویه، آسیب دیدگی هنگام آتش سوزی‌ها، کشته شدن از سوی باغداران، قربانی شدن به دست شهروندان عادی به دلیل ترس، کشاورزی و توسعه ناپایدار و قاچاق حیات وحش تهدیدکننده زندگی گونه‌های حیات وحش استان کهگیلویه و بویراحمد است و روز به روز از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود.
بنابراین ایجاد این موزه یکی از ضروریاتی است که باید مورد توجه متولیان امر قرار گیرد قبل از اینکه خیلی زود دیر شود.
تکمیل موزه تاریخ طبیعی یاسوج بنا بر اعلام سازمان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبار صورت می‌گیرد.
۲۲ تروفه تاکسیدرمی شده محصور در اتاق ۲۰ متر مربعی
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: به دلیل نداشتن موزه تارخ طبیعی ۲۲ تروفه تاکسیدرمی شده پس از ذخیره ژنتیکی در مساحتی ۲۰ متر مربعی در این اداره کل نگهداری می‌شوند. بازدید برای عموم آزاد و رایگان است.
اسلام جاودان خرد افزود: ذخیره منابع ژنتیکی یکی از ارکان حفاظت در خارج از زیستگاه اصلی است و نقش مهمی در احیاء گونه‌ها دارد که این کار دراستان در حال انجام است.
وی تصریح کرد: راه‌اندازی بانک سلولی جانوری یکی از دغدغه‌ها و نیاز اصلی برای حفاظت از گونه‌های جانوری استان بود که با تلاش و تأمین اعتبار، خرید و به روزرسانی تجهیزات بخش آزمایشگاهی صورت گرفته است.
جاودان خرد به اقدام محیط زیست با گونه‌های جانوری پس از ذخیره ژنتیکی آن‌ها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر گونه‌ها پس از ذخیره ژنتیکی و تاکسیدرمی در محیط زیست استان نگهداری می‌شوند و اکنون ۲۲ نمونه تروفه در محیط زیست وجود دارد که بدلیل نبود موزه تاریخ طبیعی این گونه‌ها در اداره کل و درمساحت ۲۰ متر مربعی احداث شده توسط این اداره نگهداری می‌شوند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: ساختمان موزه تاریخ طبیعی استان در دور اول سفر ریاست جمهوری احمدی نژاد در ارتفاعات مشرف بر پارک جنگلی یاسوج کلنگ زنی شد و تقریباً ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت اما متأسفانه از آن زمان تاکنون رها شده است.
وی افزود: در سفر دکتر سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به استان و بازدید از آن قول مساعد داد و گفت؛ وجود موزه تاریخ طبیعی برای کهگیلویه وبویراحمد بعنوان نگین زاگرس ضروری است و می‌بایست پیش از این ساختمان موزه تاریخ راه‌اندازی می‌شد و سازمان حفاظت محیط زیست این آمادگی را دارد که با همکاری استانداری نسبت به تکمیل موزه اقدام نماید.
جاودان خرد تأکید کرد: در ادامه رایزنی‌ها برای احداث موزه تارخ طبیعی استان، دکتر عسکری معاون اقتصادی استاندار نیز از این سازه رها شده بازدید نموده و قول مساعدت داند وامیدواریم که هر چه زودتر با تصویب و تخصیص اعتبار لازم عملیاتی گردد.
تکمیل طرح موزه تاریخ طبیعی کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه دولت است
معاون اقتصادی استانداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: تکمیل این طرح مورد توجه مسئولان است. کارگروه موزه تاریخ طبیعی در کهگیلویه و بویراحمد تشکیل می‌شود و همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط برای تکمیل این طرح وظیفه مشارکت دارند.
سید احسان عسکری با یادآوری اینکه عملیات اجرایی ساخت موزه تاریخ طبیعی کهگیلویه و بویراحمد سال ۱۳۸۹ آغاز شده و تنها ۲۰درصد پیشرفت فیزیکی دارد تأکید کرد: شتاب بخشی به ساخت این طرح ضرورت دارد.
وی بیان کرد: این طرح که در زمینی به مساحت ۲ هزار و ۳۶۵ متر مربع و با بیش از ۴۰۰ متر مربع زیربنا در پارک جنگلی یاسوج در دست اجرا و برای تکمیل نیازمند تأمین اعتبار و تجهیزات است.
ایجاد موزه تاریخ طبیعی در استان مزایای زیادی برای بهره وری بهتر از گونه‌های حیات وحش دارد و این طرح زیرساختی برای احیای گونه‌های جانوری و گیاهی منقرض شده یا در معرض تهدید محسوب می‌شود.
موزه نقش بسزای در استحکام ریشه‌های محیط زیستی برای هر منطقه دارد و محلی برای ارتباط مستقیم مخاطب با تنوع زیستی است و به عنوان محلی برای بانک اطلاعاتی زیست محیطی است که می‌تواند در بخش‌های تکنولوژی، هنر، کارگاه‌های تاکسیدرمی ایفای نقش کند.
چرا استان کهگیلویه و بویراحمد باید موزه تاریخ طبیعی داشته باشد؟
طبق نظر کارشناسان، موزه‌های تاریخ طبیعی می‌توانند از طریق نمایگاه‌ها و فعالیت‌های اموزشی و اطلاعات نهفته در مجموعه‌ها و در واقع کارشناسان خود دانش لازم را به مردم عادی انتقال دهند.
موزه‌های امروزی می‌توانند طرز تفکر مردم را در مورد طبیعت تغییر دهند و رفتار و دیدگاه‌های مثبتی را نسبت به محیط طبیعی ترویج نمایند چرا که بهتر زیستن نیاز به دانش زیست محیطی و اموزش دارد و اغاز هر حیاتی مستلزم اهمیت دادن به حیات وحش، اب و خاک و منابع طبیعی است.
در عین حال بخش‌های علمی و بایگانی موزه‌های تاریخ طبیعی دارای مجموعه‌های وسیعی از جانوران. فسیل‌ها. سنگ‌ها و کانی هاست که می‌توانند مواد و اطلاعات لازم را جهت تحقیق زیست‌شناسان و دانشجویان علوم طبیعی فراهم آورند.
بنا بر اعلام کارشناسان محیط زیست استان ۱۳ گونه جانوری در کهگیلویه و بویراحمد در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند به گونه‌ای که می‌توان گفت برای نمونه قوچ و میش در استان تقریباً منقرض شده است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: ایجاد موزه تاریخ طبیعی در استان مزایای زیادی دارد برای نمونه در بحث احیای گونه‌های جانوری و گیاهی که منقرض شده و یا در معرض تهدید مؤثر است.
هادی سینایی افزود: در زمینه علمی، پژوهشی، آموزشی، گردشگری، اقتصادی و تفریحی حائز اهمیت است.
وی تأکید کرد: موزه نقش بسزای در استحکام ریشه‌های محیط زیستی برای هر منطقه دارد و محلی برای ارتباط مستقیم مخاطب با تنوع زیستی از نوع ارتباط تعاملی است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: موزه نماد تاریخ طبیعی یک استان است و بانک اطلاعاتی زیست محیطی است که می‌تواند در بخش‌های تکنولوژی، هنر، کارگاه‌های تاکسیدرمی و بخش‌های سمعی و بصری و کتابخانه‌ها نقش داشته باشد.
سینایی بیان کرد: راه‌اندازی این موزه به اقتصاد استان کمک می‌کند و چنانچه افتتاح شود در بحث گردشگری و ایجاد اشتغال و بحث پژوهشی به استان و معیشت مردم کمک کند.
وی اضافه کرد: تور‌های مجازی آنلاین، کارگاه‌های آموزشی آنلاین می‌توان در این موزه تاریخ طبیعی برگزار کرد.
حیات وحش کهگیلویه و بویراحمد در یک نگاه
منطقه حفاظت شده دنا
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی به لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۳۸۹هجری شمسی از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
حیات وحش دنا معرف سیمای جانوری زاگرس محسوب می‌شود و با توجه به حفاظت مستمر محیط‌بانان این منطقه از اواخر سال ۶۹ تاکنون نیز این زیست بوم حیاتی محل رشد و تکثیر بسیاری از گونه‌هایی با اهمیت بوده است.
مهمترین پدیده طبیعی در دل این زیستگاه ارزشمند، رشته کوه دناست که از شمال غرب به سمت جنوب غرب به طول ۹۰ کیلومتر امتداد یافته و با دارا بودن ۵۰ قله مرتفع بالای چهار هزار و ۵۰۰ متر در زمره نواحی ارزشمند کوهستانی کشور و منطقه قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده دنا که در شمال شهر یاسوج و شهر توریستی سی سخت، جنوب استان اصفهان و جنوب استان چهار محال و بختیاری در حوزه آبریز کارون قرار گرفته، منطقه‌ای کوهستانی است که اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‌ترین نقاط در این منطقه افزون بر سه هزار متر است.
منطقه حفاظت شده دنای شرقی
این منطقه با وسعت ۲۰۲۸۲ هکتار واقع درحوزه استحفاظی شهرستان بویراحمد از بخش سردسری قرار دارد و طی مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست به تصویب رسید.
دره‌های پر آب این منطقه در تأمین آب رودخانه‌های مهمی چون بشار نقش مهم وحائز اهمیتی را ایفا می‌نماید. این منطقه دارای تمامی ویژگی‌های طبیعی منطقه حفاظت شده دنا از حیث فول، فلور وسایر ارزش‌ها می‌باشد.
گونه‌های جانوری چون خرس قهوه‌ای، پلنگ، گرگ در این منطقه بیشتر یافت می‌شود و گونه‌های گیاهی این منطقه شامل تمام گونه‌های گیاهی واقع در منطقه حفاظت شده دنا است.
منطقه حفاظت شده سیوک
این منطقه از نظر تقسیمات جغرافیایی واقع در شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
پستاندارانی از جمله پلنگ، خرس قهوه‌ای، روباه معمولی، شغال، خرگوش، گرگ، کفتار، سمور، راسو، سنجاب معروف ایرانی سیاهگوش، تشی، چوله و خارپشت در این منطقه زیست می‌کنند.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بکر و پرندگان و خزندگان بی‌نظیری است.
منطقه حفاظت شده خائیز سرخ
این منطقه با وسعت ۳۳ هزار و ۳۳۳ هکتار واقع در حوزه استحفاظی در شهرستان‌های گچساران، کهگیلویه و بهبهان است.
.jpg)
خائیز سرخ تپه ماهوری، کوهستانی، صخره‌ای با بارندگی سالانه حداقل ۳۳۱ میلی‌متر و حداکثر ۶۷۱ میلی‌متر ودارای حداقل ارتفاع ۶۱۰ متر و حداکثر ۳۳۱۱ متر از سطح دریا است. این منطقه در محدوده گرمسیری استان واقع است.
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط /گونه غالب/ و بنه، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، زالزالک، گون، گیلاس وحشی، تگ و گیاهان دارویی و خوراکی اعم از آویشن، بن سرخ، تره، قارچ، برنجاس، پونه کوهی، حلپه، گل گاو زبان، کارده و گونه‌های از خانواده گندمیان بوده و گونه‌هایی مانند بن سرخ و کارده بدلیل بوته کنی در معرض خطر انقراض است.
گونه‌های جانوری منطقه شامل کل و بز، کفتار، شغال، کاراکال، روباه، تشی، کبک، تیهو، بحری، دلیجه، خوک وحشی، خرگوش، سنجاب، سمور، جوجه تیغی، کبوتر، عقاب، شاهین، انواع کنجشک سانان، خانواده سبز قبا، دارکوب، هد هد، کمر کلی، بلبل، انواع مارمولک، افعی شاخدار، ماهیان از جمله کپور معمولی، کپور سر گنده، کپور گوشتخوار و کپور نقره‌ای است.
منطقه حفاظت شده دیل
این منطقه در ضلع شمال و شمال غربی دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران قرار دارد.
دیل منطقه‌ای است تقریباً کوهستانی، متشکل از ارتفاعات و دره‌های عمیق و صخره‌های سخت و صعب العبور، انتهای ضلع غربی آن محدود می‌شود به بخشی از سد مخزنی کوثر و دارای چشمه‌های فراوانی است.
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط گونه غالب و بنه، بادام، کلخنگ، زالزالک، گون و... است.
جمعیت جانوری این منطقه شامل گرگ، روباه، شغال، خرگوش، کفتار، کبک معمولی؛ تیهو، بحری و دلیجه است.
البته گله‌های حدود ۱۰ تایی قوچ و میش بصورت مهاجر در این منطقه مشاهده می‌شود.
تنگ سولک بهمئی
تنگ سولک در غرب تنگ بجک و در نزدیکی شهر لیکک، از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد و در حدود ۴۵ کیلومتری غرب بهبهان قرار دارد.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بکر و پرندگان و خزندگان بی‌نظیری است.
منطقه حفاظت شده خامین
این منطقه با وسعت ۱۷ هزار و ۶۵۲ هکتار واقع در حوزه استحفاظی شهرستان گچساران از بخش گرمسیری استان قرار دارد و کوهستانی متشکل از ارتفاعات و صخره‌های سخت و صعب العبور دارای راه‌های متعدد و چشم انداز‌های بسیار مهمی است.
این اکوسیستم جنگلی در منطقه گرمسیری استان قرار دارد. در فصل زمستان قلل مرتفع آن پوشیده از برف است.
حیات وحش خامین شامل کل و بز، گراز، تشی، خرس، گرگ، پلنگ، کفتار، روباه، شغال، سمور، سنجاب زاگرس، جوجه تیغی و پرندگانی مثل کبک، کبک دری و در ارتفاعات کبوتر جنگلی، کلاغ، کلاغ نوک قرمز، بلوط خوار، عقاب دو برادر، شاهین و در دامنه‌ها نیز تیهو یافت می‌شود.
طبق اعلام معاونت اقتصادی استاندار کهگیلویه و بویراحمد، تأمین اعتبار موزه تاریخ طبیعی یاسوج جزء برنامه‌های سفر دوم رئیس جمهور به استان بوده است و می‌طلبد با توجه به اعتبار افزون بر ۱۳۰ هزار میلیارد ریالی تخصیصی برای استان، مبلغی از آن برای تکمیل طرح موزه تاریخ طبیعی یاسوج در نظر گرفته شود.
تکمیل طرح‌های نیمه تمام اولویت دولت سیزدهم برای آبادانی و پیشرفت ایران اسلامی است که بار‌ها از سوی رئیس جمهور مورد تأکید قرار گرفته است؛ آیت الله رئیسی رئیس جمهور بویژه در سفر‌های استانی ضمن موافقت با تخصیص اعتبارات و منابع لازم برای تکمیل طرح‌های نیمه تمام اعلام کرده است: بنای ما این است که در استان‌ها کار‌های نیمه تمام را به سرانجام برسانیم و به غیر از بخش مسکن کلنگ زنی نکنیم.
بنابراین مردم استان کهگیلویه و بویراحمد چشم انتظارند تا در این دولت طرح نیمه تمام موزه تاریخ طبیعی یاسوج تکمیل شود و این انتظار ۱۴ ساله به پایان برسد.
می‌طلبد با توجه به غنای بالای گونه‌های جانوری و گیاهی در این استان که بخشی از آن‌ها در حال انقراض هستند، به مقوله تأسیس موزه تاریخ طبیعی این استان با جدیت نگاه شود.
موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی مکانی است که انواع گونه‌های گیاهی و جانوری یک کشور، استان و یا منطقه در آن نگهداری می‌شود و بهترین مکان برای بازدید گردشگران و مسافران از این گونه‌ها به شمار می‌رود.
اشتغالزایی، جذب سرمایه‌گذاران، آموزش دانشجویان برای دوره‌های تخصصی وارزش طبیعت و گونه‌های جانوری تنها بخشی از فواید احداث این موزه به شمار می‌رود.
اداره‌کل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ۳۱۲ هزار هکتار از وسعت استانهای کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و خوزستان را مدیریت می‌کند و یک پارک ملی، هفت منطقه حفاظت شده و پنج منطقه شکار ممنوع را تحت مدیریت دارد.
ذخیره‌گاه زیست‌کره دنا با مساحت بیش از ۲۵۵ هزار هکتار یازدهمین ذخیره‌گاه زیست کره کشور و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه زیست کره در شبکه ذخیره‌گاه‌های کره زمین محسوب می‌شود که ثبت بین‌المللی شده است.
۳۳۱ گونه مهره‌دار در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که حدود ۲۰ درصد مهره‌داران کشور را شامل می‌شود و علاوه بر این ۲۲ درصد پستانداران کشور، ۴۵ درصد پرندگان، هشت درصد خزندگان، ۱۳ درصد دوزیستان و هشت درصد ماهیان کشور و همچنین حدود ۲۰ درصد گونه‌های گیاهان دارویی کشور در بخشی از ذخیره‌گاه زیست کره دنا شناسایی شده است.
به گزارش کبنا، کهگیلویه و بویراحمد به واسطه آب و هوای بکر طبیعی، جنگل‌های انبوه بلوط، بنه و زالزالک، کنار قلب زاگرس نامیده می‌شود و طنازی کل و بز‌های وحشی، انواع پرندگان و پستاندار در سفر به استان بیش از هر چیزی توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند.
آمد و شد کل و بز‌های وحشی در دل طبیعت، صدای سحر‌انگیز پرندگان این استان و وجود تنوع زیستی مختلف بر غنای این منطقه افزوده است.
براساس آمار موجود ۲۵۰ گونه پرندگان مهاجر و بومی، ۵۰ گونه پستاندار و ۵۰ گونه ماهیان در استان وجود دارد و طبق نظر متولیان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد هنوز مطالعه جامعی درباره حیات وحش استان انجام نشده است.
جای جای این سرزمین بکر، رویایی و سرشار از منابع خدادادی و طبیعی مأمن و پناهگاه انواع گونه‌های جانوری و گیاهی است.
ظرفیت‌های موجود زیست محیطی مناطق حفاظت شده و گونه‌های گیاهی و جانوری امروزه از سرمایه‌های اصلی و منابع مهم توسعه پایدار محسوب می‌شوند که سرمایه‌گذاری و تمرکز بیشتر بر روی این سرمایه ارزشمند حتی در سطح ملی و کلان بسیار مفید و اثربخش در حفظ منابع ملی و زیست محیطی است.
کهگیلویه و بویراحمد با توجه به موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه‌ای که افزون بر ۲۰ درصد پوشش جنگلی زاگرس را به خود اختصاص داده است.
سیمای مناطق حفاظت شده کهگیلویه وبویراحمد
هم اینک هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار، دنای شرقی با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار، خاییز سرخ با مساحت ۳۳ هزار و ۲۳۵ هکتار، خامی با وسعت ۲۵ هزار و ۶۷۱ هکتار، دیل با ۱۰ هزار و ۳۸۱ هکتار، سولک با ۲ هزار ۴۲۸۷ هکتار و سیوک با ۱۲ هزار ۸۵۸ هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
کهگیلویه وبویراحمد همچنین دارای پنج منطقه شکار ممنوع شامل پادنای سمیرم، خرم ناز، لار و ماغر، حاتم و کوه تلرش است.
موزه تاریخ طبیعی یاسوج بعد از 20 سال 14 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و نیمه کاره رها شده است.
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی به لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۳۸۹هجری شمسی از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
کهگیلویه و بویراحمد تنها استانی که موزه تاریخ طبیعی ندارد
طبق نظر کارشناسان وظیفه اصلی موزه‌ها آشنایی جامعه و ارتقا اگاهی‌های عمومی در مورد جانوران، گیاهان و سایر موجودات زنده، فسیل‌ها، کانی‌ها و همچنین زیستگاه‌های طبیعی است. این مکان‌ها عامل انتقال و توسعه دانش و در دنیای طبیعی و جایگاه و نقش انسان در آن است.
همچنین آن‌ها معتقدند که اهمیت موزه و نقش آن‌ها در توسعه فرهنگی و آگاهی عموم از میراث طبیعی امری کاملاً آشکار است. موزه تاریخ طبیعی یکی از موزه‌هایی است که نقش مهمی در آموزش عمومی ایفا می‌کند، در این مکان‌ها نمونه‌های زنده و غیر زنده گردآوری می‌شوند که بخشی از تاریخ زمین را تشکیل می‌دهند و متعلق به میراث طبیعی و فرهنگی بشر هستند.
با اینکه کهگیلویه و بویراحمد قلب زاگرس است و گونه‌های متعدد و غنی جانوری را در دل خود می‌پروراند اما از داشتن موزه تاریخ طبیعی بی‌نصیب است و تنها استانی است که موزه تاریخ طبیعی ندارد.
این روز‌ها عواملی چون شکاربی رویه، آسیب دیدگی هنگام آتش سوزی‌ها، کشته شدن از سوی باغداران، قربانی شدن به دست شهروندان عادی به دلیل ترس، کشاورزی و توسعه ناپایدار و قاچاق حیات وحش تهدیدکننده زندگی گونه‌های حیات وحش استان کهگیلویه و بویراحمد است و روز به روز از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود.
بنابراین ایجاد این موزه یکی از ضروریاتی است که باید مورد توجه متولیان امر قرار گیرد قبل از اینکه خیلی زود دیر شود.
تکمیل موزه تاریخ طبیعی یاسوج بنا بر اعلام سازمان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبار صورت می‌گیرد.
۲۲ تروفه تاکسیدرمی شده محصور در اتاق ۲۰ متر مربعی
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: به دلیل نداشتن موزه تارخ طبیعی ۲۲ تروفه تاکسیدرمی شده پس از ذخیره ژنتیکی در مساحتی ۲۰ متر مربعی در این اداره کل نگهداری می‌شوند. بازدید برای عموم آزاد و رایگان است.
اسلام جاودان خرد افزود: ذخیره منابع ژنتیکی یکی از ارکان حفاظت در خارج از زیستگاه اصلی است و نقش مهمی در احیاء گونه‌ها دارد که این کار دراستان در حال انجام است.
وی تصریح کرد: راه‌اندازی بانک سلولی جانوری یکی از دغدغه‌ها و نیاز اصلی برای حفاظت از گونه‌های جانوری استان بود که با تلاش و تأمین اعتبار، خرید و به روزرسانی تجهیزات بخش آزمایشگاهی صورت گرفته است.
جاودان خرد به اقدام محیط زیست با گونه‌های جانوری پس از ذخیره ژنتیکی آن‌ها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر گونه‌ها پس از ذخیره ژنتیکی و تاکسیدرمی در محیط زیست استان نگهداری می‌شوند و اکنون ۲۲ نمونه تروفه در محیط زیست وجود دارد که بدلیل نبود موزه تاریخ طبیعی این گونه‌ها در اداره کل و درمساحت ۲۰ متر مربعی احداث شده توسط این اداره نگهداری می‌شوند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: ساختمان موزه تاریخ طبیعی استان در دور اول سفر ریاست جمهوری احمدی نژاد در ارتفاعات مشرف بر پارک جنگلی یاسوج کلنگ زنی شد و تقریباً ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت اما متأسفانه از آن زمان تاکنون رها شده است.
وی افزود: در سفر دکتر سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به استان و بازدید از آن قول مساعد داد و گفت؛ وجود موزه تاریخ طبیعی برای کهگیلویه وبویراحمد بعنوان نگین زاگرس ضروری است و می‌بایست پیش از این ساختمان موزه تاریخ راه‌اندازی می‌شد و سازمان حفاظت محیط زیست این آمادگی را دارد که با همکاری استانداری نسبت به تکمیل موزه اقدام نماید.
جاودان خرد تأکید کرد: در ادامه رایزنی‌ها برای احداث موزه تارخ طبیعی استان، دکتر عسکری معاون اقتصادی استاندار نیز از این سازه رها شده بازدید نموده و قول مساعدت داند وامیدواریم که هر چه زودتر با تصویب و تخصیص اعتبار لازم عملیاتی گردد.
بازدید معاون اقتصادی استانداری کهگیلویه و بویراحمد از موزه تاریخ طبیعی یاسوج
تکمیل طرح موزه تاریخ طبیعی کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه دولت است
معاون اقتصادی استانداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: تکمیل این طرح مورد توجه مسئولان است. کارگروه موزه تاریخ طبیعی در کهگیلویه و بویراحمد تشکیل می‌شود و همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط برای تکمیل این طرح وظیفه مشارکت دارند.
سید احسان عسکری با یادآوری اینکه عملیات اجرایی ساخت موزه تاریخ طبیعی کهگیلویه و بویراحمد سال ۱۳۸۹ آغاز شده و تنها ۲۰درصد پیشرفت فیزیکی دارد تأکید کرد: شتاب بخشی به ساخت این طرح ضرورت دارد.
وی بیان کرد: این طرح که در زمینی به مساحت ۲ هزار و ۳۶۵ متر مربع و با بیش از ۴۰۰ متر مربع زیربنا در پارک جنگلی یاسوج در دست اجرا و برای تکمیل نیازمند تأمین اعتبار و تجهیزات است.
ایجاد موزه تاریخ طبیعی در استان مزایای زیادی برای بهره وری بهتر از گونه‌های حیات وحش دارد و این طرح زیرساختی برای احیای گونه‌های جانوری و گیاهی منقرض شده یا در معرض تهدید محسوب می‌شود.
موزه نقش بسزای در استحکام ریشه‌های محیط زیستی برای هر منطقه دارد و محلی برای ارتباط مستقیم مخاطب با تنوع زیستی است و به عنوان محلی برای بانک اطلاعاتی زیست محیطی است که می‌تواند در بخش‌های تکنولوژی، هنر، کارگاه‌های تاکسیدرمی ایفای نقش کند.
چرا استان کهگیلویه و بویراحمد باید موزه تاریخ طبیعی داشته باشد؟
طبق نظر کارشناسان، موزه‌های تاریخ طبیعی می‌توانند از طریق نمایگاه‌ها و فعالیت‌های اموزشی و اطلاعات نهفته در مجموعه‌ها و در واقع کارشناسان خود دانش لازم را به مردم عادی انتقال دهند.
موزه‌های امروزی می‌توانند طرز تفکر مردم را در مورد طبیعت تغییر دهند و رفتار و دیدگاه‌های مثبتی را نسبت به محیط طبیعی ترویج نمایند چرا که بهتر زیستن نیاز به دانش زیست محیطی و اموزش دارد و اغاز هر حیاتی مستلزم اهمیت دادن به حیات وحش، اب و خاک و منابع طبیعی است.
در عین حال بخش‌های علمی و بایگانی موزه‌های تاریخ طبیعی دارای مجموعه‌های وسیعی از جانوران. فسیل‌ها. سنگ‌ها و کانی هاست که می‌توانند مواد و اطلاعات لازم را جهت تحقیق زیست‌شناسان و دانشجویان علوم طبیعی فراهم آورند.
بنا بر اعلام کارشناسان محیط زیست استان ۱۳ گونه جانوری در کهگیلویه و بویراحمد در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند به گونه‌ای که می‌توان گفت برای نمونه قوچ و میش در استان تقریباً منقرض شده است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: ایجاد موزه تاریخ طبیعی در استان مزایای زیادی دارد برای نمونه در بحث احیای گونه‌های جانوری و گیاهی که منقرض شده و یا در معرض تهدید مؤثر است.
هادی سینایی افزود: در زمینه علمی، پژوهشی، آموزشی، گردشگری، اقتصادی و تفریحی حائز اهمیت است.
وی تأکید کرد: موزه نقش بسزای در استحکام ریشه‌های محیط زیستی برای هر منطقه دارد و محلی برای ارتباط مستقیم مخاطب با تنوع زیستی از نوع ارتباط تعاملی است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: موزه نماد تاریخ طبیعی یک استان است و بانک اطلاعاتی زیست محیطی است که می‌تواند در بخش‌های تکنولوژی، هنر، کارگاه‌های تاکسیدرمی و بخش‌های سمعی و بصری و کتابخانه‌ها نقش داشته باشد.
سینایی بیان کرد: راه‌اندازی این موزه به اقتصاد استان کمک می‌کند و چنانچه افتتاح شود در بحث گردشگری و ایجاد اشتغال و بحث پژوهشی به استان و معیشت مردم کمک کند.
وی اضافه کرد: تور‌های مجازی آنلاین، کارگاه‌های آموزشی آنلاین می‌توان در این موزه تاریخ طبیعی برگزار کرد.
حیات وحش کهگیلویه و بویراحمد در یک نگاه
منطقه حفاظت شده دنا
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی به لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۳۸۹هجری شمسی از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
حیات وحش دنا معرف سیمای جانوری زاگرس محسوب می‌شود و با توجه به حفاظت مستمر محیط‌بانان این منطقه از اواخر سال ۶۹ تاکنون نیز این زیست بوم حیاتی محل رشد و تکثیر بسیاری از گونه‌هایی با اهمیت بوده است.
مهمترین پدیده طبیعی در دل این زیستگاه ارزشمند، رشته کوه دناست که از شمال غرب به سمت جنوب غرب به طول ۹۰ کیلومتر امتداد یافته و با دارا بودن ۵۰ قله مرتفع بالای چهار هزار و ۵۰۰ متر در زمره نواحی ارزشمند کوهستانی کشور و منطقه قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده دنا که در شمال شهر یاسوج و شهر توریستی سی سخت، جنوب استان اصفهان و جنوب استان چهار محال و بختیاری در حوزه آبریز کارون قرار گرفته، منطقه‌ای کوهستانی است که اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‌ترین نقاط در این منطقه افزون بر سه هزار متر است.
منطقه حفاظت شده دنای شرقی
این منطقه با وسعت ۲۰۲۸۲ هکتار واقع درحوزه استحفاظی شهرستان بویراحمد از بخش سردسری قرار دارد و طی مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست به تصویب رسید.
دره‌های پر آب این منطقه در تأمین آب رودخانه‌های مهمی چون بشار نقش مهم وحائز اهمیتی را ایفا می‌نماید. این منطقه دارای تمامی ویژگی‌های طبیعی منطقه حفاظت شده دنا از حیث فول، فلور وسایر ارزش‌ها می‌باشد.
گونه‌های جانوری چون خرس قهوه‌ای، پلنگ، گرگ در این منطقه بیشتر یافت می‌شود و گونه‌های گیاهی این منطقه شامل تمام گونه‌های گیاهی واقع در منطقه حفاظت شده دنا است.
منطقه حفاظت شده سیوک
این منطقه از نظر تقسیمات جغرافیایی واقع در شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
پستاندارانی از جمله پلنگ، خرس قهوه‌ای، روباه معمولی، شغال، خرگوش، گرگ، کفتار، سمور، راسو، سنجاب معروف ایرانی سیاهگوش، تشی، چوله و خارپشت در این منطقه زیست می‌کنند.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بکر و پرندگان و خزندگان بی‌نظیری است.
منطقه حفاظت شده خائیز سرخ
این منطقه با وسعت ۳۳ هزار و ۳۳۳ هکتار واقع در حوزه استحفاظی در شهرستان‌های گچساران، کهگیلویه و بهبهان است.
خائیز سرخ تپه ماهوری، کوهستانی، صخره‌ای با بارندگی سالانه حداقل ۳۳۱ میلی‌متر و حداکثر ۶۷۱ میلی‌متر ودارای حداقل ارتفاع ۶۱۰ متر و حداکثر ۳۳۱۱ متر از سطح دریا است. این منطقه در محدوده گرمسیری استان واقع است.
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط /گونه غالب/ و بنه، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، زالزالک، گون، گیلاس وحشی، تگ و گیاهان دارویی و خوراکی اعم از آویشن، بن سرخ، تره، قارچ، برنجاس، پونه کوهی، حلپه، گل گاو زبان، کارده و گونه‌های از خانواده گندمیان بوده و گونه‌هایی مانند بن سرخ و کارده بدلیل بوته کنی در معرض خطر انقراض است.
گونه‌های جانوری منطقه شامل کل و بز، کفتار، شغال، کاراکال، روباه، تشی، کبک، تیهو، بحری، دلیجه، خوک وحشی، خرگوش، سنجاب، سمور، جوجه تیغی، کبوتر، عقاب، شاهین، انواع کنجشک سانان، خانواده سبز قبا، دارکوب، هد هد، کمر کلی، بلبل، انواع مارمولک، افعی شاخدار، ماهیان از جمله کپور معمولی، کپور سر گنده، کپور گوشتخوار و کپور نقره‌ای است.
منطقه حفاظت شده دیل
این منطقه در ضلع شمال و شمال غربی دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران قرار دارد.
دیل منطقه‌ای است تقریباً کوهستانی، متشکل از ارتفاعات و دره‌های عمیق و صخره‌های سخت و صعب العبور، انتهای ضلع غربی آن محدود می‌شود به بخشی از سد مخزنی کوثر و دارای چشمه‌های فراوانی است.
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط گونه غالب و بنه، بادام، کلخنگ، زالزالک، گون و... است.
جمعیت جانوری این منطقه شامل گرگ، روباه، شغال، خرگوش، کفتار، کبک معمولی؛ تیهو، بحری و دلیجه است.
البته گله‌های حدود ۱۰ تایی قوچ و میش بصورت مهاجر در این منطقه مشاهده می‌شود.
تنگ سولک بهمئی
تنگ سولک در غرب تنگ بجک و در نزدیکی شهر لیکک، از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد و در حدود ۴۵ کیلومتری غرب بهبهان قرار دارد.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بکر و پرندگان و خزندگان بی‌نظیری است.
منطقه حفاظت شده خامین
این منطقه با وسعت ۱۷ هزار و ۶۵۲ هکتار واقع در حوزه استحفاظی شهرستان گچساران از بخش گرمسیری استان قرار دارد و کوهستانی متشکل از ارتفاعات و صخره‌های سخت و صعب العبور دارای راه‌های متعدد و چشم انداز‌های بسیار مهمی است.
این اکوسیستم جنگلی در منطقه گرمسیری استان قرار دارد. در فصل زمستان قلل مرتفع آن پوشیده از برف است.
حیات وحش خامین شامل کل و بز، گراز، تشی، خرس، گرگ، پلنگ، کفتار، روباه، شغال، سمور، سنجاب زاگرس، جوجه تیغی و پرندگانی مثل کبک، کبک دری و در ارتفاعات کبوتر جنگلی، کلاغ، کلاغ نوک قرمز، بلوط خوار، عقاب دو برادر، شاهین و در دامنه‌ها نیز تیهو یافت می‌شود.
طبق اعلام معاونت اقتصادی استاندار کهگیلویه و بویراحمد، تأمین اعتبار موزه تاریخ طبیعی یاسوج جزء برنامه‌های سفر دوم رئیس جمهور به استان بوده است و می‌طلبد با توجه به اعتبار افزون بر ۱۳۰ هزار میلیارد ریالی تخصیصی برای استان، مبلغی از آن برای تکمیل طرح موزه تاریخ طبیعی یاسوج در نظر گرفته شود.
تکمیل طرح‌های نیمه تمام اولویت دولت سیزدهم برای آبادانی و پیشرفت ایران اسلامی است که بار‌ها از سوی رئیس جمهور مورد تأکید قرار گرفته است؛ آیت الله رئیسی رئیس جمهور بویژه در سفر‌های استانی ضمن موافقت با تخصیص اعتبارات و منابع لازم برای تکمیل طرح‌های نیمه تمام اعلام کرده است: بنای ما این است که در استان‌ها کار‌های نیمه تمام را به سرانجام برسانیم و به غیر از بخش مسکن کلنگ زنی نکنیم.
بنابراین مردم استان کهگیلویه و بویراحمد چشم انتظارند تا در این دولت طرح نیمه تمام موزه تاریخ طبیعی یاسوج تکمیل شود و این انتظار ۱۴ ساله به پایان برسد.
می‌طلبد با توجه به غنای بالای گونه‌های جانوری و گیاهی در این استان که بخشی از آن‌ها در حال انقراض هستند، به مقوله تأسیس موزه تاریخ طبیعی این استان با جدیت نگاه شود.
موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی مکانی است که انواع گونه‌های گیاهی و جانوری یک کشور، استان و یا منطقه در آن نگهداری می‌شود و بهترین مکان برای بازدید گردشگران و مسافران از این گونه‌ها به شمار می‌رود.
اشتغالزایی، جذب سرمایه‌گذاران، آموزش دانشجویان برای دوره‌های تخصصی وارزش طبیعت و گونه‌های جانوری تنها بخشی از فواید احداث این موزه به شمار می‌رود.
اداره‌کل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ۳۱۲ هزار هکتار از وسعت استانهای کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و خوزستان را مدیریت می‌کند و یک پارک ملی، هفت منطقه حفاظت شده و پنج منطقه شکار ممنوع را تحت مدیریت دارد.
ذخیره‌گاه زیست‌کره دنا با مساحت بیش از ۲۵۵ هزار هکتار یازدهمین ذخیره‌گاه زیست کره کشور و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه زیست کره در شبکه ذخیره‌گاه‌های کره زمین محسوب می‌شود که ثبت بین‌المللی شده است.
۳۳۱ گونه مهره‌دار در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که حدود ۲۰ درصد مهره‌داران کشور را شامل می‌شود و علاوه بر این ۲۲ درصد پستانداران کشور، ۴۵ درصد پرندگان، هشت درصد خزندگان، ۱۳ درصد دوزیستان و هشت درصد ماهیان کشور و همچنین حدود ۲۰ درصد گونه‌های گیاهان دارویی کشور در بخشی از ذخیره‌گاه زیست کره دنا شناسایی شده است.
تا ثریا می رود دیوار کج
بنا این موزه از اول کج نهاده شد ودرست عمل نشد .بودجش هاپولی شد زمان اون اقای زرنگ .دولتهای بعدی هم زیر بارش نرفتن