اهریمن نابودگر بر جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد چنگ انداخته / عملیاتی که در سکوت متوقف شد / زور «آفت کش‌ها» به «پروانه برگ خوار» بلوط نرسید

کبنا ؛همین چند وقت پیش سرخط خبر رسانه‌های مختلف وجود آفت در جنگل‌های زاگرس به ویژه استان کهگیلویه و بویراحمد بود. در پی ایجاد این بحران در دامن منابع طبیعی و جنگل‌های استان کهگیلویه و بویراحمد، نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به این استان سفر کرد و از نزدیک جنگل‌های شهرستان باشت را مورد بازدید قرار داد. عملیات محلول پاشی با حضور مسوولان استانی و کشوری در دامن طبیعت شهرستان باشت آغاز شد، اما بعد از مدتی مشخص شد که این محلول پاشی سودی برای طبیعت در مقابله با آفت‌ها ندارد و این عملیات شکست خورد. منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد هم در سکوت عملیات محلول پاشی و مقابله با آفت‌ها و حفاظت از منابع طبیعی را متوقف کرد و پیرامون آن با هیچ رسانه‌ای صحبت نکردند. هر چند برخی از رسانه‌ها این موضوع را پیگیری و گزارش‌های را هم در این خصوص منتشر کردند. اما چیزی که نگران کننده است که پروانه برگ خوار بی‌رحمانه در حال نابودی درختان بلوط هستند و هیچ کاری فعلاً مقابله با این آفت انجام نمی‌گیرد.
مهر در گزارشی به این موضوع پرداخته و نوشته است: علیرغم سم پاشی گسترده، زور آفت کش ها به «پروانه‌ برگ خوار بلوط» در کهگیلویه و بویراحمد نرسید.
نامش بیانگر یک چالش عمیق شده و «آفت برگ خوار بلوط» اهریمنی است که در سایه تغییرات اکوسیستم چنگ بر سبزی درختان می‌زند و در صورت غلبه، چیزی جز رخساری زرد و خشکی از درختان باقی نخواهد گذاشت.
نام آفت «برگ خوار بلوط» علیرغم شناسایی در سالیان دورتر، دو سالی می‌شود که در محدوده زاگرس به فراوانی زیادی شنیده می‌شود و این آفت روز به روز بر گستره قلمروش افزوده است.
پروانه برگ خوار سفید بلوط چیست؟
این آفت در دنیا اولین بار طی سال ۱۹۳۵ میلادی از ناحیه «رواندوز» کردستان عراق و در ایران در سال ۱۳۵۱ از منطقه «اسلام آباد غرب» گزارش شد.
میزبان این آفت در ایران فقط درخت بلوط بوده و لارو حشره از برگ‌ها تغذیه کرده و مناطق انتشار آن شامل استان‌های غربی و جنوب غربی کشور است.
این آفت زمستان را به صورت «لارو سن دوم» زیر پوست درختان بلوط می‌گذارند و سالیانه سه نسل دارد.

در بهار «لارو» پس از تغذیه از برگ‌ها تبدیل به تصویر شده و دوره «شفیرگی» حدود ۱۰ روز طول می‌کشد.
خروج پروانه‌ها در طبیعت دسته جمعی و در زمان کوتاهی صورت می‌گیرد و حشرات نر برخلاف حشرات ماده روز پرواز هستند و این آغازی بر یک نابودی است.
نوع مبارزه با آفت اهمیت ویژه‌ای داشته و با توجه به حساسیت زنجیره اکوسیستم بکارگیری اشتباه آفت کش‌ها می‌تواند حذف نیروهای مبارز طبیعی با این آفت را در پی داشته و بر قدرت پروانه برگ خوار بلوط بیفزاید.
در جنوب غرب نیز قدرت انتشار این پروانه به علت کم بارشی و تغییرات اقلیمی قوت گرفته و یکی از استان‌های درگیر، کهگیلویه و بویراحمد است.
با گذشت ماه‌ها از عملیات محلول پاشی و مبارزه بر پایه «BT»، بررسی‌ها بیانگر تأثیر بسیار پایین محلول بر پروانه برگ خوار بوده و به نوعی این عملیات در کهگیلویه و بویراحمد با چالش مواجه شده است.
بر اساس آخرین بررسی‌ها، از مجموع ۸۷٠ هزار هکتار عرصه جنگلی کهگیلویه و بویراحمد ۶٠ هزار هکتار درگیر آفت برگ خوار بلوط است.
سم «بی تی» چیست؟
سم بیولوژیک «بی تی» از یک نوع باکتری به همین نام یعنی باکتری» Basillus Thuringiensi» به دست می‌آید.
این باکتری در واقع یک نوع باسیل بوده که با تولید سمی به نام «اگزوتوکسین» یا به اصطلاح سم BT در رده‌های آلفا، بتا، گاما و دلتا، باعث ایجاد اختلال در دستگاه گوارش لارو حشرات می‌شود و لاروها با خوردن این سم نابود می‌شوند.
کارایی محلول» BT» کمتر از ۱٠ درصد است
استاندار کهگیلویه و بویراحمد پیرامون آخرین وضعیت مبارزه با پروانه برگ خوار بلوط، گفت: عملیات مبارزه با پروانه برگ خوار بلوط بر پایه سم «BT» تأثیر مطلوبی نداشته است.
سید علی احمد زاده افزود: بر اساس آخرین تحقیقات شکل گرفته، محلول «BT» عملکرد سطح پایینی برجای گذاشته است.
احمد زاده با اشاره به اهمیت حراست از جنگل‌های بلوط، تصریح کرد: طی سال گذشته با پیگیری انجام گرفته برای مبارزه با آفت اعتبار تخصیص یافت و قبل از سال شروع ۱۴٠۲ محلول پاشی نیز آغاز شد.

باشت آلوده‌ترین نقطه به آفت بود
وی با بیان اینکه باشت، آلوده‌ترین نقطه استان بود، اظهار کرد: به شکل رسمی و با حضور در این منطقه طی اسفند ماه و بهار سال گذشته محلول پاشی به عنوان اولین استان عملیاتی شد.
استاندار با بیان اینکه سم پاشی سایر حشرات را از بین می‌برد، عنوان داشت: امکان استفاده از سایر سموم برای مقابله با آفت نیست و «BT» هم حداکثر ۱٠ درصد کارایی دارد.
احمد زاده ادامه محلول پاشی بر پایه «BT» را دارای خروجی پایین توصیف کرد و گفت: نه تنها در استان ما، بلکه در سایر استان‌ها نیز عملکرد محلول پاشی رضایت بخش نبوده است.
استاندار تصریح کرد: پیگیری برای تحقق روشی بهتر با تکیه بر کارایی بالا ادامه داشته و اقدامات لازم برای حفظ منابع طبیعی و جنگل‌ها با جدیت انجام خواهد شد.
پروانه برگ خوار در حال گسترش است
دبیر اجرایی نهضت سبز زاگرس نیز در این راستا به مهر گفت: با وجود سه سال سابقه سم پاشی، مستنداتی بر موفق بودن راهکار سم پاشی «بی تی» مشاهده نشده و همچنان پروانه برگ خوار در حال گسترش است.
امید سجادیان افزود: محلول پاشی راهکار موفقی برای کنترل این گونه از آفت نیست.
وی ابراز داشت: ما در کشور نزدیک به ۴۰۰۰ هزار گونه و در استان چند صد گونه پروانه داریم که «بی تی» بر روی گونه‌های دیگر نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
سجادیان تصریح کرد: طی محلول پاشی با از بین رفتن گونه‌های مختلف، اگر امروز یک نسل مهاجم داریم، سال‌های بعد چندین گونه مهاجم خواهیم داشت.

وی افزود: «بی تی» انتخاب نمی‌کند کدام گونه مفید و کدام گونه غیر مفید است و باید به این مهم توجه کرد.
این کارشناس منابع طبیعی تصریح کرد: جنگل بر خلاف نظر و تصور برخی افراد، تنها درخت، پرنده و تعدادی حشره نیست و یک اکوسیستم پیچیده است.
وی افزود: برای اکوسیستمی که در آن گونه‌های مختلفی در کنار هم قرار دارند، جنگل از خود در برابر تهدیدات مقاومت دارد و اگر دخالت‌های انسانی نباشد، شرایط مطلوب‌تر خواهد بود.
راهکارها جوابگو نیست
سجادیان گفت: از بین رفتن مراتع، بهره برداری‌ها، سموم کشاورزی، تغییرات محیطی، اقلیمی، همه در طغیان یک گونه آفت تأثیر دارد.
وی افزود: با وجود تجربه و آزمون خطا، همچنان بر راهکاری‌هایی تاکید می‌شود که جواب گو نبوده و نیست.
علیرغم تلاش‌ها، به نظر می‌رسد پروژه محلول پاشی «BT» بر کنترل آفت پروانه برگ خوار بلوط تأثیر مطلوبی نداشته و باید پرسید آیا همچنان شاهد طغیان آفت ها خواهیم بود؟.