تاریخ انتشار
چهارشنبه ۵ خرداد ۱۴۰۰ ساعت ۱۲:۰۱
کد مطلب : ۴۳۴۶۳۰
واکنش‌ها به تایید و رد صلاحیت نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری؛
رد و تاییدهای غافلگیر کننده / رقابت میان مهرعلیزاده و رئیسی / آچمز جریان اصلاح‌طلب
۰
کبنا ؛
روزنامه‌های ایران به تایید و رد صلاحیت نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری 1400 واکنش‌های متعددی نشان داد، روزنامه ابتکار رد صلاحیت‌ها را غافلگیری دانسته و آرمان ملی هم با لحن کنایه به شورای نگهبان گفته خسته نباشید؛ واقعاً!، روزنامه آفتاب یزد نیز در مطلبی نوشته رقابت مهر علیزاده و رئیسی او احتمالاً این رقابت را جدی نگرفته و طعنه زده باشد. روزنامه کیهان در مطلبی نوشته که علی لاریجانی، پزشکیان، ضرغامی و... متعهدانه نتیجه تایید صلاحیت‌ها را پذیرفته‌اند، اعتماد هم نوشت که ««رئیسی» کاندیدای بدون رقیب»
خستــه نباشید؛ واقعاً!
آزمان ملی نوشت: شوک بزرگ انتخاباتی. به مراتب حتی عجیب‌تر از آنچه تصورش می‌شد، تأیید صلاحیت نشدن علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری را بسیاری از هر زاویه‌ای که می‌نگرند نمی‌توانند هضم کنند. وضعیت به گونه‌ای است که آیت‌ا... صادق آملی لاریجانی از اعضای شورای نگهبان که البته برادرش جزو ردصلاحیت شده‌هاست، می‌گوید: «هیچگاه تصمیمات شورا را تا این حد غیرقابل‌دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأییدصلاحیت‌ها و چه در عدم‌احراز صلاحیت‌ها.» اما در این ماجرا چند مساله و البته نگاه نیز قابل‌بررسی است.
انتشار از خبرگزاری فارس، نه وزارت کشور
ابتدا خبر تاییدصلاحیت‌ها از سوی فارس منتشر شد. اینکه چگونه خبرنگار این خبرگزاری زودتر از وزارت کشور از تاییدصلاحیت‌ها خبر می‌دهد، جای تعجب دارد. نشان به آن نشان که وقتی اخبار تأیید صلاحیت‌شده‌ها منتشر شد «روح‌ا... جمعه‌ای»، مشاور وزیر کشور اعلام کرد: تا این لحظه هیچ‌نامه‌ای از سوی شورای نگهبان مبنی بر اعلام اسامی نامزدهای تأییدصلاحیت شده به وزارت کشور ارسال نشده و برخی گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها تأیید نمی‌شود. اما بعداً مشخص شد که اتفاقاً این خبر درست بوده است؛ نکته‌ای که این پرسش را مطرح می‌سازد که چطور قبل از وزارت کشور باید خبرنگار یک خبرگزاری خاص اصولگرا از ماجرا آگاه باشد و آن را منتشر کند؟
کسی برای تاییدشدن تلاش نمی‌کند
طی دوره‌های گذشته نکته معمول در اینگونه مواقع، این بوده که کاندیداهای خاص و مشهور ردصلاحیت‌شده برای تأیید شدن، تلاش یا رایزنی می‌کردند و حتی بعضاً بوده در انتخاباتی که حکم حکومتی وضعیت نامزدهایی را تغییر می‌داد، مثل مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده در سال 84. رایزنی‌های با شورای نگهبان بعد از عدم‌احراز صلاحیت نامزدها اگرچه بی‌نتیجه هم می‌بود، ولی به هر حال این رایزنی‌ها و گفت‌وگوها صورت می‌گرفت؛ اتفاقی که در این انتخابات با توجه به نوشته‌ها و اظهارات کاندیداهای مطرح ردصلاحیت‌شده عکس آن استنباط می‌شود. در حالی که برخی می‌گفتند شاید کسانی چون پزشکیان، لاریجانی و جهانگیری به هر نحوی که شده به انتخابات بازگردند و حتی از نامه حسن روحانی به رهبری برای تجدیدنظر در مورد صلاحیت‌ها خبرهایی منتشر شده و محمد مهاجری، فعال اصولگرا نوشته است که رئیس‌جمهور همچنین به وزیر کشور دستور داده فعلاً از اعلام لیست شورای نگهبان خودداری کند. اما در عمل لیست تاییدصلاحیت‌ها از سوی وزارت کشور منتشر شد. گفته می‌شود شخص ابراهیم رئیسی نیز برای تاییدصلاحیت برخی رایزنی کرده است و حتی خودش هم در توئیتی می‌نویسد «از دیروز عصر که از نتایج تعیین‌صلاحیت‌ها مطلع شدم، شاید شماها و خود آقایان هم خبر نداشته باشند، من تماس‌هایی گرفتم و در حال انجام رایزنی‌هایی هستم که صحنه انتخابات، رقابتی‌تر و مشارکتی‌تر شود.» اما علی لاریجانی در بیانیه‌ای معنادار اظهار داشته «.... برای رفع مشکلات پیش‌روی ملت، عزمی راسخ داشتم. اما حال آنکه روند انتخابات اینگونه رقم زده شد، بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم... .» موضوعی که می‌تواند نوعی اتمام‌حجت بر این مساله باشد که او قصد بازگشت به انتخابات بعد از ردصلاحیت شدن را ندارد. ظاهراً برخلاف نامه روحانی، اسحاق جهانگیری نیز به دنبال حکم خاصی برای بازگشت به رقابت‌های انتخاباتی نیست. او در بیانیه‌اش گفته است: «به خدا پناه می‌برم و عدم‌احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی به‌ویژه اصلاح‌گرایان میدانم.» او در ادامه از این می‌گوید که «اکنون تکلیف از من ساقط است و پایان فعالیتهای انتخاباتی خود را اعلام می‌کنم». این یعنی من هم نمی‌خواهم مورد تجدیدنظر قرار بگیرم. مصطفی مولوی از نزدیکان مسعود پزشکیان نیز در واکنش به ردصلاحیت شدن وی اعلام داشت: «چه مبارک سحری بود، چه فرخنده شبی. ضمن تشکر از اقشار مختلف مردم از تمام استان‌ها، شخصیت‌ها و احزاب که لطف و حمایت خود را از آقای دکتر پزشکیان اعلام کرده‌اند، اعلام می‌کنیم که ایشان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را نداشته و هیچ‌گونه رایزنی جهت احراز صلاحیت خود نکرده و نخواهد کرد؛ چون اعتراض به تصمیم گرفته شده مؤثر نیست.»
ردصلاحیت احمدی‌نژاد در محاق رفت
در حالی‌که پیش از این، حتی عده‌ای از هواداران احمدی‌نژاد خوش‌بینانه از تاییدصلاحیت او بنابه مصالح و برای مشارکت مردم سخن می‌گفتند و البته گروه بیشتری منتظر واکنش‌های جنجالی او و طرفدارانش بعد از رد صلاحیتش بودند- کسی که گفته بود اگر من را رد کنند، در انتخابات نه شرکت می‌کنم و نه آن را تأیید خواهم کرد- با ردصلاحیت لاریجانی و جهانگیری و... عملاً فضا را کاملاً متفاوت با پیش‌بینی‌ها دیدند. احتمالاً که اگر ردصلاحیت احمدی‌نژاد در کنار تاییدصلاحیت چهره‌هایی مانند جهانگیری و لاریجانی و ... صورت می‌گرفت، شاهد جوی به مراتب تندتر و خاص‌تری میان احمدی‌نژادی‌ها با بدنه ساختار کشور بودیم، اما اساساً اکنون با ردصلاحیت جهانگیری و لاریجانی جو به سمت و سوی دیگری رفت و به نوعی ضربه‌گیر غوغای احمدی‌نژاد در بعد از ردصلاحیتش شد. با این حال کسی مانند احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز در مجلس در نطق خود ضمن انتقاد از رد احمدی‌نژاد، ادعا کرده منزل احمدی‌نژاد در چند روز اخیر محاصره شده است. البته ناگفته نماند وجه‌تفاوت او با سایر ردصلاحیت‌شدگان این است که گفته بود «درآن صورت در انتخابات شرکت نمی‌کنم»؛ اما جهانگیری و لاریجانی، در بیانیه‌هایشان از مشارکت در انتخابات سخن رانده‌اند.
ردصلاحیت برای مجلس تأیید برای ریاست‌جمهوری؟
از عجایب داستان در نتایج تاییدصلاحیت‌ها اما تأیید محسن مهرعلیزاده به عنوان تنها کاندیدای نصفه و نیمه اصلاح‌طلب و رئیس فدراسیون بینالمللی ورزش‌های زورخانه‌ای است. وی از نامزدان انتخابات مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۴ بوده که صلاحیتش توسط شورای نگهبان تأیید نشده است. اما از قرار معلوم از میان بقیه ردصلاحیت‌شدگان، این بار برای ریاست‌جمهوری 1400 تأیید شده است (!) و این اساساً معادلات و محاسبات نحوه احراز صلاحیت‌ها را با پرسش‌هایی روبه رو می‌سازد.
دو تحلیل درباره توئیت رئیسی
توئیت رئیسی درباره تلاش برای اینکه در حال رایزنی است تا انتخابات، مشارکتی‌تر باشد و شنیده‌ها برای سعی او در تاییدشدن علی لاریجانی نیز می‌تواند تحلیل‌های مختلفی داشته باشد، از سویی رئیسی قطعاً در این شرایط باید به دنبال یک بازنده جدی در انتخابات در رقابت با خود باشد. از سویی دیگر اما این نوع تاییدصلاحیت، اکنون به وجهه و اعتبار شخص رئیسی نیز می‌تواند آسیب به همرا داشته باشد. این موضوعی نیست که قطعاً رئیسی آن را مناسب خود بداند؛ به ویژه اینکه پیشتر نامه 220 نماینده مجلس و درخواست از او برای حضور در انتخابات باعث به وجود آمدن سوال‌های زیادی شده بود.
آچمز جریان اصلاح‌طلب
دراین میان اگرچه اکنون نامزدهای اصلاح‌طلب جز محسن مهرعلیزاده، که کمتر کسی به او فکر می‌کند همگی رد شده‌اند و اساساً این موضوع جریان چپ را آچمز کرده است، اما از سویی دیگر این جریان به خاطر این اتفاق باید بسیار خوشحال باشد. این خوشحالی از دو بابت است؛ نخست اینکه با توجه به عدم‌مشارکت احتمالی مردمی که پیشتر از هراس کاندیداهای تندرو و اصولگرا به اصلاح‌طلبان رأی می‌دادند، دراین انتخابات، اصلاح‌طلبان شکست‌خورده به شمار می‌آمدند، اما آنها اکنون تا حدودی می‌توانند، دلیل شکست خود را باقی نماندن کاندیدایی برای رقابت معرفی کنند.
رقابت میان مهرعلیزاده و رئیسی
آفتاب یزد نوشت: ده روز پس از اتمام ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری 1400 و پس از گمانه‌زنی‌های مختلف در رد و تأیید نامزدها توسط شورای نگهبان بالاخره دیروز به صورت رسمی نتیجه بررسی ده روزه، نامزدهای موردتائید شورای نگهبان اعلام شدند. از بین حدود 600 نفر نامزد ثبت‌نام شده خبر رسید که 40 نفر توانسته‌اند شرایط اولیه نامزدی را داشته باشند و پس از ده روز بحث و بررسی توسط 12 عضو فقها و حقوقدانان شورای نگهبان 7 نفر آقایان سیدابراهیمی رئیسی- محسن مهرعلیزاده- عبدالناصر همتی- محسن رضایی- سعید جلیلی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و علیرضا زاکانی توانستند نظر اکثریت اعضاء را به خود جلب نمایند و آقایان پزشکیان، علی لاریجانی، محمود احمدی‌نژاد، اسحاق جهانگیری، دهقان، سعید محمد، رستم قاسمی، محمد شریعتمداری، عزت‌الله ضرغامی که اطمینان از تائیدصلاحیت خود داشتند و حتی ستاد انتخاباتی خود را راه‌اندازی نموده بودند نتوانستند از سد صلاحیت‌ها عبور نمایند.
از مجموع 7 نفر تائیدصلاحیت شده دو نفر از آنها از جمله محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی گرایش اصلاح‌طلبی و باقی گرایش اصولگرایی دارند. سؤال اساسی این است که از میان این دو نفر (همتی و مهر علیزاده) کدام‌یک می‌توانند نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان بوده تا مقابل کاندیدای اصلی جناح راست یعنی رئیسی قرار گیرد. پیش‌بینی می‌شود رقابت اصلی میان مهرعلیزاده و ابراهیم رئیسی شکل بگیرد. گفتنی است؛ محسن مهرعلیزاده سال 84 به عنوان کاندیدای مستقل وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری شد و توانست رأی اول استان‌های آذری زبان را از آن خود کند.
بازار داغ بیانیه
روز گذشته به دنبال اعلام نتایج بررسی شورای نگهبان بازار صدور بیانیه از سوی کاندیداهایی که صلاحیتشان احراز نشده داغ بود.
اسحاق جهانگیری در بیانیه‌ای اعلام کرد که به خدا پناه می‌برم و عدم احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی بویژه اصلاح گرایان میدانم.
متن بیانیه اسحاق جهانگیری به شرح زیر است:
به نام خدا
هموطنان عزیز
با اعلام اسامی نامزدهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری از سوی شورای نگهبان، "عدم احراز صلاحیت " اینجانب نیز مشخص شد. به طور طبیعی مسئولیت این تصمیم و مبانی و معیارهای حقوقی و قانونی و نیز آثار سیاسی و اجتماعی مترتب بر آن متوجه شورا است، اما بار بزرگ مسئولیت در پیشگاه خداوند و تعهد در برابر شما هموطنان عزیز را از دوش من برداشت. من به قصد گشایش در زندگی مردم، توسعه ایران و آغاز مرحله نوینی از اصلاحات وارد عرصه انتخابات شدم. به رغم میل و مصلحت شخصی، با توکل به خداوند بزرگ از قبول مسئولیت شانه خالی نکردم و آبرو و تجربه‌ام را که متعلق به مردم است، تقدیم ملت کردم.
من به درخواست شخصیت‌های دلسوز اصلاح‌طلب، تشخیص " جبهه اصلاحات ایران" و اصرار بسیاری از جوانان و فعالان سیاسی و مدنی که دغدغه امروز و فردای ایران را دارند، با آگاهی از تنگناها و شرایط دشوار پیش رو برای دور کردن خطر مشارکت پایین و دفاع از صندوق رأی و حق مردم در پیشبرد دموکراسی و عدالت همه جانبه قدم در این راه نهادم. رأی و حقی که پایه جمهوریت نظام است و امام بزرگوار و رهبر معظم انقلاب همواره بر آن تاکید داشته‌اند. به خدا پناه می‌برم و عدم احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی بویژه اصلاح گرایان میدانم و امیدوارم که جمهوریت نظام، مشارکت مؤثر مردم در تعیین سرنوشت خود، منافع ملی و آینده ایران فدای مصالح آنی سیاسی نشود.
اکنون تکلیف از من ساقط است و پایان فعالیتهای انتخاباتی خود را اعلام می‌کنم و از اقشار مختلف مردم و نخبگان و فعالان سیاسی و آشنا به مسائل کشور به ویژه از همفکران و جوانان و شخصیت‌های دلسوز و احزاب و تشکل‌های سیاسی و صنفی که در این روزها برای کاستن از رنج مردم و کمک به ترسیم آینده‌ای بهتر و امید بخش برای ایران در همه جای کشور مشتاقانه و دلسوزانه به میدان آمدند و به اینجانب اعتماد و ابراز لطف داشته‌اند، کمال تشکر و قدردانی را دارم و عموم شهروندان را به مشارکت در انتخابات دعوت می‌کنم.
مسعود پزشکیان
دفتر اطلاع‌رسانی مسعود پزشکیان پس از عدم احراز صلاحیت او توسط شورای نگهبان با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که پزشکیان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را ندارد.
به گزارش ایسنا، بعد از انتشار اسامی نهایی نامزدهای انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری، دفتر اطلاع‌رسانی مسعود پزشکیان یکی از داوطلبان کاندیداتوری در انتخابات اطلاعیه‌ای صادر کرد.
متن این اطلاعیه به شرح زیر است:
«چه مبارک سحری بود چه فرخنده شبی
ضمن تشکر از اقشار مختلف مردم از تمام استان‌های کشور، شخصیت‌ها و احزاب که لطف و حمایت خود را از آقای دکتر پزشکیان اعلام کرده‌اند، اعلام می‌کنیم که ایشان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را نداشته و هیچ گونه رایزنی جهت احراز صلاحیت خود نکرده و نخواهد کرد.»
علی لاریجانی
علی لاریجانی مشاور مقام معظم رهبری، یکی از داوطلبین کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری 1400 بیانیه‌ای صادر کرد.
متن این بیانیه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
ملّت عزیز و عظیم‌الشان ایران
در این دوره از انتخابات، بر حسب وظیفه اسلامی، ملّی و انقلابی و بر اساس تاکید رهبر معظّم انقلاب اسلامی مبنی بر حضور حداکثری در انتخابات و توصیه مراجع عظام تقلید و برخی صاحب‌نظران دانشگاهی و اقشار مختلف مردم، لازم دیدم برای خدمتگزاری به ملّت، به صحنه انتخابات وارد شوم.
با حمایت شما عزیزان بخصوص نخبگان جامعه، برای رفع مشکلات
پیش‌روی ملّت، عزمی راسخ داشتم؛ اما حال آنکه روند انتخابات اینگونه رقم زده شد، بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملّت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم و از همه کسانیکه در این مدّت کوتاه، ابراز لطف فرمودند، سپاسگزارم و امیدوارم برای اعتلای ایران اسلامی، در انتخابات
حضور یابید.
واکنش فرزند امام خمینی (ره)
ایسنا: زهرا مصطفوی فرزند امام خمینی (ره)، در نامه‌ای با اشاره به رد صلاحیت گسترده داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان، اظهار کرد: متاسفانه این گونه گزینش‌های سلیقه‌ای سال‌ها است نظام جمهوری اسلامی را به خطر انداخته و بزرگترین سرمایه آن را که ارتباط ملت و دولت است، تضعیف می‌کند.
متن نامه زهرا مصطفوی به شرح زیر است:
«بسمه تعالی
خبر ناباورانه رد صلاحیت مسئولین نظام که از ابتدای پیروزی انقلاب تاکنون در خدمت به مردم و انقلاب تلاش کرده‌اند، برای کاندیداتوری ریاست جمهوری، موجب تعجب و تأسف اینجانب شد.
شورای نگهبان بار دیگر در اعلام صلاحیت کاندیداها روشی را پیش گرفت که حتی اعضای خود و دیگر کاندیداها را نتوانست قانع کند، چه رسد
به امثال بنده و قشر وسیعی از جامعه که می‌خواهند با رأی به کاندیداهای رد صلاحیت شده، بخصوص آقایان لاریجانی و جهانگیری در انتخابات شرکت کنند.
انتظار این بود که شورای نگهبان در جهت شفاف‌سازی و اقناع عمومی، گامی جدید بر می‌داشت و به نظام جمهوری اسلامی، آبرو می‌بخشید و در جهت تحکیم این نظام که خونهای پاک برای برپایی و حفظ آن فدا شده بود، خود را پاسخگو و تصمیمات خود را شفاف می‌نمود.
متاسفانه این گونه گزینش‌های سلیقه‌ای سال‌ها است نظام جمهوری اسلامی را به خطر انداخته و بزرگترین سرمایه آن را که ارتباط ملت و دولت است، تضعیف می‌کند. هیچ نظامی بدون تکیه بر حمایت و اعتماد مردم، توان ایستادگی در برابر مشکلات و خطرات را ندارد و لازم است همه دست اندرکاران در راستای تقویت اعتماد عمومی و حفظ وحدت که در شرکت گسترده در انتخابات تجلی پیدا می‌کند، کوشا باشند، نه آنکه مانعی بر سر راه حضور حداکثری بر افرازند.
من نمی‌دانم پذیرش نظر غیر منصفانه شورای نگهبان که از سوی کاندیداهای محترم اعلام شده است، به مصلحت نظام و جامعه است یا خیر، اما میدانم که سکوت امثال بنده در این نوع حوادث، نگرانی مردم را برای آینده افزایش می‌دهد. به همین جهت، بر خود لازم میدانم از حضور کاندیداهای محترم و کاردانی که احساس وظیفه کردند و به صحنه انتخابات قدم گذاشتند، تشکر و رفتار شورای نگهبان را تقبیح کنم.
برگزاری ۶ مناظره تلویزیونی و رادیویی و دو مستند برای هرکدام از نامزدهای انتخابات عضو کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه مراسم قرعه کشی برنامه‌های تبلیغی انتخاباتی برگزار خواهد شد، از برنامه ریزی برای برگزاری سه مناظره تلویزیونی، سه مناظره رادیویی و دو مستند برای هرکدام از نامزدهای انتخاباتی خبر داد.
سید احسان قاضی زاده هاشمی در گفتگو با ایسنا، بیان کرد: در مدت ۲۰ روزه تبلیغات انتخاباتی به صورت روزانه از شبکه‌های مختلف رسانه ملی برنامه‌های انتخاباتی نامزدها پخش خواهد شد و جدول زمانی هر روز نیز به تفکیک هر روز اعلام می‌شود و سه مناظره زنده تلویزیونی با حضور نامزدها در روزهای آینده برگزار خواهد شد.
عضو کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرد: هر یک از این مناظره‌های تلویزیونی حداقل در سه ساعت برگزار می‌شود اگرچه ممکن است زمان مناظره از سه ساعت هم بیشتر شود که این امر به تشخیص کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری است، درصورتی که هر کدام از نامزدها مباحث خلاف قانون انتخابات مطرح کنند به دیگر نامزدها فرصت اضافی داده می‌شود.
قاضی زاده هاشمی گفت: همچنین برنامه ریزی‌هایی انجام شده تا حداقل سه مناظره رادیویی برای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری با محوریت مباحث اقتصادی برگزار شود، پخش دو مستند تلویزیونی ۳۰ دقیقه‌ای نیز برای هریک از نامزدها در نظر گرفته شده است که زمان پخش آن پس از مراسم قرعه‌کشی اعلام خواهد شد.`
رد و تاییدهای غافلگیر کننده
بالاخره بعد از کش و قوس‌های فراوان شورای نگهبان لیست تأیید صلاحیت شده‌های انتخابات 1400 را به وزارت کشور ابلاغ و به صورت رسمی اعلام شد. اسامی‌ای که حتی مورد انتقاد یکی از نامزدهای تأیید صلاحیت شده یعنی آیت الله رئیسی نیز قرار گرفت. صفحه اینستاگرام سید ابراهیم رئیسی ویدئویی از واکنش وی نسبت به نتایج بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری منتشر کرد.
وی در این سخنان در جمع تعدادی از جوانان دانشگاهی می‌گوید: «از زمانی که [نتایج بررسی صلاحیت‌ها] را شنیدم، در حال رایزنی هستم تا یک صحنه مشارکتی و رقابتی در انتخابات شکل بگیرد».
حتی سردبیر یکی از رسانه‌های اصولگرا نیز به آن واکنش نشان داد. درنهایت اما طبق اعلام وزارت کشور 7 نفر مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفته‌اند.
ستاد انتخابات کشور در اطلاعیه شماره ۱۵ خود، اسامی نامزدهای انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران که صلاحیت آنان مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفته است را اعلام کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت کشور، در این اطلاعیه آمده است: در اجرای ماده ۶۰ قانون انتخابات ریاست جمهوری به آگاهی مردم شریف ایران اسلامی می‌رساند، اسامی نامزدهای انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران که صلاحیت آنان مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفته است به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر می‌باشد:
آقای سعید جلیلی – فرزند محمدحسن - کد نامزد ۲۲
آقای محسن رضایی میرقائد – فرزند نجف - کد نامزد ۴۴
آقای سیدابراهیم رئیس الساداتی مشهور به رئیسی– فرزند سیدحاجی- کد نامزد ۳۳
آقای علیرضا زاکانی – فرزند حسین - کد نامزد ۵۵
آقای سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی – فرزند سیدحسن - کد نامزد ۶۶
آقای محسن مهرعلیزاده – فرزند رحیم - کد نامزد ۷۷
آقای عبدالناصر همتی – فرزند احمدعلی - کد نامزد ۸۸
براساس ماده ۶۶ قانون، فعالیت انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری رسماً از تاریخ اعلام اسامی آنان به وسیله وزارت کشور آغاز و تا ۲۴ ساعت قبل از شروع اخذ رأی خاتمه می‌پذیرد.
سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا ۲۸ خردادماه ۱۴۰۰ در سراسر کشور برگزار می‌شود.
انتقاد شدید آملی لاریجانی از رد صلاحیت‌ها
صادق آملی لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در رشته توئیتی نوشت: از اولین حضور اینجانب در شورای نگهبان در سال ۱۳۸۰، قریب به بیست سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضائیه بودم؛ اما هیچگاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها.
در ادامه این رشته توئیت آمده است: سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی، دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم سازی برای شورای نگهبان است؛ به ویژه اگر عضو مسئولی که باید گزارش‌های محققانه به شورا ارائه کند خود، عامدانه چیزی بر آن بیفزاید؟! چنان که از وزارت اطلاعات با قاطعیت تمام مطلبی نقل می‌کنند، حال آنکه با پرسش از معاونت مربوطه در وزارت اطلاعات به صراحت این مطلب تکذیب می‌شود.
لاریجانی در ادامه افزود: گلایه بنده از سر دغدغه‌ای است برای حفظشان و اعتبار شورای نگهبان. این فقیر وقتی با چنین وضعیتی مواجه شدم و استدلال‌هایم را بی‌تأثیر یافتم، این کلام حق متعال را بر همکاران عزیزم در شورا تلاوت کردم: «یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد و اتقوا اللهان الله خبیر بما تعملون»
در پایان این رشته توئیت آمده است: در میانه این زمانه غریب و رفتارهای عجیب به خدا پناه می‌بریم و به محضر او عرضه می‌داریم: اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون
رییسی کاندیدای بی‌رقیب
اعتماد نوشت: آملی‌لاریجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام و یکی از 6 فقیه شورای نگهبان ضمن انتقاد نسبت به نحوه بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات: این نابسامانی‌ها تا حد زیادی دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان است. «4 طیف از رقابت انتخابات 1400 بیرون ماندند و نه فقط «اصلاح‌طلبان» و «اعتدالیون و طیف دولت»، بلکه حتی «اصولگرایان معتدل و میانه‌رو» نیز از دایره خودی‌ها خارج شدند. یاران «دولت بهار» و طیف نزدیک به «احمدی‌نژاد» هم از این دایره بیرون افتاده‌اند.»
بالاخره پس از ماه‌ها بحث و گمانه‌زنی درباره چند و چون ترکیب نهایی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم و صحبت از اینکه صفحه شطرنج انتخابات 1400 درنهایت چگونه صحنه نبردی است و کدام چهره‌ها از کدام اردوگاه‌های سیاسی کنار هم و کدام‌یک رودرروی یکدیگر مستقر شده و کاندیداهای نهایی چگونه آرایش انتخاباتی را برخواهند ساخت، ناگهان فهرستی 7 نفره روی خروجی یک خبرگزاری اصولگرا رفت و اگرچه دست‌کم تا ساعاتی، زمزمه‌هایی از احتمال خطای کلی و جزیی درمورد آن مطرح بود اما از همان دقایق ابتدایی باور غالب بر این پایه استوار بود که احتمالاً آنچه خبرگزاری فارس منتشر کرده، همانی است که شورای نگهبان به عنوان خروجی جلسات بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری در اختیار وزارت کشور قرار داده است؛ آن‌هم در شرایطی که هنوز پس از 24 ساعت، «شگفتی» و بلکه «بهت‌زدگی» دست‌کم ازجمله چند عنصر ثابتی هستند که در اغلب واکنش‌ها به تصمیم شورای نگهبان دیده می‌شود. چه آنکه سعید جلیلی، محسن رضایی، سیدابراهیم رییسی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی آن 7 مرد موردتایید شورای نگهبان برای شرکت در مهم‌ترین رقابت سیاسی سال 1400 یعنی انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم بودند و نه‌تنها در این فهرست، خبری از اصلاح‌طلبانی چون مصطفی تاجزاده نبود و چهره‌هایی چون مسعود پزشکیان غایب بودند، بلکه حتی اسحاق جهانگیری که فارغ از گرایش اعتدالی‌اش در تحرکات جناحی از گذشته تا به امروز، همین حالا معاون اول رییس‌جمهوری است و مطابق قانون، مسوول اداره مملکت، در غیاب احتمالی شخص رییس‌جمهور، موفق به عبور از سد شورای نگهبان نشدند. قصه اما این‌بار حتی تلخ‌تر از ادوار قبل بود و موضوع این نوبت به هیچ عنوان تنها این نبود که اصلاح‌طلبان بیرون از دایره تاییدصلاحیت‌شدگان مانده و جایی در مناسبات حاکمیتی نداشتند. این‌بار این دایره چنان تنگ و مرز خودی‌ها چنان تنگ بود که حتی علی لاریجانی، رکورددار ریاست بر قوه مقننه، منصوب رهبری رأس سازمان صداوسیما با سابقه دبیری شورای عالی امنیت ملی که هم‌اکنون مشاور رهبری است و به دستور ایشان مسوول پیگیری قرارداد 25 ساله ایران و چین هم بیرون خط ماند تا چهره‌هایی چون علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و البته سعید جلیلی و محسن رضایی کنار سیدابراهیم رییسی 5 گزینه جناح راست در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو باشند. رویه‌ای که حالا باعث شده عملاً 4 طیف مختلف از رقابت انتخابات 1400 بیرون بمانند و نه فقط «اصلاح‌طلبان» و «اعتدالیون و طیف دولت»، بلکه حتی «اصولگرایان معتدل و میانه‌رو» نیز خارج از دایره خودی‌ها باشند. آن‌هم درحالی که علاوه بر نزدیکان دولت روحانی، یاران «دولت بهار» و طیف نزدیک به «احمدی‌نژاد» هم از این دایره بیرون افتاده است.
این‌ها و مواردی از این دست بود که باعث شد موضوع اصلی رسانه‌ها، یک روز پس از اعلام فهرست نهایی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم، نه هویت و گرایش سیاسی این 7 سیاستمرد ایرانی و مدعی «پاستور 13»، بلکه آن 12 مرد عضو شورای نگهبان باشد و اینکه آن 6 فقیه و 6 حقوقدانی که خروجی جلسات‌شان در شورای نگهبان، این فهرست 7 نفره بوده، کیستند و چه کرده و می‌کنند.
نیمروز دوشنبه، وقتی هنوز خبرگزاری فارس از فهرست 7 نفره کاندیداهای انتخابات حدود 12 ساعت پیش از اعلام رسمی خبر نداده بود و آخرین خبر از شورای نگهبان، نقل‌قولی از عباسعلی کدخدایی، سخنگوی این شورا بود که از عدم برگزاری جلسه روز دوشنبه پرده برمی‌داشت، خبری دیگر در فضای انتخابات، بیش از اخبار دیگر موردتوجه قرار گرفت؛ خبری که از دیدار سیدابراهیم رییسی، گزینه اصلی اصولگرایان با اعضای ارشد جامعه روحانیت مبارز حمایت داشت. همان تشکیلاتی که به نحوی در جایگاه هدایت جناح راست سیاسی ایران فعالیت می‌کند و همین حالا در همین انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو نیز رأس مهم‌ترین نهاد اجماع‌ساز اصولگرایان یعنی شورای وحدت، از ماه‌ها پیش در تلاش برای ایجاد اجماع در میان اصولگرایان است و به این منظور، پیگیر رییسی برای
حضور در انتخابات.
آنچه اما بر اهمیت آن خبر می‌افزود، این بود که رییسی برخلاف میل و انتظار اصولگرایان، وقتی برای نام‌نویسی در انتخابات در وزارت کشور حاضر شد، صراحتاً خود را کاندیدایی «مستقل» معرفی کرد که اهل این دسته‌بندی‌های جناحی نیست. مشی و مرامی که طبیعتاً چندان به مذاق اصولگرایان در شورای وحدت که از مدت‌ها پیش، از حمایت تام و تمام از رییسی گفته بودند، خوش نیامد. همین بود که وقتی عصر یکشنبه رییسی به دیدار با روحانیون عضو جامعه روحانیت مبارز رفت و به‌دعوت موحدی کرمانی در دفتر این تشکیلات سیاسی- مذهبی حاضر شد، منوچهر متکی، سخنگوی شورای وحدت خبری را در اختیار رسانه‌ها قرار داد تا به نحوی بر همراهی رییسی با اصولگرایان تاکید کرده باشد. آنچه اما سوی دیگر این دیدار حائز اهمیت بود، آن بود که این روحانیون چه کسانی هستند. نکته‌ای که حالا در شرایطی که صحبت از بیوگرافی و هویت 12 عضو شورای نگهبان موضوع بحث فضای سیاسی است، می‌تواند به نحوی نامستقیم محل‌توجه قرار گیرد.
آن‌طورکه در قانون آمده شورای نگهبان نهادی است متشکل از 12 عضو شامل 6 نفر فقیه منصوب رهبری و 6 حقوقدانی که به‌طور غیرمستقیم با رأی نمایندگان مجلس انتخاب می‌شوند. آنچه اما در بررسی سوابق و سلایق سیاسی و گرایش جناحی فقیهای شورای نگهبان جالب توجه است، این است که هر 6 فقیه عضو شورای نگهبان از اعضای جامعه روحانیت مبارز هستند. چنانکه بر این اساس، آیات احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، سیدمحمدرضا مدرسی یزدی، صادق آملی لاریجانی، مهدی شب‌زنده‌دار، علیرضا اعرافی و همچنین سید احمد خاتمی که در این جمع تازه‌واردتر است، همگی ازجمله اعضای جامعه روحانیت مبارز هستند.
ترکیب شورای نگهبان وقتی کامل می‌شود که علاوه بر آن 6 فقیه، به 6 حقوقدان عضو این نهاد نیز بپردازیم. 6 حقوقدانی که به نوبت تغییر کرده و در هر دوره، 3 نفر یعنی نیمی از آنان تغییر می‌کند. به این ترتیب درحالی‌که عباسعلی کدخدایی، سیامک ره‌پیک و سید فضل‌الله موسوی حقوقدانانی هستند که در زمان ریاست صادق آملی لاریجانی بر قوه قضاییه، از جانب او و البته به همراه 2 چهره دیگر به مجلس دهم معرفی شده و با رأی نمایندگان به عضویت شورای نگهبان درآمدند و 3 نفر دیگر یعنی محمد دهقان، محمدحسن صادقی‌مقدم و هادی طحان‌نظیف که جوان‌ترین عضو این شورای 12 نفره نیز هست، در زمان ریاست سیدابراهیم رییسی و با طی همین روال در مجلس دهم به عضویت در شورای نگهبان درآمده‌اند. حقوقدانان شورای نگهبان البته معمولاً سابقه سیاسی و جناحی ندارند. هرچند گاهی اوقات چهره‌هایی چون محمد دهقان نیز در این جمع قرار گرفته و می‌گیرند که دارای گرایش‌های آشکار جناحی هستند. چنانکه دهقان در همین انتخابات پیشین ریاست‌جمهوری، ریاست ستاد محمدباقر قالیباف را برعهده داشت و زمانی که با رأی نمایندگان مجلس دهم به عضویت در شورای نگهبان درآمد نیز عضو پارلمان و البته نایب‌رییس فراکسیون سیاسی اصولگرایان ولایی بود. او البته پیشتر به همراه چهره‌هایی چون علیرضا زاکانی فعالیت رسمی حزبی نیز داشته اما آن‌طورکه به تازگی هادی طحان‌نظیف در گفت‌وگوی تفصیلی خود با «اعتماد» گفته، از وقتی به عضویت شورای نگهبان درآمده در هیچ جلسه سیاسی مشابه آن سال‌های پیش از عضویت در شورای نگهبان شرکت نکرده است.
همه این موارد اما برای آنکه صدای انتقاد نسبت به فهرست 7 نفره کاندیداهای نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم، از درون شورای نگهبان هم بلند شود، کافی نبود و با وجود تمامی این موارد، بعدازظهر دیروز و ساعتی پس از اعلام رسمی فهرست نفره، صادق آملی لاریجانی که هم‌اکنون علاوه بر عضویت در شورای نگهبان، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را نیز برعهده دارد، در رشته توییتی نوشت: «از اولین حضور اینجانب در شورای نگهبان در سال 1380، قریب به بیست سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضاییه بودم اما هیچگاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها. سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان است؛ به ویژه اگر عضو مسوولی که باید گزارش‌های محققانه به شورا ارائه کند خود، عامدانه چیزی بر آن بیفزاید! چنان که از وزارت اطلاعات با قاطعیت تمام مطلبی نقل می‌کنند، حال آنکه با پرسش از معاونت مربوطه در وزارت اطلاعات به صراحت این مطلب تکذیب می‌شود. گلایه بنده از سر دغدغه‌ای است برای حفظ شأن و اعتبار شورای نگهبان. این فقیر وقتی با چنین وضعیتی مواجه شدم و استدلال‌هایم را بی‌تأثیر یافتم؛ این کلام حق متعال را بر همکاران عزیزم در شورا تلاوت کردم: «یا ایها الذین آمنوا اتقواالله و لتنظر نفس ما قدمت لغد و اتقواالله ان‌الله خبیر بما تعملون» در میانه این زمانه غریب و رفتارهای عجیب به خدا پناه می‌بریم و به محضر او عرضه می‌داریم: اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون.»
انتقادها و بیانیه‌های چهره‌های احراز صلاحیت نشده
خراسان نوشت: توکلی - شامگاه دوشنبه و در حالی که گمانه زنی‌ها در خصوص لیست نهایی تأیید صلاحیت شدگان به اوج خود رسیده بود، به ناگاه خبرگزاری فارس با تیتر «دست رد شورای نگهبان به بانیان وضع موجود» از لیست هفت نفره تأیید صلاحیت شدگان رو نمایی کرد: «سید ابراهیم رئیسی، سعید جلیلی، سید امیر حسین قاضی زاده هاشمی، محسن رضایی، علیرضا زاکانی، محسن مهر علیزاده و عبدالناصر همتی.» لیستی که نبود چهره‌های شاخصی همچون علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری و از سوی دیگر وجود افرادی همچون مهر علیزاده که پیش از این در انتخابات مجلس رد صلاحیت شده بودند و علیرضا زاکانی، باعث شد که بسیاری این لیست منتشر شده توسط خبرگزاری فارس را همانند دیگر لیست‌های انتخاباتی در حد یک گمانه تلقی کنند و حتی در فضای مجازی به آن واکنش طنازانه داشته باشند تا این که از شامگاه روز گذشته رفته رفته احتمال درست بودن این فهرست قوت گرفت و ظهر روز گذشته، لیست نهایی تأیید صلاحیت شدگان که به دست وزارت کشور رسیده بود، در اخبار سراسری ساعت 14 اعلام شد و یکی بودن آن با لیست ادعایی فارس و نبود چهره‌های شاخصی چون لاریجانی به شدت بازتاب یافت و برخی را شوکه کرد. لیستی که نه تنها موجی از واکنش‌ها در فضای مجازی را به همراه داشت بلکه حتی باعث شد سید ابراهیم رئیسی کاندیدای پرچمدار جریان اصولگرایی نیز از تلاش‌های خود برای اضافه شدن بعضی از اسامی به لیست تأیید صلاحیت شدگان خبردهد: «از دیروز عصر که از نتایج تأیید صلاحیت‌ها مطلع شدم، شاید شماها و خود آقایان هم خبر نداشته باشند، من تماس‌هایی گرفتم و در حال انجام رایزنی‌هایی هستم که صحنه انتخابات، رقابتی‌تر و مشارکتی‌تر شود.» در این بین اما روز گذشته اعلام شد که قرعه کشی کاندیداهای تأیید صلاحیت شده برای مناظرات که بنا بود روز گذشته انجام شود، به تعویق افتاده است؛ موضوعی که این گمانه را تقویت کرد که ممکن است ترکیب نهایی تأیید صلاحیت شدگان دستخوش تغییرات قرار گیرد. هر چند بیاینه های منتشر شده از سوی نامزدهای رد صلاحیت شده این احتمال را ضعیف‌تر کرد.
انتقادها از شورای نگهبان
در این میان به رغم دفاع برخی کاربران فضای مجازی از این تصمیم شورای نگهبان برخی دیگر از این تصمیم انتقاد کردند. علی جنتی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد در توئیتی نوشت: «سرانجام پس از 10 روزبحث ومناقشه، شورای نگهبان نامزدهای مدنظر خود را برای ریاست جمهوری اعلام کرد. یک ضرب المثل فارسی می‌گوید: «کوه زایید، موش زایید!» بدیهی است با این تعداد کاندیدای پوششی از هم اکنون نتیجه انتخابات روشن است و آن چه در این میان با مشارکت اقلیت قربانی می‌شود، جمهوریت نظام خواهدبود.» مصطفی فقیهی مدیر مسئول سایت انتخاب نیز در صفحه توئیتر خود نوشت: «هیچگاه ندیدم شورای نگهبان به دلیل رد صلاحیت و تأیید برخی، این چنین از منتهاالیه راست و ارزشی‌ها تا منتهاالیه چپ، مورد نقد و گاه حمله قرار گرفته باشد. شورای نگهبان حتماً باید بابت این تصمیم خود و تحمیل هزینه‌ای سنگین به کشور پاسخگو باشد.» واکنش‌ها به همین جا ختم نشد و حتی پای اعتراض برخی چهره‌های اصولگرایی نیز به میان آمد. از جمله پرویز امینی فعال سیاسی در صفحه توئیتر خود با انتقاد شدید از شورای نگهبان نوشت: «شورای محترم نگهبان!... کاری کردید کارستان! خدا قوت! با یک کاندیدای اصلی (رئیسی) و چند نامزد کمکی و یک مثقال رقیب (مهرعلیزاده_همتی)، مفاهیمی مثل مشارکت، رقابت، انتخابات و رأی مردم معنایی دارد؟» کیان عبداللهی سردبیر خبرگزاری تسنیم نیز در اعتراض به رد صلاحیت شدگان انتخابات ریاست جمهوری نوشت: «آقایان شورای نگهبان! ۱-انتخابات مطلوب یعنی سلایق مختلف داخل نظام در رقابت باشند و مردم انتخاب کنند ۲-تصمیماتتان باید به لحاظ عمومی قابل توجیه باشد نه این که بخش مهمی از بدنه حزب‌اللهی هم قانع نشوند اولی برگرفته از تاکید آقا درسال ۸۴ است و دومی به لحاظ عقلی بدیهی است. حالا خود دانید.»
قانون‌مداری یا مصلحت سنجی؟
از سوی دیگر اما کاربرانی نیز معتقد بودند که این رفتار شورای نگهبان به دور از مصلحت سنجی‌های همیشگی و منطبق بر قانون است. در همین خصوص علی جعفری از چهره‌های نزدیک به سعید جلیلی در توئیتی نوشت: «تا دیروز شورای نگهبان را به خاطر تأیید صلاحیت حسن روحانی و جهانگیری، مقصر وضع موجود می‌دانستند؛ حالا که شرکا و بانیان وضع موجود رد صلاحیت شده‌اند، شورای نگهبان را متهم به مهندسی می‌کنند.» جعفری در توئیت دیگری هم نوشت: «از یک طرف شورای نگهبان را متهم به مهندسی می‌کنند و از طرف دیگر می‌گویند شورای نگهبان باید در جهت افزایش مشارکت، مهندسی کند. بالاخره شورای نگهبان قانون را اجرا کند یا مهندسی کند؟» البته این سخنان واکنش‌های جالبی هم در فضای مجازی داشت از جمله محمد دلاوری مجری مشهور در توئیتی نوشت: «فهرست شورای نگهبان موافق هم داره؟ خود رئیسی هم که مخالفه.» حسین دهباشی نیز در توئیتی واکنش کاملاً متفاوتی به رد صلاحیت‌ها داشت و نوشت: «تک‌تکِ کسانی که نامزد شدند -با امضا زیرِ اوراقِ ثبت‌نام- به قانون اساسی و اصل ۹۹ آن (درباره اختیاراتش. نگهبان) اعلام وفاداری کرده بودند. تک‌تکشان با همین سازوکار -و با حذف رقبایشان در انتخابات‌های دیگر- کاره‌ای شده بودند. چیزی که عوض دارد، گِله ندارد.» همچنین تعدادی از کاربران با اشاره به پیشتازی قابل توجه سید ابراهیم رئیسی نسبت به سایر نامزدها، این نحوه گزینش شورای نگهبان را به ضرر او تلقی کردند. کاربری در همین خصوص نوشته بود: «رئیسی این چهار سال محبوبیت اجتماعی زیادی به ویژه بین محرومان کسب کرد. در نظرسنجی‌ها هم بالاتر از بقیه بود. رد صلاحیت‌ها ضربه سنگینی به اعتبار و محبوبیت رئیسی هم هست.» یا کاربر دیگری هم گفته بود: «بازنده اول ردصلاحیت‌ها شخص رئیسیه که با اینکه در حالت عادی هم تو نظرسنجی‌ها از بقیه بالاتر بود، الان به خاطر این وضعیت هدف هجمه قرار می‌گیره و آگه پیروز شه هم جایگاهش سست‌تر می‌شه و حتی آگه بعضی صلاحیت‌ها تغییر کنه بازهم از لحاظ رسانه‌ای ضربه خورده و رقیبش تقویت شده.» از سوی دیگر علی اکبر رائفی پور در توئیتی نوشت: «هیچ کسی در مقابل آبروی نظام خط قرمز محسوب نمی‌شود! مجلس هرچه سریع‌تر باید قانونی را به تصویب برساند که مبتنی بر آن علت رد یا عدم احراز صلاحیت کاندیداهای معترضی که اقدام به رسانه‌ای کردن موضوع کرده باشند، توسط شورای‌نگهبان به اطلاع عموم مردم برسد.» در این بین مهدی فضائلی معاون اطلاع رسانی دفتر نشر آثار رهبر انقلاب نیز در توئیتی نوشت: «آزمون دشوار و مهم سیاست ورزی مؤمنانه برای دکتر لاریجانی، ان‌شاءا... سربلند بیرون می‌آیند.»
کدخدایی: رسیدگی به اعتراض نداریم
در این بین کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در واکنش به انتقادات از رد صلاحیت‌ها و نبود چهره‌های شاخص از دیگر سلایق سیاسی گفت: «ملاک و معیار اعضای شورای نگهبان، قانون است و شورای نگهبان بدون توجه به جناح‌ها و گروه‌ها تصمیم می‌گیرد و ممکن است در دوره‌ای نامزدهای یک جریان بیشتر و در دوره دیگر نامزدهای جریان غیر همسو با آن بیشتر باشد.» وی افزود: «چون اصولاً در ریاست جمهوری بحث رد صلاحیت وجود ندارد و احراز صلاحیت است، طبق قانون، خود قانون گذار مرحله‌ای برای رسیدگی به اعتراض و شکایت و این گونه مسائل لحاظ نکرده، در واقع وقتی ما اسامی را اعلام کردیم و وزارت کشور هم اطلاع رسانی می‌کند وارد موعد قانونی تبلیغات می‌شویم.»
آملی لاریجانی علیه شورای نگهبان
اما انتقادات صریح آیت الله صادق آملی لاریجانی به عملکرد شورای نگهبان نگاه‌ها را به خود جلب کرد. این عضو فقهای شورای نگهبان و برادر علی لاریجانی چهره شاخص رد صلاحیت شده، در رشته توئیتی نوشت: «از اولین حضور اینجانب در شورای‌نگهبان در سال 1380، حدود 20 سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضاییه بودم؛ اما هیچ گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها.» رئیس سابق قوه قضاییه همچنین از آن چه «دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان» خواند، انتقاد کرد.
بیانیه‌های لاریجانی وجهانگیری
علی لاریجانی در بین دیگر نامزدهای انتخاباتی مهم‌ترین چهره‌ای بود که رد صلاحیتش همگان را شگفت زده کرد تا جایی که علی مطهری که خود در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری نام نویسی کرده بود، با بیان این که رد صلاحیت خودش قابل پذیرش است اما لاریجانی نه، در صفحه توئیتر خود نوشت: «از رد صلاحیت خودم با وجود آن که میدانم دلیل قانع‌کننده‌ای ندارد می‌گذرم اما از رد صلاحیت آقای لاریجانی که همیشه گوش به فرمان نظام بوده و تجربه گران سنگی برای امروز نظام داشت در حیرتم!»«استناد به مصوبه شورای عالی امنیت ملی به اقامت یا تحصیل اقوام درجه یک مقامات عالی در کشورهای دیگر، پذیرفته نیست زیرا این شورا حق قانون گذاری ندارد. قانون گذار فقط مجلس است.» لاریجانی نیز که به دیده بسیاری تأیید صلاحیتش حتمی بود، در واکنش به نظر شورای نگهبان در بخشی از بیانیه خود نوشت: «حال آن که روند انتخابات این گونه رقم زده شد، بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملّت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم و از همه کسانی که در این مدّت کوتاه، ابراز لطف فرمودند، سپاس گزارم و امیدوارم برای اعتلای ایران اسلامی، در انتخابات حضور یابید.» اسحاق جهانگیری نیز دیگر نامزدی بود که در ترکیب تأیید صلاحیت شدگان شورای نگهبان جای نگرفت و او نیز در بخشی از بیانیه خود نوشت: «به خدا پناه می‌برم و عدم احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی به ویژه اصلاح گرایان می دانم ...اکنون تکلیف از من ساقط است و پایان فعالیتهای انتخاباتی خود را اعلام کرده ...و عموم شهروندان را به مشارکت در انتخابات دعوت می‌کنم.» مسعود پزشکیان دیگر چهره اصلاح طلب نیز در واکنش به تأیید نشدن صلاحیتش در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی. ضمن تشکر از اقشار مختلف مردم از تمام استان‌های کشور، شخصیت‌ها و احزاب که لطف و حمایت خود را از آقای دکتر پزشکیان اعلام کرده‌اند، اعلام می‌کنیم که ایشان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را نداشته و هیچ گونه رایزنی برای احراز صلاحیت خود نکرده و نخواهد کرد.» محسن هاشمی نیز در اولین اظهار نظر پس از رد صلاحیتش گفت: «سردار سلیمانی امانتدار حق مردم بود، حق انتخاب مردم، بزرگترین حق‌الناس است. امروز جامعه ما در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر، در شرایط ملتهب و نگران‌کننده‌ای است. به قول آیت الله هاشمی رفسنجانی در هر شرایطی نباید با انتخابات و صندوق‌های رأی قهر کرد.»
تمکین ضرغامی و سعید محمد
فارغ از کاندیداهای اصلاح طلب، نامزدهای اصولگرا نیز به رد صلاحیت خود واکنش نشان دادند. از جمله عزت ا... ضرغامی در کانال تلگرامی‌اش نوشت: «بخش‌هایی از طرح مسکن، برنامه‌های بدون بودجه، اصلاح نظام بانکی، نظام مالیاتی، گمرک، تجارت خارجی و نظام یارانه‌ها در همین جا منتشر شده است. با تشکر از دو سال تلاش شبانه‌روزی مشاوران و کارشناسان و تیم‌های اقتصادی‌ام، به تدریج بقیه طرح‌های آماده شده را برای مدیران آینده، ارائه خواهم کرد.» سعید محمد نیز در توییتی اعلام کرد: «به عنوان سرباز ولایت و پاسدار ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی و با آرزوی سربلندی برای مردم عزیز ایران و با احترام به ارکان نظام مقدس؛ به زودی بیانیه این جانب منتشر می‌شود.» رستم قاسمی نیز البته ساعاتی قبل از اعلام نهایی نامزدها از کناره گیری‌اش به نفع جریان انقلاب خبرداد: «با این جمله آمدم (من #رستم_قاسمی سرباز وطن) و حال که تکلیفِ ادامه راه از روی دوش این حقیر برداشته شد خدا را شاکرم و با همین جمله مثل گذشته به رسم سربازی، برای رهایی از وضع موجود تلاش خواهم کرد تا ان شاءا... این انتخابات، پرشور و به نفع اقتصادومعیشت مردم رنج دیده عزیز به اتمام رسد.»
اصلاح طلبان چه می‌کنند؟
حالایکی از سؤالات اساسی این است که اصلاح طلبان در نبود گزینه‌های اصلی خود یعنی جهانگیری، پزشکیان و البته شاید گزینه نهایی خود یعنی لاریجانی، چه می‌کنند و آیا به سراغ دو نامزد موجود یعنی مهر علیزاده یا همتی خواهند رفت؟ در اولین گام مهر علیزاده که پیشتر در لیست نامزدهای اصلاحات جای نداشت، پس از اعلام تأیید صلاحیت خود در توئیتی با هشتگ کردن اسامی نامزدهای شناخته شده اصلاحات یعنی جهانگیری، پزشکیان، شریعتمداری، تاجزاده و شجاعی توئیت زد که «اصلاحات زنده است». او حالا در نبود مدعیان بدش نمی‌آید که گزینه اول اصلاحات باشد. اما سخنان دیروز کرباسچی دبیرکل کارگزاران نشان داد که اگر بنا به حمایت از گزینه‌ای در این دوره از انتخابات باشد آن گزینه عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی است نه مهرعلیزاده: «آقای همتی نیروی خوبی است منتها ما نمی‌دانیم ایشان آمادگی ماندن در صحنه و کار کردن در این شرایط را دارد یا خیر؟ و این را باید بررسی کنیم. ما بر اساس این که ایشان به کارگزاران می‌آید یا نمی‌آید، درباره آقای همتی بحث نمی‌کنیم.» او با اشاره به این که همتی عضو کارگزاران است، ادامه می‌دهد: «ایشان عضو کارگزاران بوده و هیچ وقت هم استعفا نکرده‌اند اما برای ما مسئله اصلی بحث کشور، کارآمدی و حل مشکلات مردم است، باید ببینیم که ایشان در این زمینه چه اندازه می‌تواند کار کند و چه برنامه کاری در این حوزه دارد. البته اصل این موضوع باید در جبهه اصلاح‌طلبان بررسی و بعد درباره آن اعلام نظر شود.»
روزنامه‌های ایران به تایید و رد صلاحیت نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری 1400 واکنش‌های متعددی نشان داد، روزنامه ابتکار رد صلاحیت‌ها را غافلگیری دانسته و آرمان ملی هم با لحن کنایه به شورای نگهبان گفته خسته نباشید؛ واقعاً!، روزنامه آفتاب یزد نیز در مطلبی نوشته رقابت مهر علیزاده و رئیسی او احتمالاً این رقابت را جدی نگرفته و طعنه زده باشد. روزنامه کیهان در مطلبی نوشته که علی لاریجانی، پزشکیان، ضرغامی و... متعهدانه نتیجه تایید صلاحیت‌ها را پذیرفته‌اند، اعتماد هم نوشت که ««رئیسی» کاندیدای بدون رقیب»
خستــه نباشید؛ واقعاً!
آزمان ملی نوشت: شوک بزرگ انتخاباتی. به مراتب حتی عجیب‌تر از آنچه تصورش می‌شد، تأیید صلاحیت نشدن علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری را بسیاری از هر زاویه‌ای که می‌نگرند نمی‌توانند هضم کنند. وضعیت به گونه‌ای است که آیت‌ا... صادق آملی لاریجانی از اعضای شورای نگهبان که البته برادرش جزو ردصلاحیت شده‌هاست، می‌گوید: «هیچگاه تصمیمات شورا را تا این حد غیرقابل‌دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأییدصلاحیت‌ها و چه در عدم‌احراز صلاحیت‌ها.» اما در این ماجرا چند مساله و البته نگاه نیز قابل‌بررسی است.
انتشار از خبرگزاری فارس، نه وزارت کشور
ابتدا خبر تاییدصلاحیت‌ها از سوی فارس منتشر شد. اینکه چگونه خبرنگار این خبرگزاری زودتر از وزارت کشور از تاییدصلاحیت‌ها خبر می‌دهد، جای تعجب دارد. نشان به آن نشان که وقتی اخبار تأیید صلاحیت‌شده‌ها منتشر شد «روح‌ا... جمعه‌ای»، مشاور وزیر کشور اعلام کرد: تا این لحظه هیچ‌نامه‌ای از سوی شورای نگهبان مبنی بر اعلام اسامی نامزدهای تأییدصلاحیت شده به وزارت کشور ارسال نشده و برخی گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها تأیید نمی‌شود. اما بعداً مشخص شد که اتفاقاً این خبر درست بوده است؛ نکته‌ای که این پرسش را مطرح می‌سازد که چطور قبل از وزارت کشور باید خبرنگار یک خبرگزاری خاص اصولگرا از ماجرا آگاه باشد و آن را منتشر کند؟
کسی برای تاییدشدن تلاش نمی‌کند
طی دوره‌های گذشته نکته معمول در اینگونه مواقع، این بوده که کاندیداهای خاص و مشهور ردصلاحیت‌شده برای تأیید شدن، تلاش یا رایزنی می‌کردند و حتی بعضاً بوده در انتخاباتی که حکم حکومتی وضعیت نامزدهایی را تغییر می‌داد، مثل مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده در سال 84. رایزنی‌های با شورای نگهبان بعد از عدم‌احراز صلاحیت نامزدها اگرچه بی‌نتیجه هم می‌بود، ولی به هر حال این رایزنی‌ها و گفت‌وگوها صورت می‌گرفت؛ اتفاقی که در این انتخابات با توجه به نوشته‌ها و اظهارات کاندیداهای مطرح ردصلاحیت‌شده عکس آن استنباط می‌شود. در حالی که برخی می‌گفتند شاید کسانی چون پزشکیان، لاریجانی و جهانگیری به هر نحوی که شده به انتخابات بازگردند و حتی از نامه حسن روحانی به رهبری برای تجدیدنظر در مورد صلاحیت‌ها خبرهایی منتشر شده و محمد مهاجری، فعال اصولگرا نوشته است که رئیس‌جمهور همچنین به وزیر کشور دستور داده فعلاً از اعلام لیست شورای نگهبان خودداری کند. اما در عمل لیست تاییدصلاحیت‌ها از سوی وزارت کشور منتشر شد. گفته می‌شود شخص ابراهیم رئیسی نیز برای تاییدصلاحیت برخی رایزنی کرده است و حتی خودش هم در توئیتی می‌نویسد «از دیروز عصر که از نتایج تعیین‌صلاحیت‌ها مطلع شدم، شاید شماها و خود آقایان هم خبر نداشته باشند، من تماس‌هایی گرفتم و در حال انجام رایزنی‌هایی هستم که صحنه انتخابات، رقابتی‌تر و مشارکتی‌تر شود.» اما علی لاریجانی در بیانیه‌ای معنادار اظهار داشته «.... برای رفع مشکلات پیش‌روی ملت، عزمی راسخ داشتم. اما حال آنکه روند انتخابات اینگونه رقم زده شد، بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم... .» موضوعی که می‌تواند نوعی اتمام‌حجت بر این مساله باشد که او قصد بازگشت به انتخابات بعد از ردصلاحیت شدن را ندارد. ظاهراً برخلاف نامه روحانی، اسحاق جهانگیری نیز به دنبال حکم خاصی برای بازگشت به رقابت‌های انتخاباتی نیست. او در بیانیه‌اش گفته است: «به خدا پناه می‌برم و عدم‌احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی به‌ویژه اصلاح‌گرایان میدانم.» او در ادامه از این می‌گوید که «اکنون تکلیف از من ساقط است و پایان فعالیتهای انتخاباتی خود را اعلام می‌کنم». این یعنی من هم نمی‌خواهم مورد تجدیدنظر قرار بگیرم. مصطفی مولوی از نزدیکان مسعود پزشکیان نیز در واکنش به ردصلاحیت شدن وی اعلام داشت: «چه مبارک سحری بود، چه فرخنده شبی. ضمن تشکر از اقشار مختلف مردم از تمام استان‌ها، شخصیت‌ها و احزاب که لطف و حمایت خود را از آقای دکتر پزشکیان اعلام کرده‌اند، اعلام می‌کنیم که ایشان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را نداشته و هیچ‌گونه رایزنی جهت احراز صلاحیت خود نکرده و نخواهد کرد؛ چون اعتراض به تصمیم گرفته شده مؤثر نیست.»
ردصلاحیت احمدی‌نژاد در محاق رفت
در حالی‌که پیش از این، حتی عده‌ای از هواداران احمدی‌نژاد خوش‌بینانه از تاییدصلاحیت او بنابه مصالح و برای مشارکت مردم سخن می‌گفتند و البته گروه بیشتری منتظر واکنش‌های جنجالی او و طرفدارانش بعد از رد صلاحیتش بودند- کسی که گفته بود اگر من را رد کنند، در انتخابات نه شرکت می‌کنم و نه آن را تأیید خواهم کرد- با ردصلاحیت لاریجانی و جهانگیری و... عملاً فضا را کاملاً متفاوت با پیش‌بینی‌ها دیدند. احتمالاً که اگر ردصلاحیت احمدی‌نژاد در کنار تاییدصلاحیت چهره‌هایی مانند جهانگیری و لاریجانی و ... صورت می‌گرفت، شاهد جوی به مراتب تندتر و خاص‌تری میان احمدی‌نژادی‌ها با بدنه ساختار کشور بودیم، اما اساساً اکنون با ردصلاحیت جهانگیری و لاریجانی جو به سمت و سوی دیگری رفت و به نوعی ضربه‌گیر غوغای احمدی‌نژاد در بعد از ردصلاحیتش شد. با این حال کسی مانند احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز در مجلس در نطق خود ضمن انتقاد از رد احمدی‌نژاد، ادعا کرده منزل احمدی‌نژاد در چند روز اخیر محاصره شده است. البته ناگفته نماند وجه‌تفاوت او با سایر ردصلاحیت‌شدگان این است که گفته بود «درآن صورت در انتخابات شرکت نمی‌کنم»؛ اما جهانگیری و لاریجانی، در بیانیه‌هایشان از مشارکت در انتخابات سخن رانده‌اند.
ردصلاحیت برای مجلس تأیید برای ریاست‌جمهوری؟
از عجایب داستان در نتایج تاییدصلاحیت‌ها اما تأیید محسن مهرعلیزاده به عنوان تنها کاندیدای نصفه و نیمه اصلاح‌طلب و رئیس فدراسیون بینالمللی ورزش‌های زورخانه‌ای است. وی از نامزدان انتخابات مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۴ بوده که صلاحیتش توسط شورای نگهبان تأیید نشده است. اما از قرار معلوم از میان بقیه ردصلاحیت‌شدگان، این بار برای ریاست‌جمهوری 1400 تأیید شده است (!) و این اساساً معادلات و محاسبات نحوه احراز صلاحیت‌ها را با پرسش‌هایی روبه رو می‌سازد.
دو تحلیل درباره توئیت رئیسی
توئیت رئیسی درباره تلاش برای اینکه در حال رایزنی است تا انتخابات، مشارکتی‌تر باشد و شنیده‌ها برای سعی او در تاییدشدن علی لاریجانی نیز می‌تواند تحلیل‌های مختلفی داشته باشد، از سویی رئیسی قطعاً در این شرایط باید به دنبال یک بازنده جدی در انتخابات در رقابت با خود باشد. از سویی دیگر اما این نوع تاییدصلاحیت، اکنون به وجهه و اعتبار شخص رئیسی نیز می‌تواند آسیب به همرا داشته باشد. این موضوعی نیست که قطعاً رئیسی آن را مناسب خود بداند؛ به ویژه اینکه پیشتر نامه 220 نماینده مجلس و درخواست از او برای حضور در انتخابات باعث به وجود آمدن سوال‌های زیادی شده بود.
آچمز جریان اصلاح‌طلب
دراین میان اگرچه اکنون نامزدهای اصلاح‌طلب جز محسن مهرعلیزاده، که کمتر کسی به او فکر می‌کند همگی رد شده‌اند و اساساً این موضوع جریان چپ را آچمز کرده است، اما از سویی دیگر این جریان به خاطر این اتفاق باید بسیار خوشحال باشد. این خوشحالی از دو بابت است؛ نخست اینکه با توجه به عدم‌مشارکت احتمالی مردمی که پیشتر از هراس کاندیداهای تندرو و اصولگرا به اصلاح‌طلبان رأی می‌دادند، دراین انتخابات، اصلاح‌طلبان شکست‌خورده به شمار می‌آمدند، اما آنها اکنون تا حدودی می‌توانند، دلیل شکست خود را باقی نماندن کاندیدایی برای رقابت معرفی کنند.
رقابت میان مهرعلیزاده و رئیسی
آفتاب یزد نوشت: ده روز پس از اتمام ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری 1400 و پس از گمانه‌زنی‌های مختلف در رد و تأیید نامزدها توسط شورای نگهبان بالاخره دیروز به صورت رسمی نتیجه بررسی ده روزه، نامزدهای موردتائید شورای نگهبان اعلام شدند. از بین حدود 600 نفر نامزد ثبت‌نام شده خبر رسید که 40 نفر توانسته‌اند شرایط اولیه نامزدی را داشته باشند و پس از ده روز بحث و بررسی توسط 12 عضو فقها و حقوقدانان شورای نگهبان 7 نفر آقایان سیدابراهیمی رئیسی- محسن مهرعلیزاده- عبدالناصر همتی- محسن رضایی- سعید جلیلی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و علیرضا زاکانی توانستند نظر اکثریت اعضاء را به خود جلب نمایند و آقایان پزشکیان، علی لاریجانی، محمود احمدی‌نژاد، اسحاق جهانگیری، دهقان، سعید محمد، رستم قاسمی، محمد شریعتمداری، عزت‌الله ضرغامی که اطمینان از تائیدصلاحیت خود داشتند و حتی ستاد انتخاباتی خود را راه‌اندازی نموده بودند نتوانستند از سد صلاحیت‌ها عبور نمایند.
از مجموع 7 نفر تائیدصلاحیت شده دو نفر از آنها از جمله محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی گرایش اصلاح‌طلبی و باقی گرایش اصولگرایی دارند. سؤال اساسی این است که از میان این دو نفر (همتی و مهر علیزاده) کدام‌یک می‌توانند نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان بوده تا مقابل کاندیدای اصلی جناح راست یعنی رئیسی قرار گیرد. پیش‌بینی می‌شود رقابت اصلی میان مهرعلیزاده و ابراهیم رئیسی شکل بگیرد. گفتنی است؛ محسن مهرعلیزاده سال 84 به عنوان کاندیدای مستقل وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری شد و توانست رأی اول استان‌های آذری زبان را از آن خود کند.
بازار داغ بیانیه
روز گذشته به دنبال اعلام نتایج بررسی شورای نگهبان بازار صدور بیانیه از سوی کاندیداهایی که صلاحیتشان احراز نشده داغ بود.
اسحاق جهانگیری در بیانیه‌ای اعلام کرد که به خدا پناه می‌برم و عدم احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی بویژه اصلاح گرایان میدانم.
متن بیانیه اسحاق جهانگیری به شرح زیر است:
به نام خدا
هموطنان عزیز
با اعلام اسامی نامزدهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری از سوی شورای نگهبان، "عدم احراز صلاحیت " اینجانب نیز مشخص شد. به طور طبیعی مسئولیت این تصمیم و مبانی و معیارهای حقوقی و قانونی و نیز آثار سیاسی و اجتماعی مترتب بر آن متوجه شورا است، اما بار بزرگ مسئولیت در پیشگاه خداوند و تعهد در برابر شما هموطنان عزیز را از دوش من برداشت. من به قصد گشایش در زندگی مردم، توسعه ایران و آغاز مرحله نوینی از اصلاحات وارد عرصه انتخابات شدم. به رغم میل و مصلحت شخصی، با توکل به خداوند بزرگ از قبول مسئولیت شانه خالی نکردم و آبرو و تجربه‌ام را که متعلق به مردم است، تقدیم ملت کردم.
من به درخواست شخصیت‌های دلسوز اصلاح‌طلب، تشخیص " جبهه اصلاحات ایران" و اصرار بسیاری از جوانان و فعالان سیاسی و مدنی که دغدغه امروز و فردای ایران را دارند، با آگاهی از تنگناها و شرایط دشوار پیش رو برای دور کردن خطر مشارکت پایین و دفاع از صندوق رأی و حق مردم در پیشبرد دموکراسی و عدالت همه جانبه قدم در این راه نهادم. رأی و حقی که پایه جمهوریت نظام است و امام بزرگوار و رهبر معظم انقلاب همواره بر آن تاکید داشته‌اند. به خدا پناه می‌برم و عدم احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی بویژه اصلاح گرایان میدانم و امیدوارم که جمهوریت نظام، مشارکت مؤثر مردم در تعیین سرنوشت خود، منافع ملی و آینده ایران فدای مصالح آنی سیاسی نشود.
اکنون تکلیف از من ساقط است و پایان فعالیتهای انتخاباتی خود را اعلام می‌کنم و از اقشار مختلف مردم و نخبگان و فعالان سیاسی و آشنا به مسائل کشور به ویژه از همفکران و جوانان و شخصیت‌های دلسوز و احزاب و تشکل‌های سیاسی و صنفی که در این روزها برای کاستن از رنج مردم و کمک به ترسیم آینده‌ای بهتر و امید بخش برای ایران در همه جای کشور مشتاقانه و دلسوزانه به میدان آمدند و به اینجانب اعتماد و ابراز لطف داشته‌اند، کمال تشکر و قدردانی را دارم و عموم شهروندان را به مشارکت در انتخابات دعوت می‌کنم.
مسعود پزشکیان
دفتر اطلاع‌رسانی مسعود پزشکیان پس از عدم احراز صلاحیت او توسط شورای نگهبان با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که پزشکیان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را ندارد.
به گزارش ایسنا، بعد از انتشار اسامی نهایی نامزدهای انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری، دفتر اطلاع‌رسانی مسعود پزشکیان یکی از داوطلبان کاندیداتوری در انتخابات اطلاعیه‌ای صادر کرد.
متن این اطلاعیه به شرح زیر است:
«چه مبارک سحری بود چه فرخنده شبی
ضمن تشکر از اقشار مختلف مردم از تمام استان‌های کشور، شخصیت‌ها و احزاب که لطف و حمایت خود را از آقای دکتر پزشکیان اعلام کرده‌اند، اعلام می‌کنیم که ایشان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را نداشته و هیچ گونه رایزنی جهت احراز صلاحیت خود نکرده و نخواهد کرد.»
علی لاریجانی
علی لاریجانی مشاور مقام معظم رهبری، یکی از داوطلبین کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری 1400 بیانیه‌ای صادر کرد.
متن این بیانیه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
ملّت عزیز و عظیم‌الشان ایران
در این دوره از انتخابات، بر حسب وظیفه اسلامی، ملّی و انقلابی و بر اساس تاکید رهبر معظّم انقلاب اسلامی مبنی بر حضور حداکثری در انتخابات و توصیه مراجع عظام تقلید و برخی صاحب‌نظران دانشگاهی و اقشار مختلف مردم، لازم دیدم برای خدمتگزاری به ملّت، به صحنه انتخابات وارد شوم.
با حمایت شما عزیزان بخصوص نخبگان جامعه، برای رفع مشکلات
پیش‌روی ملّت، عزمی راسخ داشتم؛ اما حال آنکه روند انتخابات اینگونه رقم زده شد، بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملّت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم و از همه کسانیکه در این مدّت کوتاه، ابراز لطف فرمودند، سپاسگزارم و امیدوارم برای اعتلای ایران اسلامی، در انتخابات
حضور یابید.
واکنش فرزند امام خمینی (ره)
ایسنا: زهرا مصطفوی فرزند امام خمینی (ره)، در نامه‌ای با اشاره به رد صلاحیت گسترده داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان، اظهار کرد: متاسفانه این گونه گزینش‌های سلیقه‌ای سال‌ها است نظام جمهوری اسلامی را به خطر انداخته و بزرگترین سرمایه آن را که ارتباط ملت و دولت است، تضعیف می‌کند.
متن نامه زهرا مصطفوی به شرح زیر است:
«بسمه تعالی
خبر ناباورانه رد صلاحیت مسئولین نظام که از ابتدای پیروزی انقلاب تاکنون در خدمت به مردم و انقلاب تلاش کرده‌اند، برای کاندیداتوری ریاست جمهوری، موجب تعجب و تأسف اینجانب شد.
شورای نگهبان بار دیگر در اعلام صلاحیت کاندیداها روشی را پیش گرفت که حتی اعضای خود و دیگر کاندیداها را نتوانست قانع کند، چه رسد
به امثال بنده و قشر وسیعی از جامعه که می‌خواهند با رأی به کاندیداهای رد صلاحیت شده، بخصوص آقایان لاریجانی و جهانگیری در انتخابات شرکت کنند.
انتظار این بود که شورای نگهبان در جهت شفاف‌سازی و اقناع عمومی، گامی جدید بر می‌داشت و به نظام جمهوری اسلامی، آبرو می‌بخشید و در جهت تحکیم این نظام که خونهای پاک برای برپایی و حفظ آن فدا شده بود، خود را پاسخگو و تصمیمات خود را شفاف می‌نمود.
متاسفانه این گونه گزینش‌های سلیقه‌ای سال‌ها است نظام جمهوری اسلامی را به خطر انداخته و بزرگترین سرمایه آن را که ارتباط ملت و دولت است، تضعیف می‌کند. هیچ نظامی بدون تکیه بر حمایت و اعتماد مردم، توان ایستادگی در برابر مشکلات و خطرات را ندارد و لازم است همه دست اندرکاران در راستای تقویت اعتماد عمومی و حفظ وحدت که در شرکت گسترده در انتخابات تجلی پیدا می‌کند، کوشا باشند، نه آنکه مانعی بر سر راه حضور حداکثری بر افرازند.
من نمی‌دانم پذیرش نظر غیر منصفانه شورای نگهبان که از سوی کاندیداهای محترم اعلام شده است، به مصلحت نظام و جامعه است یا خیر، اما میدانم که سکوت امثال بنده در این نوع حوادث، نگرانی مردم را برای آینده افزایش می‌دهد. به همین جهت، بر خود لازم میدانم از حضور کاندیداهای محترم و کاردانی که احساس وظیفه کردند و به صحنه انتخابات قدم گذاشتند، تشکر و رفتار شورای نگهبان را تقبیح کنم.
برگزاری ۶ مناظره تلویزیونی و رادیویی و دو مستند برای هرکدام از نامزدهای انتخابات عضو کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه مراسم قرعه کشی برنامه‌های تبلیغی انتخاباتی برگزار خواهد شد، از برنامه ریزی برای برگزاری سه مناظره تلویزیونی، سه مناظره رادیویی و دو مستند برای هرکدام از نامزدهای انتخاباتی خبر داد.
سید احسان قاضی زاده هاشمی در گفتگو با ایسنا، بیان کرد: در مدت ۲۰ روزه تبلیغات انتخاباتی به صورت روزانه از شبکه‌های مختلف رسانه ملی برنامه‌های انتخاباتی نامزدها پخش خواهد شد و جدول زمانی هر روز نیز به تفکیک هر روز اعلام می‌شود و سه مناظره زنده تلویزیونی با حضور نامزدها در روزهای آینده برگزار خواهد شد.
عضو کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرد: هر یک از این مناظره‌های تلویزیونی حداقل در سه ساعت برگزار می‌شود اگرچه ممکن است زمان مناظره از سه ساعت هم بیشتر شود که این امر به تشخیص کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری است، درصورتی که هر کدام از نامزدها مباحث خلاف قانون انتخابات مطرح کنند به دیگر نامزدها فرصت اضافی داده می‌شود.
قاضی زاده هاشمی گفت: همچنین برنامه ریزی‌هایی انجام شده تا حداقل سه مناظره رادیویی برای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری با محوریت مباحث اقتصادی برگزار شود، پخش دو مستند تلویزیونی ۳۰ دقیقه‌ای نیز برای هریک از نامزدها در نظر گرفته شده است که زمان پخش آن پس از مراسم قرعه‌کشی اعلام خواهد شد.`
رد و تاییدهای غافلگیر کننده
بالاخره بعد از کش و قوس‌های فراوان شورای نگهبان لیست تأیید صلاحیت شده‌های انتخابات 1400 را به وزارت کشور ابلاغ و به صورت رسمی اعلام شد. اسامی‌ای که حتی مورد انتقاد یکی از نامزدهای تأیید صلاحیت شده یعنی آیت الله رئیسی نیز قرار گرفت. صفحه اینستاگرام سید ابراهیم رئیسی ویدئویی از واکنش وی نسبت به نتایج بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری منتشر کرد.
وی در این سخنان در جمع تعدادی از جوانان دانشگاهی می‌گوید: «از زمانی که [نتایج بررسی صلاحیت‌ها] را شنیدم، در حال رایزنی هستم تا یک صحنه مشارکتی و رقابتی در انتخابات شکل بگیرد».
حتی سردبیر یکی از رسانه‌های اصولگرا نیز به آن واکنش نشان داد. درنهایت اما طبق اعلام وزارت کشور 7 نفر مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفته‌اند.
ستاد انتخابات کشور در اطلاعیه شماره ۱۵ خود، اسامی نامزدهای انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران که صلاحیت آنان مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفته است را اعلام کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت کشور، در این اطلاعیه آمده است: در اجرای ماده ۶۰ قانون انتخابات ریاست جمهوری به آگاهی مردم شریف ایران اسلامی می‌رساند، اسامی نامزدهای انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران که صلاحیت آنان مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفته است به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر می‌باشد:
آقای سعید جلیلی – فرزند محمدحسن - کد نامزد ۲۲
آقای محسن رضایی میرقائد – فرزند نجف - کد نامزد ۴۴
آقای سیدابراهیم رئیس الساداتی مشهور به رئیسی– فرزند سیدحاجی- کد نامزد ۳۳
آقای علیرضا زاکانی – فرزند حسین - کد نامزد ۵۵
آقای سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی – فرزند سیدحسن - کد نامزد ۶۶
آقای محسن مهرعلیزاده – فرزند رحیم - کد نامزد ۷۷
آقای عبدالناصر همتی – فرزند احمدعلی - کد نامزد ۸۸
براساس ماده ۶۶ قانون، فعالیت انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری رسماً از تاریخ اعلام اسامی آنان به وسیله وزارت کشور آغاز و تا ۲۴ ساعت قبل از شروع اخذ رأی خاتمه می‌پذیرد.
سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا ۲۸ خردادماه ۱۴۰۰ در سراسر کشور برگزار می‌شود.
انتقاد شدید آملی لاریجانی از رد صلاحیت‌ها
صادق آملی لاریجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در رشته توئیتی نوشت: از اولین حضور اینجانب در شورای نگهبان در سال ۱۳۸۰، قریب به بیست سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضائیه بودم؛ اما هیچگاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها.
در ادامه این رشته توئیت آمده است: سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی، دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم سازی برای شورای نگهبان است؛ به ویژه اگر عضو مسئولی که باید گزارش‌های محققانه به شورا ارائه کند خود، عامدانه چیزی بر آن بیفزاید؟! چنان که از وزارت اطلاعات با قاطعیت تمام مطلبی نقل می‌کنند، حال آنکه با پرسش از معاونت مربوطه در وزارت اطلاعات به صراحت این مطلب تکذیب می‌شود.
لاریجانی در ادامه افزود: گلایه بنده از سر دغدغه‌ای است برای حفظشان و اعتبار شورای نگهبان. این فقیر وقتی با چنین وضعیتی مواجه شدم و استدلال‌هایم را بی‌تأثیر یافتم، این کلام حق متعال را بر همکاران عزیزم در شورا تلاوت کردم: «یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد و اتقوا اللهان الله خبیر بما تعملون»
در پایان این رشته توئیت آمده است: در میانه این زمانه غریب و رفتارهای عجیب به خدا پناه می‌بریم و به محضر او عرضه می‌داریم: اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون
رییسی کاندیدای بی‌رقیب
اعتماد نوشت: آملی‌لاریجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام و یکی از 6 فقیه شورای نگهبان ضمن انتقاد نسبت به نحوه بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات: این نابسامانی‌ها تا حد زیادی دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان است. «4 طیف از رقابت انتخابات 1400 بیرون ماندند و نه فقط «اصلاح‌طلبان» و «اعتدالیون و طیف دولت»، بلکه حتی «اصولگرایان معتدل و میانه‌رو» نیز از دایره خودی‌ها خارج شدند. یاران «دولت بهار» و طیف نزدیک به «احمدی‌نژاد» هم از این دایره بیرون افتاده‌اند.»
بالاخره پس از ماه‌ها بحث و گمانه‌زنی درباره چند و چون ترکیب نهایی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم و صحبت از اینکه صفحه شطرنج انتخابات 1400 درنهایت چگونه صحنه نبردی است و کدام چهره‌ها از کدام اردوگاه‌های سیاسی کنار هم و کدام‌یک رودرروی یکدیگر مستقر شده و کاندیداهای نهایی چگونه آرایش انتخاباتی را برخواهند ساخت، ناگهان فهرستی 7 نفره روی خروجی یک خبرگزاری اصولگرا رفت و اگرچه دست‌کم تا ساعاتی، زمزمه‌هایی از احتمال خطای کلی و جزیی درمورد آن مطرح بود اما از همان دقایق ابتدایی باور غالب بر این پایه استوار بود که احتمالاً آنچه خبرگزاری فارس منتشر کرده، همانی است که شورای نگهبان به عنوان خروجی جلسات بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری در اختیار وزارت کشور قرار داده است؛ آن‌هم در شرایطی که هنوز پس از 24 ساعت، «شگفتی» و بلکه «بهت‌زدگی» دست‌کم ازجمله چند عنصر ثابتی هستند که در اغلب واکنش‌ها به تصمیم شورای نگهبان دیده می‌شود. چه آنکه سعید جلیلی، محسن رضایی، سیدابراهیم رییسی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی آن 7 مرد موردتایید شورای نگهبان برای شرکت در مهم‌ترین رقابت سیاسی سال 1400 یعنی انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم بودند و نه‌تنها در این فهرست، خبری از اصلاح‌طلبانی چون مصطفی تاجزاده نبود و چهره‌هایی چون مسعود پزشکیان غایب بودند، بلکه حتی اسحاق جهانگیری که فارغ از گرایش اعتدالی‌اش در تحرکات جناحی از گذشته تا به امروز، همین حالا معاون اول رییس‌جمهوری است و مطابق قانون، مسوول اداره مملکت، در غیاب احتمالی شخص رییس‌جمهور، موفق به عبور از سد شورای نگهبان نشدند. قصه اما این‌بار حتی تلخ‌تر از ادوار قبل بود و موضوع این نوبت به هیچ عنوان تنها این نبود که اصلاح‌طلبان بیرون از دایره تاییدصلاحیت‌شدگان مانده و جایی در مناسبات حاکمیتی نداشتند. این‌بار این دایره چنان تنگ و مرز خودی‌ها چنان تنگ بود که حتی علی لاریجانی، رکورددار ریاست بر قوه مقننه، منصوب رهبری رأس سازمان صداوسیما با سابقه دبیری شورای عالی امنیت ملی که هم‌اکنون مشاور رهبری است و به دستور ایشان مسوول پیگیری قرارداد 25 ساله ایران و چین هم بیرون خط ماند تا چهره‌هایی چون علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و البته سعید جلیلی و محسن رضایی کنار سیدابراهیم رییسی 5 گزینه جناح راست در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو باشند. رویه‌ای که حالا باعث شده عملاً 4 طیف مختلف از رقابت انتخابات 1400 بیرون بمانند و نه فقط «اصلاح‌طلبان» و «اعتدالیون و طیف دولت»، بلکه حتی «اصولگرایان معتدل و میانه‌رو» نیز خارج از دایره خودی‌ها باشند. آن‌هم درحالی که علاوه بر نزدیکان دولت روحانی، یاران «دولت بهار» و طیف نزدیک به «احمدی‌نژاد» هم از این دایره بیرون افتاده است.
این‌ها و مواردی از این دست بود که باعث شد موضوع اصلی رسانه‌ها، یک روز پس از اعلام فهرست نهایی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم، نه هویت و گرایش سیاسی این 7 سیاستمرد ایرانی و مدعی «پاستور 13»، بلکه آن 12 مرد عضو شورای نگهبان باشد و اینکه آن 6 فقیه و 6 حقوقدانی که خروجی جلسات‌شان در شورای نگهبان، این فهرست 7 نفره بوده، کیستند و چه کرده و می‌کنند.
نیمروز دوشنبه، وقتی هنوز خبرگزاری فارس از فهرست 7 نفره کاندیداهای انتخابات حدود 12 ساعت پیش از اعلام رسمی خبر نداده بود و آخرین خبر از شورای نگهبان، نقل‌قولی از عباسعلی کدخدایی، سخنگوی این شورا بود که از عدم برگزاری جلسه روز دوشنبه پرده برمی‌داشت، خبری دیگر در فضای انتخابات، بیش از اخبار دیگر موردتوجه قرار گرفت؛ خبری که از دیدار سیدابراهیم رییسی، گزینه اصلی اصولگرایان با اعضای ارشد جامعه روحانیت مبارز حمایت داشت. همان تشکیلاتی که به نحوی در جایگاه هدایت جناح راست سیاسی ایران فعالیت می‌کند و همین حالا در همین انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو نیز رأس مهم‌ترین نهاد اجماع‌ساز اصولگرایان یعنی شورای وحدت، از ماه‌ها پیش در تلاش برای ایجاد اجماع در میان اصولگرایان است و به این منظور، پیگیر رییسی برای
حضور در انتخابات.
آنچه اما بر اهمیت آن خبر می‌افزود، این بود که رییسی برخلاف میل و انتظار اصولگرایان، وقتی برای نام‌نویسی در انتخابات در وزارت کشور حاضر شد، صراحتاً خود را کاندیدایی «مستقل» معرفی کرد که اهل این دسته‌بندی‌های جناحی نیست. مشی و مرامی که طبیعتاً چندان به مذاق اصولگرایان در شورای وحدت که از مدت‌ها پیش، از حمایت تام و تمام از رییسی گفته بودند، خوش نیامد. همین بود که وقتی عصر یکشنبه رییسی به دیدار با روحانیون عضو جامعه روحانیت مبارز رفت و به‌دعوت موحدی کرمانی در دفتر این تشکیلات سیاسی- مذهبی حاضر شد، منوچهر متکی، سخنگوی شورای وحدت خبری را در اختیار رسانه‌ها قرار داد تا به نحوی بر همراهی رییسی با اصولگرایان تاکید کرده باشد. آنچه اما سوی دیگر این دیدار حائز اهمیت بود، آن بود که این روحانیون چه کسانی هستند. نکته‌ای که حالا در شرایطی که صحبت از بیوگرافی و هویت 12 عضو شورای نگهبان موضوع بحث فضای سیاسی است، می‌تواند به نحوی نامستقیم محل‌توجه قرار گیرد.
آن‌طورکه در قانون آمده شورای نگهبان نهادی است متشکل از 12 عضو شامل 6 نفر فقیه منصوب رهبری و 6 حقوقدانی که به‌طور غیرمستقیم با رأی نمایندگان مجلس انتخاب می‌شوند. آنچه اما در بررسی سوابق و سلایق سیاسی و گرایش جناحی فقیهای شورای نگهبان جالب توجه است، این است که هر 6 فقیه عضو شورای نگهبان از اعضای جامعه روحانیت مبارز هستند. چنانکه بر این اساس، آیات احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، سیدمحمدرضا مدرسی یزدی، صادق آملی لاریجانی، مهدی شب‌زنده‌دار، علیرضا اعرافی و همچنین سید احمد خاتمی که در این جمع تازه‌واردتر است، همگی ازجمله اعضای جامعه روحانیت مبارز هستند.
ترکیب شورای نگهبان وقتی کامل می‌شود که علاوه بر آن 6 فقیه، به 6 حقوقدان عضو این نهاد نیز بپردازیم. 6 حقوقدانی که به نوبت تغییر کرده و در هر دوره، 3 نفر یعنی نیمی از آنان تغییر می‌کند. به این ترتیب درحالی‌که عباسعلی کدخدایی، سیامک ره‌پیک و سید فضل‌الله موسوی حقوقدانانی هستند که در زمان ریاست صادق آملی لاریجانی بر قوه قضاییه، از جانب او و البته به همراه 2 چهره دیگر به مجلس دهم معرفی شده و با رأی نمایندگان به عضویت شورای نگهبان درآمدند و 3 نفر دیگر یعنی محمد دهقان، محمدحسن صادقی‌مقدم و هادی طحان‌نظیف که جوان‌ترین عضو این شورای 12 نفره نیز هست، در زمان ریاست سیدابراهیم رییسی و با طی همین روال در مجلس دهم به عضویت در شورای نگهبان درآمده‌اند. حقوقدانان شورای نگهبان البته معمولاً سابقه سیاسی و جناحی ندارند. هرچند گاهی اوقات چهره‌هایی چون محمد دهقان نیز در این جمع قرار گرفته و می‌گیرند که دارای گرایش‌های آشکار جناحی هستند. چنانکه دهقان در همین انتخابات پیشین ریاست‌جمهوری، ریاست ستاد محمدباقر قالیباف را برعهده داشت و زمانی که با رأی نمایندگان مجلس دهم به عضویت در شورای نگهبان درآمد نیز عضو پارلمان و البته نایب‌رییس فراکسیون سیاسی اصولگرایان ولایی بود. او البته پیشتر به همراه چهره‌هایی چون علیرضا زاکانی فعالیت رسمی حزبی نیز داشته اما آن‌طورکه به تازگی هادی طحان‌نظیف در گفت‌وگوی تفصیلی خود با «اعتماد» گفته، از وقتی به عضویت شورای نگهبان درآمده در هیچ جلسه سیاسی مشابه آن سال‌های پیش از عضویت در شورای نگهبان شرکت نکرده است.
همه این موارد اما برای آنکه صدای انتقاد نسبت به فهرست 7 نفره کاندیداهای نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم، از درون شورای نگهبان هم بلند شود، کافی نبود و با وجود تمامی این موارد، بعدازظهر دیروز و ساعتی پس از اعلام رسمی فهرست نفره، صادق آملی لاریجانی که هم‌اکنون علاوه بر عضویت در شورای نگهبان، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را نیز برعهده دارد، در رشته توییتی نوشت: «از اولین حضور اینجانب در شورای نگهبان در سال 1380، قریب به بیست سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضاییه بودم اما هیچگاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها. سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان است؛ به ویژه اگر عضو مسوولی که باید گزارش‌های محققانه به شورا ارائه کند خود، عامدانه چیزی بر آن بیفزاید! چنان که از وزارت اطلاعات با قاطعیت تمام مطلبی نقل می‌کنند، حال آنکه با پرسش از معاونت مربوطه در وزارت اطلاعات به صراحت این مطلب تکذیب می‌شود. گلایه بنده از سر دغدغه‌ای است برای حفظ شأن و اعتبار شورای نگهبان. این فقیر وقتی با چنین وضعیتی مواجه شدم و استدلال‌هایم را بی‌تأثیر یافتم؛ این کلام حق متعال را بر همکاران عزیزم در شورا تلاوت کردم: «یا ایها الذین آمنوا اتقواالله و لتنظر نفس ما قدمت لغد و اتقواالله ان‌الله خبیر بما تعملون» در میانه این زمانه غریب و رفتارهای عجیب به خدا پناه می‌بریم و به محضر او عرضه می‌داریم: اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون.»
انتقادها و بیانیه‌های چهره‌های احراز صلاحیت نشده
خراسان نوشت: توکلی - شامگاه دوشنبه و در حالی که گمانه زنی‌ها در خصوص لیست نهایی تأیید صلاحیت شدگان به اوج خود رسیده بود، به ناگاه خبرگزاری فارس با تیتر «دست رد شورای نگهبان به بانیان وضع موجود» از لیست هفت نفره تأیید صلاحیت شدگان رو نمایی کرد: «سید ابراهیم رئیسی، سعید جلیلی، سید امیر حسین قاضی زاده هاشمی، محسن رضایی، علیرضا زاکانی، محسن مهر علیزاده و عبدالناصر همتی.» لیستی که نبود چهره‌های شاخصی همچون علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری و از سوی دیگر وجود افرادی همچون مهر علیزاده که پیش از این در انتخابات مجلس رد صلاحیت شده بودند و علیرضا زاکانی، باعث شد که بسیاری این لیست منتشر شده توسط خبرگزاری فارس را همانند دیگر لیست‌های انتخاباتی در حد یک گمانه تلقی کنند و حتی در فضای مجازی به آن واکنش طنازانه داشته باشند تا این که از شامگاه روز گذشته رفته رفته احتمال درست بودن این فهرست قوت گرفت و ظهر روز گذشته، لیست نهایی تأیید صلاحیت شدگان که به دست وزارت کشور رسیده بود، در اخبار سراسری ساعت 14 اعلام شد و یکی بودن آن با لیست ادعایی فارس و نبود چهره‌های شاخصی چون لاریجانی به شدت بازتاب یافت و برخی را شوکه کرد. لیستی که نه تنها موجی از واکنش‌ها در فضای مجازی را به همراه داشت بلکه حتی باعث شد سید ابراهیم رئیسی کاندیدای پرچمدار جریان اصولگرایی نیز از تلاش‌های خود برای اضافه شدن بعضی از اسامی به لیست تأیید صلاحیت شدگان خبردهد: «از دیروز عصر که از نتایج تأیید صلاحیت‌ها مطلع شدم، شاید شماها و خود آقایان هم خبر نداشته باشند، من تماس‌هایی گرفتم و در حال انجام رایزنی‌هایی هستم که صحنه انتخابات، رقابتی‌تر و مشارکتی‌تر شود.» در این بین اما روز گذشته اعلام شد که قرعه کشی کاندیداهای تأیید صلاحیت شده برای مناظرات که بنا بود روز گذشته انجام شود، به تعویق افتاده است؛ موضوعی که این گمانه را تقویت کرد که ممکن است ترکیب نهایی تأیید صلاحیت شدگان دستخوش تغییرات قرار گیرد. هر چند بیاینه های منتشر شده از سوی نامزدهای رد صلاحیت شده این احتمال را ضعیف‌تر کرد.
انتقادها از شورای نگهبان
در این میان به رغم دفاع برخی کاربران فضای مجازی از این تصمیم شورای نگهبان برخی دیگر از این تصمیم انتقاد کردند. علی جنتی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد در توئیتی نوشت: «سرانجام پس از 10 روزبحث ومناقشه، شورای نگهبان نامزدهای مدنظر خود را برای ریاست جمهوری اعلام کرد. یک ضرب المثل فارسی می‌گوید: «کوه زایید، موش زایید!» بدیهی است با این تعداد کاندیدای پوششی از هم اکنون نتیجه انتخابات روشن است و آن چه در این میان با مشارکت اقلیت قربانی می‌شود، جمهوریت نظام خواهدبود.» مصطفی فقیهی مدیر مسئول سایت انتخاب نیز در صفحه توئیتر خود نوشت: «هیچگاه ندیدم شورای نگهبان به دلیل رد صلاحیت و تأیید برخی، این چنین از منتهاالیه راست و ارزشی‌ها تا منتهاالیه چپ، مورد نقد و گاه حمله قرار گرفته باشد. شورای نگهبان حتماً باید بابت این تصمیم خود و تحمیل هزینه‌ای سنگین به کشور پاسخگو باشد.» واکنش‌ها به همین جا ختم نشد و حتی پای اعتراض برخی چهره‌های اصولگرایی نیز به میان آمد. از جمله پرویز امینی فعال سیاسی در صفحه توئیتر خود با انتقاد شدید از شورای نگهبان نوشت: «شورای محترم نگهبان!... کاری کردید کارستان! خدا قوت! با یک کاندیدای اصلی (رئیسی) و چند نامزد کمکی و یک مثقال رقیب (مهرعلیزاده_همتی)، مفاهیمی مثل مشارکت، رقابت، انتخابات و رأی مردم معنایی دارد؟» کیان عبداللهی سردبیر خبرگزاری تسنیم نیز در اعتراض به رد صلاحیت شدگان انتخابات ریاست جمهوری نوشت: «آقایان شورای نگهبان! ۱-انتخابات مطلوب یعنی سلایق مختلف داخل نظام در رقابت باشند و مردم انتخاب کنند ۲-تصمیماتتان باید به لحاظ عمومی قابل توجیه باشد نه این که بخش مهمی از بدنه حزب‌اللهی هم قانع نشوند اولی برگرفته از تاکید آقا درسال ۸۴ است و دومی به لحاظ عقلی بدیهی است. حالا خود دانید.»
قانون‌مداری یا مصلحت سنجی؟
از سوی دیگر اما کاربرانی نیز معتقد بودند که این رفتار شورای نگهبان به دور از مصلحت سنجی‌های همیشگی و منطبق بر قانون است. در همین خصوص علی جعفری از چهره‌های نزدیک به سعید جلیلی در توئیتی نوشت: «تا دیروز شورای نگهبان را به خاطر تأیید صلاحیت حسن روحانی و جهانگیری، مقصر وضع موجود می‌دانستند؛ حالا که شرکا و بانیان وضع موجود رد صلاحیت شده‌اند، شورای نگهبان را متهم به مهندسی می‌کنند.» جعفری در توئیت دیگری هم نوشت: «از یک طرف شورای نگهبان را متهم به مهندسی می‌کنند و از طرف دیگر می‌گویند شورای نگهبان باید در جهت افزایش مشارکت، مهندسی کند. بالاخره شورای نگهبان قانون را اجرا کند یا مهندسی کند؟» البته این سخنان واکنش‌های جالبی هم در فضای مجازی داشت از جمله محمد دلاوری مجری مشهور در توئیتی نوشت: «فهرست شورای نگهبان موافق هم داره؟ خود رئیسی هم که مخالفه.» حسین دهباشی نیز در توئیتی واکنش کاملاً متفاوتی به رد صلاحیت‌ها داشت و نوشت: «تک‌تکِ کسانی که نامزد شدند -با امضا زیرِ اوراقِ ثبت‌نام- به قانون اساسی و اصل ۹۹ آن (درباره اختیاراتش. نگهبان) اعلام وفاداری کرده بودند. تک‌تکشان با همین سازوکار -و با حذف رقبایشان در انتخابات‌های دیگر- کاره‌ای شده بودند. چیزی که عوض دارد، گِله ندارد.» همچنین تعدادی از کاربران با اشاره به پیشتازی قابل توجه سید ابراهیم رئیسی نسبت به سایر نامزدها، این نحوه گزینش شورای نگهبان را به ضرر او تلقی کردند. کاربری در همین خصوص نوشته بود: «رئیسی این چهار سال محبوبیت اجتماعی زیادی به ویژه بین محرومان کسب کرد. در نظرسنجی‌ها هم بالاتر از بقیه بود. رد صلاحیت‌ها ضربه سنگینی به اعتبار و محبوبیت رئیسی هم هست.» یا کاربر دیگری هم گفته بود: «بازنده اول ردصلاحیت‌ها شخص رئیسیه که با اینکه در حالت عادی هم تو نظرسنجی‌ها از بقیه بالاتر بود، الان به خاطر این وضعیت هدف هجمه قرار می‌گیره و آگه پیروز شه هم جایگاهش سست‌تر می‌شه و حتی آگه بعضی صلاحیت‌ها تغییر کنه بازهم از لحاظ رسانه‌ای ضربه خورده و رقیبش تقویت شده.» از سوی دیگر علی اکبر رائفی پور در توئیتی نوشت: «هیچ کسی در مقابل آبروی نظام خط قرمز محسوب نمی‌شود! مجلس هرچه سریع‌تر باید قانونی را به تصویب برساند که مبتنی بر آن علت رد یا عدم احراز صلاحیت کاندیداهای معترضی که اقدام به رسانه‌ای کردن موضوع کرده باشند، توسط شورای‌نگهبان به اطلاع عموم مردم برسد.» در این بین مهدی فضائلی معاون اطلاع رسانی دفتر نشر آثار رهبر انقلاب نیز در توئیتی نوشت: «آزمون دشوار و مهم سیاست ورزی مؤمنانه برای دکتر لاریجانی، ان‌شاءا... سربلند بیرون می‌آیند.»
کدخدایی: رسیدگی به اعتراض نداریم
در این بین کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در واکنش به انتقادات از رد صلاحیت‌ها و نبود چهره‌های شاخص از دیگر سلایق سیاسی گفت: «ملاک و معیار اعضای شورای نگهبان، قانون است و شورای نگهبان بدون توجه به جناح‌ها و گروه‌ها تصمیم می‌گیرد و ممکن است در دوره‌ای نامزدهای یک جریان بیشتر و در دوره دیگر نامزدهای جریان غیر همسو با آن بیشتر باشد.» وی افزود: «چون اصولاً در ریاست جمهوری بحث رد صلاحیت وجود ندارد و احراز صلاحیت است، طبق قانون، خود قانون گذار مرحله‌ای برای رسیدگی به اعتراض و شکایت و این گونه مسائل لحاظ نکرده، در واقع وقتی ما اسامی را اعلام کردیم و وزارت کشور هم اطلاع رسانی می‌کند وارد موعد قانونی تبلیغات می‌شویم.»
آملی لاریجانی علیه شورای نگهبان
اما انتقادات صریح آیت الله صادق آملی لاریجانی به عملکرد شورای نگهبان نگاه‌ها را به خود جلب کرد. این عضو فقهای شورای نگهبان و برادر علی لاریجانی چهره شاخص رد صلاحیت شده، در رشته توئیتی نوشت: «از اولین حضور اینجانب در شورای‌نگهبان در سال 1380، حدود 20 سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضاییه بودم؛ اما هیچ گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها.» رئیس سابق قوه قضاییه همچنین از آن چه «دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان» خواند، انتقاد کرد.
بیانیه‌های لاریجانی وجهانگیری
علی لاریجانی در بین دیگر نامزدهای انتخاباتی مهم‌ترین چهره‌ای بود که رد صلاحیتش همگان را شگفت زده کرد تا جایی که علی مطهری که خود در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری نام نویسی کرده بود، با بیان این که رد صلاحیت خودش قابل پذیرش است اما لاریجانی نه، در صفحه توئیتر خود نوشت: «از رد صلاحیت خودم با وجود آن که میدانم دلیل قانع‌کننده‌ای ندارد می‌گذرم اما از رد صلاحیت آقای لاریجانی که همیشه گوش به فرمان نظام بوده و تجربه گران سنگی برای امروز نظام داشت در حیرتم!»«استناد به مصوبه شورای عالی امنیت ملی به اقامت یا تحصیل اقوام درجه یک مقامات عالی در کشورهای دیگر، پذیرفته نیست زیرا این شورا حق قانون گذاری ندارد. قانون گذار فقط مجلس است.» لاریجانی نیز که به دیده بسیاری تأیید صلاحیتش حتمی بود، در واکنش به نظر شورای نگهبان در بخشی از بیانیه خود نوشت: «حال آن که روند انتخابات این گونه رقم زده شد، بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملّت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم و از همه کسانی که در این مدّت کوتاه، ابراز لطف فرمودند، سپاس گزارم و امیدوارم برای اعتلای ایران اسلامی، در انتخابات حضور یابید.» اسحاق جهانگیری نیز دیگر نامزدی بود که در ترکیب تأیید صلاحیت شدگان شورای نگهبان جای نگرفت و او نیز در بخشی از بیانیه خود نوشت: «به خدا پناه می‌برم و عدم احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی به ویژه اصلاح گرایان می دانم ...اکنون تکلیف از من ساقط است و پایان فعالیتهای انتخاباتی خود را اعلام کرده ...و عموم شهروندان را به مشارکت در انتخابات دعوت می‌کنم.» مسعود پزشکیان دیگر چهره اصلاح طلب نیز در واکنش به تأیید نشدن صلاحیتش در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی. ضمن تشکر از اقشار مختلف مردم از تمام استان‌های کشور، شخصیت‌ها و احزاب که لطف و حمایت خود را از آقای دکتر پزشکیان اعلام کرده‌اند، اعلام می‌کنیم که ایشان قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را نداشته و هیچ گونه رایزنی برای احراز صلاحیت خود نکرده و نخواهد کرد.» محسن هاشمی نیز در اولین اظهار نظر پس از رد صلاحیتش گفت: «سردار سلیمانی امانتدار حق مردم بود، حق انتخاب مردم، بزرگترین حق‌الناس است. امروز جامعه ما در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر، در شرایط ملتهب و نگران‌کننده‌ای است. به قول آیت الله هاشمی رفسنجانی در هر شرایطی نباید با انتخابات و صندوق‌های رأی قهر کرد.»
تمکین ضرغامی و سعید محمد
فارغ از کاندیداهای اصلاح طلب، نامزدهای اصولگرا نیز به رد صلاحیت خود واکنش نشان دادند. از جمله عزت ا... ضرغامی در کانال تلگرامی‌اش نوشت: «بخش‌هایی از طرح مسکن، برنامه‌های بدون بودجه، اصلاح نظام بانکی، نظام مالیاتی، گمرک، تجارت خارجی و نظام یارانه‌ها در همین جا منتشر شده است. با تشکر از دو سال تلاش شبانه‌روزی مشاوران و کارشناسان و تیم‌های اقتصادی‌ام، به تدریج بقیه طرح‌های آماده شده را برای مدیران آینده، ارائه خواهم کرد.» سعید محمد نیز در توییتی اعلام کرد: «به عنوان سرباز ولایت و پاسدار ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی و با آرزوی سربلندی برای مردم عزیز ایران و با احترام به ارکان نظام مقدس؛ به زودی بیانیه این جانب منتشر می‌شود.» رستم قاسمی نیز البته ساعاتی قبل از اعلام نهایی نامزدها از کناره گیری‌اش به نفع جریان انقلاب خبرداد: «با این جمله آمدم (من #رستم_قاسمی سرباز وطن) و حال که تکلیفِ ادامه راه از روی دوش این حقیر برداشته شد خدا را شاکرم و با همین جمله مثل گذشته به رسم سربازی، برای رهایی از وضع موجود تلاش خواهم کرد تا ان شاءا... این انتخابات، پرشور و به نفع اقتصادومعیشت مردم رنج دیده عزیز به اتمام رسد.»
اصلاح طلبان چه می‌کنند؟
حالایکی از سؤالات اساسی این است که اصلاح طلبان در نبود گزینه‌های اصلی خود یعنی جهانگیری، پزشکیان و البته شاید گزینه نهایی خود یعنی لاریجانی، چه می‌کنند و آیا به سراغ دو نامزد موجود یعنی مهر علیزاده یا همتی خواهند رفت؟ در اولین گام مهر علیزاده که پیشتر در لیست نامزدهای اصلاحات جای نداشت، پس از اعلام تأیید صلاحیت خود در توئیتی با هشتگ کردن اسامی نامزدهای شناخته شده اصلاحات یعنی جهانگیری، پزشکیان، شریعتمداری، تاجزاده و شجاعی توئیت زد که «اصلاحات زنده است». او حالا در نبود مدعیان بدش نمی‌آید که گزینه اول اصلاحات باشد. اما سخنان دیروز کرباسچی دبیرکل کارگزاران نشان داد که اگر بنا به حمایت از گزینه‌ای در این دوره از انتخابات باشد آن گزینه عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی است نه مهرعلیزاده: «آقای همتی نیروی خوبی است منتها ما نمی‌دانیم ایشان آمادگی ماندن در صحنه و کار کردن در این شرایط را دارد یا خیر؟ و این را باید بررسی کنیم. ما بر اساس این که ایشان به کارگزاران می‌آید یا نمی‌آید، درباره آقای همتی بحث نمی‌کنیم.» او با اشاره به این که همتی عضو کارگزاران است، ادامه می‌دهد: «ایشان عضو کارگزاران بوده و هیچ وقت هم استعفا نکرده‌اند اما برای ما مسئله اصلی بحث کشور، کارآمدی و حل مشکلات مردم است، باید ببینیم که ایشان در این زمینه چه اندازه می‌تواند کار کند و چه برنامه کاری در این حوزه دارد. البته اصل این موضوع باید در جبهه اصلاح‌طلبان بررسی و بعد درباره آن اعلام نظر شود.»
