کرونای مخرب و کوچولو‌های مضطرب

کبنا ؛مادری با عصبانیت از انتشار خبر ادامه تعطیلی مدارس، مهد‌های کودک، شهربازی‌ها و بوستان‌ها گلایه می‌کند. می‌گوید شما که همه جا را تعطیل می‌کنید به فکر من مادر سه فرزند، هم هستید. بچه‌های قد و نیم قدی که بزرگش ده ساله است و بیشتر از ۵۰ روز در آپارتمانی محصور شده اند و عصبانیت و کلافگی اش برای ما مانده.
امثال این تماس‌ها کم نیست، تماس‌هایی که جان کلامش این است که نمی‌توانند کودکان و نوجوانان برون‌گرا و هیجان خواه خود را متقاعد کنند که این روز‌ها فرصت پویایی اجتماعی نیست. شرایطی که حتی مهمان نوازترین مردمان کشور را در معذوریت انداخته است و گفتگو‌ها را به شکل مجازی و از راه دور سوق داده است. همین شیوه را برای تهیه ادامه گزارش انتخاب کردیم.
پای درد دل‌های مجازی خانواده‌ها
ارتباطمان تصویری بود این طرف من در تحریریه خبر و آن طرف دختری که در کنار پدرش نشسته. پدر خانواده می‌گوید: برای دخترم یسنا ماندن در خانه به تنفر تبدیل شده است. دختری که امسال کلاس چهارم است و به قول خودش خیلی خیلی دل تنگ مدرسه است. یسنا از زندگی ۵۰ روزه در آپارتمان ۷۰ متری شان آن هم با دو بردار پر جنب و جوشش گلایه می‌کند و ادامه می‌دهد: وقتی می‌خواهم با تلویزیون درس هایم را دنبال و یا نقاشی کنم و مشق بنویسم هر دو برادر کوچکترم مزاحم می‌شوند و وقتی هم می‌خواهم بازی کنم پدر و مادرم مرتب از ناراحتی همسایه‌ها می‌گویند.
این گلایه‌ها شبیه گلایه‌های امیدرضای یازده ساله است. دانش آموزی که دیگر مصاحبه شونده ام است که خانه را زندان می‌داند و کرونا را زندان بانش می‌خواند. بزرگترین آرزوی این دانش آموز یاسوجی از بین رفتن این ویروس لعنتی است. ویروسی که هر شب خوابش را می‌بیند و بهترین روز‌های بهاری اش را خراب کرده است.
علیرضا هم کلاس اول دبیرستان و پدرش کارمند یکی از ادارات یاسوج است. پدر علی رضا به شدت از افزایش وزن او رنج می‌برد چرا که پسرش فقط می‌خورد و می‌خوابد و تفریح او خوردن است. علیرضا می‌گوید: من در خانه تنهایم و حوصله ام سر می‌رود.
چالش خانه‌های ناامن
اما این صحبت‌ها یک روی سکه است در حالی که تمام نهاد‌ها و تشکل‌ها و مسئولان خانه را برای در امان ماندن کرونا توصیه می‌کنند سوال این است که اگر در این اوضاع و احوال خانه به دلایلی ناامن باشد کودکان و سایر افراد آسیب پذیر در خانه باید چه کار کنند. این پرسشی است که بسیاری از فعالان حقوق خانواده و کودکان مطرح کرده‌اند و درباره افزایش خشونت‌های خانگی در دوران خانه ماندن و تعطیلی مراکز آموزشی هشدار داده‌اند. چرا که کم نیستند کودکانی که در معرض خطر کودک آزاری قرار دارند و از مدرسه به عنوان مکانی برای پناه بردن از ناامنی‌های خانه پناه می‌برند.
هرچند آماری در این خصوص در دسترس نیست، اما یکی از مشاوران خانواده از آن به عنوان زاویه مغول توصیه در خانه ماندن یاد می‌کند. خانم حقیقی به داستان دختر بچه‌ای ۷ ساله اشاره می‌کند که پدرش معتاد و دائم الخمر است و در این دوران کرونایی بیشتر از هر زمانی باید طعم تازیانه‌های پدرش را بچشد. پدری که کتک زدن فرزند و همسرش التیام بخش درد خماری اش است. این روانشناس معتقد است درد آسیب‌های درخانه ماندن‌های کرونایی خطرناک‌تر از درد کرونا است چراکه این آسیب‌ها زمینه ساز بیماری‌های دیگر و سایر آسیب‌های اجتماعی است.
بنا بر گزارش یونیسف، صد‌ها میلیون کودک در سراسر جهان در دوران شیوع کرونا در معرض انواع کودک آزاری‌ها از جمله بدرفتاری، خشونت جنسی، بهره‌کشی، محرومیت اجتماعی و جدایی از مراقبانشان قرار دارند.
گفتگو درخصوص آسیب پذیری کودکان بد سرپرست را با یکی دیگر از کارشناسان روان شناسی و مشاور کودکان دنبال کردم. کارشناسی که معتقد است بسیاری از ما رنج و مصیبت کودکانی که والدین معتاد دارند را در پشت دیوار‌های خانه نمی‌بینیم و بدتر از این، علاوه بر تعطیلی مدارس، محدودیت‌های حرکتی کودکان و اجبار آن‌ها به ماندن در خانه برای مدتی طولانی، در فعالیت‌های روزمرۀ آن‌ها اختلالاتی جدی بوجود آورده است. حضور آن‌ها در خانه فشار جدیدی را بر مراقبانشان از جمله والدین وارد کرده است.
علی اکبری می‌گوید: در حال حاضر کودکان عمدتا اطلاعات نادرست در مورد بیماری کرونا را از طریق بزرگسالان دریافت می‌کنند، اما اگر کودکان آسیب‌پذیر اطلاعات نادرست را دریافت کنند چه می‌شود؟ به ویژه که دیگر کانال ارتباطی مدارس نیز وجود ندارد.
وی می‌گوید: برای حل این مشکل برخی از گروه‌های مدافع حقوق کودکان سعی کرده‌اند پشتیبانی‌های آنلاین خود به ویژه از مسیر شبکه‌های اجتماعی را افزایش دهند تا کودکان و دیگر اعضای خانواده‌ها را از کمک‌هایی که همچنان در دسترس آنهاست، مطلع کنند.
روانشناس و مشاور کودکان و نوجوانان با بیان اینکه امکان اینکه افراد خردسال به این ویروس مبتلا شوند بسیار کم است، افزود: وابستگی بلند مدت به والدین از ترس این بیماری، ترس‌های محیطی، شب ادراری، عصبانیت و آشفتگی به دلیل اختلال در ترشح هورمون دوپامین و سروتونین است.
ناسازگاری کودکان در پی شیوع کرونا
کارشناس خط ۱۴۸۰ سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه ۲۰ درصد تماس‌ها با خط مشاوره تلفنی این سازمان مربوط به مشکلات ناسازگاری کودکان ناشی از شیوع کروناست، گفت: شیوع این بیماری موجب افزایش تنش بین فرزندان و والدین شده است.
مرضیه رمضانی کارشناس سازمان بهزیستی افزود: کودکان اضطراب و نگرانی‌های خود را به صورت تنش‌های رفتاری نشان می‌دهند و ممکن است در خانه پرخاشگری و ناسازگاری کنند که بازی می‌تواند به تخلیه تنش‌های آنان کمک کند و موجب انحراف فکر آن‌ها از تنش‌ها و اخبار ناگوار کرونا شود.
کمک به کودکان برای مقابله با استرس به هنگام شیوع ویروس کرونا
دکتر خرامین مشاور و روانشناس بالینی گفت: کودکان و نوجوانان به طور کلی در مواجه با رویداد‌هایی مثل تعطیلی مدارس، لغو برنامه‌ها و دوری از دوستان، بیش ازپیش به حمایت‌های عاطفی نیاز دارند.
خرامین با اشاره به اینکه والدین بایستی در صحبت با فرزندان خود درباره بیماری کرونا و نقش مهمی که در حفظ سلامتی دارد، با آرامش در این باره با آن‌ها صحبت کنند، افزود: به بچه‌ها بگویید که شاید خود شما یا هریک از اعضای خانواده نشانه‌های بیماری را که اغلب هم شبیه سرماخوردگی عادی است، در خود احساس کنید، و نیازی نیست که از این احتمال ترس بی‌مورد به خود راه دهند.
وی با اشاره به اینکه کودکان نیاز به برنامه منظم روزانه دارند اضافه کرد: به والدین توصیه می‌کنم که برنامه روزانه منظمی برای فرزندان خود درنظر بگیرند که شامل زمان بازی و استفاده از موبایل و ارتباط با دوستان‌شان نیز باشد.
دکتر خرامین با بیان اینکه اگر فکر می‌کنید کودکان‌تان در هضم احساسات دشوارشان با مشکل رو‌به‌رو هستند، برای ایجاد راه‌حل ازعلایق کودک سرنخ بگیرید، ادامه داد: سعی کنید میان زیاد صحبت کردن درباره احساسات و یافتن موضوعاتی برای معطوف کردن حواس او به امری دیگر، تعادل برقرار کنید.
توصیه‌هایی به والدین
دکتر وفایی متخصص و مشاور کودکان در خصوص ارتباط والدین با فرزندان در روز‌های در خانه ماندن گفت: به واکنش‌های کودکتان به گونه‌ای حامیانه پاسخ دهید، به نگرانی‌های‌شان گوش دهید و تا می‌توانید عشق و توجه بیشتری نثارشان کنید.
دکتر وفایی با اشاره به اینکه بگذارید هر کسی تا هر وقت دلش می‌خواهد بخوابد اضافه کرد: مثل یک ناظم سخت گیر بالای سر بچه‌ها نایستید و برنامه خشک و سختگیرانه‌ای برای اجرا بر سرشان پیاده نکنید.
این مشاور کودکان سرگرمی‌های ساده خانوادگی، بازی‌های دسته جمعی، کاردستی بسازید، موسیقی، ورزش و تحرک، اجرای نمایش عروسکی، نقاشی‌های انگشتی، سایه بازی و خانه تکانی با بچه‌ها را از جمله بازی‌های مناسب در این ایام برشمرد.
خانه نشینی، فرصتی برای استحکام بنیان خانواده
حجت‌الاسلام عمار جهانبین، مشاور و کارشناس روانشناسی و امور تربیتی با بیان اینکه فرد موفق فرصت‌ها را از دل سختی‌ها و لحظات ناب و طلایی شکار می‌کند، گفت: زندگی همیشه ترکیبی از تهدید‌ها و فرصت‌ها است و ما نیز باید از شرایط فعلی بهترین استفاده را ببریم.
جهانبین تأکید کرد: مشکلات امروز برخی از والدین، فرصت نداشتن برای همسر و همچنین کمبود وقت برای هم‌نشینی، هم‌صحبتی و بازی با فرزندان است، در حالی که بر اساس روایات، نشستن در کنار سفره و بودن با خانواده ثوابی بیش از اعتکاف در خانه خدا دارد.
------------------------------------
نویسنده : مهرداد بینا