فشار 4 جانبه به برنامه هسته ای ایران به روایت بیگدلی/ مکانیسم ماشه فعال شود، چین حق خرید نفت ایران را ندارد

کبنا ؛یک کارشناس سیاست خارجی می گوید: آمریکا، اسرائیل، آژانس و اتحادیه اروپا چهار ضلع فشار به ایران هستند که هدفشان تعیین تکلیف و سرنوشت فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.
به گزارش کبنا نیوز، ایران دوباره با اروپایی‌ها مذاکره می‌کند، این خبر که دیروز درحد گمانه زنی بود در نهایت تایید شد و ساعاتی پیش محل مذاکرات و زمان آن نیز مشخص شد.
مذاکرات درحالی از سرگرفته می شود که طی روزهای اخیر تروئیکای اروپایی چندین بار ایران را تهدید به فعال سازی مکانیسم ماشه کرده است.
در این باره با علی بیگدلی کارشناس مسائل بین‌الملل به گفتگو نشسته است.  بیگدلی با نگاهی هشدارآمیز نسبت به تبعات فعال شدن مکانیسم ماشه، بر ضرورت فوری ورود ایران به مذاکره با اتحادیه اروپا تأکید می‌کند و می‌گوید با  فعال‌سازی این سازوکار و بازگشت تحریم های شورای امنیت، ایران حتی به چین هم نمی‌تواند نفت بفروشد. 
به گزارش کبنا نیوز، متن کامل گفت‌وگوی اقتصادنیوز با این تحلیلگر سیاست خارجی را در ادامه می‌خوانید.
آقای بیگدلی! تا اکتبر که زمان تصمیم‌گیری درباره مکانیسم‌ ماشه‌ و برگشت سایر تحریم‌های هسته‌ای ایران است زمان زیادی باقی نمانده. اما مکانیسم ماشه بخشی از برجام است و آمریکا از برجام خارج شده. آیا برای جلوگیری از فعال شدن این مکانیسم ایران باید با اروپایی‌ها مذاکره کند یا این‌که آمریکا هم بخشی از این داستان است؟
در بندهای ۳۶ و ۳۷ قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است که اگر ایران تعهدات برجامی خود را نقض کند، اعضای دیگر می‌توانند تقاضا کنند که همان تحریم‌های سال ۲۰۱۵ مجدداً برقرار شود. آمریکا عضو برجام نیست و در سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شده است. بنابراین، تنها این سه کشور اروپایی هستند که می‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند.
مکانیسم ماشه بسیار سخت گیرانه است
برخی مقامات گفته‌اند این قرارداد از نظر اخلاقی و حقوقی بی‌ارزش است. این ادعاها کاملاً اشتباه است. اتفاقاً این توافق بسیار باارزش است و متن برجام و متن قطعنامه صراحت دارد. بنابراین این اظهار نظرها غیرمسئولانه است. بندهای یادشده بسیار سنگین و پرفشار هستند و می‌توانند همه تحریم‌های پیش از ۲۰۱۵ را که با امضای برجام تعلیق شده بودند، دوباره به ضرر ایران برگردانند؛ از جمله تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌های سازمان ملل. در این صورت، هیچ کشور دیگری در جهان حق معامله با ایران را نخواهد داشت. کشتیرانی ایران بازرسی می‌شود، حتی هواپیماهای ایرانی ممکن است در فرودگاه‌ها مورد جست‌وجو قرار گیرند یا اجازه فرود پیدا نکنند. این مکانیسم بسیار سخت‌گیرانه است.
واقعا هیچ راهی جز مذاکره نداریم، خود را معطل نکنیم
بنابراین اشتباه بزرگی است که برخی مقامات ما، مثل آقای بقایی که گفته این مکانیسم هیچ ارزش سیاسی ندارد، چنین اظهاراتی می‌کنند. او کاملاً در اشتباه است؛ این مسئله بسیار مهمی است.
گفته شده معاونان وزرای سه کشور اروپایی و معاون سیاسی وزارت خارجه ایران قرار است  درباره این موضوع مذاکره کنند. ما هم هیچ راهی جز مذاکره نداریم؛ بنابراین، مسئله بسیار پر اهمیت است. 
بعد از اعلام نظر سه کشور اروپایی، سه مرحله در پیش است که بسته به عمق بررسی‌ها درباره این پرونده، بین ۶۰ تا ۱۰۰ روز طول می‌کشد تا پرونده به شورای امنیت برسد. شورای امنیت هم ۱۵ روز فرصت دارد تا ایران را محکوم کند. اگر چنین شود، پرونده ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار می‌گیرد که در آن صورت، حق اقدام نظامی برای شورای امنیت مجاز خواهد شد.
می گویند باید گروسی را اعدام کنیم، این حرف سیاسی و بی ادبانه است
 یعنی تنها سناریویی که پیش‌ روی ایران وجود دارد، اکنون مذاکره است؟
بله، هیچ راه دیگری نیست. واقعاً هیچ راهی نیست؛ نباید خود را معطل کنیم. شاید بالا بردن سطح انتظارات مردم از اوایل انقلاب، ما را اکنون به بن‌بست رسانده است، و در حال حاضر هیچ راهی جز مذاکره نداریم.
هرچقدر در آغاز این مذاکره تعلل کنیم، بیشتر به ضرر ما خواهد بود. بنابراین، پیشنهاد من این است که ما ابتدا مذاکره با اتحادیه اروپا را شروع کنیم و بعد از آن، باید اجازه بدهیم که کارشناسان آژانس وارد ایران شوند.
اینکه برخی می‌گویند ما باید گروسی را محاکمه و اعدام کنیم، واقعاً از نظر سیاسی حرف‌های بسیار بی‌ادبانه‌ای است؛ مثلاً آقای شریعتمداری چنین اظهاراتی را مطرح می‌کند.
اروپا بدون بررسی آژانس توافق نمی کند
هیچ راهی جز برخورد صلح‌آمیز با آژانس نداریم. اما از سوی دیگر، اروپا هم بدون بررسی آژانس به ما اجازه توافق نمی‌دهد، مگر اینکه آژانس بیاید، یک بررسی کامل انجام دهد و گزارش رضایت‌بخشی از فعالیت‌های ایران به شورای حکام ارائه کند. اگر اروپایی‌ها راضی شوند، آن‌ وقت ممکن است فعال شدن مکانیسم ماشه به تأخیر بیفتد.
ایران از چهار جهت در فشار است، باید یکی یکی اضلاع فشار را برداریم
  پس از جنگ ایران و اسرائیل، مواضع اروپایی‌ها نسبت به جمهوری اسلامی تندتر شده است. آیا چشم‌انداز روشنی برای رسیدن به توافقی جهت فعال نشدن مکانیسم ماشه وجود دارد؟
فعال نشدن مکانیسم ماشه درواقع برگ برنده‌ای است که در دست اروپایی‌هاست. بنابراین، ایران باید تن به مذاکره با اروپا بدهد. حالا اینکه چرا این مذاکرات در سطح معاونان وزارت خارجه آغاز شده، شاید به‌خاطر فراهم کردن مقدمات بوده است. اما امیدوارم در دور بعد، وزرای خارجه سه کشور اروپایی و ایران پای میز مذاکره بنشینند و این روند را جدی‌تر دنبال کنند.
رفتاری که شما به آن اشاره کردید، بله، رفتاری خشمگینانه بوده است. مخصوصاً با توجه به اینکه اروپا از دو طرف یعنی هم آمریکا و هم اسرائیل تحت فشار قرار دارد که ایران را در تنگنا قرار دهد. اکنون ما از چهار جهت در فشار هستیم: آمریکا، اروپا، اسرائیل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. هیچ راهی هم نداریم جز اینکه به‌تدریج یکی‌یکی این اضلاع فشار را از میان برداریم.
به نظر من، نخستین ضلع قابل شکستن همین ضلع اروپایی است که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. هیچ‌کدام از طرف‌های دیگر، امتیازی مانند مکانیسم ماشه را در اختیار ندارند. بنابراین، اروپا احتمالاً از این ابزار استفاده خواهد کرد. اگر این اتفاق بیفتد، همه تصمیم‌ها علیه ایران رقم خواهد خورد و کشور بیش از پیش در انزوای سیاسی و انجماد اقتصادی فرو خواهد رفت.
مکانیسم ماشه فعال شود، حتی امکان فروش نفت به چین را هم نخواهیم داشت
طی سال‌های گذشته، پس از خروج آمریکا از برجام، تحریم‌هایی از سوی آمریکا وضع شد؛ تحریم‌های اولیه و ثانویه. اگر بعد از فعال شدن مکانیسم ماشه تحریم‌های دیگری وضع شود، آن‌ها چه خواهند بود و چه پیامدهایی خواهند داشت؟
وقتی ما در سال ۲۰۱۵ قرارداد برجام را امضا کردیم، چند نوع تحریم وجود داشت؛ یکی از مهم‌ترین انواع آن، تحریم‌های اتحادیه اروپا بود. حالا، با یک چشم‌پوشی‌هایی که از طرف برخی کشورها انجام می‌شود؛ مثل ایتالیا یا فرانسه که ارتباطاتی محدود با ما داشتند. ما هنوز امکان فروش‌ نفت را داریم. اما اگر مکانیسم ماشه فعال شود، دیگر حتی امکان فروش نفت به چین را هم نخواهیم داشت. چون چین یکی از امضاکنندگان قطعنامه ۲۲۳۱ بوده است، بنابراین دیگر طبق آن، حق ندارد نفت ما را بخرد. 
 نوع دیگر، تحریم‌های آمریکاست که خودِ آمریکاست که الان اعمال می‌ کند. تحریم‌های آمریکا به‌صورت مستقیم علیه ایران اعمال می‌شود که به قول شما همان تحریم‌های اولیه هستند. یک نوع دیگر هم تحریم‌های ثانویه است؛ یعنی آمریکا از کشورهای دیگر خواسته که اگر تحریم‌های ایران را رعایت نکنند، اجازه انجام معاملات تجاری با آمریکا را نخواهند داشت.
همه کشورهای دنیا موظف هستند تحریم ها علیه ایران را رعایت کنند اگر...
خود اتحادیه اروپا هم ایران را تحریم کرده بود، ولی گاهی اوقات اغماض می‌کردند و چشمشان را روی برخی موارد می‌بستند. اما اگر مکانیسم ماشه فعال شود، دوباره تمام تحریم‌های اتحادیه اروپا به‌طور کامل اجرا خواهد شد، تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل نیز دوباره بازخواهد گشت. در چنین شرایطی تحریم ها سخت‌تر و شدیدتر هم خواهد شد.
یعنی اگر قطعنامه شورای امنیت پس از فعال شدن «اسنپ بک» تصویب شود، همه کشورهای دنیا موظف خواهند بود که این تحریم‌ها را علیه ایران رعایت کنند. به‌عبارت دیگر، دیگر هیچ کشوری نمی‌تواند تخلف کند یا چشم‌پوشی داشته باشد.
شما در بخشی از صحبت‌هایتان به اقدام نظامی اشاره کردید. سؤال این است: اگر مکانیسم ماشه فعال شود، آن اهرم یا ابزار شورای امنیت برای اقدام نظامی چیست؟ آیا مثلاً آمریکا وارد می‌شود یا  دوباره به اسرائیل چراغ سبز داده می‌شود؟ 
دیگر نیازی به چراغ سبز نیست. اگر ما برویم ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل—که طبق این فصل، کشورهایی که تحت این بند قرار می‌گیرند، کشورهای  تهدیدکننده صلح و امنیت بین‌المللی محسوب می‌شوند—در آن صورت، حمله نظامی به آن‌ها مجاز می‌شود. پس دیگر نیاز به هیچ چراغ سبز یا اجازه جداگانه‌ای نیست؛ این خود یک مجوز قانونی بین‌المللی است.
فرقی نمی‌کند؛ یعنی همه کشورها، حتی ناتو هم می‌تواند به ایران حمله کند. بنابراین، نزدیک‌ترین گزینه‌هایی که احتمال دارد علیه ما وارد عمل شوند، طبیعتاً اسرائیل و آمریکا خواهند بود. البته ما امیدواریم که این اتفاق‌ها رخ ندهد، اما از نظر حقوق بین‌الملل، اتحادیه اروپا هم می‌تواند علیه ایران اقدام نظامی انجام دهد؛ به‌عنوان کشوری که صلح و امنیت جهانی را به خطر انداخته است.
اسنپ بک دقیقا به نفع آمریکاست
آمریکا در کجای این پازل قرار می‌گیرد؟ آیا مذاکرات با آمریکا باید به‌صورت موازی با مذاکرات با اروپا پیش برود؟
نه، ما الان گرفتار موضوع اسنپ‌بک هستیم و چیزی نمانده تا پایان مهلتی که به ما داده‌اند—یعنی تا آخر آگوست، نهم شهریور—زمان زیادی باقی نمانده؛ شاید کمتر از ۴۰ روز مانده باشد. در این مدت، اگر ما وارد اسنپ‌بک شویم و با اروپایی‌ها صحبت نکنیم، یا اجازه ندهیم آژانس سایت‌های ما را بررسی کند، این مسیر دقیقاً به نفع آمریکاست.
در واقع، همین روندی که اتحادیه اروپا طی می‌کند، تحت فشار آمریکاست؛ آمریکا از اروپا می‌خواهد که از مکانیسم ماشه حمایت کند و آن را فعال کند. این اقدام، هم به نفع آمریکا خواهد بود، هم به نفع اسرائیل.
بنابراین، آمریکا، اسرائیل، آژانس و اتحادیه اروپا چهار ضلع این فشار هستند که هدفشان تعیین تکلیف و سرنوشت فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. همه این‌ها در هماهنگی با یکدیگر حرکت می‌کنند. اما الان برگ برنده در دست اتحادیه اروپاست.