یک‌میلیون چاه در ایران؛ فرونشست زمین در ایران؛ ۳۵۰ هزار چاه در مناطق بحرانی + نمودار

کبنا ؛آمارهای رسمی نشان می‌دهد بیش از یک میلیون چاه آب مجوزدار در ایران وجود دارد که از این تعداد، ۳۴ درصد در پهنه‌های فرونشستی زمین واقع شده‌اند. حفر بی‌رویه چاه‌ها، برداشت بی‌ضابطه از منابع زیرزمینی و مدیریت نادرست منابع آبی، کشور را با بحران جدی فرونشست زمین مواجه کرده است. کارشناسان تأکید دارند که کنترل دبی برداشت، تغییر الگوی کشت و نصب کنتورهای حجمی، از جمله راهکارهای ضروری برای مقابله با این بحران هستند.  
به گزارش کبنا نیوز، علی بیت‌الهی، رئیس مرکز زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه، مسکن و شهرسازی، اعلام کرد: بر اساس آمارهای کشوری، تعداد چاه‌های آب مجوزدار در ایران به ۱,۰۲۴,۲۵۶ حلقه می‌رسد. این در حالی است که چاه‌های غیرمجاز و برخی چاه‌های دیگر که در آمار رسمی ثبت نشده‌اند، می‌توانند این تعداد را افزایش دهند.  
وی افزود: از میان چاه‌های ثبت‌شده، اطلاعات سال حفر برای ۸۱ درصد آن‌ها در دسترس است. بر این اساس، ۸۲۷,۳۵۷ حلقه چاه دارای اطلاعات مربوط به سال حفاری هستند. چاه‌های آب دستگاهی که به‌صورت عمیق حفر شده‌اند، به دلیل تأثیر بیشتر بر منابع آب زیرزمینی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. آمارها نشان می‌دهد از سال ۱۳۳۱ تا ۱۴۰۰، تعداد چاه‌های دستگاهی حفر شده در ایران به ۴۳۸,۸۶۰ حلقه رسیده است.  
افزایش چاه‌های عمیق و تشدید بحران آب
بیت‌الهی خاطرنشان کرد: ۸۰ درصد از این چاه‌های عمیق در فاصله سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶ حفر شده‌اند، موضوعی که نشان‌دهنده افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی طی سه دهه اخیر است. این روند با بیلان منفی منابع آب زیرزمینی کشور همخوانی دارد و به یکی از عوامل بحرانی در حوزه مدیریت منابع آبی تبدیل شده است.  
چاه‌های آب در پهنه‌های فرونشستی؛ تهدیدی جدی  
بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۳۵۰,۳۶۸ حلقه چاه، معادل ۳۴ درصد کل چاه‌های کشور، در پهنه‌های فرونشستی زمین قرار دارند. این چاه‌ها در نقشه‌های منتشرشده با رنگ زرد مشخص شده‌اند. بیت‌الهی تأکید کرد: کنترل دبی برداشت از این چاه‌ها، اصلی‌ترین راهکار برای کاهش خطر فرونشست زمین است.  
مناطقی که بالاترین نرخ فرونشست زمین را نشان می‌دهند و در اولویت اقدامات فوری قرار دارند، شامل کرمان (جنوب غرب بهرمان)، البرز (جنوب هشتگرد - جنوب شرق تنکمان)، قم (شمال جعفریه)، خراسان رضوی (شمال غرب مشهد)، گلستان (جنوب بندر ترکمن)، تهران (جنوب تهران - جنوب شرق چهاردانگه)، مرکزی (جنوب ساوه)، همدان (جنوب اسدآباد)، آذربایجان شرقی (شمال غربی مرند)، قزوین (شمال بوئین‌زهرا)، فارس (شمال مرودشت)، کردستان (مسیر قروه - همدان، شمال غرب دهگلان)، آذربایجان غربی (شرق سلماس)، یزد (جنوب شرق میبد) و اصفهان (شمال شرق اصفهان) هستند.  
راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با فرونشست زمین
بیت‌الهی با اشاره به راهکارهای ضروری برای کاهش خطرات فرونشست زمین، گفت: تجمیع چاه‌های آب و حقابه‌ای کردن چاه‌های کشاورزی در مناطق دارای نرخ بالای فرونشست، نصب کنتورهای حجمی برای کنترل میزان برداشت آب، تغییر بنیادین در الگوی کشت و روش‌های آبیاری برای کاهش فشار بر منابع زیرزمینی و به‌روزرسانی اطلاعات چاه‌های آب در پهنه‌های فرونشستی شامل سطح ایستابی، دبی، کیفیت آب و عمق سنگ کف، باید در اولویت قرار گیرند.  
وی تأکید کرد: این اقدامات نه‌تنها به کاهش فرونشست زمین کمک می‌کند، بلکه گامی مهم به سوی کشاورزی پایدار و حفاظت از منابع آبی کشور خواهد بود.
 
برای پیگیری اخبار و تحلیل‌های بیشتر، کانال خبری کبنا نیوز را دنبال کنید: @kebnanewsir