چند درصد جمعیت کهگیلویه و بویراحمد دچار اختلال روانی هستند؟ / حدود یک سوم (۳۲ درصد) از افراد بزرگسال جامعه کهگیلویه و بویراحمد احساس نیاز مراجعه برای مشکلات اعصاب و روان را دارند / مهاجرت‌های فراوان به یاسوج و بروز پدیده حاشیه‌نشینی

کبنا ؛ مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد بهداشتی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد بااشاره به نتایج پیمایش ملی سلامت روان گفت: نتایج این پیمایش ملی قابل تطبیق بر استان را دارد که نشان می‌دهد بیش از ۲۳ درصد از جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد بیماری مرتبط با سلامت روان دارند.
به گزارش کبنا، امروزه با گسترش شهرنشینی، ازدحام جعمیت، رشد تکنولوژی، مهاجرت‌ها، افزایش حاشیه نشینی و کاهش حمایت‌های اجتماعی لازم توام با افزایش استرس‌ها بر سلامت روان تمام افراد جامعه اثرات نامطلوبی می‌گذارد.
فشار‌های روانی ناشی از پاندمی کرونا هم سهم به‌سزایی در اختلالات روانی داشت که به تعبیر کارشناسان این بحران در قرن گذشته مهم‌ترین پدیده‌ای بود که در جهان رخ‌داده و ساختار‌های اجتماعی را دگرگون کرده است.
حال که وارد مرحله دوران پساکرونا شده‌ایم و بیماری‌های سلامت روان در کنار دیگر عوامل برشمرده روبه افزایش است، ضروری است تمهیدات جدی در پیشگیری و مداخلات روانی برای ارتقای سلامت روان جامعه در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد.
از سال ۱۳۹۰ تاکنون ۲ پیمایش ملی سلامت روان انجام شده که نشان از افزایش بیماری‌های سلامت روان در جامعه دارد اگرچه هنوز بُرش‌های استانی این پیمایش اطلاع‌رسانی نشده است اما به نظر کارشناسان بهداشتی قابل تطبیق بر استان‌ها به خصوص استان کهگیلویه و بویراحمد دارد چرا که برخی از آسیب‌های اجتماعی و بیماری‌های مرتبط با سلامت روان در این خطه روبه افزایش است که نیازمند چاره جویی فوری دارد.
پیش‌تر معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان کهگیلویه و بویراحمد گفته بود: مشکل اصلی که در استان کهگیلویه و بویراحمد شیوع پیدا کرده است افزایش بیماری‌های مرتبط با سلامت روان است که باید با به طور جدی این افراد را شناسایی و تحت مراقبت قرار داد.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد بهداشتی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به بیماری‌های سلامت روان با استناد به پژوهش ملی سلامت روان اظهار کرد: ۲ پیمایش ملی سلامت روان یکی در سال ۹۱ و دیگری در سال ۱۴۰۱ در کشور اجرا شد اگرچه نتایج طرح اولی قابل دسترسی است اما برش استانی طرح پیمایش ملی سلامت روان سال ۹۱ هنوز اعلام نشده است ولی قابل تطبیق به استان ما را دارد.
همداد آران‌پور ادامه داد: در این پیمایش شیوع اختلالات روانپزشکی از جمله استرس، اضطراب، وسواس، افسردگی، اعتیاد، خودکشی و فشار‌های زندگی، روش و میزان استفاده مردم و بیماران از خدمات بهداشتی و درمانی و مقدار هزینه تحمیل شده به مردم برای درمان مشکلات اعصاب و روان بررسی گردید.
آرانپور با اشاره به مهمترین نتایج پویش ملی سلامت روان که قابل تطبیق بر استان را دارد، گفت: به طور کلی، ۲۳.۶ درصد از افراد ۱۵-۶۴ ساله دچار یک یا چند اختلال روانپزشکی هستند که این رقم در مردان ۲۰.۸ درصد و در زنان ۲۶.۵ درصد است و نشان‌دهنده شیوع بیشتر و معنادار اختلالات در زنان دارد.
آران‌پور ادامه داد: شایعترین اختلالات، اختلالات اضطرابی و خلقی هستند که گروه‌های ابتلا به هرگونه اختلال روانپزشکی عبارتند از: زنان نسبت به مردان، افراد بیکار نسبت به افراد شاغل، افراد مطلقه، جداشده، بیوه نسبت به افراد مجرد، شهری نسبت به روستایی، افراد بیسواد نسبت به افراد دانشگاهی وافراد دارای وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین نسبت به افراد با وضعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر بیشتر اختلالات در بین آن‌ها مشاهده می‌شود.
آران پور افزود: این مطالعه نشان داد حدود یک سوم (۳۲ درصد) از افراد بزرگسال جامعه (۱۵ تا ۶۴ سال)، احساس نیاز مراجعه برای مشکلات اعصاب و روان را دارند که این نیاز شامل نیاز به مراجعه برای علائم گوناگون روانپزشکی، مشکلات زناشویی و ارتباط بین فردی، نیاز به مشاوره برای ازدواج و تحصیل و تربیت فرزندان بوده است.
وی گفت: گروه‌هایی از بیماران که کمترین بهره‌مندی از خدمات بهداشتی درمانی و نازل‌ترین کیفیت درمان دریافت شده را داشتند، عبارت بودند از: مردان، جوانان، افراد با تحصیلات دانشگاهی، ساکنین شهر‌ها، افراد در دو سر طیف وضعیت اجتماعی اقتصادی، و افراد بدون بیمه.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد بهداشتی معاونت بهداشت تأکید کرد: رفع موانع بهره‌مندی، آموزش و آگاه‌سازی جامعه از ماهیت اختلالات روانپزشکی، وجود درمان‌های مؤثر، بهبود دسترسی به خدمات و هم چنین توسعه خدمات بیمه ضرورت دارد.
همانطور که بیان شد بیماری‌های سلامت روان با افزایش شهرنشینی، حاشیه نشینی روبه افزایش است که در شهر‌های بزرگ استان کهگیلویه و بویراحمد به خصوص شهر‌های شهر یاسوج حاشیه نشینی آن روبه افزایش است و جمعیت ساکن این حاشیه‌ها افزون‌تر از مرکز و متن شهر هستند.
شهر یاسوج یکی از شهر‌های گردشگرپذیر و مهاجرپذیر است که هرساله جمعیت و حاشیه‌های آن روبه افزایش است اما خدمات و مراقبت‌های اجتماعی کمتری در این مکان‌های آسیب خیز مشاهده می‌شود.
جمعیت شهر یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد در ۱۰ سال اخیر به طور معناداری افزایش یافته است به طوری که جمعیت این شهر که طبق سرشماری سال ۹۵ حدود ۱۳۰ هزار نفر بود بنا بر برخی آمار‌ها هم اینک از مرز ۲۵۰ هزار نفر گذشته است.
شهر یاسوج به دلیل دارا بودن آب و هوای مناسب و طبیعت بکر، یکی از شهر‌های مهاجر‌پذیر کشور است که در این سال‌ها به دلایل مختلف روستاییان زیادی به این شهر مهاجرت کرده‌اند واکثر آن‌ها در مناطق حاشیه شهر مستقر شده‌اند.
مهاجرت‌های فراوان به یاسوج به عنوان مرکز استان موجب بروز پدیده حاشیه نشینی در این شهر شده و هر روزه شاهد تشـدید رونـد فزاینـده تـراکم جمعیـت هـای انسـانی ساکن شهر و حاشیه نشینی آن هستیم و اگر از هم اکنون برنامه دقیقی برای ساماندهی حاشیه نشینی اجرا نشود در آینده با شهری ناامن و سرشار از انواع بزهکاری‌ها رو به رو خواهیم شد.
راهکار
افزایش بزهکاری، ترکیب جوان جمعیتی، بعد خانوار بالا، تراکم جمعیت بالا، وضعیت بهداشتی نا مناسب، خدمات رفاهی اندک، مصرف گرا، بیکاری و روی آوردن به مشاغل کاذب از جمله ساختار اقتصادی و اجتماعی حاشیه نشینان است.
یکی دیگر از عوامل مؤثر بر سلامت روان افراد، بیکاری است، مطابق با مرکز آمار ایران، کهگیلویه وبویراحمد از نظر اشتغال در سطح پایین‌تری نسبت به سایر استان‌های کشور قرار دارد که این امر نشان می‌دهد فرصت‌های شغلی کمتری در این استان برای جمعیت فعال وجود دارد.
پیشنهاد می‌شود علاوه بر تقویت ظرفیت‌های طبیعی، گردشگری و گیاهان دارویی، در حاشیه شهر یاسوج بنگاه‌های زودبازده و ارایه تسهیلات کم بهره برای رفع بیکاری اقدام شود.
تراکم بیشماری از جمعیت ساکن در حاشیه شهر یاسوج با نبود پارک و فضای شاداب مناسب آبستنی برای حوادث و آسیب‌های اجتماعی است که رفع این مشکلات رهگشایی برای پیشگیری و کاهش آسیب‌ها خواهد بود.
جا دارد؛ در کنار مسکن مهر در محله "سِروک" یاسوج که جانمایی مسکن نهضت ملی در این مکان پیش‌بینی شد، قبل از هر گونه ساخت و ساز فضا‌های سبز و شاداب ایجاد شود که بتواند بخشی از نیاز‌های حاشیه‌های شهر یاسوج مثل سرآبتاوه، نجف اباد، خلف اباد، اکبراباد، شهرک ولایت و سروک را پوشش دهد.
ایرنا در پایان این گزارش نوشت: از آنجا که بیمه‌ها، خدمات مشاوره‌های روانشناسی را پوشش نمی‌دهد با توجه به هزینه‌های مضاعف این خدمات، ضروری است تمهیدات لازم برای همه افراد کم توان و استان‌های کم برخوردار پیش‌بینی شود.
آگاهی از بیماری‌ها و پیامد‌های آن (سواد سلامت) برای همه افراد لازم است این در حالی است که به تعبیر برخی کارشناسان افراد آگاهی خود را درباره آرایش، مد و فضای مجازی افزایش داده‌اند اما از سلامت خود غافل شده‌اند بنابراین سلامت روان که تشدید‌کننده دیگر بیماری‌ها است نیازمند اهمیت و باخبر شدن همه افراد جامعه به آن دارد و از طرفی چاره جوی برنامه ریزان و سیاستگذاران برای کنترل و پیشگیری از این گونه بیماری‌ها ضروری است.