تاریخ انتشار
سه شنبه ۲۸ دی ۱۴۰۰ ساعت ۱۹:۳۳
کد مطلب : ۴۴۳۶۶۲
علت بوی بد دهان چیست؟
بوی بد دهان؛ علل و راه‌های درمان آن
۰
کبنا ؛ بوی بد دهان معضلی است که بی‌شک بسیاری از ما را درگیر خود کرده و گاه باعث شرمساری ما شده است. ممکن است این معضل را با وجود مسواک زدن مرتب دندان‌ها هم تجربه کنید و گاه نیز بدون اینکه چیزی خورده باشید، با آن مواجه خوهید شد. علت ایجاد بوی بد در دهان چیست و چرا برخی مواقع نمی‌توانیم آن را رفع کنیم؟ اگر شما هم با چنین مشکلی مواجه هستید، این مطلب می‌تواند به شما اطلاعات مفیدی در این زمینه بدهد.
بدبویی دهان یا هالیتوزیس چیست؟
به گزارش فرارو، بَدبویی دَهان یا هالیتوزیس به انتشار بوی بد هنگام تنفس، حرف زدن و یا بازدم گفته می‌شود. تحقیقات علمی نشان می‌دهد که بازدم انسان در شرایط عادی بدون بو است؛ اما بنا بر دلایل مختلف این بازدم ممکن است بد بو شود. این بوی بد ممکن است از دستگاه تنفسی و یا حفره دهان پدید بیاید و یا به دلیل غذا‌هایی باشد که می‌خوریم. البته باید توجه داشت که بدبویی دهان یا هالیتوزیس به خودی خود یک بیماری به شمار نمی‌رود؛ بلکه می‌تواند نشانه‌ای برای وجود یک بیماری در فرد باشد.
با این همه هالیتوزیس می‌تواند پیامد‌های منفی همچون خجالت زدگی، اضطراب و در نهایت انزاوای اجتماعی را به دنبال داشته باشد. نکته جالب توجه در مورد هالیتوزیس این است که طبق آمار‌های رسمی حدود ۲۵ درصد مردم جهان با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند و به عبارت دیگر از هر ۴ نفر یک نفر درگیر بوی بد دهان است. بدین ترتیب می‌توان گفت که هالیتوزیس مشکلی شایع در سراسر جهان است.
علت بوی بد دهان چیست؟
همان‌طور که اشاره شد، بوی بد دهان می‌تواند دلایل مختلفی مانند سن افراد تا بیماری‌ها گوناگون داشته باشد. در پژوهشی که در سال ۱۳۸۵ در کشومان انجام شد، سه گروه عامل اصلی برای بوی بد دهان معرفی شد که هریک از این گرو‌ه‌ها شامل چندین دلیل برای این امر بود. این دلایل عبارت‌اند از:
الف) بوی بد دهان به علت مشکلات موضعی
این گروه از دلایل به سبب فاکتور‌های پاتولوژیک موضعی رخ می‌دهد که عبارت‌اند از:
۱. اختلالات حفره دهان
از جمله این اختلالات می توان موارد ذیر را برشمرد:
ــ بهداشت ضعیف دهان: باقی مانده‌های غذا در دهان و ترکیب آن‌ها با عوامل میکروبی می‌تواند به ایجاد بوی بد دهان منجر شود.
ــ التهاب لثه‌ها: التهاب لثه خصوصاً اگر همراه با خوریزی باشد، می‌تواند به بوی بد دهان منجر شود.
ــ جرم و رسوبات دندان: این رسوبات در ترکیب با باکتری‌ها می‌تواند بوی بدی در دهان ایجاد کند.
ــ وجود دندان‌های پوسیده و ریشه‌های باقی مانده
ــ تومور‌های بدخیم حفره دهان: همیشه همراه با این ضایعات کوچک بوی بدی در دهان شکل می‌گیرد.
ــ تنفس دهانی: برخی از افراد به علت تنفس دهانی دارای دهانی خشک هستند که این امر به بوی بد دهان منجر می‌شود.
۲. بیماری سینوس فکی
ــ سینوزی مزمن: سینوزیت مزمن باعث می‌شود که ترشح دائمی چرکی در بینی ایجاد شود که این ترشح می‌تواند سبب ایجاد بوی بد دهان شود.
۳. بیماری‌های بینی
از جمله این بیماری ها می‌توان موارد ذیل را برشمرد:
ــ پولیپ‌های حفره بینی: این بیماری نیز سبب ایجاد ترشحات چرکی می‌شود که عاملی برای ایجاد بوی بد در دهان هستند.
ــ سیفیلیس بینی: این بیماری نیز سبب ایجاد ترشحات در بینی می‌شود که به دنبال خشک شدن آن‌ها بوی بدی در دهان شکل می‌گیرد.
ــ سل بینی: این بیماری سبب خونریزی و ایجاد عفونت و در نهایت ایجاد بوی بد در دهان می‌کند.
ــ اجسام خارجی در بینی: معمولا مشاهده می‌شود اجسام بسیار کوچکی همچون سنگ‌ریزه که در بینی کودکان فرو می‌رود، می‌تواند سبب بوی بد دهان شوند.
۴. بیماری‌های حلق
اغلب بیماری‌های مربوط به حلق نیز سبب می‌شوند تا بوی بدی در دهان ایجاد شود.
ب) بوی بد دهان به علت مشکلات سیستمیک
این گروه از دلایل به سبب فاکتور‌های پاتولوژیک سیستمیک رخ می‌دهد که عبارت‌اند از:
۱. بیماری‌های دستگاه تنفسی تحتانی
از جمله این بیماری ها می توان موارد ذیل را برشمرد:
ــ آبسه ریه: این بیماری معمولا با دفع مقادیر زیادی خلط متعفن همراه است که سبب بد بو شدن دهان می‌شود.
ــ سل ریوی: این بیماری می‌تواند باعث بدبویی هوای تنفسی شود.
ــ سرطان ریه: این بیماری هم سبب بد بون شدن هوای تنفسی می‌شود.
۲. اختلالات دستگاه گوارشی
از جمله این اختلالات می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
ــ سوء هاضمه: این مشکل می‌تواند به‌راحتی سبب ایجاد بوی بد دهان شود.
ــ زخم معده: این بیماری نیز سبب بوی بد دهان می‌شود.
۳. بیماری‌های خونی
در بسیاری از بیماری‌های خونی همچون لوسمی و هموفیلی به علت تجزیه خون ناشی از خونریزی در حفره دهان بوی بد ایجاد می‌شود.
ج) دیگر دلایل بوی بد دهان
گاه بوی بد دهان به سبب فاکتور‌های غیر پاتولوژیک موضعی و سیستمیک است که این دلایل عبارت‌اند از:
ــ سیگار کشیدن: سیگار کشیدن بوی ناخوشایند دهان را به وجود می‌آورد. مصرف‌کنندگان سیگار و تنباکو همچنین به احتمال بیش‌تر به بیماری لثه که منبع دیگری از بوی بد دهان است، مبتلا می‌شوند.
ــ رکود بزاقی (بوی دهان صبحگاهی): رکود ترشح بزاق همراه با ذرات غذایی بیش‌تر مواقع هنگام صبح باعث بوی بد دهان می‌شوند که به علت کاهش ترشح بزاق از غدد بزاقی در طول شب و همچنین به علت توقف حرکت گونه، زبان و لب‌هاست.
ــ درمان‌های نادرست دندانپزشکی: پر کردگی‌هایی که حاشیه آن‌ها دارای لبه است، محل مناسبی برای تجمع پلاکت میکروبی و باکتری؛ در نتیجه ایجاد بوی بد دهان است.
ــ بوی بد دهان در اوقات مختلف روز: امروز ثابت شده است که دهان در ساعت مختلف روز و تحت تأثیر عوامل مختلف می‌تواند دچار شدت و حدت بوی بد شود که این میزان به میزان جریان بزاق و باقی مانده‌های غذایی بستگی دارد.
ــ قاعدگی: تعداد باکتری‌های بزاق در زمان قاعدگی و تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد و این می‌تواند به بوی بد دهان منجر شود.
ــ حاملگی: حاملگی هم می‌تواند با تأثیرگذاری بر عوامل مختلفی در دهان منجر به ایجاد بوی بد شود.
ــ یائسگی: این مورد نیز بر شکل‌گیری بوی بد در دهان تأثیر دارد.
ــ بلوغ: در کودکان معمولا بوی بد دهان دیده نمی‌شود؛ اما با رسیدن به دوران بلوغ و ایجاد تغییراتی در لثه بوی بد دهان نیز ظاهر می‌شود.
ــ گرسنگی: تا یکی دو ساعت بعد از صرف غذا معمولاً بوی بدی از دهان خارج نمی‌شود؛ اما هنگام گرسنگی دهان بوی بدی می‌گیرد که علت آن فساد شیره پانکراس هنگام گرسنگی است.
ــ داروها: بعضی از داروها با خشک کردن دهان می‌توانند به‌طور مستقیم باعث ایجاد هالیتوزیس شوند. سایر داروها در بدن تجزیه می‌شوند و مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که در نهایت باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند.
بوی بد دهان یا هالیتوزیس را چگونه می‌توان تشخیص داد؟
منشأ اصلی بیش‌تر دلایلی که موجب بوی بد دهان می‌شوند، در دهان وجود دارد؛ پس می‌توان با رعایت بهداشت دهان و دندان به از بین بردن آن‌ها کمک کرد. با این حال در برخی موارد بوی بد دهان نشان دهندۀ مشکلات جدی‌تری مانند کتواسیدوز دیابتی (یکی از عوارض حاد دیابت)، نارسایی کلیه یا وجود عفونت است. اگر با وجود رعایت بهداشت دهان و دندان هنوز با مشکل بوی بد دهان مواجه هستید، بهتر است موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
دندانپزشکان می‌توانند با استشمام بوی دهان فرد مشکوک به هالیتوزیس و رتبه‌بندی این بو اقدامات لازم را در این زمینه انجام بدهند. با این حال ابزار‌های تشخیصی پیچیده‌تر و دقیق‌تری نیز وجود دارند که می‌توانند به دقت شدت این بو را ارزیابی کنند و نوع آن را تشخیص بدهند. این ابزار‌ها عبارت‌اند از:
۱. هالیمتر: این وسیله مقادیر کم گوگرد یا سولفور را نیز شناسایی می‌کند.
۲. کروماتوگرافی گازی: این تست می‌تواند سه نوع ترکیبات فرّار سولفور یعنی سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید را شناسایی کند.
۳. تست BANA: این آزمایش می‌تواند سطوح آنزیم مخصوصی را که با باکتری مولد هالیتوزیس ایجاد می‌شود، اندازه‌گیری کند.
۴. آزمایش بتا گالاکتوزیدار: سطوح آنزیم بتاگالاکتوزیدار که برخی از باکتری‌ها نیز حاوی آن هستند؛ نیز می‌تواند با بوی بد دهان در ارتباط باشد.
درمان‌های خانگی بوی بد دهان
می‌توان با استفاده از راه‌حل‌هایی ساده بوی بد دهان را بر طرف کرد. این راه‌حل‌ها عمدتاً مربوط به سبک زندگی ما و رعایت بیش‌تر بهداشت فردی است. کارآمدترین این راه حل‌ها عبارت‌اند از:
۱. مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی: حتما بعد از تمام وعده‌های غذایی با خمیردندان حاوی فلوراید دندان‌ها را مسواک بزنید (حداقل دو یا سه بار در روز)؛ حتی می‌توانید یک مسواک برای محل کارتان تهیه کنید تا بتوانید در وعده بین روز هم حتما دهان‌تان را مسواک بزنید. خمیر دندان‌هایی که خواص ضدباکتریایی دارند، بوی بد دهان را کاهش می‌دهند.
۲. استفاده از نخ دندان: نخ دندان باعث می‌شود ذرات غذا و پلاک‌های به جا مانده لابه‌لای دندان‌ها از بین بروند و بوی بد دهان کم‌تر شود.
۳. مسواک زدن زبان: زبان شما محل تجمع باکتری‌هاست؛ بنابراین مسواک زدن زبان می‌تواند بوی بد دهان را کم کند. افرادی که اصطلاحا زبان‌شان بار دارد، مثل سیگاری‌ها یا کسانی که دچار بیماری خشکی دهان هستند، تجمع باکتری‌ها در زبان‌شان شدیدتر است و باید از اسکراپر (لایه‌بردار) زبان برای تمیز کردن زبان‌شان استفاده کنند. می‌توانید از مسواک‌هایی استفاده کنید که قسمت مخصوص تمیز کردن زبان دارند.
۴. تمیز کردن دندان‌های مصنوعی: اگر از دندان مصنوعی یا پلاک‌های اصلاح فک و دندان استفاده می‌کنید یا مجبور به استفاده از گارد‌های مخصوص دندان هستید، حتما قبل از گذاشتن خوب تمیزشان کنید و بعد از غذا خوردن هم آن‌ها را خوب بشویید.
۵. مانع خشک شدن دهان خود شوید: برای آن‌که دهان به اندازه کافی مرطوب باشد، از سیگار کشیدن اجتناب کنید. به جای خوردن قهوه نوشیدنی‌های غیرالکلی و الکل که به خشک شدن دهان منجر می‌شوند، آب بیش‌تری بنوشید. برای تحریک ترشح بزاق آدامس بدون قند بجوید یا آبنبات‌های رژیمی بمکید. اگر خشکی دهان‌تان مزمن یا شدید است، به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. آن‌ها با دارو یا آماده‌سازی بزاق مصنوعی به شما کمک خواهند کرد.
۶. مرتب مسواک خود را تغییر بدهید: وقتی مسواک‌تان تغییر حالت داد یا ساییده شد، آن را دور بیندازید. تقریبا هر سه یا چهارماه یک‌بار مسواک جدیدی بگیرید که مو‌هایی با زبری ملایم دارد.
۷. رژیم غذایی مناسب: همان‌طور که پیش از این هم گفته شد، مواد غذایی مصرفی شما در ایجاد بوی دهان مؤثر هستند؛ پس اگر می‌خواهید دهان‌تان بوی بدی ندهد، از خوردن سیر و پیاز اجتناب کنید. حواس‌تان باشد خوردن زیاد خوراکی‌های شیرین هم می‌تواند با بوی بد دهان مرتبط باشد.
درمان‌های سنتی برای رفع بوی بد دهان
۱. دانه رازیانه: دانه رازیانه برای تمیز کردن دهان بسیار عالی عمل می‌کند و به کنترل بوی بد دهان کمک زیادی می‌کند. دانه رازیانه حاوی خواص ضد میکروبی است که با باکتری‌های درون دهان مبارزه می‌کند. یک قاشق سوپ‌خوری تخم رازیانه را بعد از هر وعده غذایی بردارید و بجوید. همچنین می‌توانید برای خودتان یک فنجان چای رازیانه دم کنید.
۲. دانه شنبلیله: دانه شنبلیله در از بین بردن بوی بد دهان بسیار خوب عمل می‌کند. نوشیدن چای شنبلیله برای درمان بوی بد دهان بسیار موثر است. یک قاشق چای‌خوری دانه شنبلیله را در یک فنجون آب جوش بریزید. این چای را روزی یک‌بار مصرف کنید.
۳. جعفری: یکی از روش‌های پرطرفدار برای از بین بردن بوی بد دهان استفاده از جعفری است. جعفری عطری تازه دارای مقدار کلوروفین بالا و خاصیت ضدعفونی کننده است. در پژوهش‌هایی (که البته روی انسان‌ها انجام نشده) مشخص شد، جعفری می‌تواند به‌طور مؤثری با ترکیبات بدبوی گوگرد مبارزه کند. برای استفاده از جعفری به منظور از بین بردن بوی بد دهان بعد از صرف هر وعدۀ غذایی مقداری برگ جعفری بجوید. همچنین می‌توانید از مکمل یا دیگر مشتقات جعفری هم استفاده کنید.
۴. میخک: میخک برای تمیز و تازه کردن نفس شما عالی عمل می‌کند و همچنین حاوی خواص ضد باکتری هست که برای خلاص شدن از شر بوی بد دهان مفید است. می‌توانید چند تکه میخک را بعد از هر وعده غذایی بجوید. شما همچنین می‌توانید از چای میخک استفاده کنید.
۵. آب لیمو: محتوای اسیدی در آب لیمو از رشد باکتری در دهان شما جلوگیری می‌کند. یک قاشق سوپ خوری آب لیمو را به یک لیوان آب اضافه کنید و دهان خود را با آن تمیز کنید.
۶. دارچین: دارچین می‌تواند شما را از شر بوی بد دهان خلاص کند؛ زیرا حاوی آلدهید سینامیک است. این ترکیب باعث کاهش میزان باکتری‌ها در دهان می‌شود. یک قاشق چای‌خوری از پودر دارچین را درون یه کاسه آب بجوشانید و مقداری هل به آن اضافه کنید؛ سپس محلول را تصفیه کنید و از آن به عنوان دهان شویه استفاده کنید.
۷. سرکه سیب: سرکه سیب یک درمان خانگی عالی برای رفع بوی بد دهان است که به خاطر تاثیر سرکه در تعادل pH دهان این کارایی را دارد. البته تاثیر سرکه در مقابله با باکتری‌های موجود در دهان قابل انکار نیست. مقداری سرکه سیب را هر روز صبح با یه لیوان آب مخلوط کنید و در دهان خود نگه دارید تا بوی بد دهان را کنترل کند.
۸. چای سبز: یک روش خانگی مفید دیگر به منظور درمان بوی بد دهان نوشیدن چای سبز است. مطالعات حاکی از خاصیت ضدعفونی کنندگی چای سبز است. این ویژگی به صورت موقت به داشتن نفسی تازه کمک می‌کند. نعناع هم اثر مشابهی دارد؛ بنابراین یک فنجان چای نعناع می‌تواند راهی ایده‌آل برای داشتن نفسی خوش‌بو باشد. پیش از رفتن به رخت‌خواب دو فنجان چای دم کنید و شب تا صبح در یخچال بگذارید. چای خنک‌تان را در یک قمقمه بریزید و به محل کار ببرید و در طول روز جرعه جرعه آن را بنوشید.
۹. آب: تحقیقات نشان می‌دهد که خشکی دهان گاه باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود. بزاق نقش بسیار مهمی در تمیز نگه داشتن و سلامت دهان بر عهده دارد. بزاق که نباشد، باکتری‌ها شروع به رشد می‌کنند. هنگامی که خواب هستیم، دهان به‌طور طبیعی خشک می‌شود. علت بوی بد دهان در صبح هم همین است. با حفظ آب موردنیاز بدن از خشک شدن دهان جلوگیری کنید. نوشیدن آب در طول روز (به‌جز نوشیدنی‌های حاوی کافئین یا نوشیدنی‌های شیرین) به ترشح بزاق کمک می‌کند. روزانه دست‌کم هشت لیوان آب بنوشید.
۱۰. آب نمک: آب نمک pH دهان را خنثی می‌کند و همچنین شرایط را برای رشد باکتری‌ها در محیط دهان سخت می‌کند. آب نمک خواص ضد میکروبی دارد. یک قاشق چای‌خوری نمک را به یک لیوان آب ولرم اضافه کنید. این مخلوط را هر روز در دهان خود نگه دارید.
بدبویی دهان یا هالیتوزیس چیست؟
به گزارش فرارو، بَدبویی دَهان یا هالیتوزیس به انتشار بوی بد هنگام تنفس، حرف زدن و یا بازدم گفته می‌شود. تحقیقات علمی نشان می‌دهد که بازدم انسان در شرایط عادی بدون بو است؛ اما بنا بر دلایل مختلف این بازدم ممکن است بد بو شود. این بوی بد ممکن است از دستگاه تنفسی و یا حفره دهان پدید بیاید و یا به دلیل غذا‌هایی باشد که می‌خوریم. البته باید توجه داشت که بدبویی دهان یا هالیتوزیس به خودی خود یک بیماری به شمار نمی‌رود؛ بلکه می‌تواند نشانه‌ای برای وجود یک بیماری در فرد باشد.
با این همه هالیتوزیس می‌تواند پیامد‌های منفی همچون خجالت زدگی، اضطراب و در نهایت انزاوای اجتماعی را به دنبال داشته باشد. نکته جالب توجه در مورد هالیتوزیس این است که طبق آمار‌های رسمی حدود ۲۵ درصد مردم جهان با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند و به عبارت دیگر از هر ۴ نفر یک نفر درگیر بوی بد دهان است. بدین ترتیب می‌توان گفت که هالیتوزیس مشکلی شایع در سراسر جهان است.
علت بوی بد دهان چیست؟
همان‌طور که اشاره شد، بوی بد دهان می‌تواند دلایل مختلفی مانند سن افراد تا بیماری‌ها گوناگون داشته باشد. در پژوهشی که در سال ۱۳۸۵ در کشومان انجام شد، سه گروه عامل اصلی برای بوی بد دهان معرفی شد که هریک از این گرو‌ه‌ها شامل چندین دلیل برای این امر بود. این دلایل عبارت‌اند از:
الف) بوی بد دهان به علت مشکلات موضعی
این گروه از دلایل به سبب فاکتور‌های پاتولوژیک موضعی رخ می‌دهد که عبارت‌اند از:
۱. اختلالات حفره دهان
از جمله این اختلالات می توان موارد ذیر را برشمرد:
ــ بهداشت ضعیف دهان: باقی مانده‌های غذا در دهان و ترکیب آن‌ها با عوامل میکروبی می‌تواند به ایجاد بوی بد دهان منجر شود.
ــ التهاب لثه‌ها: التهاب لثه خصوصاً اگر همراه با خوریزی باشد، می‌تواند به بوی بد دهان منجر شود.
ــ جرم و رسوبات دندان: این رسوبات در ترکیب با باکتری‌ها می‌تواند بوی بدی در دهان ایجاد کند.
ــ وجود دندان‌های پوسیده و ریشه‌های باقی مانده
ــ تومور‌های بدخیم حفره دهان: همیشه همراه با این ضایعات کوچک بوی بدی در دهان شکل می‌گیرد.
ــ تنفس دهانی: برخی از افراد به علت تنفس دهانی دارای دهانی خشک هستند که این امر به بوی بد دهان منجر می‌شود.
۲. بیماری سینوس فکی
ــ سینوزی مزمن: سینوزیت مزمن باعث می‌شود که ترشح دائمی چرکی در بینی ایجاد شود که این ترشح می‌تواند سبب ایجاد بوی بد دهان شود.
۳. بیماری‌های بینی
از جمله این بیماری ها می‌توان موارد ذیل را برشمرد:
ــ پولیپ‌های حفره بینی: این بیماری نیز سبب ایجاد ترشحات چرکی می‌شود که عاملی برای ایجاد بوی بد در دهان هستند.
ــ سیفیلیس بینی: این بیماری نیز سبب ایجاد ترشحات در بینی می‌شود که به دنبال خشک شدن آن‌ها بوی بدی در دهان شکل می‌گیرد.
ــ سل بینی: این بیماری سبب خونریزی و ایجاد عفونت و در نهایت ایجاد بوی بد در دهان می‌کند.
ــ اجسام خارجی در بینی: معمولا مشاهده می‌شود اجسام بسیار کوچکی همچون سنگ‌ریزه که در بینی کودکان فرو می‌رود، می‌تواند سبب بوی بد دهان شوند.
۴. بیماری‌های حلق
اغلب بیماری‌های مربوط به حلق نیز سبب می‌شوند تا بوی بدی در دهان ایجاد شود.
ب) بوی بد دهان به علت مشکلات سیستمیک
این گروه از دلایل به سبب فاکتور‌های پاتولوژیک سیستمیک رخ می‌دهد که عبارت‌اند از:
۱. بیماری‌های دستگاه تنفسی تحتانی
از جمله این بیماری ها می توان موارد ذیل را برشمرد:
ــ آبسه ریه: این بیماری معمولا با دفع مقادیر زیادی خلط متعفن همراه است که سبب بد بو شدن دهان می‌شود.
ــ سل ریوی: این بیماری می‌تواند باعث بدبویی هوای تنفسی شود.
ــ سرطان ریه: این بیماری هم سبب بد بون شدن هوای تنفسی می‌شود.
۲. اختلالات دستگاه گوارشی
از جمله این اختلالات می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
ــ سوء هاضمه: این مشکل می‌تواند به‌راحتی سبب ایجاد بوی بد دهان شود.
ــ زخم معده: این بیماری نیز سبب بوی بد دهان می‌شود.
۳. بیماری‌های خونی
در بسیاری از بیماری‌های خونی همچون لوسمی و هموفیلی به علت تجزیه خون ناشی از خونریزی در حفره دهان بوی بد ایجاد می‌شود.
ج) دیگر دلایل بوی بد دهان
گاه بوی بد دهان به سبب فاکتور‌های غیر پاتولوژیک موضعی و سیستمیک است که این دلایل عبارت‌اند از:
ــ سیگار کشیدن: سیگار کشیدن بوی ناخوشایند دهان را به وجود می‌آورد. مصرف‌کنندگان سیگار و تنباکو همچنین به احتمال بیش‌تر به بیماری لثه که منبع دیگری از بوی بد دهان است، مبتلا می‌شوند.
ــ رکود بزاقی (بوی دهان صبحگاهی): رکود ترشح بزاق همراه با ذرات غذایی بیش‌تر مواقع هنگام صبح باعث بوی بد دهان می‌شوند که به علت کاهش ترشح بزاق از غدد بزاقی در طول شب و همچنین به علت توقف حرکت گونه، زبان و لب‌هاست.
ــ درمان‌های نادرست دندانپزشکی: پر کردگی‌هایی که حاشیه آن‌ها دارای لبه است، محل مناسبی برای تجمع پلاکت میکروبی و باکتری؛ در نتیجه ایجاد بوی بد دهان است.
ــ بوی بد دهان در اوقات مختلف روز: امروز ثابت شده است که دهان در ساعت مختلف روز و تحت تأثیر عوامل مختلف می‌تواند دچار شدت و حدت بوی بد شود که این میزان به میزان جریان بزاق و باقی مانده‌های غذایی بستگی دارد.
ــ قاعدگی: تعداد باکتری‌های بزاق در زمان قاعدگی و تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد و این می‌تواند به بوی بد دهان منجر شود.
ــ حاملگی: حاملگی هم می‌تواند با تأثیرگذاری بر عوامل مختلفی در دهان منجر به ایجاد بوی بد شود.
ــ یائسگی: این مورد نیز بر شکل‌گیری بوی بد در دهان تأثیر دارد.
ــ بلوغ: در کودکان معمولا بوی بد دهان دیده نمی‌شود؛ اما با رسیدن به دوران بلوغ و ایجاد تغییراتی در لثه بوی بد دهان نیز ظاهر می‌شود.
ــ گرسنگی: تا یکی دو ساعت بعد از صرف غذا معمولاً بوی بدی از دهان خارج نمی‌شود؛ اما هنگام گرسنگی دهان بوی بدی می‌گیرد که علت آن فساد شیره پانکراس هنگام گرسنگی است.
ــ داروها: بعضی از داروها با خشک کردن دهان می‌توانند به‌طور مستقیم باعث ایجاد هالیتوزیس شوند. سایر داروها در بدن تجزیه می‌شوند و مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که در نهایت باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند.
بوی بد دهان یا هالیتوزیس را چگونه می‌توان تشخیص داد؟
منشأ اصلی بیش‌تر دلایلی که موجب بوی بد دهان می‌شوند، در دهان وجود دارد؛ پس می‌توان با رعایت بهداشت دهان و دندان به از بین بردن آن‌ها کمک کرد. با این حال در برخی موارد بوی بد دهان نشان دهندۀ مشکلات جدی‌تری مانند کتواسیدوز دیابتی (یکی از عوارض حاد دیابت)، نارسایی کلیه یا وجود عفونت است. اگر با وجود رعایت بهداشت دهان و دندان هنوز با مشکل بوی بد دهان مواجه هستید، بهتر است موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
دندانپزشکان می‌توانند با استشمام بوی دهان فرد مشکوک به هالیتوزیس و رتبه‌بندی این بو اقدامات لازم را در این زمینه انجام بدهند. با این حال ابزار‌های تشخیصی پیچیده‌تر و دقیق‌تری نیز وجود دارند که می‌توانند به دقت شدت این بو را ارزیابی کنند و نوع آن را تشخیص بدهند. این ابزار‌ها عبارت‌اند از:
۱. هالیمتر: این وسیله مقادیر کم گوگرد یا سولفور را نیز شناسایی می‌کند.
۲. کروماتوگرافی گازی: این تست می‌تواند سه نوع ترکیبات فرّار سولفور یعنی سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید را شناسایی کند.
۳. تست BANA: این آزمایش می‌تواند سطوح آنزیم مخصوصی را که با باکتری مولد هالیتوزیس ایجاد می‌شود، اندازه‌گیری کند.
۴. آزمایش بتا گالاکتوزیدار: سطوح آنزیم بتاگالاکتوزیدار که برخی از باکتری‌ها نیز حاوی آن هستند؛ نیز می‌تواند با بوی بد دهان در ارتباط باشد.
درمان‌های خانگی بوی بد دهان
می‌توان با استفاده از راه‌حل‌هایی ساده بوی بد دهان را بر طرف کرد. این راه‌حل‌ها عمدتاً مربوط به سبک زندگی ما و رعایت بیش‌تر بهداشت فردی است. کارآمدترین این راه حل‌ها عبارت‌اند از:
۱. مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی: حتما بعد از تمام وعده‌های غذایی با خمیردندان حاوی فلوراید دندان‌ها را مسواک بزنید (حداقل دو یا سه بار در روز)؛ حتی می‌توانید یک مسواک برای محل کارتان تهیه کنید تا بتوانید در وعده بین روز هم حتما دهان‌تان را مسواک بزنید. خمیر دندان‌هایی که خواص ضدباکتریایی دارند، بوی بد دهان را کاهش می‌دهند.
۲. استفاده از نخ دندان: نخ دندان باعث می‌شود ذرات غذا و پلاک‌های به جا مانده لابه‌لای دندان‌ها از بین بروند و بوی بد دهان کم‌تر شود.
۳. مسواک زدن زبان: زبان شما محل تجمع باکتری‌هاست؛ بنابراین مسواک زدن زبان می‌تواند بوی بد دهان را کم کند. افرادی که اصطلاحا زبان‌شان بار دارد، مثل سیگاری‌ها یا کسانی که دچار بیماری خشکی دهان هستند، تجمع باکتری‌ها در زبان‌شان شدیدتر است و باید از اسکراپر (لایه‌بردار) زبان برای تمیز کردن زبان‌شان استفاده کنند. می‌توانید از مسواک‌هایی استفاده کنید که قسمت مخصوص تمیز کردن زبان دارند.
۴. تمیز کردن دندان‌های مصنوعی: اگر از دندان مصنوعی یا پلاک‌های اصلاح فک و دندان استفاده می‌کنید یا مجبور به استفاده از گارد‌های مخصوص دندان هستید، حتما قبل از گذاشتن خوب تمیزشان کنید و بعد از غذا خوردن هم آن‌ها را خوب بشویید.
۵. مانع خشک شدن دهان خود شوید: برای آن‌که دهان به اندازه کافی مرطوب باشد، از سیگار کشیدن اجتناب کنید. به جای خوردن قهوه نوشیدنی‌های غیرالکلی و الکل که به خشک شدن دهان منجر می‌شوند، آب بیش‌تری بنوشید. برای تحریک ترشح بزاق آدامس بدون قند بجوید یا آبنبات‌های رژیمی بمکید. اگر خشکی دهان‌تان مزمن یا شدید است، به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. آن‌ها با دارو یا آماده‌سازی بزاق مصنوعی به شما کمک خواهند کرد.
۶. مرتب مسواک خود را تغییر بدهید: وقتی مسواک‌تان تغییر حالت داد یا ساییده شد، آن را دور بیندازید. تقریبا هر سه یا چهارماه یک‌بار مسواک جدیدی بگیرید که مو‌هایی با زبری ملایم دارد.
۷. رژیم غذایی مناسب: همان‌طور که پیش از این هم گفته شد، مواد غذایی مصرفی شما در ایجاد بوی دهان مؤثر هستند؛ پس اگر می‌خواهید دهان‌تان بوی بدی ندهد، از خوردن سیر و پیاز اجتناب کنید. حواس‌تان باشد خوردن زیاد خوراکی‌های شیرین هم می‌تواند با بوی بد دهان مرتبط باشد.
درمان‌های سنتی برای رفع بوی بد دهان
۱. دانه رازیانه: دانه رازیانه برای تمیز کردن دهان بسیار عالی عمل می‌کند و به کنترل بوی بد دهان کمک زیادی می‌کند. دانه رازیانه حاوی خواص ضد میکروبی است که با باکتری‌های درون دهان مبارزه می‌کند. یک قاشق سوپ‌خوری تخم رازیانه را بعد از هر وعده غذایی بردارید و بجوید. همچنین می‌توانید برای خودتان یک فنجان چای رازیانه دم کنید.
۲. دانه شنبلیله: دانه شنبلیله در از بین بردن بوی بد دهان بسیار خوب عمل می‌کند. نوشیدن چای شنبلیله برای درمان بوی بد دهان بسیار موثر است. یک قاشق چای‌خوری دانه شنبلیله را در یک فنجون آب جوش بریزید. این چای را روزی یک‌بار مصرف کنید.
۳. جعفری: یکی از روش‌های پرطرفدار برای از بین بردن بوی بد دهان استفاده از جعفری است. جعفری عطری تازه دارای مقدار کلوروفین بالا و خاصیت ضدعفونی کننده است. در پژوهش‌هایی (که البته روی انسان‌ها انجام نشده) مشخص شد، جعفری می‌تواند به‌طور مؤثری با ترکیبات بدبوی گوگرد مبارزه کند. برای استفاده از جعفری به منظور از بین بردن بوی بد دهان بعد از صرف هر وعدۀ غذایی مقداری برگ جعفری بجوید. همچنین می‌توانید از مکمل یا دیگر مشتقات جعفری هم استفاده کنید.
۴. میخک: میخک برای تمیز و تازه کردن نفس شما عالی عمل می‌کند و همچنین حاوی خواص ضد باکتری هست که برای خلاص شدن از شر بوی بد دهان مفید است. می‌توانید چند تکه میخک را بعد از هر وعده غذایی بجوید. شما همچنین می‌توانید از چای میخک استفاده کنید.
۵. آب لیمو: محتوای اسیدی در آب لیمو از رشد باکتری در دهان شما جلوگیری می‌کند. یک قاشق سوپ خوری آب لیمو را به یک لیوان آب اضافه کنید و دهان خود را با آن تمیز کنید.
۶. دارچین: دارچین می‌تواند شما را از شر بوی بد دهان خلاص کند؛ زیرا حاوی آلدهید سینامیک است. این ترکیب باعث کاهش میزان باکتری‌ها در دهان می‌شود. یک قاشق چای‌خوری از پودر دارچین را درون یه کاسه آب بجوشانید و مقداری هل به آن اضافه کنید؛ سپس محلول را تصفیه کنید و از آن به عنوان دهان شویه استفاده کنید.
۷. سرکه سیب: سرکه سیب یک درمان خانگی عالی برای رفع بوی بد دهان است که به خاطر تاثیر سرکه در تعادل pH دهان این کارایی را دارد. البته تاثیر سرکه در مقابله با باکتری‌های موجود در دهان قابل انکار نیست. مقداری سرکه سیب را هر روز صبح با یه لیوان آب مخلوط کنید و در دهان خود نگه دارید تا بوی بد دهان را کنترل کند.
۸. چای سبز: یک روش خانگی مفید دیگر به منظور درمان بوی بد دهان نوشیدن چای سبز است. مطالعات حاکی از خاصیت ضدعفونی کنندگی چای سبز است. این ویژگی به صورت موقت به داشتن نفسی تازه کمک می‌کند. نعناع هم اثر مشابهی دارد؛ بنابراین یک فنجان چای نعناع می‌تواند راهی ایده‌آل برای داشتن نفسی خوش‌بو باشد. پیش از رفتن به رخت‌خواب دو فنجان چای دم کنید و شب تا صبح در یخچال بگذارید. چای خنک‌تان را در یک قمقمه بریزید و به محل کار ببرید و در طول روز جرعه جرعه آن را بنوشید.
۹. آب: تحقیقات نشان می‌دهد که خشکی دهان گاه باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود. بزاق نقش بسیار مهمی در تمیز نگه داشتن و سلامت دهان بر عهده دارد. بزاق که نباشد، باکتری‌ها شروع به رشد می‌کنند. هنگامی که خواب هستیم، دهان به‌طور طبیعی خشک می‌شود. علت بوی بد دهان در صبح هم همین است. با حفظ آب موردنیاز بدن از خشک شدن دهان جلوگیری کنید. نوشیدن آب در طول روز (به‌جز نوشیدنی‌های حاوی کافئین یا نوشیدنی‌های شیرین) به ترشح بزاق کمک می‌کند. روزانه دست‌کم هشت لیوان آب بنوشید.
۱۰. آب نمک: آب نمک pH دهان را خنثی می‌کند و همچنین شرایط را برای رشد باکتری‌ها در محیط دهان سخت می‌کند. آب نمک خواص ضد میکروبی دارد. یک قاشق چای‌خوری نمک را به یک لیوان آب ولرم اضافه کنید. این مخلوط را هر روز در دهان خود نگه دارید.
