تاریخ انتشار
شنبه ۵ تير ۱۴۰۰ ساعت ۱۳:۲۴
کد مطلب : ۴۳۶۱۴۸
گمانه‌زنی‌ها درخصوص دولت ابراهیم رئیسی قوت گرفت
یار نفتی رئیسی
۰
کبنا ؛هنوز از كابینه جدید خبری موثق نداریم و گوش تیز كرده‌ایم برای گزینه‌های احتمالی از جمله یك وزیر كلیدی كابینه، وزیر نفت. وزیری كه در داخل، كار زیاد دارد و باید تعامل با جهان و بازار بینالمللی را بشناسد، هر سال دو بار –به شكل متعارف و در دوران پساكرونایی- در جلسات پرزرق‌وبرق اوپك جلوی چند صد خبرنگار و دوربین حرف بزند و توجه جلب كند و در جلسات از سهم و قدر ایران دفاع كند. وزیر نفت شاید بشود گفت وزیر خارجه اقتصاد كشورهای نفت‌فروش است. برخی از شنیده‌ها درباره وزرای نفت هست كه فقط شنیده شده است و تا مرحله عمل هزار اتفاق می‌افتد. اما وزیر بعدی هركه باشد كاری سخت در پیش دارد، وزارتخانه‌ای كه فعلا با تجمع‌های پراكنده روبه‌روست. جز اینکه نفت را باید فروخت، برای فروش باید با دنیا در ارتباط بود، بعد از ارتباط‌گیری با دنیا نیاز به زنده‌كردن بازار و سهم‌گیری است كه كار هركس نیست و سابقه و شناخت می‌خواهد. تحریم و معطلی چاه‌ها را نیازمند تعمیرات اساسی كرده، بافت‌ها فرسوده است و مصرف داخلی به دلیل هدررفت و فرسودگی هر روز بالا می‌گیرد تا جایی كه اگر یكی از متغیرها، مثلا تولید در وضعیت فعلی ثابت بماند، ایران در میان‌مدت مجبور می‌شود نفت وارد هم بكند.
گزینه اول: مسعود میركاظمی؛ مرد جنجال
می‌گویند از همه به وزارت نزدیك‌تر است. امروز حداقل مسعود میركاظمی به واسطه حاشیه‌های اطرافش نیازی به معرفی چندانی ندارد. نامش در دو پرونده بسیار جنجالی سال‌های اخیر به میان آمده، هرچند سند موثقی برای حرف‌وحدیث‌های پشت سرش تاکنون ارائه نشده است. از سوابق اجرائی او می‌توان به مدیرعاملی فروشگاه اتكا اشاره كرد. وزارت نفت را با رأی اعتمادی بسیار شكننده و اندك در دست گرفت و دوره وزارتش هم كوتاه بود، هرچند از نگاه منتقدان عواقبی طولانی‌مدت برای نفت ایران داشت. در سال 1396 رئیس کمیته طرح و برنامه ستاد انتخاباتی آقای رئیسی بود و قاعدتا به او نزدیك است. میركاظمی در دوره احمدی‌نژاد ناگهان بدون تجربه نفتی مستقیم به رأس وزارتخانه رفت. «نفتی‌بودن» مسئله‌ای است كه صنعت نفت قدیمی ایران به آن حساس است و حتی از كاركنان بدون درجه صنعت هم گاهی برای قضاوت می‌شنوید كه «فلانی واقعا نفتی است یا نیست». روی‌كار‌آمدن میركاظمی برای وزارت نفت عواقبی داشت. ایشان پس از وزیرشدن تعداد چشمگیری –چند صد نفر- از مدیران باسابقه نفتی ایران را به خانه فرستاد و یك خانه‌تكانی عظیم كرد؛ كاری كه تا اندازه‌ای خلاف عرف می‌نمود، چراكه بنا به سنت، كشورهای نفتی عموما به تركیب كارشناسان و بعضا حتی خود وزیر هم تا سال‌ها دست نمی‌زنند. جنجال‌های میركاظمی زیاد بود. از جمله متوقف‌كردن طرح سوآپ نفت دریای خزر كه هیاهوی زیادی برانگیخت و طرحی یك‌دهه‌ای یك‌شبه متوقف شد كه به گفته مخالفان آقای میركاظمی ضرری چندمیلیارددلاری به ایران وارد كرد. اوپكی‌ها هم دل خوشی از آقای وزیر نداشتند و می‌گفتند اینجا را نمی‌شناسد. میركاظمی در نهایت بیشتر از آنكه سابقه نفتی داشته باشد سابقه جنجال نفتی دارد.
گزینه دوم: رستم قاسمی؛ دكل گم شد!
در انتخابات ریاست‌جمهوری امسال و پیش از آنکه شورای نگهبان صلاحیتش را احراز کند مدعی شد که به نفع آقای رئیسی كناره‌گیری كرده است؛ اما از حرف‌هایش برمی‌آید كه خواهان وزارت نفت است هرچند نیم‌نگاهی هم به شهرداری تهران و ساختمان خیابان بهشت دارد. ماجرای دكل گم‌شده مربوط به دوره وزارت اوست كه از سال 1390 پس از عزل میركاظمی تا سال 1392 ادامه یافت. قاسمی گاهی حرف‌های عجیب هم می‌زند. مثلا به‌تازگی مستقیما به نقش مستشاری ایران در یمن اشاره كرد كه تكذیب بلافاصله وزارت خارجه را در پی داشت. اما ایشان باز هم دست برنداشت و توییت كرد كه وزارت خارجه سیاست انقلابی را فراموش كرده است. اظهارات عجیب‌تر هم دارد كه خارج از موضوع است. به‌هرحال گمانه‌زنی‌ها می‌گوید نظر آقای رئیسی این است كه بهتر است ایشان جایی جز وزارت نفت به مردم خدمت كنند كه كم‌سروصداتر باشد و حاشیه‌های گذشته را زنده نكند.
گزینه سوم : سیدرضا فاطمی‌امین؛ از همکاران آستان
سیدرضا فاطمی‌امین هم برای وزارت صمت نامش شنیده می‌شود و هم نفت. مدیری گمنام كه در نفت سابقه‌ای كه چشمگیر باشد ندارد و همین بختش را برای تصدی كم می‌كند. از همکاران آستان قدس رضوی است و مشاور قائم‌مقام آستان رضوی بوده و نیز مدیرعامل سازمان اقتصادی رضوی. در وزارت صمت حضور داشته است و اگر بنا به وزارت باشد احتمالا به صمت برود. گمانه‌زنی‌ها استفاده از همکاران آستان در دولت را قوی می‌داند.
گزینه چهارم: مهدی دوستی؛ جوان انقلابی
جوانان نزدیک به ستاد ابراهیم رئیسی هم این روزها چشم امید به فهرست احتمالی کابینه و شعارهای جوان‌گرایی دوران تبلیغات بسته‌اند و «مهدی دوستی» هم یکی از این جوانان است؛ در دوران انتخابات، علی نیكزاد مسئول ستادهای مردمی ابراهیم رئیسی هنگام معرفی دوستی گفت: آقای مهدی دوستی از امروز به‌عنوان سخنگوی شورای هماهنگی ستاد آقای رئیسی منصوب شدند و موضع‌گیری و سخنان ایشان گفته ستاد آقای رئیسی است». قبل از آن، دوستی، رئیس ستاد سعید محمد بود. خودش درباره تجربه کاری‌اش می‌گوید: «من بیشتر کار اجرائی کرده‌ام و سوابق من در قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) و پروژه‌های نفت و گاز، پایانه صادراتی ماهشهر و پالایشگاه ستاره خلیج فارس است». دوستی در جلسه معارفه ستادی‌اش باز هم به سعید محمد اشاره كرد و با اعلام اینكه آقای رئیسی پرچمدار جبهه انقلاب هستند گفت: «دکتر محمد از ابتدا با آقای رئیسی هماهنگی داشت و این ارادت از ابتدا وجود داشت». دوستی در سن پایین مدیر پالایشگاه ستاره خلیج فارس شد و میان هواداران او با بیژن زنگنه هم بحثی بالا گرفت كه «جوانان انقلابی پالایشگاه داخلی می‌سازند، زنگنه واردات بنزین را شش برابر كرده است». به هر صورت سوابق دوستی در صنعت نفت شناخته شده است و نمی‌توان او را با نفت غریبه شمرد. اما جوان و انقلابی‌بودن و نفتی‌بودن تا چه حد به كار وزارتش بیاید باید نشست و دید.
گزینه پنجم: هدایت‌‌الله خادمی؛ سوژه ایدئال
«از روسیه ممنونیم كه نمی‌گذارد از گرسنگی بمیریم» باور كنید این جمله را آقای خادمی هنگامی كه نماینده ایذه بود به زبان آورد، هرچند بعد از آن گفت لحنش كنایی بوده و این حرف بد منتقل شده است. با نفت بیگانه نیست و لهجه جنوبی‌اش را برای نفتی‌ها به رخ می‌كشد. زمانی مدیر شركت عظیم حفاری شمال بود، حتی تا دو سال اول وزارت زنگنه هم بود، اما بعد سر دعوا گرفت و دعوا را به رسانه‌ها كشاند و بركنار شد و دیگر زنگنه را رها نكرد تا همین امروز. در مجلس عضو كمیسیون انرژی بود و از هركاری كه می‌شد با وزیر نفت وقت بكند دریغ نكرد بی‌هیچ نتیجه‌ای. رسانه‌های نزدیك به او از صبح تا اذان مغرب علیه زنگنه مطلب نوشتند و حالا هم به نظر می‌رسد جوی كه احتمال وزارت ایشان را مطرح می‌كند چیزی جز همان رسانه‌های نزدیك نباشد و جای دیگر خبری جدی مطرح نشده است. یك بار هم بحث فیش حقوقی نجومی و خانه 500متری‌اش مطرح شد كه در جواب گفت اصلا چند ماه است كه من حقوق نگرفته‌ام و با ارث پدری زندگی می‌كنم.
برنامه‌ها و آینده: «هیچ نیازی به شركت‌های خارجی نداریم»
صحبت‌های كوتاه آقای رئیسی در دوران مبارزات انتخاباتی چیزی جز همان شعار همیشگی «خام‌فروشی را متوقف می‌كنم نبود». اما این صحبت‌ها با مصاحبه علیرضا ضیغمی، مشاور ارشد رئیسی در امور انرژی با نشریه معتبر اس.اند.پی. گلوبال تفصیلی‌تر مطرح شد. ضیغمی اولا گفت كه تمركز دولت جدید باید روی بخش پایین‌دستی و اجتناب از خام‌فروشی نفت باشد، چراکه این بخش ارزش‌افزوده بالاتری دارد. ظرفیت تولیدی ایران در كوتاه‌مدت را چهار میلیون بشكه اعلام كرد و گفت تولید 6.5 میلیون بشكه «امری غیرلازم است». حرف اساسی‌تر آقای ضیغمی یكی این بود كه «دولت فعلی و کارشناسان بینالمللی بر این باور هستند که با توجه به نزدیک‌‌‌شدن به پیک تقاضای نفت در سال‌های آینده به دلایل زیست‌محیطی و تثبیت و کاهش مصرف پس از آن، باید کشور تا می‌تواند نفت بیشتری تولید و صادر کند چراکه در آینده‌ای نه چندان دور شاید چنین فرصتی در دسترس نباشد» كه صراحتا با اظهارنظر قبلی متناقض است. رسیدن به پیك نفت بنا به باور عمده كارشناسان مطرح در حد «فرضیه» است و زمان آن به هیچ عنوان مشخص نیست و در صورت مشخص‌بودن هم راه رهایی از ضررهای آن پیشرفت فناوری‌های دیگر حوزه‌های انرژی است، نظیر تجدیدپذیرها كه جز با همكاری با بزرگان صنعت نفت دنیا راهی ندارد اما آقای ضیغمی درمورد احتمال بازگشت شرکت‌های بزرگ نفتی اروپایی مانند توتال به ایران پس از توافق احتمالی گفت شخصا موافق این موضوع نیست، زیرا این شرکت‌ها «غیرقابل اعتماد» هستند. مشاور انرژی رئیس‌جمهور جدید همچنین گفت «ما وابسته نیستیم و نیاز به دادن امتیازات به خارجی‌ها نداریم که بیایند با ما کار کنند. در حال حاضر حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد قطعات نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشی در داخل بدون هیچ مشکلی تولید می‌شوند». اشاره واضحی به رویكرد كلی دولت آقای رئیسی به جهان صنعت نفت. حالا فناوری به كنار درباره پول هم نظر ایشان صریح است و ختم كلام. تأمین مالی موضوع یک مشکل است اما «ایران و چین در برنامه ۲۵ساله خود توافق کرده‌اند پکن ۲۵۰ میلیارد دلار در کشور سرمایه‌گذاری کند که بخشی از آن به صنعت انرژی مربوط است». در نهایت چیزی كه از مجموع حدس‌های وزارت و حرف‌ها برمی‌آید تكیه بر توان داخلی، نظیر توانایی قرارگاه خاتم‌الانبیا، فقدان خوش‌بینی به امكان شراكت با شركت‌های بزرگ و البته كمی حس سردرگمی در كار پیچیده نفت است آن هم در وضعیت استثنائی امروز صنعت بزرگ نفت ایران. وزیر جوان و انقلابی باشد یا میان‌سال و میدان‌دیده، كاری سخت پیش‌رو دارد.
فراجناحی معتدل؟
سید ابراهیم رئیسی در اولین نشست خبری خود به مهم‌ترین تمایز خود با دولت حسن روحانی پرداخت. رئیسی در این نشست گفت: در بعد سیاست خارجی باید دنیا بداند وضعیت با حضور حماسی مردم فرق کرده است. تا امروز فشار حداکثری بر مردم کارساز نشده، باید برگردند و باید بدانند که سیاست خارجی دولت ما از برجام شروع نمی‌شود و به برجام محدود نمی‌شود.
رئیسی افزود: تعامل را با همه کشور‌های دنیا دنبال می‌کنیم و هر مذاکره‌ای که منافع ایران در آن تامین شود، از آن حمایت می‌کنیم، اما هر مذاکره‌ای باید نتیجه‌ای داشته باشد.
رئیسی تاکنون انتظارات را برآورده نکرده است
محمدعلی نمازی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران با اشاره به این که ابراهیم رئیسی در اولین نشست خبری خود صرفاً به بیان کلیات پرداخت، اظهار کرد: آنطور که باید و شاید انتظارات برآورده نشد، این در حالی است که در اولین نشست خبری رئیس جمهور منتخب باید جزئیات سیاست‌هایی که قرار است در کشور اجرا خواهد شد، بیان شود، اما متاسفانه چنین اتفاقی رخ نداد.
وی با بیان اینکه تاکنون اکثر صحبت‌های رئیسی شعاری بوده است، گفت: در حالی که مدام گفته می‌شود اولویت کشور اقتصاد است بنده چنین چیزی را قبول ندارم، بلکه اولویت اصلی در حال حاضر سیاست است این مورد نیز دارای دو جنبه است، اول سیاست داخلی که دولت به نوعی دولت هماهنگ کننده مناسبات بین حاکمیت و مردم است و در وهله دوم نیز مناسبات کشور با جهان خارج است که بدون آن نمی‌توان مسیر توسعه و پیشرفت را طی کرد، در این رابطه آقای رئیسی باید برنامه‌های خود را ارائه کند، کاری که تاکنون انجام نداده است.
نمازی یادآورشد: آقای رئیسی همچنین برنامه‌های خود در حوزه حقوق شهروندی از جمله مسائل آزادی بیان، نحوه برخورد با منتقدان، چگونگی تعامل با رسانه‌ها و آزادی رسانه‌ها، همچنین مسائل پیرامون اینترنت و فیلترینگ را خیلی کلی بیان کرده در حالی که این موضوعات برای مردم امروز بسیار مهم هستند و باید دید که چه زمانی سیاست‌های دولت آینده در این زمینه بیان می‌شود.
وی ادامه داد: به اعتقاد بنده باید افرادی در دولت به کار گرفته شوند که دارای کارآمدی و مدیریت قوی باشند و کارنامه قابل قبولی در حل مشکلات مردم برخوردار باشند بنابراین ما در چنین شرایطی باید یک دولت کارآمد داشته باشیم که به دور از شعار زدگی بتواند معضلات مردم را حل و فصل کند.
تصورات در مورد رئیسی نادرست است
ناصر ایمانی فعال سیاسی اصول‌گرا با اشاره به نادرست بودن برخی از تصوراتی که در مورد ابراهیم رئیسی وجود دارد، اظهار کرد: بعضا اعلام می‌شود که با آمدن رئیسی سیاست‌های بسیار تند در دستور کار دولت قرار خواهد گرفت، این در حالی است که به شخصه رئیس‌جمهوری منتخب را فرد متعادلی می‌دانم که بررسی سابقه وی در آستان قدس رضوی و قوه قضائیه موید این موضوع است.
وی افزود: درمورد دولت او نیز اگر منظور از فراجناحی بودن این است که او در همان ابتدای کار اتوبوسی با خود مدیر نیاورد و از معاون وزیر تا مدیران سازمانهای دولتی را عوض نکند، بنده چنین موضوعی را درست می‌دانم.
ایمانی یادآور شد: در تمامی دولت‌های گذشته زمانی که رئیس جمهور جدید زمام امور را به دست گرفته، مدیران از صدر تا ذیل عوض شده‌اند و همه مدیران همسو با جناح سیاسی شان را روی کار آوردند، اما به نظر بنده آقای رئیسی چنین عملی را انجام نخواهد داد، اما اگر منظور از فراجناحی بودن این است که وی بخواهد افرادی را از جناح رقیب بگمارد که با دیدگاه‌های او مشکل دارند، حتماً رئیس‌جمهوری منتخب چنین کاری را انجام نخواهد داد.
این فعال سیاسی اصول‌گرا در واکنش به این موضوع که ممکن است با روی کار آمدن افرادی مانند سعید جلیلی، سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی بسیار تند تلقی شود، گفت: دراین‌باره باید به دو نکته توجه کرد، اول اینکه آقای جلیلی نسبت به یک دهه گذشته تفاوت‌های بسیار زیادی کرده و این موضوع نیز در مناظره‌ها به خوبی مشهود بود، دوم هم اینکه اگر مدیریت مذاکرات آقای جلیلی سپرده شود حتماً او منویات نظام را دنبال خواهد کرد و نمی‌تواند از خود نظری اعمال کند که هرچند در تاکتیک‌های مذاکره تفاوت‌هایی بین آقای جلیلی و تیم آقای ظریف وجود دارد، اما هدف یکی است و نظر نهایی در مورد برجام را دولت نخواهد داشت.
وی اضافه کرد: آقای رئیسی در مناظرات نیز اعلام کرد که به برجام پایبند است، زیرا که ایران این توافق بین المللی را امضا کرده و به امضای خود پایبند است، بنابراین این تصور که با روی کار آمدن رئیس جمهور جدید در ایران برجام روی هوا خواهد رفت، مانند آنچه ترامپ انجام داد، رخ نخواهد داد، بنابراین این تصور بسیار غلطی است که وجود دارد، این آمریکاست که از برجام خارج شده و حال می‌خواهد برگردد بنابراین در مذاکرات باید هوشمندی به خرج داد، زیرا مسئله برجام به تحریم‌های ظالمانه گره خورده، که باید لغو شوند.
رئیسی یک دولت فراجناحی تشکیل خواهد داد
حسین کنعانی مقدم فعال سیاسی اصول‌گرا در گفت‌وگو با فرارو با اشاره به اینکه دولت ابراهیم رئیسی به نظر می‌رسد یک دولت فراجناحی باشد، اظهار کرد: مولفه‌هایی، چون کارآمدی، چابکی، جهادی و انقلابی ویژگی‌های دولت سیزدهم خواهد بود، از سوی دیگر این دولت در سیاست خارجی استراتژی مقاومت و ایستادگی را دنبال خواهد کرد و در سیاست داخلی نیز محور تعامل را در دستور کار خود قرار خواهد داد.
وی افزود: سیاست‌های ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب نیز اساس کار دولت آقای رئیسی خواهد بود، این در حالی است که در مورد مذاکرات برجام و گفتگو‌هایی که با آمریکا و کشور‌های عضو برجام در جریان است این امر بر اساس اصل کاهش تنش و تعامل بینالمللی پیگیری خواهد شد.
کنعانی مقدم یادآورشد: هر چند که در مقوله سیاست خارجی دولت تصمیم‌گیر اصلی نیست و تنها کار اجرایی مذاکرات بر عهده دولت است، در این زمینه هر دولتی که سر کار باشد بر اساس نقشه راهی که در شورای امنیت ملی تعیین می‌شود و مورد تایید رهبر معظم انقلاب است مورد اجرا قرار می‌گیرد.
کابینه اقتصادی رئیسی
اما موضوع دوم کابینه اقتصادی دولت است. در این باره هم مطالبی در رسانه ها مطرح شده است. گفته می شود کلیدی ترین عضو اقتصادی کابینه رئیسی و در واقع رهبر تیم اقتصادی، فرهاد رهبر خواهد بود.
نام فرهاد رهبر برای ریاست سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نفت و وزارت اقتصاد مطرح است. حتی نام رهبر به عنوان معاون اول نیز مطرح است.
فرهاد رهبر دارای دکترای اقتصاد از دانشگاه تهران است و به مدت ۵ سال در دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی، مدیرکل مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری بود.
همچنین در دولت هفتم نیز معاون اقتصادی وزارت اطلاعات شد و البته در دولت احمدی نژاد، ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را بر عهده گرفت که بعد از آن به مدت ۶ سال رئیس دانشگاه تهران بود در نهایت در سال ۹۳، با حکمی از علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم به عنوان عضو و نایب رئیس شورای راهبردی نظام مالیاتی کشور منصوب شد.
او در چند سال گذشته مشاور اقتصادی و دبیر کارگروه اقتصادی آستان قدس رضوی بوده و در کابینه انتخاباتی رئیسی هم حضور داشت که این روابط، احتمال ورود او را به کابینه دولت جدید بیشتر می‌کند.
برای سکانداری وزارت اقتصاد دولت آینده نیز، برخی گمانه زنی‌های دیگر مطرح شده که نام‌هایی آنگونه باشگاه خبرنگاران گزارش داده شمس‌الدین حسینی و احمد امیرآبادی از مهم‌ترین گزینه‌های بیان شده برای این وزارتخانه است.
شمس‌الدین حسینی دارای مدرک دکترای اقتصاد در بخش عمومی و بین‌الملل از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد است. او در دولت نهم و دهم، وزیر امور اقتصادی و دارایی بوده و هم‌اکنون نیز در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، نماینده استان مازندران در حوزه انتخابیه تنکابن، رامسر و عباس‌آباد است. در حال حاضر ریاست کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید و نظارت بر اجرای سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی مجلس شورای اسلامی را بر عهده دارد.
احمد امیرآبادی فراهانی نیز دبیر هیئت رئیسه مجلس دهم، نمایندهٔ دورهٔ نهم و دهم مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی از حوزهٔ انتخابیه قم در استان قم است. او عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر قم در دوره سوم شوراها بود و مجدداً در انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی که در هفتم اسفند ۹۴ برگزار شد به عنوان نماینده اول از شهر قم به مجلس راه یافت.
سید رضا فاطمی امین با سابقه اجرایی در صنایع مختلف از گزینه جدی برای سکانداری وزارت صمت است؛ البته نام او برای وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه هم پیشنهاد شده است. این مدیر با سابقه صنعتی، در کارنامه خود عضویت در هیئت عامل ایدرو، مجری طرح نوسازی خودروهای فرسوده، مشاور رئیس جمهوری، مشاور وزیر صمت و مشاور قائم مقام آستان قدس رضوی را دارد.
همچنین نام مهرداد بذرپاش با کارنامه مدیرعاملی سایپا و رئیس فعلی دیوان محاسبات نیز برای این سمت مطرح شده است.
نام رستم قاسمی یکی از اسامی پر تکرار در لیست پیشنهادی دولت سیزدهم به عنوان وزیر نفت است. او در دولت احمدی نژاد به مدت ۲ سال یعنی از سال ۱۳۹۰، وزیر نفت بود.
دارای مدرک کارشناسی ارشد مهندسی عمران آموزش راه دور از دانشگاه صنعتی امیرکبیر است و فعالیت نظامی خود را از سال ۱۳۶۰ در سپاه پاسداران آغاز کرد که در طول جنگ ایران و عراق، از اعضای این نهاد بود. او از سال ۱۳۸۶ به مدت ۴ سال فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا را بر عهده داشت.
گزینه اول: مسعود میركاظمی؛ مرد جنجال
می‌گویند از همه به وزارت نزدیك‌تر است. امروز حداقل مسعود میركاظمی به واسطه حاشیه‌های اطرافش نیازی به معرفی چندانی ندارد. نامش در دو پرونده بسیار جنجالی سال‌های اخیر به میان آمده، هرچند سند موثقی برای حرف‌وحدیث‌های پشت سرش تاکنون ارائه نشده است. از سوابق اجرائی او می‌توان به مدیرعاملی فروشگاه اتكا اشاره كرد. وزارت نفت را با رأی اعتمادی بسیار شكننده و اندك در دست گرفت و دوره وزارتش هم كوتاه بود، هرچند از نگاه منتقدان عواقبی طولانی‌مدت برای نفت ایران داشت. در سال 1396 رئیس کمیته طرح و برنامه ستاد انتخاباتی آقای رئیسی بود و قاعدتا به او نزدیك است. میركاظمی در دوره احمدی‌نژاد ناگهان بدون تجربه نفتی مستقیم به رأس وزارتخانه رفت. «نفتی‌بودن» مسئله‌ای است كه صنعت نفت قدیمی ایران به آن حساس است و حتی از كاركنان بدون درجه صنعت هم گاهی برای قضاوت می‌شنوید كه «فلانی واقعا نفتی است یا نیست». روی‌كار‌آمدن میركاظمی برای وزارت نفت عواقبی داشت. ایشان پس از وزیرشدن تعداد چشمگیری –چند صد نفر- از مدیران باسابقه نفتی ایران را به خانه فرستاد و یك خانه‌تكانی عظیم كرد؛ كاری كه تا اندازه‌ای خلاف عرف می‌نمود، چراكه بنا به سنت، كشورهای نفتی عموما به تركیب كارشناسان و بعضا حتی خود وزیر هم تا سال‌ها دست نمی‌زنند. جنجال‌های میركاظمی زیاد بود. از جمله متوقف‌كردن طرح سوآپ نفت دریای خزر كه هیاهوی زیادی برانگیخت و طرحی یك‌دهه‌ای یك‌شبه متوقف شد كه به گفته مخالفان آقای میركاظمی ضرری چندمیلیارددلاری به ایران وارد كرد. اوپكی‌ها هم دل خوشی از آقای وزیر نداشتند و می‌گفتند اینجا را نمی‌شناسد. میركاظمی در نهایت بیشتر از آنكه سابقه نفتی داشته باشد سابقه جنجال نفتی دارد.
گزینه دوم: رستم قاسمی؛ دكل گم شد!
در انتخابات ریاست‌جمهوری امسال و پیش از آنکه شورای نگهبان صلاحیتش را احراز کند مدعی شد که به نفع آقای رئیسی كناره‌گیری كرده است؛ اما از حرف‌هایش برمی‌آید كه خواهان وزارت نفت است هرچند نیم‌نگاهی هم به شهرداری تهران و ساختمان خیابان بهشت دارد. ماجرای دكل گم‌شده مربوط به دوره وزارت اوست كه از سال 1390 پس از عزل میركاظمی تا سال 1392 ادامه یافت. قاسمی گاهی حرف‌های عجیب هم می‌زند. مثلا به‌تازگی مستقیما به نقش مستشاری ایران در یمن اشاره كرد كه تكذیب بلافاصله وزارت خارجه را در پی داشت. اما ایشان باز هم دست برنداشت و توییت كرد كه وزارت خارجه سیاست انقلابی را فراموش كرده است. اظهارات عجیب‌تر هم دارد كه خارج از موضوع است. به‌هرحال گمانه‌زنی‌ها می‌گوید نظر آقای رئیسی این است كه بهتر است ایشان جایی جز وزارت نفت به مردم خدمت كنند كه كم‌سروصداتر باشد و حاشیه‌های گذشته را زنده نكند.
گزینه سوم : سیدرضا فاطمی‌امین؛ از همکاران آستان
سیدرضا فاطمی‌امین هم برای وزارت صمت نامش شنیده می‌شود و هم نفت. مدیری گمنام كه در نفت سابقه‌ای كه چشمگیر باشد ندارد و همین بختش را برای تصدی كم می‌كند. از همکاران آستان قدس رضوی است و مشاور قائم‌مقام آستان رضوی بوده و نیز مدیرعامل سازمان اقتصادی رضوی. در وزارت صمت حضور داشته است و اگر بنا به وزارت باشد احتمالا به صمت برود. گمانه‌زنی‌ها استفاده از همکاران آستان در دولت را قوی می‌داند.
گزینه چهارم: مهدی دوستی؛ جوان انقلابی
جوانان نزدیک به ستاد ابراهیم رئیسی هم این روزها چشم امید به فهرست احتمالی کابینه و شعارهای جوان‌گرایی دوران تبلیغات بسته‌اند و «مهدی دوستی» هم یکی از این جوانان است؛ در دوران انتخابات، علی نیكزاد مسئول ستادهای مردمی ابراهیم رئیسی هنگام معرفی دوستی گفت: آقای مهدی دوستی از امروز به‌عنوان سخنگوی شورای هماهنگی ستاد آقای رئیسی منصوب شدند و موضع‌گیری و سخنان ایشان گفته ستاد آقای رئیسی است». قبل از آن، دوستی، رئیس ستاد سعید محمد بود. خودش درباره تجربه کاری‌اش می‌گوید: «من بیشتر کار اجرائی کرده‌ام و سوابق من در قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) و پروژه‌های نفت و گاز، پایانه صادراتی ماهشهر و پالایشگاه ستاره خلیج فارس است». دوستی در جلسه معارفه ستادی‌اش باز هم به سعید محمد اشاره كرد و با اعلام اینكه آقای رئیسی پرچمدار جبهه انقلاب هستند گفت: «دکتر محمد از ابتدا با آقای رئیسی هماهنگی داشت و این ارادت از ابتدا وجود داشت». دوستی در سن پایین مدیر پالایشگاه ستاره خلیج فارس شد و میان هواداران او با بیژن زنگنه هم بحثی بالا گرفت كه «جوانان انقلابی پالایشگاه داخلی می‌سازند، زنگنه واردات بنزین را شش برابر كرده است». به هر صورت سوابق دوستی در صنعت نفت شناخته شده است و نمی‌توان او را با نفت غریبه شمرد. اما جوان و انقلابی‌بودن و نفتی‌بودن تا چه حد به كار وزارتش بیاید باید نشست و دید.
گزینه پنجم: هدایت‌‌الله خادمی؛ سوژه ایدئال
«از روسیه ممنونیم كه نمی‌گذارد از گرسنگی بمیریم» باور كنید این جمله را آقای خادمی هنگامی كه نماینده ایذه بود به زبان آورد، هرچند بعد از آن گفت لحنش كنایی بوده و این حرف بد منتقل شده است. با نفت بیگانه نیست و لهجه جنوبی‌اش را برای نفتی‌ها به رخ می‌كشد. زمانی مدیر شركت عظیم حفاری شمال بود، حتی تا دو سال اول وزارت زنگنه هم بود، اما بعد سر دعوا گرفت و دعوا را به رسانه‌ها كشاند و بركنار شد و دیگر زنگنه را رها نكرد تا همین امروز. در مجلس عضو كمیسیون انرژی بود و از هركاری كه می‌شد با وزیر نفت وقت بكند دریغ نكرد بی‌هیچ نتیجه‌ای. رسانه‌های نزدیك به او از صبح تا اذان مغرب علیه زنگنه مطلب نوشتند و حالا هم به نظر می‌رسد جوی كه احتمال وزارت ایشان را مطرح می‌كند چیزی جز همان رسانه‌های نزدیك نباشد و جای دیگر خبری جدی مطرح نشده است. یك بار هم بحث فیش حقوقی نجومی و خانه 500متری‌اش مطرح شد كه در جواب گفت اصلا چند ماه است كه من حقوق نگرفته‌ام و با ارث پدری زندگی می‌كنم.
برنامه‌ها و آینده: «هیچ نیازی به شركت‌های خارجی نداریم»
صحبت‌های كوتاه آقای رئیسی در دوران مبارزات انتخاباتی چیزی جز همان شعار همیشگی «خام‌فروشی را متوقف می‌كنم نبود». اما این صحبت‌ها با مصاحبه علیرضا ضیغمی، مشاور ارشد رئیسی در امور انرژی با نشریه معتبر اس.اند.پی. گلوبال تفصیلی‌تر مطرح شد. ضیغمی اولا گفت كه تمركز دولت جدید باید روی بخش پایین‌دستی و اجتناب از خام‌فروشی نفت باشد، چراکه این بخش ارزش‌افزوده بالاتری دارد. ظرفیت تولیدی ایران در كوتاه‌مدت را چهار میلیون بشكه اعلام كرد و گفت تولید 6.5 میلیون بشكه «امری غیرلازم است». حرف اساسی‌تر آقای ضیغمی یكی این بود كه «دولت فعلی و کارشناسان بینالمللی بر این باور هستند که با توجه به نزدیک‌‌‌شدن به پیک تقاضای نفت در سال‌های آینده به دلایل زیست‌محیطی و تثبیت و کاهش مصرف پس از آن، باید کشور تا می‌تواند نفت بیشتری تولید و صادر کند چراکه در آینده‌ای نه چندان دور شاید چنین فرصتی در دسترس نباشد» كه صراحتا با اظهارنظر قبلی متناقض است. رسیدن به پیك نفت بنا به باور عمده كارشناسان مطرح در حد «فرضیه» است و زمان آن به هیچ عنوان مشخص نیست و در صورت مشخص‌بودن هم راه رهایی از ضررهای آن پیشرفت فناوری‌های دیگر حوزه‌های انرژی است، نظیر تجدیدپذیرها كه جز با همكاری با بزرگان صنعت نفت دنیا راهی ندارد اما آقای ضیغمی درمورد احتمال بازگشت شرکت‌های بزرگ نفتی اروپایی مانند توتال به ایران پس از توافق احتمالی گفت شخصا موافق این موضوع نیست، زیرا این شرکت‌ها «غیرقابل اعتماد» هستند. مشاور انرژی رئیس‌جمهور جدید همچنین گفت «ما وابسته نیستیم و نیاز به دادن امتیازات به خارجی‌ها نداریم که بیایند با ما کار کنند. در حال حاضر حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد قطعات نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشی در داخل بدون هیچ مشکلی تولید می‌شوند». اشاره واضحی به رویكرد كلی دولت آقای رئیسی به جهان صنعت نفت. حالا فناوری به كنار درباره پول هم نظر ایشان صریح است و ختم كلام. تأمین مالی موضوع یک مشکل است اما «ایران و چین در برنامه ۲۵ساله خود توافق کرده‌اند پکن ۲۵۰ میلیارد دلار در کشور سرمایه‌گذاری کند که بخشی از آن به صنعت انرژی مربوط است». در نهایت چیزی كه از مجموع حدس‌های وزارت و حرف‌ها برمی‌آید تكیه بر توان داخلی، نظیر توانایی قرارگاه خاتم‌الانبیا، فقدان خوش‌بینی به امكان شراكت با شركت‌های بزرگ و البته كمی حس سردرگمی در كار پیچیده نفت است آن هم در وضعیت استثنائی امروز صنعت بزرگ نفت ایران. وزیر جوان و انقلابی باشد یا میان‌سال و میدان‌دیده، كاری سخت پیش‌رو دارد.
فراجناحی معتدل؟
سید ابراهیم رئیسی در اولین نشست خبری خود به مهم‌ترین تمایز خود با دولت حسن روحانی پرداخت. رئیسی در این نشست گفت: در بعد سیاست خارجی باید دنیا بداند وضعیت با حضور حماسی مردم فرق کرده است. تا امروز فشار حداکثری بر مردم کارساز نشده، باید برگردند و باید بدانند که سیاست خارجی دولت ما از برجام شروع نمی‌شود و به برجام محدود نمی‌شود.
رئیسی افزود: تعامل را با همه کشور‌های دنیا دنبال می‌کنیم و هر مذاکره‌ای که منافع ایران در آن تامین شود، از آن حمایت می‌کنیم، اما هر مذاکره‌ای باید نتیجه‌ای داشته باشد.
رئیسی تاکنون انتظارات را برآورده نکرده است
محمدعلی نمازی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران با اشاره به این که ابراهیم رئیسی در اولین نشست خبری خود صرفاً به بیان کلیات پرداخت، اظهار کرد: آنطور که باید و شاید انتظارات برآورده نشد، این در حالی است که در اولین نشست خبری رئیس جمهور منتخب باید جزئیات سیاست‌هایی که قرار است در کشور اجرا خواهد شد، بیان شود، اما متاسفانه چنین اتفاقی رخ نداد.
وی با بیان اینکه تاکنون اکثر صحبت‌های رئیسی شعاری بوده است، گفت: در حالی که مدام گفته می‌شود اولویت کشور اقتصاد است بنده چنین چیزی را قبول ندارم، بلکه اولویت اصلی در حال حاضر سیاست است این مورد نیز دارای دو جنبه است، اول سیاست داخلی که دولت به نوعی دولت هماهنگ کننده مناسبات بین حاکمیت و مردم است و در وهله دوم نیز مناسبات کشور با جهان خارج است که بدون آن نمی‌توان مسیر توسعه و پیشرفت را طی کرد، در این رابطه آقای رئیسی باید برنامه‌های خود را ارائه کند، کاری که تاکنون انجام نداده است.
نمازی یادآورشد: آقای رئیسی همچنین برنامه‌های خود در حوزه حقوق شهروندی از جمله مسائل آزادی بیان، نحوه برخورد با منتقدان، چگونگی تعامل با رسانه‌ها و آزادی رسانه‌ها، همچنین مسائل پیرامون اینترنت و فیلترینگ را خیلی کلی بیان کرده در حالی که این موضوعات برای مردم امروز بسیار مهم هستند و باید دید که چه زمانی سیاست‌های دولت آینده در این زمینه بیان می‌شود.
وی ادامه داد: به اعتقاد بنده باید افرادی در دولت به کار گرفته شوند که دارای کارآمدی و مدیریت قوی باشند و کارنامه قابل قبولی در حل مشکلات مردم برخوردار باشند بنابراین ما در چنین شرایطی باید یک دولت کارآمد داشته باشیم که به دور از شعار زدگی بتواند معضلات مردم را حل و فصل کند.
تصورات در مورد رئیسی نادرست است
ناصر ایمانی فعال سیاسی اصول‌گرا با اشاره به نادرست بودن برخی از تصوراتی که در مورد ابراهیم رئیسی وجود دارد، اظهار کرد: بعضا اعلام می‌شود که با آمدن رئیسی سیاست‌های بسیار تند در دستور کار دولت قرار خواهد گرفت، این در حالی است که به شخصه رئیس‌جمهوری منتخب را فرد متعادلی می‌دانم که بررسی سابقه وی در آستان قدس رضوی و قوه قضائیه موید این موضوع است.
وی افزود: درمورد دولت او نیز اگر منظور از فراجناحی بودن این است که او در همان ابتدای کار اتوبوسی با خود مدیر نیاورد و از معاون وزیر تا مدیران سازمانهای دولتی را عوض نکند، بنده چنین موضوعی را درست می‌دانم.
ایمانی یادآور شد: در تمامی دولت‌های گذشته زمانی که رئیس جمهور جدید زمام امور را به دست گرفته، مدیران از صدر تا ذیل عوض شده‌اند و همه مدیران همسو با جناح سیاسی شان را روی کار آوردند، اما به نظر بنده آقای رئیسی چنین عملی را انجام نخواهد داد، اما اگر منظور از فراجناحی بودن این است که وی بخواهد افرادی را از جناح رقیب بگمارد که با دیدگاه‌های او مشکل دارند، حتماً رئیس‌جمهوری منتخب چنین کاری را انجام نخواهد داد.
این فعال سیاسی اصول‌گرا در واکنش به این موضوع که ممکن است با روی کار آمدن افرادی مانند سعید جلیلی، سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی بسیار تند تلقی شود، گفت: دراین‌باره باید به دو نکته توجه کرد، اول اینکه آقای جلیلی نسبت به یک دهه گذشته تفاوت‌های بسیار زیادی کرده و این موضوع نیز در مناظره‌ها به خوبی مشهود بود، دوم هم اینکه اگر مدیریت مذاکرات آقای جلیلی سپرده شود حتماً او منویات نظام را دنبال خواهد کرد و نمی‌تواند از خود نظری اعمال کند که هرچند در تاکتیک‌های مذاکره تفاوت‌هایی بین آقای جلیلی و تیم آقای ظریف وجود دارد، اما هدف یکی است و نظر نهایی در مورد برجام را دولت نخواهد داشت.
وی اضافه کرد: آقای رئیسی در مناظرات نیز اعلام کرد که به برجام پایبند است، زیرا که ایران این توافق بین المللی را امضا کرده و به امضای خود پایبند است، بنابراین این تصور که با روی کار آمدن رئیس جمهور جدید در ایران برجام روی هوا خواهد رفت، مانند آنچه ترامپ انجام داد، رخ نخواهد داد، بنابراین این تصور بسیار غلطی است که وجود دارد، این آمریکاست که از برجام خارج شده و حال می‌خواهد برگردد بنابراین در مذاکرات باید هوشمندی به خرج داد، زیرا مسئله برجام به تحریم‌های ظالمانه گره خورده، که باید لغو شوند.
رئیسی یک دولت فراجناحی تشکیل خواهد داد
حسین کنعانی مقدم فعال سیاسی اصول‌گرا در گفت‌وگو با فرارو با اشاره به اینکه دولت ابراهیم رئیسی به نظر می‌رسد یک دولت فراجناحی باشد، اظهار کرد: مولفه‌هایی، چون کارآمدی، چابکی، جهادی و انقلابی ویژگی‌های دولت سیزدهم خواهد بود، از سوی دیگر این دولت در سیاست خارجی استراتژی مقاومت و ایستادگی را دنبال خواهد کرد و در سیاست داخلی نیز محور تعامل را در دستور کار خود قرار خواهد داد.
وی افزود: سیاست‌های ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب نیز اساس کار دولت آقای رئیسی خواهد بود، این در حالی است که در مورد مذاکرات برجام و گفتگو‌هایی که با آمریکا و کشور‌های عضو برجام در جریان است این امر بر اساس اصل کاهش تنش و تعامل بینالمللی پیگیری خواهد شد.
کنعانی مقدم یادآورشد: هر چند که در مقوله سیاست خارجی دولت تصمیم‌گیر اصلی نیست و تنها کار اجرایی مذاکرات بر عهده دولت است، در این زمینه هر دولتی که سر کار باشد بر اساس نقشه راهی که در شورای امنیت ملی تعیین می‌شود و مورد تایید رهبر معظم انقلاب است مورد اجرا قرار می‌گیرد.
کابینه اقتصادی رئیسی
اما موضوع دوم کابینه اقتصادی دولت است. در این باره هم مطالبی در رسانه ها مطرح شده است. گفته می شود کلیدی ترین عضو اقتصادی کابینه رئیسی و در واقع رهبر تیم اقتصادی، فرهاد رهبر خواهد بود.
نام فرهاد رهبر برای ریاست سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نفت و وزارت اقتصاد مطرح است. حتی نام رهبر به عنوان معاون اول نیز مطرح است.
فرهاد رهبر دارای دکترای اقتصاد از دانشگاه تهران است و به مدت ۵ سال در دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی، مدیرکل مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری بود.
همچنین در دولت هفتم نیز معاون اقتصادی وزارت اطلاعات شد و البته در دولت احمدی نژاد، ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را بر عهده گرفت که بعد از آن به مدت ۶ سال رئیس دانشگاه تهران بود در نهایت در سال ۹۳، با حکمی از علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم به عنوان عضو و نایب رئیس شورای راهبردی نظام مالیاتی کشور منصوب شد.
او در چند سال گذشته مشاور اقتصادی و دبیر کارگروه اقتصادی آستان قدس رضوی بوده و در کابینه انتخاباتی رئیسی هم حضور داشت که این روابط، احتمال ورود او را به کابینه دولت جدید بیشتر می‌کند.
برای سکانداری وزارت اقتصاد دولت آینده نیز، برخی گمانه زنی‌های دیگر مطرح شده که نام‌هایی آنگونه باشگاه خبرنگاران گزارش داده شمس‌الدین حسینی و احمد امیرآبادی از مهم‌ترین گزینه‌های بیان شده برای این وزارتخانه است.
شمس‌الدین حسینی دارای مدرک دکترای اقتصاد در بخش عمومی و بین‌الملل از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد است. او در دولت نهم و دهم، وزیر امور اقتصادی و دارایی بوده و هم‌اکنون نیز در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، نماینده استان مازندران در حوزه انتخابیه تنکابن، رامسر و عباس‌آباد است. در حال حاضر ریاست کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید و نظارت بر اجرای سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی مجلس شورای اسلامی را بر عهده دارد.
احمد امیرآبادی فراهانی نیز دبیر هیئت رئیسه مجلس دهم، نمایندهٔ دورهٔ نهم و دهم مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی از حوزهٔ انتخابیه قم در استان قم است. او عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر قم در دوره سوم شوراها بود و مجدداً در انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی که در هفتم اسفند ۹۴ برگزار شد به عنوان نماینده اول از شهر قم به مجلس راه یافت.
سید رضا فاطمی امین با سابقه اجرایی در صنایع مختلف از گزینه جدی برای سکانداری وزارت صمت است؛ البته نام او برای وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه هم پیشنهاد شده است. این مدیر با سابقه صنعتی، در کارنامه خود عضویت در هیئت عامل ایدرو، مجری طرح نوسازی خودروهای فرسوده، مشاور رئیس جمهوری، مشاور وزیر صمت و مشاور قائم مقام آستان قدس رضوی را دارد.
همچنین نام مهرداد بذرپاش با کارنامه مدیرعاملی سایپا و رئیس فعلی دیوان محاسبات نیز برای این سمت مطرح شده است.
نام رستم قاسمی یکی از اسامی پر تکرار در لیست پیشنهادی دولت سیزدهم به عنوان وزیر نفت است. او در دولت احمدی نژاد به مدت ۲ سال یعنی از سال ۱۳۹۰، وزیر نفت بود.
دارای مدرک کارشناسی ارشد مهندسی عمران آموزش راه دور از دانشگاه صنعتی امیرکبیر است و فعالیت نظامی خود را از سال ۱۳۶۰ در سپاه پاسداران آغاز کرد که در طول جنگ ایران و عراق، از اعضای این نهاد بود. او از سال ۱۳۸۶ به مدت ۴ سال فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا را بر عهده داشت.
