انتخابات یا محیط زیست! کدام مهم‌تر است؟

سال گذشته در همین روزها بود که آتش‌سوزی‌ها در مراتع گچساران شروع شد و اوج آن، آتش‌سوزی‌های کوه‌های خنگ بنار، کوه گهر و منطقه دیل در خردادماه بود که متأسفانه علاوه بر خسارت به مراتع و جنگل‌ها، خسارات جانی نیز به بار آورد که طی آن چند تن از «محافظان طبیعت» دچار سانحه و آسیب‌دیدگی‌های زیادی شدند و یک نفر از محافظان نیز جان خود را از دست داد.
به گزارش کبنا نیوز، به گفته مدیر تشکل سبزگامان بعدازظهر روز جمعه 27 فروردین‌ماه 1400 «کوه خامی از طرف روستای مارین بالای سرچشمه» دچار آتش‌سوزی شده است. نیروهای محلی و چند نفر از نیروهای اداره منابع طبیعی برای خاموش کردن آتش عازم منطقه شده‌اند، از علت این آتش‌سوزی اطلاعاتی در دست نیست.
*برخوردی با مجرمان صورت نمی‌گیرد
به نظر می‌رسد این تازه اول آتش‌سوزی‌های سال جدید است، همان‌گونه که پیش‌ازاین بارها و بارها گفته‌شده، پیداست که عوامل انسانی در ایجاد این آتش‌سوزی‌های سریالی دست دارند. مدیر منابع طبیعی گچساران در نشست ستاد بحران شهرستان در روزهای اخیر گفته است: «100 درصد آتش‌سوزی‌های سال گذشته عوامل انسانی دست داشته‌اند». همچنین سال گذشته، رئیس سازمان جنگل‌ها در بحران آتش‌سوزی‌های گچساران، گفته بود: «80 درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی دارند که این یا سهوی است و یا عمدی». مدیر تشکل محیط زیستی سبزگامان و فعال در مقابله با آتش‌سوزی‌های گچساران نسبت به عمدی بودن آتش‌سوزی‌ها هشدار داده و معتقد است از سال 95 تاکنون آتش‌سوزی‌های سریالی در حوزه مراتع و جنگل‌های گچساران در حال وقوع است، او می‌گوید «همان افرادی که از این مراتع بهره می‌برند و استفاده می‌کنند، آتش‌سوزی‌ها را ایجاد می‌کنند». جواد نارکی ادامه می‌دهد «در سال گذشته برخی از افرادی که جرمشان در خصوص آتش‌سوزی محرز بوده دستگیر شدند ولی آن‌چنان‌که بایدوشاید برخوردی چه از نظر جریمه نقدی یا خسارت صورت نگرفت».
به گفته رئیس منابع طبیعی شهرستان گچساران سال 99 بیش از 600 هکتار از مراتع گچساران در آتش سوختند و با رشد 51 درصدی آتش‌سوزی نسبت به سال 98 روبرو بوده‌ایم. با وجود وسعت آتش‌سوزی‌ها، فقط 4 نفر در آتش‌سوزی کوه دیل دستگیر و متهم شدند و در نهایت، با وجود طولانی شدن روند قضایی، اجرای حکم در خصوص این افراد که دو نفرشان کمتر از 15 سال سن داشتند در ابهام و عدم پاسخگویی مراجع فرو رفت. در مورد پیدا شدن عاملان آتش‌سوزی‌های دیگر نیز گزارشی در دست نیست.
*تهدید کردن و آتش زدن مراتع
گاها می‌بینیم اختلافات قومی منجر به آتش‌سوزی در جنگل‌ها می‌شود، که این نیازمند ایجاد تعامل و گفت‌وگو با ساکنان بومی روستاها و مناطق و حل منطقی مشکلات است. کوره‌های زغال در مناطق، اختلافات اقوام و ساکنان یک روستا، اختلافات دامداران بومی و غیربومی و یا منفعت‌طلبی برخی دامداران، اختلافات و خصومت‌های شخصی یا منافع قومی، منجر به قربانی شدن جنگل و مراتع می‌شود.
بر اساس گفته‌های افراد آگاه، در خصوص آتش‌سوزی دیل گفته می‌شد این آتش‌سوزی عمدی است و برخی از افراد محلی در خصوص ایجاد این آتش‌سوزی و انجام آتش‌سوزی‌های دیگر تهدید کرده‌اند و شب‌نامه‌هایی در روستا پخش‌شده است.
همچنین سال گذشته داوود حبیبی رئیس شورای توسعه و حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد گچساران در گفت‌وگو با خبرنگار کبنا در خصوص آتش‌سوزی کوه دیل گفته بود: معارضات و اختلافاتی بر سر مراتع و چراگاه‌های دام وجود دارد و گاها دامداران بر سر این موضوعات با هم اختلاف دارند و یکدیگر را تهدید می‌کنند. از طرفی برخی از این افراد مخالف این هستند که از منطقه دیگری گله برای چرای دام به منطقه خودشان برود. درحالی‌که محیط‌زیست برای پیشگیری از آتش‌سوزی‌ها و اطلاع‌رسانی امسال پیشنهاد داده است که گله‌دار به این منطقه بیاید تا هم از مراتع استفاده شود و هم درصورتی‌که آتش‌سوزی بشود اطلاع‌رسانی کند، اما این موضوع برای برخی از مردم این منطقه قابل‌پذیرش نیست.
*طرح گفت‌وگو با جوامع محلی
ناگفته پیداست اگر نگوییم همه‌ای آتش‌سوزی‌ها ولی بخش عمده‌ای از آن‌ها عمدی اتفاق افتاده‌اند. جنگل‌ها و منابع طبیعی محیط‌زیست ما، سرمایه‌های ما هستند، و در صورت نابودی آن‌ها، نابودی انسان‌ها نیز حتمی است. اگر سهل‌انگاری در خصوص آتش‌سوزی‌های گچساران همین‌طور ادامه داشته باشد تا چند سال آینده مشخص نیست چه چیزی از این طبیعت برایمان می‌ماند، چه‌بسا با گفت‌وگو میان دامداران و روستاییان و همین‌طور ورود کردن به مسائل فرهنگی و فرهنگ‌سازی، مشکلات این حوزه از طرق انسانی‌تری حل شود، نه با به آتش کشیدن جنگل‌ها که سرمایه‌های ملی ما هستند! کاش همان‌طوری که برای نجات جان یک آدم از چوبه دار، ریش‌سفیدها واسطه می‌شوند و گفت‌وگو می‌کنند، طرح گفت‌وگو با جوامع محلی توسط ریش‌سفیدها و افراد فرهنگی و حل مسائل محیط زیستی به‌طور جدی‌تری دنبال می‌شد.

  

*نبود امکانات و وعده‌هایی که فراموش می‌شوند
سال گذشته زمانی که اخبار آتش‌سوزی خنگ بنار، دیل و خائیز در رسانه‌های کشوری رصد شد، مسئولانی از جمله رئیس سازمان جنگل‌های کشور به استان آمدند و قول‌هایی دادند، ولی امسال که آتش‌سوزی‌ها را دوباره خواهیم داشت، هنوز هم مدیر تشکل سبزگامان، مدیر منابع طبیعی و مدیرمحیط‌زیست از کمبودها و نبود امکانات اولیه شکایت می کنند. در همین خصوص، در نشست ستاد بحران 25 فروردین مدیر تشکل سبزگامان در همین خصوص درخواست کفش و لباس مناسب برای داوطلبان مهار آتش را دارد و رئیس منابع طبیعی نیز با کمبود نیرو مواجه است و از دستگاه های اجرایی شهرستان درخواست در اختیار گذاشتن نیروی انسانی را دارد. 
*انتخابات یا محیط‌زیست! کدام مهم‌تر است؟
در همین نشست، فرماندار گچساران در خصوص آتش‌سوزی‌های محیط‌زیستی با اولتیماتوم به ادارات گفت «در مورد آتش‌سوزی‌ها هیچ‌گونه‌ای کوتاه نمی‌آیم»، بااین‌حال این را هم گفت «به خاطر اینکه در خردادماه انتخابات را خواهیم داشت ذهن ما را درگیر مسائل آتش‌سوزی نکنید، دستگاه‌های مربوطه از جمله جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، محیط‌زیست و غیره در این زمینه تدابیر لازم را داشته باشند». درصورتی‌که مدیریت سنتی، نامنظم، بدون تدبیر و بدون امکانات سال گذشته را داشته باشیم، باید شاهد نابودی تدریجی مراتع و جنگل‌های شهرستان گچساران باشیم. با توجه به نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری، سؤالی که در انتها می‌توان پرسید این است که انتخابات مهم‌تر است یا طبیعتی که همه زندگی‌مان وابسته به آن است؟
*بی‌قدرتان مطالبه گر شوند
مسئله اینجاست که کمتر پیش می‌آید که پویش و کمپینی برای دفاع از طبیعت ایجاد شود و کسی آن را رهبری کند! تجربه نشان داده تا زمانی که مردم مطالبه گر نباشند اتفاق خاصی در حوزه محیط‌زیست نمی‌افتد. در جامعه‌شناسی بحثی تحت عنوان نیروی «بی‌قدرتان» وجود دارد با این مفهوم که «شهروندان» معترض و مطالبه گر به‌خودی‌خود هیچ خطری برای سیستم محافظه‌کار ندارند، بلکه خطر جایی احساس می‌شود که این فرد و شهروند، بتواند بخشی از جامعه را رهبری کند و بتواند بر نظام اجتماعی کوچک‌ترین تأثیری را بگذارد، لذا تا زمانی که تشکل‌های ما توان مدیریت افکار عمومی را به‌دست نیاورند و تا زمانی که مردم در خصوص مسائل محیط‌زیستی مطالبه نکنند واقعیت این است که «انتخابات» از «طبیعت» اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.