جامعه ایلی و فشار هنجارها

کبنا ؛دکتر طالب حسن‌پور جامعه شناس کهگیلویه و بویراحمد در یادداشتی به جامعه ایلی و فشارهنجارها پرداخته و نوشته است؛ مفهوم ایل در جامعه عشایر ایران عبارت است از اتحادیه‌ای سیاسی که شامل از تیره‌ها و طوایف عشایری که به واسطه وابستگی‌های خویشاوندی، در زمانی خاص و بنا به شرایط و ضرورت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با هم متحد و یک ایل را تشکیل می‌دهند. ساختار فرهنگی و اجتماعی ایل در استان کهگیلویه و بویراحمد بر یک نظام سنتی (سنت گرایی Traditionalism) بنا نهاده شده است. منظور از سنت گرایی در اینجا، نه سنت گرایی فلسفی-دینی، بلکه بازگشت به گذشته در ابعاد فرهنگی و اجتماعی است که روابط سنتی را بر روابط و رفتارهای مدرن ترجیح می‌دهد و الگوهای این رفتارها و مناسبات، نسل به نسل انتقال یافته است و کمابیش در نگرش و رفتار اکثر مردم در سطح استان، بروز و ظهور پیدا می‌کند. در این نوع سنت گرایی توجه به هنجارهای جامعه، بر همگان واجب است.
 هنجارهای اجتماعی (Social Norms) در جامعه سنتی استان، روابط و کنش‌های اجتماعی را تنظیم و کنترل می‌کند و اکثر مردم خود را ملزم به رعایت آن می‌دانند و اگر فردی به آن توجه نکند، هنجارشکن محسوب شده و از طریق کنترل رسمی (نهادهای نظارتی) و غیررسمی (برچسب زنی، تمسخر، طرد و ....) تنبیه خواهد شد.
هنجارهای اجتماعی در این استان در کنار ارزشها، نگرش‌ها، آداب و رسوم و...، طی پروسه جامعه پذیری، از همان دوران کودکی به افراد آموزش داده می‌شود، ملکه ذهن آن‌ها می‌شود و بر اساس آن رفتار می‌کنند. فرد شیوه‌های زندگی جامعه خود را بر اساس این هنجارها یاد می‌گیرد و رفتاری مطابق با انتظار مردم و یا ایل و تبار خود انجام می‌دهد.
قبل از هرچیز این هنجارها دارای محاسن زیادی هستند که می‌تواند منجر به امنیت، نشاط اجتماعی، سلامت، آرامش و... شوند. اما در کنار این محاسن، معایبی هم دارند که از یک طرف آزادی‌های فردی و.... کاهش داده و از طرف دیگر زمینه ساز قانون گریزی در سطح استان گردیده است. یکی ازاین هنجارها، تعصب طایفه‌ای و خویشاوندی است. این موضوع از همان دوران کودکی ازطرف بزرگان به صورت غیررسمی (تحت عنوان غیرت) آموزش داده می‌شود و به عنوان یک هنجار، نگرش‌ها، رفتار و روابط اجتماعی مردم را شکل می‌دهد. اگر نگاهی به مسائل و مشکلات جامعه در سالهای اخیر داشته باشیم، می‌بینیم که تعصبات طایفه‌ای یکی از عوامل زمینه ساز نزاع‌های دسته جمعی و قانون گریزی در استان کهگیلویه و بویراحمد بوده است. ولی آنچه که مهمتر است وضعیت استان کهگیلویه و بویراحمد در زمینه انتخابات شورای شهر و مجلس شورای اسلامی است. واقعیت امر این است که فشار هنجارهای اجتماعی (تعصب طایفه‌ای و .....) باعث شده هر فردی در هر طایفه‌ای، فقط به کاندیدای طایفه خود توجه کند و اگر هم مخالفتی داشته باشد، بدلیل ترس از طرد، تمسخر و..... توسط خویشاوندان، نتواند ابراز کند. در چنین جامعه‌ای به دلیل موارد ذکر شده، تخصص، عقلانیت و معنویات که برای انتخاب هر فردی، لازم و ضروری است، تحت الشعاع بعضی هنجارها قرار می‌گیرد و در نتیجه باعث می‌شود که، استان کهگیلویه و بویراحمد نتواند در زمینه‌های مختلف رشد و توسعه پیدا کند. لذا می‌طلبد که از طریق خانواده‌ها و نهادهای ذیربط، طی یک دوره بلند مدت، پروسه جامعه پذیری افراد از همان دوره کودکی در سطح استان کهگیلویه و بویراحمد، در این زمینه اصلاح گردد.