ضربه‌ای که کرونا به زنان سرپرست خانوار زد

کبنا ؛«عالیه شکر بیگی»، جامعه شناس می‌گوید: بیشتر مشکلات زنان سرپرست خانوار از نوع اقتصادی است که به تبع آن فشار روحی و روانی بر آنها وارد می‌کند و بر توانایی و عملکرد آنها نیز تاثیر می‌گذارد. حمایت مالی و توانمندسازی زنان با محوریت اشتغال می‌تواند بهترین راهکار در شرایط کرونایی باشد.
ویروس کرونا موسوم به «کووید۱۹» اواسط ماه دسامبر ۲۰۱۹ (۲۴ آذر ۱۳۹۸) در شهر ووهان واقع در مرکز چین گزارش شد. شیوع ناگهانی ویروس کرونا از اواخر سال گذشته در کشورمان ، هرچند برای همه اقشار جامعه به نوعی، چالش‌های متعددی ایجاد کرده اما این مشکلات برای زنان سرپرست خانوار ملموس‌تر و سخت تر است. زنانی که در شرایط عادی به دلیل سطح سواد اندک، مشکلات اجتماعی و فرهنگی و نبود برابری در دستیابی به شغل مناسب همواره با مشکل رو به رو هستند. در شرایط کرونایی با تعدیل برخی مشاغل و تعطیلی برخی از کسب و کارها بیش از پیش بازار کاری‌شان کساد شده و این مشکل خود مسایل و مشکلات روحی و روانی و جسمی دیگری نه تنها برای آنها بلکه حتی برای فرزندان و دیگر اعضای خانواده‌شان به همراه داشته است. از طرفی آمارها حاکی از این هستندکه بیش از ۳ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد، وجود این تعداد از زنان سرپرست خانوار از یک سو و تشدید مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا از سوی دیگر سبب شده زنگ خطر زنانه شدن آسیب‌ها به گوش برسد. امری که ضرورت توجه بدان سبب شد، با "عالیه شکربیگی" ، جامعه شناس و استاد دانشگاه به گفت و گو بنشینیم. آنچه در ذیل می‌خوانید، مشروحی از این گفت و شنود است:
فشار مضاعف اقتصادی بر زنان سرپرست خانوار در دوران کرونا
شکربیگی در خصوص زنان سرپرست خانوار گفت: بطور کلی زنان سرپرست خانوار به کلیه زنان بیوه، مطلقه، زنان خود سرپرست و زنان سالمند تنها و همچنین  زنانی که همسرانشان معتاد، زندانی و یا از کار افتاده هستند، اطلاق می‌شود.
وی افزود: زنان سرپرست خانوار بر اساس شغل به چند دسته نقسیم می‌شوند. یک: زنان سرپرست خانواری که در فضای دولتی شاغل و یا کارمند رسمی هستند  و دوم زنانی که به شکل قرار دادی کار می‌کنند.
این استاد دانشگاه گفت: در شرایط کرونایی طبیعتا وضعیت گروه دوم، چندان مساعد نبوده و به لحاظ اقتصادی فشار مضاعفی بر این زنان وارد شده است.



از فشار اقتصادی تا آسیب های روحی و اجتماعی
شکر بیگی در خصوص مسائل و مشکلات زنان سرپرست خانوار گفت: بیشتر مسائل و مشکلات زنان سرپرست خانوار از نوع اقتصادی است که خود فشار اقتصادی نیز به تبع فشار روحی و روانی بر آنها وارد می‌کند و این فشار روحی و روانی نیز به نحوی بر توانایی، کارایی و عملکرد آنها تاثیر می‌گذارد. به علاوه بیشتر انحرافات، مشکلات و آسیب‌هایی که در حوزه زنان مشاهده می‌شود نیز ناشی از همین فشار اقتصادی است.
وی افزود: علاوه بر مشکلات اقتصادی، باید مسایل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی را نیز افزود. نگرش نامناسب اطرفیان نسبت به این زنان و انگ زنی‌های نابجا و عدم اعتماد و اطمینان به آنها  بر احساس تنهایی، انزوا و افسردگی آنها دامن می‌زند  و احتمال گرفتار شدن آنها در دام افراد فرصت طلب و سودجو را بیش از پیش به همراه می‌آورد.
تعداد زنان سرپرست خانوار در حال ازدیاد است
شکر بیگی در خصوص تعداد خانوارهایی که زنان سرپرست آنها هستند،گفت: در یک نگاه اجمالی بر سرشماری سال ۱۳۹۵ تعداد کل خانوارهای زن سرپرست در کشور چیزی حدود ۳ میلیون و  ۶۵هزار نفر بودکه تقریبا ۶ .۱۲ درصد از کل خانوارها را  تشکیل می داد. وی گفت:  این نسبت در سرشماری سال ۱۳۹۰، حدود ۱۲.۱ درصد بوده به عبارتی تعداد خانوارهای زن سرپرست نسبت به کل خانوراها در طی ۵ سال حدود ۵ درصد رشد کرده است.
احساس بی قدرتی ناشی از چرخه فقر
شکربیگی در خصوص وضعیت زنان سرپرست خانوار در شرایط کرونا گفت: در شرایط کرونایی با توجه به تعدیل برخی مشاغل و نیز از رونق افتادن پاره‌ای از کسب و کارها طبیعتا این گروه از زنان با مسائل و مشکلات بسیاری رو به رو شده‌اند و همین امر منجر به ایجاد نوعی چرخه فقر در میان آنها شده است. از طرفی گسترش مسایل و مشکلات اقتصادی این دسته از زنان سبب شده آنها نسبت به گذشته بیش از پیش احساس بی قدرتی کنند.
وی ادامه داد: زنان سرپرست خانوار به طور کلی از سطح سواد نسبتا کمتری به مردان برخوردارند و همین امر باعث می‌شود در شرایط کرونایی، برای ایجاد شغل و درآمدزایی بیشتر با مشکل مواجه شوند. از طرفی در بعضی موارد شاهد هستیم در برخی از سازمان‌هایی که کارآفرینی‌هایی برای این افراد وجود داشته اکنون به دلیل شرایط ناشی از کرونا و تحریم‌ها این امکان برای آنها مهیا نباشد.
راهکارهایی از جنس حمایت مالی و توانمندسازی 
شکربیگی در این خصوص که در دوران کرونا برای زنان سرپرست خانوار چه کارهایی می‌توان انجام داد، گفت: به نظر من اینکه زنان سرپرست خانوار  حمایت مالی شوند خوب است؛ اما باید به نوعی در جهت توانمندسازی آنها نیز اقدام شود. در واقع توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار با محوریت اشتغال برای دوران پسا کرونا نیز می‌تواند ادامه دار باشد.
وی گفت: آموزش‌های مهارت زا کار آفرینی، تجارت خانگی علی الخصوص در این شریط می‌تواند در تقویت اقتصادی زنان سرپرست خانوار موثر باشد و همچنین به آنها احساس اعتماد به نفس و قدرت دهد.
شکر بیگی افزود: راه اندازی تعاونی‌هایی تولیدی زنان سرپرست خانوار می‌تواند بهترین راهکار توانمندسازی زنان در شرایط کرونایی باشد و البته این راهکارها را می‌شود در دوران پسا کرونا هم ادامه داد و از آنها بهره‌مند شد.