روز جهانی حقوق حیوانات

کبنا ؛امروز ۱۰ دسامبر مصادف با 20 آذر ماه به نام روز جهانی حقوق حیوانات یا IARD نامگذاری شده است. (International Animal Rights Day) این روز از سال ۱۹۹۸ توسط فعالان و کنشگران حقوق حیوانات گرامی داشته می شود.
هدف از نام گذاری این روز یادآوری حقوق حیوانات است که توسط انسانها به دست فراموشی سپرده شده است. فعالان حقوق حیوانات در این روز با تجمع در برابر اماکنی که در آنها حقوق حیوانات نقض می شود، از قبیل اسارتگاه های حیوانات، کشتارگاه ها، محل های تشریح حیوانات زنده و … تجمع می کنند و شب هنگام با افروختن شمع این روز را گرامی می دارند.
دهم دسامبر ۱۹۴۸ اعلامیه جهانی حقوق بشر در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید تا از جنگ جهانی دوم و تشکیل اردوگاه های کار اجباری جلوگیری کند، چرا که جلوگیری از تراژدی های مشابه تنها با به رسمیت شناختن حقوق اساسی انسان ها بدون هرگونه تبعیض ممکن است. بنابراین سازمان ملل متحد اعلام کرد که احترام و کرامت بشر اساس آزادی، عدالت و صلح در جهان است.

چند سال قبل افراد، سازمان ها و انجمن های مختلفی از سراسر جهان درخواست کردند که این روز به «سایر حیوانات»ی که در استفاده از زمین با ما شریکند نیز تسری یابد و ۱۰ دسامبر باید روز جهانی حقوق حیوانات نیز باشد. انسان ها نیز در رده جانوران دسته بندی می شوند، اما سالانه میلیون ها زیستمند دارای ادراک و احساس دیگر -با قابلیت تفکر و احساسی مانند ما- به دلیل اینکه «گونه بشر» نیستند قربانی ما (گونه بشر) می شوند. هر ساله میلیاردها گاو، خوک، گوسفند، مرغ، ماهی، خرگوش، بز، رت، موش، اسب، میمون، شتر، سگ، گربه، اردک، بوقلمون، غاز و زیستمندان دریایی زجر می کشند و در دستان ما جان می دهند.

روز جهانی حقوق حیوانات فرصتی فراهم می آورد تا به مردم یادآوری شود از آنجا که رنج کشیدن و شوق زندگی وابسته به نژاد، جنس، موقعیت اجتماعی یا گونه مشخصی نیستند، در نتیجه واژه های آزادی، صلح و کرامت واژگانی فراگیر (فارغ از نژاد، جنس، موقعیت اجتماعی یا گونه) هستند.
در سال ۱۹۷۰ و ۲۲ سال پس از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، و بیش از چهار دهه قبل واژه «گونه پرستی» در برابر تبعیض میان گونه های زیستمندان ابداع شد.
این تفکر که سایر حیوانات «پست تر» هستند و صرفاً به این دلیل که آنها با پر یا پشم زاده شده اند، ما می توانیم از آنها استفاده کنیم، تعصبی غیر معقول و ناعادلانه در برابر سایر گونه ها است.

«گونه پرستی» همچون نژادپرستی و تبعیض جنسیتی مشابهت های ما -ادراک و احساس- را نادیده می گیرد تا آن که ضعیف تر است رنج بکشد و آنکه قوی تر است برنده باشد.
پنجاه سال پس از تصویب “اعلامیه جهانی حقوق بشر” (UDHR) در مجمع عمومی سازمان ملل متحد (در سال ۱۹۴۸) حامیان حقوق حیوانات دهم دسامبر ۱۹۹۸ را برای اولین بار به عنوان «روز جهانی حقوق حیوانات» اعلام کردند.
بیانیه جهانی حقوق حیوانات
با توجه به منشاء یکسان زندگی تمامی موجودات که ریشه مشترک داشته و در مسیر سیر تکامل متنوع گشته اند و با توجه به اینکه تمام موجودات زنده دارای حق طبیعی هستند، هر حیوانی با سیستم عصبی، از حقوق ویژه ای برخوردار است. قطعاً نقض قوانین و حتی بی خبری محض از این حقوق طبیعی، فجایع عظیمی نسبت به تخریب طبیعت انجام شده و همواره آدمیان به سمت ارتکاب انواع خشونت ها نسبت به حیوانات سوق داده می شوند. باید توجه داشت که همزیستی گونه ها برای انسان نشانه ای است تا حق زندگی کردن دیگر گونه های حیوانات را به رسمیت بشناسد. قطعاً احترام گذاشتن انسان به حیوانات، جدا از احترام گذاشتن انسانها به یکدیگر نخواهد بود.

بدین وسیله اعلان می گردد که:
ماده 1:
تمامی حیوانات دارای حقوق مساوی برای زندگی کردن تحت عنوان تعادل زیستی هستند این حقوق مساوی، گونه های مختلف و خاصی را تحت الشعاع قرار نمی دهد.
ماده 2:
به حق زندگی تمامی حیوانات باید احترام گذاشته شود.
 ماده 3:
1- حیوانات نباید در معرض برخوردهای بد و اعمال بیرحمانه قرار گیرند. 2- اگر نیاز به کشتن حیوانی باشد این عمل باید آنی، بدون درد و بدون درک حیوان صورت گیرد. 3- با جسد یک حیوان با شایستگی باید برخورد شود.

ماده 4:
1- حیوانات وحشی حق زندگی و تولید مـثل آزادانه در محیط طبیعی زیستگاهشان را دارند. 2- محرومیت طولانی مدت از آزادی برای حیوانات وحشی، شکار کردن و ماهی گرفتن تجربی به عنوان سرگرمی و نیز هرگونه استفاده از حیوانات وحشی به دلایلی که حیاتی نباشد مغایر با این حق بنیادی است.
 ماده 5:
1- هر حیوانی که به انسان وابسته است باید به شایستگی نگهداری و مراقبت گردد. 2- حیوانات وابسته به انسان تحت هیچ شرایطی نباید بطور غیر منصفانه ای ترک و یا کشته شوند. 3- هر گونه ازدیاد نسل واستفاده از حیوانات باید طبق احترام به ساختار ویژه فیزیولوژی و رفتاری آن گونه باشد. 4- در نمایشگاه ها، نمایش ها و فیلم هایی که حیوانات در آن شرکت دارند، باید منزلت آنها محترم شمرده شود و عاری از هرخشونتی باشد.
 ماده 6:
1- هرگونه آزمایش زجرآوری برروی حیوانات چه بصورت فیزیکی و چه روحی تجاوز به حقوق حیوانات محسوب می گردد. 2- روش های جایگزین باید پیشرفته بوده و اصولی انجام گیرند.

ماده 7:
هرگونه عمل غیر ضروری که باعث مرگ حیوانی گردد یا هرگونه تصمیمی که منجر به این عمل گردد، جنایت علیه زندگی تلقی می گردد.
ماده 8:
1- هر گونه عمل مغایر با بقای گونه های حیوانات وحشی و یا هر گونه تصمیمی که منتهی به این امر گردد کشتار دسته جمعی تلقی می گردد. 2- کشتار حیوانات وحشی، آلوده کردن و نابودی زیستگاه هایشان قتل عام محسوب می گردد.
ماده 9:
1- شرایط قانونی ویژه حیوانات و حقوق آنان توسط قانون مشخص می شود. 2- محافظت و حفظ امنیت حیوانات بر عهده سازمان های دولتی است.
ماده 10:
مراکز تربیتی و مدارس مکلف به آموزش مطالبی مبتنی بر احترام گذاشتن، مراعات و درک حیوانات از دوران طفولیت به شهروندان خود هستند.
بیانیه جهانی حقوق حیوانات رسماً در تاریخ 15 اکتبر 1978 در شورای مرکزی یونسکو در شهر اریس اعلان گردید. مفاد این بیانیه توسط اتحادیه بین المللی حقوق حیوانات در سال 1989 مورد تجدید نظر قرار گرفت و در سال 1990 به رئیس مجمع عمومی یونسکو تسلیم گردید و در همان سال منتشر شد.