تاریخ انتشار
چهارشنبه ۹ مهر ۱۳۹۹ ساعت ۲۲:۵۴
کد مطلب : ۴۲۶۱۰۴
با اشاره به لايحه برنامه هفتم توسعه مطرح شد

تاجگردون: ناهمزماني تقويم دولت‌ها / نحله‌هاي فكري درون كشور مرده‌اند / چيزي كه ايران ما اين روزها ندارد

۲۶
۱
تاجگردون: ناهمزماني تقويم دولت‌ها /  نحله‌هاي فكري درون كشور مرده‌اند /  چيزي كه ايران ما اين روزها ندارد
کبنا ؛غلامرضا تاجگردون در روزنامه اعتماد نوشت: اين دولت ‌بايد تا پايان عمر كاري‌اش لايحه برنامه هفتم توسعه را تقديم مجلس شوراي اسلامي كند. اشكالي كه در سيستم جمهوري اسلامي ايران مبني بر عدم همزماني تقويم دولت‌ها با برنامه‌ها وجود دارد و اين چند دوره خودش را نشان داده بود در اين برنامه هم به شكل بدتري جلوه خواهد كرد. گاهي اوقات مجلس برنامه‌اي را تصويب مي‌كند كه قرار است خودش ناظرش نباشد مثل برنامه چهارم و برنامه ششم كه يكي را مجلس ششم تصويب و ايراداتش را مجلس هفتم رفع كرد، ديگري را كميسيون تلفيق مجلس نهم تصويب كرد كه كنار گذاشته شد و كليتش را مجلس دهم تصويب كرد. اما اين بار اتفاق ديگري صورت گرفته كه آسيب آن بيشتر از عدم همزماني تقويم دولت و برنامه يا تقويم مجلس و برنامه است. سال‌ها پيش در قالب يك كار تحقيقاتي با يكي از كارشناسان و مديران نظام برنامه‌ريزي قبل از انقلاب كه بعد از انقلاب هم معمولا در امور برنامه‌ريزي اظهارنظر مي‌كرد، مصاحبه‌اي داشتم. وي سابقه‌اي از ضرورت وجود نهاد فكري در كنار نهاد برنامه‌ريزي كشور ذكر مي‌كرد و اينكه وقتي نظام برنامه‌ريزي ايران شكل گرفت، نهادي بين‌المللي حتي با تامين اعتبار، تاكيد بر راه‌اندازي موسسه نهادي فكري در كنار نهاد برنامه‌ريزي كشور داشتند؛ نهادي كه حداقل در سه دهه گذشته بعد از جنگ در كنار نهاد برنامه‌ريزي كشور ولو اندك يا چالشي توانسته است در ايجاد توفان فكري در كشور نقش موثري ايفا كند. وجود نحله‌هاي فكري در كشور اگرچه هميشه دچار چالش ولي تحريك‌كننده صاحب‌نظران اقتصادي، اجتماعي و حتي سياسي يك كشور در راه‌اندازي جريانات فكري بوده‌اند. از آن زمان كه جريان سياست تعديل اقتصادي را در كشور راه انداخته و توانستند جريان مقابل خود را تحريك كرده و به ميدان بياورند، تا آنگاه كه جريان نهادسازي برنامه سوم توسعه كشور راه افتاد و بعد از آن جريانات پرحاشيه برنامه چهارم و در ادامه هم مي‌دانيم كه چگونه جريانات فكري در كنار يا در تقابل با همديگر نقشي ولو حداقلي در نهاد برنامه‌ريزي يا حتي دانشگاه‌هاي كشور و صاحب‌نظران داشته باشند. مدتي است كودتاي بدون خونريزي اتفاق افتاده و نحله‌هاي فكري درون كشور مرده‌اند، تك‌مضراب‌هاي رسانه‌اي و مقاله‌اي هرازگاهي شنيده مي‌شوند و شب خوابيده و صبح سياست را روانه بازار كردن داغ شده است بي‌آنكه كسي عيب اصلي را كنكاش كند. 
اگرچه برنامه ششم يعني كتاب آرزوهاي ناهمگون اين دوره اجرايي كشور خود از كارايي برخوردار نيست، ولي به فراموشي سپردن اين كتاب ولو در تقويت نهادها و نهادساز يا جمع‌وجور كردن دولت و هدايت اقتصاد كشور آسيب خاص خودش را همراه داشته و دارد.
اگرچه هاشمي‌رفسنجاني قاطع و جسور بود، خاتمي رئوف و صبور بود و احمدي‌نژاد هم بي‌پروا و غيرقابل مهار ولي بايد بپذيريم هر كدام داراي يك رفتار فكري بودند كه اهل فكر مي‌توانستند تشخيص دهند كه جريانات اجرايي كشور از چه مداري بهره مي‌برند و اين ادوار هم هميشه يك متغير تاثيرگذاري و مهم مثل جنگ، بازسازي، تحريم بر اقتصاد كشور خودنمايي مي‌كرد و نمي‌توانستند و نمي‌توانستيم جريان فكري دولت‌ها و حتي مجلسيان را ناديده بگيريم يا اثر آن را در اجراي برنامه‌ها ببينيم.
شايد بشود يكي از دلايل مهم چنين اثراتي را در وجود نهادهاي فكري دوران مختلف كه به هر دليلي در كنار نهاد برنامه‌ريزي و ديگر جريان‌هاي علمي كشور شكل گرفته بودند و در تقابل فكر اظهارنظر مي‌كردند، جست‌وجو كرد.
موسسه عالي آموزشي پژوهش در برنامه‌ريزي توسعه (نياوران)، مركز پژوهش‌هاي مجلس، مركز استراتژيك رياست‌جمهوري، اتاق بازرگاني، مركز الگوي اسلامي - ايراني پيشرفت و مجمع تشخيص مصلحت نظام از جمله موسسات و نهادهاي فكري بودند كه هم در تدوين و هم در نظارت فعال و كوشا بودند. مدتي است خبري از جريانات فكري نيست و مشخص نيست دولت با پشتوانه چه نهاد فكري به امورات مي‌پردازد يا اينكه آناني كه اجرا مي‌كنند آيا خودشان هم فكر مي‌كنند و بعد اجرا مي‌كنند يا اصلا خبري نيست كه اميدوارم اين‌طور نباشد.
قصد ندارم تاريخچه و نقش اين نوع نهادهاي فكري را به بحث بكشانم، فقط در اين حد بسنده مي‌كنم كه اگر نحله‌اي شكل نگيرد، جرياني هم براي نقد آن حركت نخواهد كرد. هاشمي‌رفسنجاني، روغني‌زنجاني را از سمت رياست سازمان برنامه و بودجه كه سال‌ها بر آن مسند نشسته بود و به قولي مجتهد موضوع بودجه و برنامه شده بود، به هر دليلي تغيير داد و جايگزين او را كسي گذاشت كه كمتر در وادي تفكر برنامه‌ريزي بود ولي ايشان خود، دولت و سيستم را از وجود انسا‌ن‌هاي فكري و كاربلد خالي نكرد. او را بر مسند هيات امناي موسسه‌اي نشاند كه قرار بود فكر كند ولو اينكه رييس سازمان برنامه ناراضي باشد. جريان فكري ادامه داشت و هرازگاهي حلقه نياوران و مقابل آن جريانات فكري ديگر در تكاپو بودند تا نظريات آنان را نقد كنند و اين نقادي چنان پويا بود كه اكثر مراجع علمي دانشگاهي اين حوزه خود را مستثني از عدم اظهارنظر نمي‌ديدند. اين موضوع حتي در دانشگاه‌هاي دور از مركز مثل اصفهان، شيراز و ديگر نهادهاي علمي نيز قابل رويت بود.

https://www.kebnanews.ir/images/docs/files/000426/nf00426104-2.jpg
اين نهاد فكري از دست رجل اين جريان يعني طيبيان، نيلي، فرجادي و زنجاني گرفته شد و آنها به يكي از مهم‌ترين مراكز علمي كشور يعني دانشگاه شريف مهاجرت كرده و به تفكر و بيان نظرات خود پرداختند و جايگزين آنان كساني شدند كه در نقطه مقابل‌شان قرار داشتند. اگرچه در نقطه مقابل بودند ولي همه مي‌دانستند كساني چون مرحوم دكتر حسين عظيمي داراي تفكري هستند كه حرف دارند و براي نظر خود فكر كرده و تلاش كرده بودند و عملا تقابل فكري و نظري در هسته فكري برنامه‌ريزي كشور وجود داشت و اين لازمه توسعه بود. اهل فن مي‌دانستند هر حرفي برگرفته از نظريه است ولو اينكه مقبول او نباشد.
دولت احمدي‌نژاد هم اگرچه غيرقابل مهار بود ولي باز هم خود را مستثني از نظر نمي‌دانست؛ الگوي پيشرفت اسلامي را تقويت كرد، جريانات فكري را در همان ساختمان نياوران ادامه داد و سعي و تلاش كرد آنچه مي‌خواهد اجرا كند را در قالب يك فرصت علمي و تقابل نظري ارايه داده يا به مراكز علمي، داخلي و حتي خارجي نشان دهد. در كنار يا تقابل آنان هم مركز تحقيقات استراتژيك مجمع، نهادهاي مردم‌نهاد و ديگر مراجع به پردازش نظريات خود پرداخته و ميدان را خالي از نظر نمي‌گذاشتند.
مدتي است فتيله همه چيز پايين كشيده شده و نهاد نياوران به رياست‌جمهوري واگذار شده كه مجري تكاليف باشد تا آنجا كه نهاد فكري و برنامه‌ريز هم نتوانست آنچه شايسته نهاد برنامه‌ريز كشور بوده و توفان فكري ايجاد كند را انجام دهد.
همه چيز خلاصه در اجراي يك‌سري سياست‌هاي اجرايي شده است كه نه از كتاب و انديشه نظر بيرون مي‌آيد و نه جرياني ولو تقابلي به آن مي‌پردازد. درست است كرونا همه‌ چيز را به هم ريخته است ولي مي‌توان انديشه‌ورزي براي آينده كشور را در دوره‌هاي مجازي به بحث گذاشت. بازارهاي مختلف مالي، پولي و سرمايه هر كدام كار خودشان را مي‌كنند و اگر گاهي سازشان كوك مي‌شود كه مشخص است اين كوكي نه به واسطه حاكم بودن جريان فكري است، بلكه بر اساس تصميم شخصي يك يا چند نفر سياستگر است، ولي باز هم گره از كار نمي‌گشايد و قرار نيست آينده را روشن كند. اگرچه ناكوكي اين ساز آنقدر زياد است كه كوكي چند روزه نمي‌تواند نشانه‌اي از آينده روشن كند. پرسش هميشگي و پاسخ غيرواضح بالاترين مقام اجرايي كشور تا كوچك‌ترين كارشناس تصميم‌سازي همين است كه چه مي‌شود و در جواب بايد گفته شود هيچ چيز مشخص نيست.
بدترين وضعيت ممكن يك كشور متمدن اين است كه مهم‌ترين تصميمات و آينده خودش را گره بزند به تصميمات كشور ديگر. درست است كه اين روزها فاكتورهاي تاثيرگذار و تاثيرپذير بين‌المللي بسيار فراتر از گذشته نقش ايفا مي‌كند ولي نداشتن پاسخ براي پرسش‌هاي متداول و رايج جامعه را بايد بپذيريم كه ضعف اصلي سيستم است.
كليت سيستم اجرايي، قضايي و نظارتي همه درگير واژگان تحريم، فساد داخلي، معيشت فعلي مردم، حضور در فضاي مجازي و رسانه‌اي شده است و حتي انديشمندان و آناني كه بيرون از اين سيستم بايد فكر و برنامه نقد كنند به خاطر اينكه از قافله عقب نيفتند، نقدشان حداكثر به اين شده است كه پرونده‌اي از فساد مالي شكل گرفته و گوشه‌اي را تشريح كنند. اين سيستم بخواهيم يا نخواهيم و به هر دليلي از گذشته تاكنون فاسد بوده است. البته فساد رشد كرده و به‌‌رغم اينكه برخي مي‌گويند سيستماتيك نيست ولي به نظر من چه از منظر قانوني و چه از منظر شبكه انساني، ولو آناني كه شعارشان ضدفساد و چهره انقلابي به خود گرفته‌اند، فساد تمايل به سيستماتيك شدن دارد و رشدش هم نسبتا قابل توجه است و اين بار با شعار ضدفساد و در اين مسير شايد تك‌مضرابي برخورد با فاسدي هم اتفاق بيفتد.
حرف اين است كه اصل موضوع مدتي فراموش شده است. شايد دولت و مجلس با هم توافقي كرده و صورت‌مساله را پاك كنند و پيشنهاد تصويب برنامه هفتم را به دولت بعد سپرده و در اين قسمت هم صورت‌مساله را پاك كرده و خود را راحت كنند. ولي به عنوان كارشناس كوچك نظام برنامه‌ريزي لازم است تذكر دهم نهاد فكري براي توسعه و آينده اين كشور ولو در حد شعار تعطيل است و كل كشور به مسائل حاشيه‌اي مي‌پردازند. فراموش نكنيم در كشورهاي پيشرفته وقتي كه حتي دچار جنگ، تحريم و بحران‌هاي داخلي و خارجي بودند، گروهي نشسته بودند و خارج از هياهو به آينده كشورشان فكر مي‌كردند؛ چيزي كه ايران ما اين روزها ندارد.
نام شما

آدرس ايميل شما

Iran, Islamic Republic of
تو را خدا تو دیگه حرف نزن تاجگردون حالا که انتظار داشتی دولتمردان از تخلفات حمایت کنند و چنین نشد و اعتبارت رد شد اومدی نظریه پردازی علیه دولت مستقرمی کنی و با کمال سرافکندگی از احمدی نژاد حمایت می کنی.
رحیم
Iran, Islamic Republic of
واقعا، با چه رویی نظر میدهد ؟ بقول خودت اقتصاد دستت بود چه شد، سکه ۱۵ میلیون شد ،ایها ادغام رضا تاجگردون اگر کاره ای بودی که سکه شد ۱۵میلیون، اگر کاره ای نبودی پس اینقدر نظر گزافه نگو
بنده خدای
Iran, Islamic Republic of
جناب تاجگردون
خودت 8 سال ریاست کمیسیون بودجه بودی چکار کردی جز اینکه مثل خزانه دار سریال قهوه تلخ یک دینا می انداختی توی ظرف فلزی برای مردم ساده دل و صداش بلند می شد و توی بوق و کرنا می کردی و کیسه کیسه دینار برای نور چشمی ها.
دارایی
Iran, Islamic Republic of
بنده خدا درست و منطقی صحبت میکنه
ولی شما. .....
یا حق
Iran, Islamic Republic of
احسنت البته با این تفاوت که در سریال قهوه تلخ مسئول خزانه عملکرد بهتری از رئیس کمیسیون بودجه 8 ساله ما داشت چون تاجگردون همان یک دینار را هم با تبعیض توزیع می کرد اون کیسه های دینار هم که بماند.
رسولی
Iran, Islamic Republic of
۸سال باندازه ۸۰سال کارکرد، البته برای منافع خودش
منافع شخصی
منافع شخصی
اطرافیان
...هههههههه
پرسشگر
Iran, Islamic Republic of
احسنتم دقیقا
Iran, Islamic Republic of
سلام جناب تاجگردون مگر زمانی خودت بودی کوچکترین اهمیتی به دولت ونهادهای فکری دادی مگر این دولت نه همان دولتی است که راه جهنم را با انها هموارتر می دیدی وقرار بود با انها به جهنم بروی نگند انها رفتن وجنابعالی راباخود نبرده اند اول گذشته وعملکرد خودت را مرور کن بعد مقاله بنویس
تابان
Iran, Islamic Republic of
استراحت خوبه نه😄
الف
Iran, Islamic Republic of
همیشه دیدگاه‌های شما مطلقا مبتنی بر اصول انتفاع و قدرت بوده است لذا هدفت از این تز وامثالهم بیشتر در راستای همان موارد پیش گفته است
باسوادوراسی
Iran, Islamic Republic of
شمایی که تا یه مطلب به اسم تاجگردون میبینی فشار خونت میزنه بالا مطلب نحو نده ک امنت میزاری بسه دیگه تورو خدا یه طوری برخورد میکنید انگار بودجه مملکت رو تاجگردون کلا خورده ،شما میگید تاجگردون باند بازی کرده فامیل بازی کرده والا بخدا تمام نماینده کارشون همینه تازه تاجگردون خدمت در حد کلان برای حوزه خودش کرد اینکه همین روشنفکر رو ببینید تو همین 4ماه برید اداره جات بویراحمد رو ببینید که کلا شدن/مثل همین رئیس دانشگاه / که کل نیرو هاشو اخراج کرد و کل فامیل و دوستان حرف گوش کن خودش رو جذب کرد.همیشه دورو سکه رو ببینید .اگه ایران 4 دوررئیس جمهوری مثل احمدی نژاد داشت گلستان میشد
شلالدون
Iran, Islamic Republic of
اگه هيچ نگي ايگن لإلي !؟
ای دنا تو شاهد باش
Iran, Islamic Republic of
واقعا درسته نهادهای فکری تعطیل هستن و این یک بیماری مهلکی ست برای پیشرفت و توسعه اصولی کشور...
ممنونم از اسطوره زاگرس
خادمی
Iran, Islamic Republic of
درود و احسنت بر مرد توسعه مدار شهرم
Iran, Islamic Republic of
آقایه تاجگردون طوری حرف میزنی انگار که جنابعالی سالهاست که در جریان و عملکرد کارها اصلا نبودی انگار بکل یادتون رفته که خود شخص شما هم تقریبا 8 سال تمام داشتین داخل این سیستم کار میکردین و به نظر خیلی‌ها بجایه اینکه وکیل الرعایا باشید وکیل الدوله همین سیستم بودین شما که اینقدر کار بلد بودین چرا از این هشت سال برايه سامان دادن به اوضاع کشور استفاده نکردین حالا اومدین دارین کارشناسی میکنید و شعار توخالی می‌دین
Iran, Islamic Republic of
چرا همه نظرات نمی زارین گلچین می کنید
رضا
Iran, Islamic Republic of
از کرامات شیخ ما این است
شیره را خورد و گفت شیرین است
صبح بخیر آقای تاجگردون
مکارم رادکی
Iran, Islamic Republic of
حیف سایت خوب کبنا که با انتشار اخبار تاجگردونی که مردود اعلام شده اعتبار رسانه خودش را در نظر عموم مردم منفی و مخدوش می کند.
یقینا عدالت خواهان از تاجگردون بیزارند و هر چه بیشتر دست و پا بزنه نفرت ازش بیشتر و بیشتر می شه.
Iran, Islamic Republic of
جون هر کی دوست دارید شما را به هر چی می پرستید دیگه اسمی از تاجگردون متخلف نیارید و زخم دل مردم ستمدیده را تازه نکنید.
ما فقط منتظر خبر محاکمه و محکومیت ایشان و انشاالله مصادره اموالشان هستیم.
خلیفه رشیدی
Iran, Islamic Republic of
احسنت و درود،گوش شنوایی نیست هر کسی به هر شکلی کار خودش را انجام میدهد،متن بسیار مفیدی بود ولی افسوس که بعضی از بیخردان باشت و گچساران قدر شما را ندانستند و ناخواسته به دام افعیهای شهرهای بزرگ افتادند و فرزندشان را به زمین زدند ننگ بر خیانتکاران باد
شاهین عبدالخانی
Iran, Islamic Republic of
به نام خدا
تقریبا"در دولت های پس از جنگ تحمیلی هیچگاه در برنامه ریزی های انجام شده در راستای حل مشکلات و معضلات،سیاسی،اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی جامعه، از نظرات و اندیشه صاحبنظران و اندیشمندان استفاده نشد.
قدرمطلق (زمانی) استفاده از نظرات اندیشمندان و صاحبان تفکر؛ در همین دولت مستعجل تدبیر و امید بود که نه تنها صاحب تدبیر نبود بلکه از تدبیر و اندیشه متفکرانی که به نحوی از انحاء میتوانستند حلال مشکلات این مردم باشند نیز استفاده ننمود.
صد البته دو مجلس محترم نهم و دهم نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در هیچ کمیسیونی نه تنها از نظرات مخالفین که از نظرات اشخاص موافق طیف سیاسی خودشان نیز استفاده نشد.لذا نام بردن از نحله فکری شعاری بیش به نظر نمی رسد.
صرف اتکاء به سازمانی بنام برنامه و بودجه و‌کمیسیون همنام آن در مجلس،حداقل تا کنون این موضوع را به جامعه بحران زده منتقل نموده که نمیتوان با نظام ریاستی-پارلمانی محض،و بدون استفاده از نظرات اساتید فن و اندیشمندان ؛کوچکترین‌گام مثبتی حداقل در رفع مشکلات سابق و‌کنونی اقتصاد کشور برداشت.
آنچه که مورد نظر جناب آقای دکتر تاجگردون در این مقاله می باشد،دقیقا"نقض غرضی آشکار در راستای عملکرد ایشان بعنوان رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس طی هشت سال نمایندگی ایشان می باشد.(در عملکرد ایشان هیچ نحله فکری بصورت عملی وجود نداشت،البته ذات محافظه کاری،حفظ وضعیت موجود؛وحسرت نوستالژیک اوضاع گذشته می باشد که با این تفاصیل نحله فکری معنا پیدا نمیکند.)
در بررسی لوایح بودجه تقدیمی از مجلس،این کمیسیون برنامه و بودجه و تلفیق بود که همیشه تصمیم گیر نهایی و متکلم وحده بودند.
هیچگاه در تنظیم لوایح اقتصادی و برنامه ریزی اقتصادی نظرات بزرگان و اندیشمندان اخذ نشد.
هیچگاه اقتصاددانان مطرح در تنظیم لوایح بودجه در هیچ کمیسیونی حضور نداشتند.
این در حالی بود که استفاده از نظرات اندیشمندان و صاحبان تفکر به شدت مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده و هست.
متأسفانه دیر زمانی ست که عادت و عرفی غلط و به نوعی قانونی نانوشته در بین سیاسیون ما رایج گردیده که تا زمانیکه در رأس امور هستند؛ مواردی را مورد توجه و امعان نظر قرار نمی‌دهند،و همین که به هر دلیلی دستشان از قدرت کوتاه شد،اظهارنظراتی خلاف اقدامات سابق خود ارائه می نمایند. و اینجاست که شروع میکنند به بایدها و نبایدها،الزاما ها و عدم الزام هاو...
متأسفانه این روند "مبتلابه" اکثر قریب به اتفاق مسئولین سابق بوده و‌ صد البته مشخصا"مقاله آقای تاجگردون مد نظر نبوده و نیست.
موارد دیگری در متن و فحوای مقاله موصوف وجود دارد که هر گونه اظهار نظری نفیا" یا اثباتا"در خصوص آنها در این مقال نمیگنجد.
ای دنا
United States
من نمیدونم چرا نظرات منو وارد نمیکنید این واقعا بده و برای بازدید کننده های شما اثر دافعه داره
ای دنا
United States
من نمیدونم چرا نظرات منو وارد نمیکنید این واقعا بده و برای بازدید کننده های شما اثر دافعه داره
ای دنا تو شاهد باش
United States
ما متاسفانه یه جاهایی از لحاظ فکری دچار اختلال هستیم چون اسیر امواج ساخته به دست گروههای مغرض و منفعت طلب هستیم و نمیتونیم در مواقع حساس از چهره های ملی و کاردانمون حمایت کنیم . متاسفانه علاوه بر حمایت از این عزیزان در صف مخالفان اونها قرار می گیریم.
من با این یادداشت جناب آقای تاجگردون موافقم.
با آرزوی سلامتی و تجدید قوای ایشان در مراحل و مناصب دیگر.
مهره سوخته
United States
مهره سوخته.
Iran, Islamic Republic of
ترابه جدت دیگه ول کن بس دیگه برو دنبال زندگیت
دیپ‌ فیک «ایران من» همایون شجریان و هنرنمایی جمعی از قهرمانان ایران زمین

دیپ‌ فیک «ایران من» همایون شجریان و هنرنمایی جمعی از قهرمانان ایران زمین

جعل عمیق تصاویر و فیلم‌های موجود را بر روی تصاویر یا فیلم‌های منبع قرار می‌دهد و از یک ...
تخریب یا نقد مجلس یازدهم؟!

تخریب یا نقد مجلس یازدهم؟!

هر چه مجلس کوتاه بیایید، دیگران او را به گوشه رینگ برده و مورد ضرباتی قرار می‌دهند. تخریب‌گران ...
اختلال عاطفی فصلی؛ از علائم تا درمان

اختلال عاطفی فصلی؛ از علائم تا درمان

باور بر این است که اختلال عاطفی فصلی به دلیل اختلال در ریتم شبانه روزی بدن رخ می دهد....
فایل های مرتبط
1