فقط قرارداد ویلموتس مهم است؟! / ۱۵۰۰ میلیارد تومان درآمد گوگل از ایران و ۴۰۰ میلیارد تنفس مصنوعی به تلگرام مهم نیست؟!

کبنا ؛تهدید ویلموتس فقط تهدید مالی است که البته باید هم برای برداشته شدن آن تلاش کرد، اما تهدیدات حوزه ICT فقط تهدیدات اقتصادی نیست.
 اخیرا ًطبق حکم فیفا، فدراسیون فوتبال ایران به پرداخت شش میلیون و 137 هزار یورو به مارک ویلموتس، سرمربی سابق تیم ملی محکوم شده است. فارغ از اعتراضات و اظهارنظرهایی که در سطح جامعه نسبت به این موضوع وجود دارد، اگر بخواهیم به این رأی عمل کنیم – البته قرار است بر اساس اعتراض فدراسیون فوتبال، در دادگاه عالی ورزش دوباره به این موضوع رسیدگی شود - باید بیش از 166 میلیارد تومان از پول مردم، فقط بابت غرامت داده شود.
هرچند که حتی خروج یک ریال هم از بیت المال مسلمین بسیار اهمیت دارد و وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال باید تا جایی که می توانند در دادگاه عالی ورزش از حق ایران دفاع کنند و در برابر مردم نیز پاسخگو باشند، اما با همه اینها مواردی فاجعه بارتر از قرار داد ویلموتس در حوزه هایی غیر از ورزش در کشورمان رخ داده و یا درحال رخ دادن است، منتها بسیاری از مردم و حتی رسانه ها توجه چندانی به آن نداشته و یا ندارند. یکی از این حوزه ها، حوزه ارتباطات است.
 
 در آمد 1500 میلیارد تومانی گوگل آمریکایی از ایران!
 مرکز پژوهش های مجلس در آذرماه سال 98، در جریان بررسی مصوبات کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1399 کل کشور، طی گزارشی اینگونه می آورد: «در کشور ايران انحصار جستجو در اينترنت در اختیار شرکت آمريکايی گوگل است. مطابق بررسی هاي به عمل آمده، شرکت گوگل از حدود سیصد هزار تومان تا شصت میلیون تومان از هر کسب و کار براي تبلیغات دريافت میکندکه بعضاًچندين هزارمشتري دارند. تخمین زده می شودکه بیش از 300 هزار مورد از کسب وکارها و افراد بخاطر کاربران ايرانی مشتري تبلیغات اين شرکت باشند و اگر به طور متوسط هر تبلیغ پنج میلیون تومان عايد شرکت گوگل کند و هر شرکت تنها يکبار به گوگل تبلیغ سفارش بدهد، میزان درآمد سالیانه گوگل از محل تبلیغات شرکتهاي ايرانی بالغ بر 1500 میلیارد تومان خواهد شد».
در کنار همه اینها، ارزش اقتصادی و غیراقتصادی اطلاعات جمع آوری شده (big data) توسط گوگل از ایران، که قابل تخمین نیست و همچنین پول مالیاتی که گوگل از آن فرار می کند  و همچنین ضررهای مالی که به دلیل فعالیت گوگل نصیب شرکت های داخلی و به طور کلی به صنعت ICT کشور وارد می شود را هم اگر اضافه کنید.
همه اینها در حالی است که کشوری مانند چین این فرصت ها را از گوگل گرفت و به تولید داخلی خود یعنی جستجوگر «بایدو » کمک کرد تا جایگزین گوگل در چین باشد.
 
400 میلیارد تومان برای تنفس مصنوعی به تلگرام!
اردیبهشت ماه 1398، نصرالله پژمانفر، نماینده مشهد و کلات در مجلس، در مصاحبه با  خبرگزاری مجلس اظهارات عجیبی در مورد دو ابرفیلترشکن و هزینه کردن برای دسترسی به پیامرسان تلگرام بعد از فیلترینگ، آن هم از جیب بیت المال و برای نگه داشتن مردم در تلگرام! بیان کرد: «.... تلگرام طلایی و هاتگرام راه‌اندازی شد؛ با 400 میلیارد تومان هزینه، در اختیار قرار دادن سرورهای فراوان به آنها و ارائه خدمات دیگر».
وی با بیان اینکه مستندات کافی در این خصوص وجود دارد، گفت: « تلگرام طلایی و هاتگرام با نظارت وزارت اطلاعات و وزارت ارتباطات فعالیت کرد و فارغ از مصاحبه‌های مسئولان ذی‌ربط در این خصوص، مستندات فراوانی در ارتباط با این موضوع دارم که این وابستگی را ثابت می‌کند».

فارغ از اینکه این اتفاق باعث شد که سیل هجوم کاربران به پیامرسان های ایرانی متوقف شده و پیامرسان های تازه جان گرفته ایرانی ذبح شوند، بعد از مدتی این دو ابرفیلترشکن با یک حرکت گوگل پلی دود شده و به هوا پریدند! همچنین پس از وعده های مکرر در مورد مستقل شدن هاتگرام و تلگرام طلایی، در نهایت سرورآنها خاموش شد.
 
200 میلیارد تومان پروژه فیلترینگ هوشمند و کمک به رشد شبکه های اجتماعی خارجی در کشور!
 بهمن ماه سال 1393، شاخه مهندسی برق، کامپیوتر و فناوری اطلاعات بسیج دانشجویی دانشگاه‌های دانشگاه تهران( صنعتی امیرکبیر، شهید بهشتی، تربیت مدرس، تهران، خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی شریف، مالک اشتر و دفتر فرهنگی دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه علم و صنعت ایران) طی بیانیه ای در رابطه با فیلترینگ هوشمند - ادعایی که از سوی دولتی ها پیگیری می شد و در عمل به فرصتی برای جذب کاربران بیشتر شبکه های اجتماعی مخرب خارجی در کشور تبدیل شد - با ذکر چند دلیل فنی، به این پروژه ایراد گرفت و هزینه برای آن را گزاف خواند و خطاب به مسئولین گفت: «به جای شانه خالی کردن از مسئولیت خود و پاک کردن صورت مسئله و رها کردن ارتباطات بی‌قانون، و به جای حمایت از شرکت‌های خارجی و نادیده گرفته حقوق مصرف‌کنندگان ایرانی و بی‌اعتنائی به نقض حریم خصوصی مردم و تهدیدات جدی علیه امنیت ملی، به وظیفه قانونی خود عمل کرده و از فعالیت شبکه‌های اجتماعی بی‌قانون خارجی جلوگیری به عمل آورده و به جای آن از مردم ایران و تولیدکنندگان داخلی نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای ارتباطی حمایت کنند تا ارتباطی امن، ارزان و قابل اطمینان برای مردم محقق شود».
با همه مخالفت هایی که با این پروژه وجود داشت، سال 1395، محمود واعظی، وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد بودجه فیلترینگ هوشمند گفت: «پروژه فیلترینگ هوشمند با همکاری مراکز دانش بنیان و دانشگاهی در حال انجام است و برای آن 200 میلیارد تومان اعتبار درنظر گرفته شده است».
فارغ از اینکه دقیقاً چقدر برای فیلترینگ هوشمند هزینه شده است، اما این پروژه یکی از سنگ بناهای گسترش و همه گیر شدن پیامرسان های خارجی در ایران بود. در نظر بگیرید که در آن سال ها با هزینه های هنگفتی که صرف فیلترینگ هوشمند شد – آن هم در سال هایی که بحران ارزی امروز وجود نداشت - به راحتی می توانستیم پیامرسان های داخلی را توانمند کنیم و نیازی به تلگرام و اینستاگرام و ... نداشتیم. اما قبول کردیم که آنها در ایران بمانند و ما مثلاً برای سالم سازی آنها هزینه کنیم! ضررهای اقتصادی، فرهنگی و امنیتی و عقب ماندن در این حوزه هم که خود مثنوی هفتاد من کاغذ است.
 این موارد تنها گوشه ای از اتفاقات رخ داده در فضای مجازی کشور است. برای دستیابی به حجم دقیق ضررها و آسیب های اقتصادی و غیر اقتصادی وارد شده به کشور و مردم  و همچنین اطلاع از توافقات صورت گرفته با خارجی ها در سال های گذشته، به نظر می رسد که باید هرچه زودتر تحقیق و تفحص از وزارت ارتباطات صورت گیرد تا مردم به پشت پرده اتفاقات رخ داده در فضای مجازی کشور، آگاهی پیدا کنند.
ای کاش این همه جوش و خروشی که برای قرار داد ویلموتس در کشورمان به وجود آمده، در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات هم وجود داشت. باید توجه کرد که تهدید ویلموتس فقط تهدید مالی است که البته باید هم برای برداشته شدن آن تلاش کرد، اما تهدیدات حوزه ICT فقط تهدیدات اقتصادی نیست، بلکه گاهی به ضربه دیدن و عقب ماندن یک نسل و یک کشور برای ده ها سال و شاید یک قرن بینجامد. اگر از سال ها قبل این حساسیت وجود داشت، در آنصورت امروز به یکی از کشورهای ابرقدرت در این حوزه تبدیل می شدیم.