تاریخ انتشار
يکشنبه ۳ شهريور ۱۳۹۸ ساعت ۰۱:۱۶
کد مطلب : ۴۱۲۱۶۸
یادداشت
چاپلوسی فاخرانه/ رسانه‌های کهگیلویه و بویراحمد و تملق‌های عریان!
محسن خرامین
۱
کبنا ؛عصر غزنوی در ادبیات پارسی به لحاظ رونق شعر مدحی و درباری نقطه عطفی به شمار می‌رود.
از دل مداحی و ثنایی گویی شاعران عصر غزنوی و قبل و بعدازآن کتب و اشعار ماندگاری در تاریخ ادبیات فارسی خلق شد که بسیاری از این آثار هنوز واجد ارزش و اعتبارند.
مدح و چاپلوسی اما مختص به ادبیات و آن دوره تاریخی تنها نیست و قبل و بعدازآن نیز بخش اصلی حیات و مناسبات دربار و سایر ساحات زیست جهان ایرانی بوده است.
تحلیل و برداشت نسبت به عوامل شکل‌گیری و تقویت این رفتار در سطح جامعه متفاوت است. طیفی از جمال‌زاده تا مصطفی ملکیان ذات گرایانه به موضوع می‌نگرند و مدح و مجیزگویی را بخشی از خلقیات ایرانی‌ها می‌دانند اما گروه دیگر نگاهی تاریخی به موضوع دارند و معتقدند ساخت و مناسبات قدرت عامل شکل‌گیری و در ادامه تشدید این پدیده هستند که نگارنده نیز قائل به نگاه دوم است.
با رشد و گسترش تکنولوژی و ظهور پدیده‌های مدرن تملق و چاپلوسی این پدیده‌ها را به استخدام گرفته است و شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مدرن به‌مثابه ابزار انتقال و بیان چاپلوسی مورداستفاده قرار می‌گیرند .
کوچک‌ترین اتفاق یا جابجایی و ارتقاء به‌ویژه در حوزه مسئولیت‌های استانی و کشوری موجی از این ثناگویی‌های مدرن را در پی دارد.
سایت‌های محلی، اینستاگرام، استوری و وضعیت‌های واتس آپ به مکان یک مسابقه بزرگ تملق‌گویی برای تقرب تبدیل‌شده‌اند.
در این موارد شاید با یک «نامه درخواست کار» بهتر بتوان مقصود و نیت را بیان کرد اما عمد بزرگی در پشت نوشته‌هاست تا با ژستی اخلاقی متفاوت بودن و عالم بودن جلوه داده شود و بعد هم به هدف موردنظر نزدیک شد.
گاهی نثر نوشته‌ها آن‌چنان پیچیده است که جمله‌بندی‌ها واضح نیست ولی کاملاً مشخص است در پشت نوشته‌ها «مقصود» چیزی جز همان مدح و ستایش و التماس برای دیده شدن چیز دیگری نیست و نوشته‌ها تأییدی است بر توخالی و بی‌مایه بودن این ثناگویان.
علاوه بر شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های استان نیز وضعیت مشابهی دارند و اکثراً به‌عنوان روابط عمومی صاحب‌منصبان ایفای نقش می‌کنند. چنین ایراد و آسیبی متوجه پدیده «رسانه” در کل جهان است ولی در کشورهای پیشرفته این مدل رفتارها با حرفه‌ای گری همراه است درحالی‌که در رسانه‌های فعال در کهگیلویه و بویراحمد از حرفه‌ای گری و مخفی‌کاری خبری نیست و تملق و چخان لخت و عریان ارائه می‌شود.
ایراد و اشکال ابتدایی بر تبریک و ابراز خوشحالی و حتی بیان کلمات انتزاعی چون افتخار و “توفیق نصیب” شدن از بابت یک اتفاق مدیریتی وارد نیست بلکه ایراد به مغلق‌گویی و سعی در متفاوت نشان دادن برمی‌گردد.
برخی از مداحان و ثناگویان باوجود ادعای مشی و نگاه انتقادی نیش انتقاد و بدتر از آن فحاشی‌شان با قائم شدن در پشت کلمات و نام‌ها تنها به سمت کسانی نشانه گرفته می‌شود که برکنار از قدرت و کوچک‌ترین انتفاع هستند. بالعکس آنها هرگز جرئت و میل نزدیک شدن انتقادی به صاحبان قدرت و ثروت را ندارند.
هر جا پای غارت اقتصادی و صندلی ریاست در میان باشد مجیزگویی فاخرانه و ادیبانه با وام گرفتن از ادبیات غرب و شرق، شعر، تاریخ و فلسفه پست‌مدرن با همان مغلق‌گویی و پیچیدگی ترجمه‌ای و کپی‌برداری شده دست‌به‌کار می‌شود تا یکی را به بهانه ارتقاء اداری، یکی را به بهانه بیماری، یکی را به بهانه روز تولد و … مورد لطف کلمات ثقیل و سنگین اما مبتذل و تهوع‌آور قرار دهند.
از اصلی‌ترین عوامل شیوع این وضع آشفته و عبور از همه مرزهای چاپلوسی و تملق را باید در وضعیت بحران‌زده سیاسی و اقتصادی کشور جست. بیکاری و حرص و ولع به بنگاه‌های اقتصادی که در این دولت شدت گرفت نیز مزید بر علت شده است .
در پایان نتیجه‌ای که از این مطلب می‌توان گرفت آن است که تداوم این سطح از تملق و چاپلوسی در سطح نخبگی جامعه سبب فراگیری و رسمیت بخشیدن به این رفتارها و امحاء تمام مرزهای تعریف‌شده‌ی قبلی اخلاق و بازگشت به روابط عمودی مرید و مرادی و ارباب -رعیتی در تاریخ این سرزمین خواهد شد.
از دل مداحی و ثنایی گویی شاعران عصر غزنوی و قبل و بعدازآن کتب و اشعار ماندگاری در تاریخ ادبیات فارسی خلق شد که بسیاری از این آثار هنوز واجد ارزش و اعتبارند.
مدح و چاپلوسی اما مختص به ادبیات و آن دوره تاریخی تنها نیست و قبل و بعدازآن نیز بخش اصلی حیات و مناسبات دربار و سایر ساحات زیست جهان ایرانی بوده است.
تحلیل و برداشت نسبت به عوامل شکل‌گیری و تقویت این رفتار در سطح جامعه متفاوت است. طیفی از جمال‌زاده تا مصطفی ملکیان ذات گرایانه به موضوع می‌نگرند و مدح و مجیزگویی را بخشی از خلقیات ایرانی‌ها می‌دانند اما گروه دیگر نگاهی تاریخی به موضوع دارند و معتقدند ساخت و مناسبات قدرت عامل شکل‌گیری و در ادامه تشدید این پدیده هستند که نگارنده نیز قائل به نگاه دوم است.
با رشد و گسترش تکنولوژی و ظهور پدیده‌های مدرن تملق و چاپلوسی این پدیده‌ها را به استخدام گرفته است و شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مدرن به‌مثابه ابزار انتقال و بیان چاپلوسی مورداستفاده قرار می‌گیرند .
کوچک‌ترین اتفاق یا جابجایی و ارتقاء به‌ویژه در حوزه مسئولیت‌های استانی و کشوری موجی از این ثناگویی‌های مدرن را در پی دارد.
سایت‌های محلی، اینستاگرام، استوری و وضعیت‌های واتس آپ به مکان یک مسابقه بزرگ تملق‌گویی برای تقرب تبدیل‌شده‌اند.
در این موارد شاید با یک «نامه درخواست کار» بهتر بتوان مقصود و نیت را بیان کرد اما عمد بزرگی در پشت نوشته‌هاست تا با ژستی اخلاقی متفاوت بودن و عالم بودن جلوه داده شود و بعد هم به هدف موردنظر نزدیک شد.
گاهی نثر نوشته‌ها آن‌چنان پیچیده است که جمله‌بندی‌ها واضح نیست ولی کاملاً مشخص است در پشت نوشته‌ها «مقصود» چیزی جز همان مدح و ستایش و التماس برای دیده شدن چیز دیگری نیست و نوشته‌ها تأییدی است بر توخالی و بی‌مایه بودن این ثناگویان.
علاوه بر شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های استان نیز وضعیت مشابهی دارند و اکثراً به‌عنوان روابط عمومی صاحب‌منصبان ایفای نقش می‌کنند. چنین ایراد و آسیبی متوجه پدیده «رسانه” در کل جهان است ولی در کشورهای پیشرفته این مدل رفتارها با حرفه‌ای گری همراه است درحالی‌که در رسانه‌های فعال در کهگیلویه و بویراحمد از حرفه‌ای گری و مخفی‌کاری خبری نیست و تملق و چخان لخت و عریان ارائه می‌شود.
ایراد و اشکال ابتدایی بر تبریک و ابراز خوشحالی و حتی بیان کلمات انتزاعی چون افتخار و “توفیق نصیب” شدن از بابت یک اتفاق مدیریتی وارد نیست بلکه ایراد به مغلق‌گویی و سعی در متفاوت نشان دادن برمی‌گردد.
برخی از مداحان و ثناگویان باوجود ادعای مشی و نگاه انتقادی نیش انتقاد و بدتر از آن فحاشی‌شان با قائم شدن در پشت کلمات و نام‌ها تنها به سمت کسانی نشانه گرفته می‌شود که برکنار از قدرت و کوچک‌ترین انتفاع هستند. بالعکس آنها هرگز جرئت و میل نزدیک شدن انتقادی به صاحبان قدرت و ثروت را ندارند.
هر جا پای غارت اقتصادی و صندلی ریاست در میان باشد مجیزگویی فاخرانه و ادیبانه با وام گرفتن از ادبیات غرب و شرق، شعر، تاریخ و فلسفه پست‌مدرن با همان مغلق‌گویی و پیچیدگی ترجمه‌ای و کپی‌برداری شده دست‌به‌کار می‌شود تا یکی را به بهانه ارتقاء اداری، یکی را به بهانه بیماری، یکی را به بهانه روز تولد و … مورد لطف کلمات ثقیل و سنگین اما مبتذل و تهوع‌آور قرار دهند.
از اصلی‌ترین عوامل شیوع این وضع آشفته و عبور از همه مرزهای چاپلوسی و تملق را باید در وضعیت بحران‌زده سیاسی و اقتصادی کشور جست. بیکاری و حرص و ولع به بنگاه‌های اقتصادی که در این دولت شدت گرفت نیز مزید بر علت شده است .
در پایان نتیجه‌ای که از این مطلب می‌توان گرفت آن است که تداوم این سطح از تملق و چاپلوسی در سطح نخبگی جامعه سبب فراگیری و رسمیت بخشیدن به این رفتارها و امحاء تمام مرزهای تعریف‌شده‌ی قبلی اخلاق و بازگشت به روابط عمودی مرید و مرادی و ارباب -رعیتی در تاریخ این سرزمین خواهد شد.
