تاریخ انتشار
دوشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۷:۱۰
کد مطلب : ۴۱۱۶۸۱
یادداشت|
آسیب‌شناسی گردشگری پایدار در استان کهگیلویه و بویراحمد
بهروز دانشور
۶
کبنا ؛گردشگری یا توریسم به‌طورکلی به‌عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته می‌شود. هرچند در سال‌های اخیر شامل هرگونه مسافرتی می‌شود که شخص به‌واسطه آن از محیط کار یا زندگی خارج می‌شود. واژه گردشگری از زمانی پدید آمد که افراد طبقه متوسط اقدام به مسافرت کردن نمودند. از زمانی که مردم توانایی‌های بیشتری پیدا کردند و با پیشرفت بهداشت عمرشان طولانی‌تر شد، امر گردشگری امکان‌پذیر شد. گردشگران بیش از هر چیز به آب‌وهوا، طبیعت یا فرهنگ و تمدن مقصد خود علاقه‌مند هستند. در دهه‌های اخیر گردشگری به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های اقتصادی جهان مطرح‌شده است. به‌طوری‌که بر اساس آمارهای موجود، حدود 9 درصد از درآمد سرانه جهان و بیش از دویست میلیون شغل را در برمی‌گیرد.
گردشگری پایدار با تکیه‌بر مفهوم توسعه پایدار درصدد است گردشگری در عین بازدهی و رونق اقتصادی کمترین تأثیر منفی را بر جامعه میزبان و محیط‌زیست داشته باشد. به عبارت ساده‌تر گردشگری پایدار به معنای بازدید گردشگر از مکان یا مقصد گردشگری و آسیب نرساندن و یا هر چه کمتر آسیب رساندن به آن مکان است. به‌طورکلی در صنعت توریسم مصونیت و حفظ مکان یا مقصد گردشگری اهمیت اساسی دارد. ازآنجاکه هر صنعتی نتایج و پیامدهایی دارد، صنعت گردشگری نیز پیامدها و آسیب‌های خاص خود را دارد که شناسایی آن‌ها از الزامات گردشگری پایدار است.
آسیب‌های گردشگری
با اذعان به تأثیرات مثبت گردشگری در توسعه اقتصادی مناطق مختلف می‌توان گفت که گردشگری عامل برخی آسیب‌ها نیز می‌باشد که در ذیل به تعدادی از آسیب‌های گردشگری اشاره می‌شود:
1-آلودگی خاک و آب ناشی از زباله‌های خشک و تر تولیدشده از صنعت گردشگری به‌نوعی برای مناطق و جوامع گردشگر پذیر مشکل‌آفرین می‌باشد.
2-گردشگری ازجمله عوامل مؤثر بر تغییرات آب‌وهوایی است، بر اساس آمارهای امروزی حدود 5 درصد از تولید و پخش گاز CO2 ناشی از فعالیت‌های گردشگری است.
3-گسترش و جانمایی نامناسب پایگاه‌های گردشگری و آلایندگی ناشی از آن‌ها باعث نابودی تنوع زیستی در مناطق حساس می‌شود، در کنار این موضوع ناکارآمدی و مدیریت ضعیف می‌تواند عامل ایجاد آثار منفی بر میراث فرهنگی و تخریب مناطق طبیعی در مکان‌های گردشگر پذیر شود.
4-در بعضی موارد اختلاف در فرهنگ، هنجارها، ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی موجب بروز تبعات منفی و آسیب‌های اجتماعی در مناطق هدف گردشگری خواهد شد.
گردشگری در استان
سفرهای گردشگری در کشور و ازجمله استان کهگیلویه و بویراحمد به‌صورت مداوم در سال‌های گذشته رشد داشته است. با برسی آمارها و ملاحظه سفرهای گردشگران چند موضوع و نتیجه مشخص به دست می‌آید:
الف: گردشگری به یکی از بخش‌های مولد و پویای اقتصادی بدل شده است لذا برنامه‌ریزی و یا بی‌تفاوتی در این حوزه می‌تواند منجر به تأثیرات مثبت یا منفی در کل وضعیت اقتصادی شود. بدیهی است استفاده مناسب از این ظرفیت می‌تواند باعث اشتغالزایی، رونق اقتصادی و کاهش میزان فقر شود.
ب: آنچه از عملکرد برخی از مدیران صنعت گردشگری در استان ما مشاهده می‌شود عدم توجه به اولویت‌ها در انجام امور است، به‌عنوان‌مثال تبلیغ استان کهگیلویه و بویراحمد به‌عنوان مقصد گردشگر پذیر بیشتر متوجه گردشگران انفرادی و خانوادگی است که ماحصل آن به قول شهردار یاسوج در گفتگوی تلویزیونی با شبکه دنا تولید انبوه زباله است، به‌گونه‌ای که مقدار زباله در شهر یاسوج در عید فطر 98 به میزان چهار برابر افزایش یافت، درحالی‌که اولویت مدیران و فرهنگ‌سازان عرصه گردشگری استان باید متوجه ورود گردشگران به‌صورت گروهی در قالب تور باشد. تقویتِ تورهای گردشگری، هم به نفع اقتصاد و کسب‌وکار مردم است و هم به دلیل برنامه‌ریزی دقیق‌تر و ارائه راهنمایی‌های لازم از طریق آژانس‌های مسافرتی پیامدهای ناشی از انباشت زباله و سایر آسیب‌ها به‌یقین کمتر خواهد بود. لذا مدیران گردشگری باید از طریق ارتباط با آژانس‌های مسافرتی کشوری زمینه رشد این مدل از گردشگری را فراهم آورند.
اولویت در معرفی میراث فرهنگی و آثار طبیعی از دیگر وظایف مدیران مربوط به گردشگری است که این مهم نیز مورد غفلت واقع‌شده است. به‌گونه‌ای که در سفر اخیر معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به استان همان‌گونه که سایت وزین کبنا نیوز دریکی از عناوین خود تذکر داد: «کهگیلویه همچنان در غربت، وقتی‌که بلاد شاپور به‌اندازه‌ی یک غرفه‌ی ترشک برای مونسان ارزش نداشت»، این‌همه در شرایطی است که اگر بافت تاریخی بلاد شاپور موردتوجه مدیران ذی‌ربط قرار گیرد چیزی کمتر از میراث‌هایی که در کشور ثبت جهانی شدند ندارد. در خاتمه در باب اهمیت و لزوم توجه به اولویت‌ها به‌عنوان یک موضوع مدیریتی امام علی (ع) می‌فرمایند «من اشتغل بغیر المهم ضیع الاهم» هر کس به کار غیر مهم بپردازد کار مهم‌تر را تباه ساخته است.
گردشگری پایدار با تکیه‌بر مفهوم توسعه پایدار درصدد است گردشگری در عین بازدهی و رونق اقتصادی کمترین تأثیر منفی را بر جامعه میزبان و محیط‌زیست داشته باشد. به عبارت ساده‌تر گردشگری پایدار به معنای بازدید گردشگر از مکان یا مقصد گردشگری و آسیب نرساندن و یا هر چه کمتر آسیب رساندن به آن مکان است. به‌طورکلی در صنعت توریسم مصونیت و حفظ مکان یا مقصد گردشگری اهمیت اساسی دارد. ازآنجاکه هر صنعتی نتایج و پیامدهایی دارد، صنعت گردشگری نیز پیامدها و آسیب‌های خاص خود را دارد که شناسایی آن‌ها از الزامات گردشگری پایدار است.
آسیب‌های گردشگری
با اذعان به تأثیرات مثبت گردشگری در توسعه اقتصادی مناطق مختلف می‌توان گفت که گردشگری عامل برخی آسیب‌ها نیز می‌باشد که در ذیل به تعدادی از آسیب‌های گردشگری اشاره می‌شود:
1-آلودگی خاک و آب ناشی از زباله‌های خشک و تر تولیدشده از صنعت گردشگری به‌نوعی برای مناطق و جوامع گردشگر پذیر مشکل‌آفرین می‌باشد.
2-گردشگری ازجمله عوامل مؤثر بر تغییرات آب‌وهوایی است، بر اساس آمارهای امروزی حدود 5 درصد از تولید و پخش گاز CO2 ناشی از فعالیت‌های گردشگری است.
3-گسترش و جانمایی نامناسب پایگاه‌های گردشگری و آلایندگی ناشی از آن‌ها باعث نابودی تنوع زیستی در مناطق حساس می‌شود، در کنار این موضوع ناکارآمدی و مدیریت ضعیف می‌تواند عامل ایجاد آثار منفی بر میراث فرهنگی و تخریب مناطق طبیعی در مکان‌های گردشگر پذیر شود.
4-در بعضی موارد اختلاف در فرهنگ، هنجارها، ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی موجب بروز تبعات منفی و آسیب‌های اجتماعی در مناطق هدف گردشگری خواهد شد.
گردشگری در استان
سفرهای گردشگری در کشور و ازجمله استان کهگیلویه و بویراحمد به‌صورت مداوم در سال‌های گذشته رشد داشته است. با برسی آمارها و ملاحظه سفرهای گردشگران چند موضوع و نتیجه مشخص به دست می‌آید:
الف: گردشگری به یکی از بخش‌های مولد و پویای اقتصادی بدل شده است لذا برنامه‌ریزی و یا بی‌تفاوتی در این حوزه می‌تواند منجر به تأثیرات مثبت یا منفی در کل وضعیت اقتصادی شود. بدیهی است استفاده مناسب از این ظرفیت می‌تواند باعث اشتغالزایی، رونق اقتصادی و کاهش میزان فقر شود.
ب: آنچه از عملکرد برخی از مدیران صنعت گردشگری در استان ما مشاهده می‌شود عدم توجه به اولویت‌ها در انجام امور است، به‌عنوان‌مثال تبلیغ استان کهگیلویه و بویراحمد به‌عنوان مقصد گردشگر پذیر بیشتر متوجه گردشگران انفرادی و خانوادگی است که ماحصل آن به قول شهردار یاسوج در گفتگوی تلویزیونی با شبکه دنا تولید انبوه زباله است، به‌گونه‌ای که مقدار زباله در شهر یاسوج در عید فطر 98 به میزان چهار برابر افزایش یافت، درحالی‌که اولویت مدیران و فرهنگ‌سازان عرصه گردشگری استان باید متوجه ورود گردشگران به‌صورت گروهی در قالب تور باشد. تقویتِ تورهای گردشگری، هم به نفع اقتصاد و کسب‌وکار مردم است و هم به دلیل برنامه‌ریزی دقیق‌تر و ارائه راهنمایی‌های لازم از طریق آژانس‌های مسافرتی پیامدهای ناشی از انباشت زباله و سایر آسیب‌ها به‌یقین کمتر خواهد بود. لذا مدیران گردشگری باید از طریق ارتباط با آژانس‌های مسافرتی کشوری زمینه رشد این مدل از گردشگری را فراهم آورند.
اولویت در معرفی میراث فرهنگی و آثار طبیعی از دیگر وظایف مدیران مربوط به گردشگری است که این مهم نیز مورد غفلت واقع‌شده است. به‌گونه‌ای که در سفر اخیر معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به استان همان‌گونه که سایت وزین کبنا نیوز دریکی از عناوین خود تذکر داد: «کهگیلویه همچنان در غربت، وقتی‌که بلاد شاپور به‌اندازه‌ی یک غرفه‌ی ترشک برای مونسان ارزش نداشت»، این‌همه در شرایطی است که اگر بافت تاریخی بلاد شاپور موردتوجه مدیران ذی‌ربط قرار گیرد چیزی کمتر از میراث‌هایی که در کشور ثبت جهانی شدند ندارد. در خاتمه در باب اهمیت و لزوم توجه به اولویت‌ها به‌عنوان یک موضوع مدیریتی امام علی (ع) می‌فرمایند «من اشتغل بغیر المهم ضیع الاهم» هر کس به کار غیر مهم بپردازد کار مهم‌تر را تباه ساخته است.
