آفت مهندس

کبنا ؛متن ارسالی: هر ساله در چنین ایامی پیام‌های تبریک روز مهندس را دریافت می‌نمایم. تبریک گفتن از واژه‌های دارای بار معنایی نیکو و همراه با انرژی مثبت می‌باشد که این فرهنگ قدرشناسی از مشاغل و حرفه‌ها به نوبه خود، جای تقدیر و سپاس دارد. باری، در یک اعتراف صادقانه بایستی بگویم که با یادآوری جایگاه فعلی حرفه مهندسی و نگاه احیاناً تحقیرآمیز بخشی از جامعه به آن (به عنوان مثال، در تعاملات روزانه مردم بعضی اوقات مشاهده یا شنیده می‌شود که مخاطب را " مهندس " ندا می‌دهند)، حس چندان مطلوبی به همراه پیام‌ها نصیبم نمی‌شود؛ البته اولین ایراد شاید متوجه نوع نگرش نویسنده باشد. گرچه این عارضه اپیدمی شده و صرفاً به حرفه شریف مهندسی محدود نمی‌شود، با اندکی تامل و تعمق، نقش خودم و برخی متولیان حرفه را در شکل گیری این نگرش نامطلوب موثر یافتم.
از تبریکات گفتاری و نوشتاری در مورد بزرگداشت یک حرفه که بگذریم، عزت واقعی آن حرفه را عملکرد متولیان آن در گذر زمان از طریق آگاهی بخشی به مردم و رفع نیازهای آنها با رعایت حداکثر استانداردها تثبیت می‌نماید. در هر حرفه‌ای انسان‌های شریف و اخلاق مدار فراوان وجود دارند لکن تاثیر اندک موارد نامطلوب در مخدوش نمودن یک برند بسیار چشمگیر می‌باشد. اخیراً گزارشی مبنی بر افت شدید سهام شرکت نایکی علی رغم شهرت فراوان به علت پاره شدن بند کفش یکی از بسکتبالیست‌های لیگ آمریکا منتشر شد که بیانگر تاثیر منفی یک داده نامطلوب و خنثی نمودن اثرات مثبت داده‌های مطلوب متعدد می‌باشد.
هر حرفه‌ای آفت‌های خاص خود را در کمین دارد. یکی از آفت‌های مشترک مشاغلی که به طور مستقیم با رفع نیازهای مردم سر وکار دارند، عوام گرایی (پوپولیسم) می‌باشد. عوام گرایی حرفه‌ای (در اینجا مفهوم سیاسی مدنظر نیست) عبارتست از اینکه به جای ارتقای دانش مردم نسبت به نیازهای خود و تلاش در رفع آن نیازها به بهترین کیفیت ممکن، عملکرد حرفه را تا سطح نیازهای عامیانه تنزل داد؛ تمثیلی که برای تبیین موضوع عوام گرایی به کار می‌رود، "بستن اسب به دنبال ارابه" می‌باشد.
مثال‌های عوام گرایی در حرفه مهندسی ساختمان متعدد است: در سالیان گذشته که فرهنگ ساخت و ساز در استان به اندازه امروز پیشرفت نکرده بود، برخی مالکین نصب آسانسور و Wall Post را امری اضافه تلقی می‌نمودند و با چانه زنی از طراحان و ناظرین خواستار صرفنظر از این موارد و الزامات نظیر آن می‌شدند. همکارانی که دچار عوام زدگی نشده بودند با گفتگوی منطقی، فواید اجرای این الزامات را به مالک گوشزد نموده که هم باعث حفظ حرمت خود شده و هم خیر و صلاح بلندمدت اقتصادی و ایمنی سرمایه گذاری و در نهایت رضایت مالک را باعث شدند؛ عکس قضیه را خواننده محترم به راحتی قادر است حدس بزند که عوارض منفی شغل مهندسان شامل کم اهمیت جلوه نمودن آن، نارضایتی استفاده کنندگان از خدمات مهندسی به مرور زمان و با عیان شدن ضرورت موارد صرفنظر شده و سایر پیامدها حاصل کار گروه معدود دوم می‌باشد.
آفت بعدی که شاید خود معلول عوام گرایی باشد، رقابت ناشایسته‌ای است که میان کارگزاران این حرفه بدون رعایت حقوق سایر همکاران شکل گرفته است؛ به نحوی که به جای بهبود کیفیت خدمات، هدف صرفاً کاهش در حق الزحمه های خدمات مهندسی گردیده که نتیجه آن فدا نمودن کمیت و کیفیت خدمات مهندسی و تبدیل ساخت و سازهای با عمر کمتر از دو دهه به بافت ناکارآمد و فرسوده می‌باشد.
موضوعات قابل طرح در این زمینه فراوان است ولی در این روز مبارک سخن را کوتاه نموده، ضمن گرامیداشت مقام دانشمند بزرگ خواجه نصیرالدین طوسی و توصیه مطالعه زندگینامه و اثر گرانسنگ ایشان «اخلاق ناصری»، زحمات همکاران خود را ارج نهاده و آرزوی سلامتی، موفقیت در همه امورات زندگی، ایفای نقش موثر در بهبود کیفیت زندگی هم نوعان و احیای جایگاه شایسته آنها را دارم.
ارادتمند همه مهندسان
----------------------------------
مجید شهرامی بابکان