چرا سازمان هواپیمایی به دنبال پوشاندن مسائل سقوط هواپیمای تهران - یاسوج است

طبق گزارش کمیسیون اصل 90 با توجه به ضعف هواپیمای ATR در مواجهه با یخ‌زدگی و سوانح متعدد قبلی آن، تیم فرانسوی تلاش کرد که ضعف این هواپیما را بپوشاند و دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی نیز در این کار به آنها کمک کرد و منافع ملی نادیده گرفته شد.
به گزارش کبنا، هواپیمای ATR شرکت هواپیمایی آسمان روز یک‌شنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۶ با شماره پرواز ۳۷۰۴ در ساعت ۸:۰۵ از مهرآباد تهران به مقصد یاسوج پرواز می‌کند.
‌ارتباط خلبان این هواپیمای ATR72-212‌ پس از ‌یک ساعت و ۲۵ دقیقه با برج مراقبت قطع می‌شود و ‌‌هواپیما ساعت ۹:۳۲ بعد از برخورد با کوه دنا سقوط می‌کند؛ این حادثه در قلهٔ پازن پیرِ کوه دنا در جنوب روستای کهنگان از توابع پادنا در ۱۲۰ کیلومتری سمیرم رخ داد.‌
هدایت این پرواز را کاپیتان حجت‌الله فولاد بر عهده داشت، در این سانحه همه سرنشینان هواپیما جان باختند؛ در این پرواز ۵۹ مسافر، ۲ مهماندار (بهنام رضایی نیارکی و محمد حسین فرش‌سنگی)، ۲ نفر امنیت پرواز (محمود بهشتی و فرهاد معصومی) و ۲ نفر خلبان و کمک خلبان (خلبان حجت‌الله فولاد و کمک خلبان کاوه خلیلی) حضور داشتند.‌
‌آخرین سیگنال از هواپیما حدود ۶ دقیقه پیش از سانحه در ساعت ۰۹:۲۶ صبح به وقت محلی (05:55:59 UTC) در ارتفاع ۱۶۹۷۵ پا از سطح دریا و در حال کاهش ارتفاع ارسال شده ‌است.
بنابراین گزارش، پس از سانحه هواپیمای ATR در مسیر تهران - یاسوج،‌ سازمان هواپیمایی کشوری در بررسی‌های اولیه خطای خلبان را عامل بروز این حادثه اعلام کرد، اما به تدریج بررسی‌های دقیق‌تر کارشناسان مستقل،‌ نشان از این داشت که در این حادثه فقط خطای خلبان موجب بروز سانحه نشده است و موارد دیگری از جمله ضعف نظارت سازمان هواپیمایی کشوری و فرسودگی و ضعف تجهیزات هواشناسی و فرودگاهی فرودگاه یاسوج در بروز این حادثه‌ مشهود است‌.
‌کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی‌ نیز به صورت مستقل بررسی این سانحه را آغاز کرد و پس از بررسی‌های مفصل کارشناسی و پس از رفت و برگشت و کش و قوس فراوان بالاخره درست دو یا سه روز مانده به پایان مجلس دهم در خرداد ماه جاری گزارش خود را درباره این سانحه منتشر کرد.
* گزارش کمیسیون اصل 90 درباره سانحه ATR چه می‌گوید؟
در این گزارش، ضعف نظارتی سازمان هواپیمایی کشوری و صدور گواهینامه‌های مربوطه بدون بررسی کارشناسی و یا بدون توجه به نظرات کارشناسی و عدم برخورد مناسب با متخلفین، از عوامل دخیل در بروز سانحه عنوان شده است.
همچنین عملکرد ناصحیح مراقبت پرواز و شرکت فرودگاه‌ها شامل مکالمات غیراستاندارد و غیرضروری مراقبت پرواز در بحرانی‌ترین شرایط پرواز با خلبان، خرابی دستگاه DME و ارائه اطلاعات غیرعلمی و ناصحیح در این خصوص به خلبان که از نظر به‌هم‌زدن تمرکز کروی پرواز نباید انجام می‌شد، عدم وجود گزارش پیش‌بینی هواشناسی در این فرودگاه و استفاده از دستگاه‌های کمک‌ناوبری قدیمی و طرح پروازی فرودگاه یاسوج با وجود نصب دستگاه‌های جدید کمک‌ناوبری DVOR در سال ۱۳۹۲ در آن فرودگاه که تا زمان سانحه راه‌اندازی نشده بود، از دیگر عوامل مؤثر در بروز سانحه عنوان شده است.‌
صدور گواهینامه عملیاتی (.A.O.C) شرکت آسمان توسط سازمان هواپیمایی کشوری باوجود‌ سه عدد یافته نوع یک و چندین یافته نوع دو، ضعف آموزش کروی پروازی و اشکالات مرکز آموزش (ATO) شرکت هواپیمایی آسمان به‌طوری که گواهینامه آن مرکز چندین ماه تعلیق بوده و در زمان تعلیق، گواهینامه کلاس زمینی و سمیلاتور کمک‌خلبان هواپیمای سانحه‌دیده برگزار شده است، از دیگر عوامل دخیل در بروز سانحه سقوط عنوان شده است.
همچنین در گزارش کمیسیون اصل 90 قید شده است که کارخانه ATR برخلاف تعهدات بین‌المللی مندرج در پیمان شیکاگو و خصوصاً ضمیمه شماره 8 آن به‌بهانه تحریم، تجهیزات مربوط به سامانه پایش کارآیی (APM) را در اختیار شرکت آسمان قرار نداده است که این موضوع باید از طریق مبادی مربوطه مورد پیگیری قرار گیرد؛ از سوی دیگر شرکت هواپیمایی آسمان و سازمان هواپیمایی کشوری از فرصت برجام برای تجهیز هواپیماهای ATR به سامانه پایش کارآیی (APM) استفاده مناسب نکرده‌‌اند به‌طوری که باوجود ورود چندین فروند هواپیمای ATR نو به کشور، متأسفانه این تجهیزات از کارخانه ATR دریافت نشده است.
* فرانسوی‌ها تلاش کردند ضعف ATR در برابر یخ‌زدگی را بپوشانند و سازمان هواپیمایی به آنها کمک کرد
با این وجود امروز، رئیس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی در واکنش به گزارش کمیسین اصل 90 گفته است: «گزارش کمیسیون اصل 90 ‌با محوریت یخ زدگی هواپیما تهیه شده و بعضی از مشکلات عملیاتی و طراحی در آن دیده نشده است.»
بنابراین گزارش در حالی رئیس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی مدعی است که مشکلات عملیاتی بر موضوع‌ یخ‌زدگی هواپیما در گزارشات ارجحیت دارد که ‌در بخشی از گزارش کمیسیون اصل 90 آمده است: گزارش‌های دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری درخصوص سانحه یاسوج توسط اعضای گروه‌های یازده‌گانه تهیه نشده و مورد تأیید آنها نیست؛ با توجه به ضعف‌های هواپیمای ATR در مواجهه با یخ‌زدگی و سوانح متعدد قبلی آن تیم فرانسوی تلاش کرده که ضعف این هواپیما را بپوشاند و دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری نیز در این کار به آنها کمک نموده و منافع ملی نادیده گرفته شده است.
طبق گفته رضایی‌فر به‌ یکی از رسانه‌ها، قوه قضائیه با استفاده از گزارش سازمان هواپیمایی و سایر اطلاعات جمع آوری شده گزارشی را به منظور شناسایی مقصران در سانحه ATR یاسوج تهیه کرده است و کمیسیون اصل 90 هم براساس شرح وظایف خود که به نحوی مسئولیت نظارت بر ارگان‌های دولتی دارد، به تازگی گزارش خود را در این رابطه منتشر کرد.‌
به گفته مدیر‌کل بررسی سوانح و حوادث هوایی سازمان هواپیمایی‌، در تهیه گزارش‌ها هدف ما، شناسایی مقصر نیست و براساس آیین‌نامه هیات دولت هدف از تهیه گزارش پیشگیری از تکرار این سوانح است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا نتیجه گزارش‌ها از یک سانحه متفاوت است، گفته است: هر کارشناسی می‌تواند نظرات متفاوتی داشته باشد و از آنجایی که اهداف تهیه گزارش متفاوت است لزوماْ محتوای گزارش‌ها یکی نیست.
به گفته رضایی‌فر‌ تاخیری در ارایه گزارش به نهادهای مربوطه نداشته‌ایم و پیش از این‌ها، پیش‌نویس گزارش نهایی را به مجلس و قوه قضاییه ارایه کردیم اما درخواست آنها این بود که به دلیل رسیدن به حقوق بین المللی اولیای دم فعلا گزارش نهایی را منتشر نکنیم.
* رضایی‌فر: استقلال کمیسیون بررسی سانحه‌ خلاف قانون است
رییس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی درباره اینکه چرا کمیسیون سوانح مستقل از سازمان هواپیمایی نیست، گفته است: در این باره باید قانون مجلس و آیین نامه هیات دولت اصلاح  شود، اگر این روند خارج از سازمان هواپیمایی کشوری انجام شود، برخلاف قانون و آیین نامه هیات دولت است.
به گزارش فارس به هر حال طبق‌ گزارش کمیسیون اصل 90 طیف گسترده‌ای از تخلفات عموماً عامدانه جهت کتمان عدم انجام امریه صلاحیت پروازی مربوط به یخ‌زدگی توسط شرکت آسمان انجام شده است.
نظارت‌های سازمان هواپیمایی کشوری بر شرکت آسمان ضعیف بوده و گواهینامه‌های قابلیت پرواز (.C.of.A) و گواهینامه بازنگری صلاحیت پروازی هواپیما بر خلاف مقررات مربوطه بدون بررسی کارشناسی صادر شده است.
به گزارش فارس به تازگی نیز سازمان هواپیمایی کشوری در راستای ایجاد ابهام در در روند بررسی دادگاه سانحه ATR یاسوج، تلاش کردند با انتساب جعل اسناد به یکی از کارشناسان هیأت کارشناسی سانحه، در روند بررسی، اختلال ایجاد کنند.

سوءاستفاده از ابزارهای حاکمیتی و اختلال در روند دادگاه ATR یاسوج
مدیر سابق سازمان هواپیمایی کشوری ضمن تشریح نحوه کارشکنی ریاست و مدیران سازمان هواپیمایی کشوری در روند بررسی دادگاه سانحه ATR یاسوج، گفت: این افراد تلاش کردند با انتساب جعل اسناد به یکی از کارشناسان هیأت کارشناسی سانحه، در روند بررسی، اختلال ایجاد کنند.
‌اواخر بهمن‌ماه سال 1396 یک فروند هواپیمای ATR شرکت هواپیمایی آسمان در حوالی شهر یاسوج دچار سانحه  شد و همه 66 سرنشین آن جان باختند.
به دنبال وقوع این سانحه مراجع قانونی مختلف‌ پیگیر این سانحه شدند تا شاید دلیل وقوع این سانحه را مشخص کرده و با متخلفان احتمالی برخورد کنند.
در این راستا مجلس شورای اسلامی، بازرسی کل کشور، قوه قضائیه و دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری بررسی‌های خود را شروع کردند.
* ابهام در گزارش سانحه ATR منتشرشده توسط دفتر بررسی سانحه سازمان‌ هواپیمایی
یکی از مدیران سابق سازمان هواپیمایی در این‌باره به خبرنگار فارس می‌گوید: سازمان هواپیمایی کشوری تلاش کرد که خلبان را مقصر این سانحه معرفی کند، در این مسیر حتی گزارشاتی توسط دفتر بررسی سانحه آن سازمان منتشر شد که بعدها مشخص شد مورد تأیید اعضای کمیسیون بررسی سانحه آن سازمان نبود و در واقع کمیسیون مذکور در آن سازمان تشکیل شده بود ولی گزارش بدون نظر کمیسیون تهیه و منتشر شد.
وی ادامه داد: با ورود جدی‌تر قوه قضائیه به موضوع و انتقال پرونده این سانحه از اصفهان به تهران، هیأتی متشکل از سه نفر از کارشناسان زبده رسمی دادگستری مسئول بررسی و تحقیق در این سانحه شدند.
* تهیه گزارش جدید کارشناسی درباره سقوط هواپیما
وی اضافه کرد: این هیأت پس از تحقیقات یک ساله خود گزارشی 413 صفحه‌ای تهیه و ارائه کرد، در آن گزارش با بررسی‌های دقیق کارشناسی و به صورت مستند، کارشناسان پرده از تخلفات گسترده‌ای در صنعت هوایی برداشتند که منجر به سانحه یاسوج شد،‌ درنهایت مدیران ارشد شرکت آسمان، سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران به عنوان مقصرین اصلی آن سانحه معرفی شدند.
وی گفت: با وجود فشارهای موجود نهایتاً کیفرخواست توسط بازپرس تویسرکانی صادر و پرونده روانه دادگاه شد و هم‌اکنون در دادگاه بدوی در حال رسیدگی است. 
این منبع آگاه بیان کرد: با گذشت بیش از 2 سال، حالا با تشکیل دادگاه، ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، مدیرعامل شرکت آسمان و مدیرعامل وقت شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در جایگاه متهمان قرار گرفتند؛ پس از آخرین جلسه دادگاه که برای اولین‌بار بخش‌هایی از آن از رسانه‌های جمعی نیز پخش شد، «قاضی عالیشاه» اعلام کرد که در جلسه بعدی از هیأت کارشناسان دعوت به عمل خواهند آورد تا موضوع به صورت کارشناسی بررسی شود.
به گفته این مقام سابق سازمان هواپیمایی، نگرانی زیادی در بین متهمان از حضور احتمالی هیأت کارشناسان شکل گرفت به طوری که رئیس سازمان هواپیمایی کشوری صراحتاً اعلام کرد که حضور هیأت کارشناسان موجب بحث و جدل خواهد شد.
وی ادامه داد: از طرف دیگر، عدم حضور کارشناسان این پرونده در جلسات قبلی دادگاه، فرصتی را برای متهمان فراهم کرد تا به شکلی هماهنگ به کارشناسان و گزارش آنها حمله کنند.
وی اضافه کرد: به هر حال پیش‌بینی می‌شد فشارها برای عدم حضور کارشناسان در جلسه دادگاه تشدید شود، اما گمان نمی‌رفت سازمان هواپیمایی کشوری پا را از این هم فراتر گذاشته و با سوءاستفاده از قدرت حاکمیتی مشکلاتی را برای هیأت تحقیقاتی کارشناسی ایجاد کند تا در روند بررسی این پرونده اختلال ایجاد شود.
* گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس مهر تاییدی بر گزارش کارشناسان
وی توضیح داد: این کشمکش‌ها زمانی بیشتر شد که گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس در خصوص سانحه یاسوج در آخرین روزهای مجلس دهم قرائت شد و تا حدود زیادی گزارش هیأت کارشناسان را تأیید و حتی تخلفات وسیع‌تری را روشن کرد؛ ‌انتشار دیرهنگام گزارش کمیسیون اصل 90 که در بهمن ‌ماه 1398 تهیه شده بود و به دلایل نامعلومی تا آخرین روزهای مجلس دهم از انتشار آن جلوگیری شده بود، شائبه وجود لابی‌های قوی جهت جلوگیری از قرائت گزارش را ایجاد می‌کرد. 
وی ادامه داد: سازمان هواپیمایی کشوری در این شرایط حضور کارشناسان را در جلسه بعدی دادگاه خطرناک ارزیابی کرد بنابراین چندی پیش معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری که یکی از متهمان پرونده سانحه مذکور هست، در اقدامی تعجب‌آور طی نامه‌ای گواهینامه خلبانی یکی از کارشناسان هیأت کارشناسان را باطل اعلام کرد.
وی افزود: ‌نامه معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی که برخلاف روال نامه‌نگاری اداری سازمان هواپیمایی با رنگ قرمز نیز آراسته شده بود، پس از صدور، سریعاً در فضای مجازی منتشر و حتی با حذف اسامی در کانال رسمی سازمان هواپیمایی کشوری منتشر شد.
وی ادامه داد: این اقدام غیراخلاقی و غیرقانونی مورد انتقاد شدید جامعه هوانوردی قرار گرفت و متخصصان صنعت هوایی اقدام به اظهارنظر در خصوص ابطال غیرقانونی، پرونده‌سازی و انتشار خلاف اخلاق و غیرقانونی نامه در فضای مجازی کردند.
وی اضافه کرد: این انتقادات نهایتاً ‌سازمان هواپیمایی کشوری‌ را بر آن داشت تا اطلاعیه‌ای منتشر‌ و در آن اعلام کند که نامه مذکور را از کانال رسمی آن سازمان حذف کرده‌اند، در اطلاعیه مذکور هیچ اشاره‌ای به دلیل قرار گرفتن نامه در کانال رسمی سازمان هواپیمایی کشوری نشده است. 
وی بیان کرد: به موازات این اقدام، یکی دیگر از مدیران سازمان هواپیمایی کشوری‌ در شبکه‌ها و کانال‌های مجازی اقدام به فضاسازی جهت صحیح جلوه دادن اقدامات سازمان کرد، اما زمانی که به شکل جدی مورد سؤال کارشناسان صنعت هوایی قرار گرفت، با دستپاچگی پرده از اهداف پنهانی سازمان در انتشار این نامه برداشت که جز تضعیف هیأت کارشناسان پرونده یاسوج نتیجه‌ای برای آن قابل تصور نیست.