تاریخ انتشار
سه شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۲۱:۳۰
کد مطلب : ۹۰۴۲۶
نادیدهگرفتن گرایشات فکری در انتصابات دهنکجی به اکثریت است
۰
کبنا ؛علیاکبر هاشمیاصل، معاون آموزش متوسطه ادارهکل آموزش و پرورش استان کهگیلویه و بویراحمد، ، ۲۶ سال سابقهی فعالیت در حوزهی آموزش و پرورش دارد. سابقهای که بیش از ۲۰ سالِ آن، مدیریت در مدارس و نیز حوزهی کارشناسی آموزش متوسطه بوده است. این مسئول استانی، از ۱۷ اسفندماه سال گذشته، با حکم هادی زارعپور، مسئولیت معاونت آموزش متوسطه را بر عهده گرفته است.
از ویژگیهای بارز علیاکبر هاشمیاصل، تأکید فراوان او بر تأثیر شیوهی مدیریتی و نیز برخوردهای همراه با متانت اوست. گفتگوی سه ساعتهی ما با معاون آموزش و پرورش، در آستانهی پایان اولین سال فعالیتاش، نکات خواندنی و جالبی در حوزهی پراهمیتِ آموزش و پرورش در استان کهگیلویه و بویراحمد بههمراه داشت که در ادامه میخوانید؛
خودم را همسو با دولت میدانم/ نادیدهگرفتن گرایشات فکری و عملکرد افراد در عزل و نصبها، دهنکجی به رأی اکثریت مردم است
علیاکبر هاشمیاصل در ابتدای این مصاحبه، در پاسخ سؤالی مبنی بر موضعگیری سیاسی وی و میزان تأثیر مواضع سیاسی افراد در انتصاب آنها در آموزش و پرورش، گفت: «بههرصورت حکومت ما "جمهوری اسلامی" است و هر دولتی که با رأی مستقیم مردم به قدرت میرسد، یقیناً برای پیشبرد اهداف و سیاستهای خود ناچار است مسئولانی هماهنگ و همسو با خود انتخاب کند و بنده نیز از این موضوع مستثنی نیستم. هم حرکت خودم را بهعنوان معاون یک ادارهکل در راستای سیاستهای دولت میدانم و هم در مورد تصمیمات و عزل و نصبهایی که از سوی ما گرفته میشود طبیعتاً سیاستهای روشن و تدابیر صحیح دولت، ملاکِ عمل واقع میشود. یقیناً نمیتوان انتظار داشت که گرایش، تفکر و عملکرد افراد در عزل و نصبها نادیده گرفته شود چرا که اگر غیر از این باشد عملاً دهنکجی به رأی اکثریت مردم تلقی میشود».
گروههای فشار باید اجازه دهند که عزل و نصبها بر اساس تخصص و شایستگی باشد
معاون آموزش متوسطه ادارهکل آموزش و پرورش پیرامون برخی دخالتهای سیاسی مرسوم در این نهاد بهویژه در عزل و نصبها، تأکید کرد: «بههرصورت همیشه گروههای فشاری هستند که در هر شرایطی فشار خودشان را میآورند اما ما باید توجهمان را بیش از هرچیز بر روی کیفیت آموزش متمرکز کنیم. من فکر میکنم اگرچه همهی نیروهای ما توانمند هستند ولی هر نیرویی در زمینهای خاص مهارت دارد و باید اجازه بدهند که ما از نیروهای موجود در جای شایسته و تخصصی خود استفاده کنیم».
رفع برخی مشکلات در آموزش و پرورش در حوزه اختیارات ما نیست
وی درباره مهمترین مشکلات آموزش و پرورش استان، تصریح کرد: «مشکلات آموزش و پرورش چند گروه هستند؛ برخی از عوامل برونسازمانی نشأت میگیرند و برخی از عوامل درونی. نقش برخی جریانات سیاسی در انتصابات و نگاه نهادهای بیرونی به آموزش و پرورش از جمله مشکلات خارج از آموزش و پرورش است که گاهی بر آموزش و پرورش فشار وارد میکند. مشکلاتی مانند منابع محدود مالی، ساختارها و کارکردهای نامناسب، عدم اجرای یک برنامهی صحیح و کارآمد از جمله مشکلات درونی آموزش و پرورش هستند. علاوه بر اینها، مشکلاتی مانند عدم فضای فیزیکی کافی، مشکلات معیشتی و اقتصادی فرهنگیان و کمبود گروههای آموزشی ضمن خدمت بر اساس جدیدترین تغییرات کتب درسی وجود دارد که بههرحال باید توسط مجموعهی مدیریتی آموزش و پرورش، بهخوبی کنترل و مدیریت شوند.
وی ادامه داد: «البته باید بپذیریم که برخی از مشکلات، به ضعف سیستم مربوط نیست و از خود فرد متأثر میشود؛ عدم انگیزهی کافی، ناکارآمدی، عدم آموزشهای بهروز معلمان، عدم نظارت و ارزشیابی صحیح، نبود تعامل کافی بین اولیا و مدرسه و دانشآموزان، عدم علاقهی خود دانشآموزان به تحقیق و پژوهش، چالشهایی هستند که ما در آنها نقش چندانی نداریم و بیشتر به خود افراد گره خورده است».
نگاه مسئولین نسبت به سرمایهگذاری در آموزش و پرورش، باید اصلاح شود
هاشمیاصل درباره بحث کلیشهای پایینبودن حقوق معلمان و کارکنان آموزش و پرورش هم تأکید کرد: «برخلاف تصور عام، حقوق و مزایا در آموزش و پرورش، به تصمیمات نهادهای سطح بالای کشور از جمله دولت و مجلس برمیگردد نه ما. مشکلات معیشتی معلمان حتی به وزارت آموزش و پرورش هم مربوط نمیشود بلکه برای حل آن باید نگاه مسئولین کشوری نسبت به آموزش و پرورش تغییر کند. مسئولان ردهبالای کشور ما باید بدانند که هزینهکردن در آموزش و پرورش بهترین نوع سرمایهگذاری است و یقیناً کشوری که به آموزش و پرورش بهای بیشتری داد پیشرفتهای قابل توجهی هم کرده است».
برای توصیف وضع معیشتی معلمان بهجای من، از اطرافیان خودتان سؤال بپرسید/چند درصد از ثروت ملی کشورمان را صرف آموزش و پرورش کردهایم؟
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر نظر وی پیرامون وضعیت معیشتی معلمان، اذعان کرد: «برای توصیف وضعیت معیشتی معلمان لازم نیست از من سؤال بپرسید، حتماً از اقوام خود شما معلمانی هستند که فیش حقوقی آنها را با دیگران مقایسه میکنید، شما قضاوت کنید وضعیت فعلی معلمان چطور است؟ ضمن اینکه خوب است با تحقیق و مطالعه ببینیم چند درصد از ثروت ملی کشور را صرف آموزش و پرورش کردهایم؟ مگر میتوانیم توقع داشته باشیم با این میزانِ کمِ هزینه در آموزش و پرورش به هدفهای اصلی در این حوزهی حساس برسیم؟ بیتوجهی به معلمان میتواند جامعه را ویران کند و توجه بیشتر به نیازهای معلمانمان، راه رسیدن به توسعهی بنیادین جامعه را کوتاهتر میکند».
تصویب لایحه جدید دولت، رضایت معلمان را جلب خواهد کرد
این مسئول استانی، در ادامه به برخی برنامههای دولت یازدهم برای آموزش و پرورش پرداخت و گفت: «خوشبختانه دولت تدبیر و امید، مسئلهی توجه به نهاد آموزش و پرورش را در برنامههای جدی خود قرار داده است و بهزودی لایحهای را به مجلس تقدیم میکند که انشاءالله با تصویب آن شاهد جلب رضایت معلمان عزیز هم خواهیم بود. از طرفی دیگر مقام معظم رهبری هم اخیراً توصیهها و حمایتهای خوبی کردهاند و مطمئناً با نگاه مثبت و مشترک مسئولین فعلی کشور برای مشکلات معلمان عزیز چارهاندیشی مناسبی صورت خواهد گرفت».
تأکید هاشمیاصل بر نقش و وظیفه مدیران مدارس در رفع مشکلات
معاون آموزش و پرورش، نقش مدیران مدارس را در اتخاذ تدبیر ویژه برای حل مشکلات با وجود کمبودهای اقتصادی، بسیار کلیدی دانست و افزود: «با وجود مشکلات حوزه آموزش و پرورش، که البته کلید حل بسیاری از آنها در دست ما نیست، بنده بر این عقیده هستم که یک مدیر توانمند میتواند با ایجاد یک فضای جذاب و دلپذیر زمینه را برای آرامش، نشاط، لذت و انگیزهی کاری همکاران خود مهیا کند که این موضوع یقیناً به پیشرفت آن آموزشگاه حتی در اوج مشکلات دیگر منجر میشود. از همین رو یکی از اهداف ما، جلب رضایت دانشآموزان و اولیای آنهاست چرا که معتقدیم رضایت اینهاست که معیار کیفیت کار ما را نشان میدهد».
اگر نتوانیم در شرایط سخت اقتصادی گرهگشایی کنیم، پس چهکارهایم؟!/بهانه بیپولی را نمیپذیریم
علیاکبر هاشمیاصل در پاسخ به این سؤال که بر کدام اساس در یکی از بازدیدهای منطقهای خود مشکلات مالی را برای آموزش و پرورش مانع ندانست، تأکید کرد: «بنده به این موضوع کاملاً اعتقاد دارم که اگرچه منابع مالی و فیزیکی تأثیرگذار هستند ولی برای ما مانع محسوب نمیشوند. کسی که نخواهد یا نتواند کار انجام بدهد اگر تمام منابع مالی را هم در اختیار او قرار دهیم باز هم نمیتواند کاری انجام دهد. اساساً کار یک مدیر این است که چالشهایش را از دل مشکلات پیدا کند، آنها را به مسئله تبدیل کند، برای آنها راهحل بیابد و با آن مشکلات مبارزه کند. اگر غیر از این باشد ما چهکاره هستیم؟! ما بههیچ عنوان بهانههای بیپولی و کمبود منابع مالی و تجهیزات را از همکاران و مدیران خود نخواهیم پذیرفت. البته برداشت ما این است که نیروهای انسانی ماهری که در مجموعهی آموزش و پرورش استان داریم بهترین راهحلهای ماست».
وی افزود: «لازم است به رسانهها اعلام کنم که بدانند اعتبارات حوزهی معاونت متوسطه چقدر و شیوهی کاری مجموعهی ما چگونه بوده است. جالب است به شما بگویم که در سال جاری برای معاونت آموزش متوسطه هیچ اعتباری ابلاغ نشده اما تمامی برنامههایمان از جمله دورههای ضمن خدمت را بدون حتی یک ریال هزینه برگزار کردهایم. البته حمایتهای خوبی از طرف معاونت محترم مالی و پشتیبانی انجام شده اما برای این دورهها هیچ اعتباری نداشتهایم در حالیکه تمام دورهها و کارگاههایمان را برگزار کردهایم».
هاشمیاصل با تقدیر از تلاش و تغییرات مثبتی که در حوزه آموزش و پرورش رخ داده، گفت: «مشکلاتی که عنوان شد، برای کار ما شاید تهدید تلقی میشد اما توجه و حمایتِ همهجانبهی دولت از مجموعه آموزش و پرورش، رویکرد مثبت مدیرکل آموزش و پرورش در ایجاد تحول و پویایی در آموزش استان، وجود پرسنل اداری و آموزشی تحصیلکرده و مجرب در استان، توسعهی کمی و کیفی مراکز عالی استان و هماهنگی و سازگاری مراکز فنیوحرفهای و کار دانش با نیازهای ملی و منطقهای، از جمله فرصتهایی است که مجموعهی فعلی آموزش و پرورش برای اجرای برنامههای خود و کاهش مشکلات بهکار گرفته است».
میخواهیم نگرش آموزش و پرورشیهای استان را تغییر دهیم/مدیران و معلمان باید بدانند این ما هستیم که به دانشآموز مدیون و وابسته هستیم
این مسئول استانی با تأکید بر لزوم اصلاح نگرشهای گذشته در آموزش و پرورش، بیان کرد: «گمان من این است که تحول در آموزش و پرورش بهجود نمیآید مگر با تحول در مدارس و این نیز به تغییر و تحول در نگرش مدیران مدارس ما گره خورده است. بر اساس همین عقیده، ما میخواهیم نگرش مدیران، دبیران، اولیا و دانشآموزان را نسبت به آموزش تغییر بدهیم و در این راه تمام تلاش خود را بهکار خواهیم گرفت».
وی اضافه کرد: «برخلاف گذشته که مدیران، کارکنان و دانشآموزانی را میخواستند که مطیع آنها باشند وضعیت امروز آموزش و پرورش حکایت از یک تعامل بین دانشآموزان و دبیران و مدیران دارد که بر این اساس کلیهی روشهای مدیریتی و تدریس متناسب با نوع نیاز و خواست روزِ دانشآموزان انتخاب میشود و این تغییر، فرهنگِ کارسازی است که ما در حال حاضر سعی میکنیم آن را بهصورت بنیادین در استان جا بیندازیم. همهی دبیران و مدیران عزیز توجه کنند که باید نیازهای دانشآموزان را بشناسند و بر اساس آن نیازها برنامهریزی و عمل کنند. ضمن آنکه لازم است همهی ما بدانیم دانشآموز به ما وابسته نیست و این ما هستیم که به او نیاز داریم و باید مدیون او باشیم که از خدمات ما استفاده میکند بنابراین باید خدماتی ارائه بدهیم که دانشآموز با رغبت آنها را بپذیرد و استفاده کند».
همه نهادهای استان برای تغییر نگرش در آموزش و پرورش به کمک ما بیایند
«تغییر نگرش، مسئلهای فرهنگی و زمانبر است. بنابراین از نهادهای برونسازمانی از جمله استانداری، فرمانداری، ائمهی جمعه و همهی کسانی که به نوعی توان حمایت از ما را دارند تقاضا داریم که به میدان بیایند تا در کنار مجموعهی متحد و توانمند موجود در آموزش و پرورش به تغییرات اساسی و مؤثر در آموزش استان برسیم».
بازنشستهشدن ۱۴۰۰ نیرو و کاهش ساعات حقالتدریس را در استان، بهخوبی مدیریت کردیم
معاون آموزش و پرورش استان با تأکید بر مشکلاتی که از گذاشته برای آموزش و پرورش بهجای مانده است، تصریح کرد: «سرانه و میزان تأمین تجهیزات مدارس را در سالهای گذشته و امسال مقایسه کنید. علاوه بر این در نظر بگیرید که امسال افزون بر ۱۷ هزار نفر نیروی بازنشسته در وزارت آموزش و پرورش داشتهایم. از طرفی دیگر هم به ناچار باید تا ۱۰ درصد ساعات حقالتدریس نیروهایمان را کاهش میدادیم. همچنین نسبت به سال قبل ۱۰ درصد افزایش جامعه دانشآموزی را داشتیم. اما با این وضعیت، مدیران فعلی آموزش و پرورش با یک ساماندهی منطقی و عاقلانه، بدون استخدام حتی یک نفر نیرو و بدون هیچگونه مشکلی، این وضعیت را مدیریت کرده است. حل این مشکل قطعاً تدبیر ویژهای لازم داشت که خوشبختانه بهکار گرفته شد».
وی ادامه داد: «در استان هم در کنار مشکلات عمومی که وجود داشت، حدود ۱۴۰۰ نیروی بازنشسته داشتیم اما ما هم به نحوی ساماندهی کردیم که هیچگونه مشکلی نداریم و خوشبختانه با همین محدودیتها به بهترین نحو مدارسمان را اداره میکنیم. اگر بنده میگویم نقش مدیران بسیار مهم است برای چنین مواردی است. یک مدیر لایق و مجرب میتواند با تدبیری که دارد مشکلات مالی و کمبودهای تجهیزاتی خود را حل کند. به همین دلیل ما امروز به مدیران لایق و دلسوزی نیاز داریم که عاشقانه کار کنند و به دانشآموزان عشق بورزند».
مصادیق جالب هاشمیاصل برای خلاقیت مدیران فعلی در مقابله با کمبودهای مالی
مسئول ارشد معاونت آموزش و متوسطه آموزش و پرورش استان، خلاقیت و بهکارگیری روشهای کمهزینه را از جمله ویژگیهای مجموعهی فعلی عنوان کرد و گفت: «برخی برنامههای خلاقانه میتواند در شرایط اقتصادی نامطلوب، با کمترین هزینه و اعتبار مالی، اثرات ماندگار و ریشهای را در یک سیستم به ارمغان بیاورد. استفادهی حداکثری از داشتهها، سیاستی است که مجموعهی ما در مدیریتِ آموزش و پرورش استان در حال اجرای آن هستیم؛ اگر بخواهم برای شما مثال بیاورم برخی طرحهای ساده اما هوشمندانهای مانند رنگآمیزی اصولی مدارس، جابجایی برخی وسایل و تجهیزات غیرضروری یک مدرسه و انتقال به مدارس نیازمند و چیدمان منطقی امکانات و تجهیزات مدارس را بیان میکنم که هر جای دیگری بود شاید میلیاردها تومان اعتبار برای دستیابی به اهداف آن، خرج میشد اما مدیریت فعلی آموزش و پرورش با حداقل اعتبار و هزینه، بازدهی بسیار خوبی را به بار آورده است».
هاشمیاصل اضافه کرد: «اجرای طرحهایی مانند آراستگی و شادابسازی در مدارس نیز از همین دست اقدامات است که با هدف ایجاد روحیهی نشاط و شادابی، حذف فضای کسلکننده در مدارس، ایجاد انگیزه در دانشآموزان و کارکنان و در نهایت افزایش بازدهی در تمامی مدارس در حال اجراست. حاصل این طرحِ کمهزینه، محیطهای آموزشی آراسته و دلپذیر، با نظم و انضباط کاری خوب و در نتیجه آموزشهای کارآمدتر بوده است. بههرحال طبیعی است فضای ظاهری نامناسب روی هر فردی اثر منفی میگذارد و ما سعی کردهایم با اصلاح این موضوع، اثرگذاری قابل توجهی در روحیهی دانشآموزان و کارکنان استان داشتهباشیم».
وی افزود: «از جمله تدابیر ساده اما مؤثر دیگری که در راستای سیاست استفادهی حداکثری از ابزارها و امکانات در حال اجراست، طرح واقفین دانش و دانایی است. بسیاری از دانشآموزان را میبینیم که بهدلیل مشکلات مالی امکان استفاده از کلاسهای تقویتی و ابزارهای کمکآموزشی را ندارند. در نتیجه امسال با مدیران صحبت کردهایم تا از دبیرانی که از لحاظ مالی متمکن نیستند اما میتوانند از وقت خود برای کمک به دانشآموزان وقف کنند، دعوت کنند تا با این روش خلاقانه، هم کار خیرخواهانهای انجام دهند هم به دانشآموزان و کیفیت آموزشی استان کمک کنند».
مدرسهای که تنها با یک تغییر بیهزینه، متحول شد
معاون آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه مطابق اندیشهی مجموعهی فعلی، نتایج مطلوب در این نهاد لزوماً به منابع مالی وابسته نیست، تصریح کرد: «من برای شما مثال عینی و مصداقی میآورم. در استان خودمان مدرسهای داشتیم که مشکلات فراوانی داشت. ما برای حل مشکلات آن مدرسه نه منابعی به آن تزریق کردیم، نه تجهیزاتی به آن اختصاص دادیم و نه هیچ تغییری در کارکنان و بقیه شرایط اعمال کردهایم بلکه تنها و تنها مدیر آن مدرسه را تغییر دادیم. به محض این جابجایی، کل فضای مدرسه حتی ظاهر مدرسه عوض شده است و هماکنون تمام دانشآموزان از تحصیل در آن مدرسه لذت میبرند و راضی هستند. بنابراین میبینیم که با تدبیر و بدون هزینهی مالی آنچنانی، تغییر بزرگی در یک مدرسه ایجاد شدهاست. باید باور کنیم مدیر یک مدرسه در تحول در آن مدرسه بسیار مؤثر است».
تصمیمات هیجانی و عجولانه، جای خود را به تصمیمات کارشناسیشده و ریشهای داده است
هاشمیاصل در پاسخ به سؤالی مبنی بر ارزیابی از عملکرد خود، تأکید کرد: «ما نمیتوانیم درباره عملکرد خودمان قضاوت کنیم. کیفیت را مشتریان ما یعنی دانشآموزان، اولیای آنها و کارکنان مدارس ارزیابی میکنند. ضمن اینکه کار در آموزش و پرورش بهطور کلی دیربازده تلقی میشود و گاهی تصمیمات درست یا نادرست یک مجموعه سالها بعد اثر خود را بر جای میگذارد. در برنامههای مجموعهی فعلی آموزش و پرورش، تصمیمات هیجانی، زودگذر و عجولانه ، جای خود را به تصمیمات کارشناسیشده و بنیادین داده است و بههمین دلیل نتیجهی برخی عملکردها در آینده روشن خواهد شد. از سویی دیگر بنده معتقدم تعالی و ارتقای سطح آموزشی، یک راه بیپایان است و هیچگاه احساس نمیکنم تلاشهایمان به نتیجه رسیده است بلکه باید بنده و همهی همکارانم تمام تلاشمان را در حوزهی آموزش بهکار گیریم تا با رفع عقبافتادگیها، شاهد شکوفایی استعدادهای پرشمار دانشآموزان استان باشیم».
پیشرفت عملکرد ما، حتی فراتر از انتظار اولیه بوده است
وی افزود: «با این وجود خوشبختانه مطابق ارزیابیهایی که داشتیم حتی فراتر از انتظار اولیهی خود ما پیشرفت داشتهایم و برنامههایمان بهخوبی اجرا میشوند. بهطوریکه با اجرای تنها یکی از برنامههایمان در طی سه ماه با عنوان کارگاههای علمی و عملیاتی مدیران، توانستیم میانگین نمرات را از ۱۰٫۴ به ۱۱٫۲ و درصد قبولی را از ۵۲ درصد به ۷۲٫۲ درصد ارتقا دهیم و اکنون شاهد هستیم که تغییر، تحول، تحرک و شادابی در مدارس استان موج میزند و انگیزه و امید به آینده مثل یک رود در مدارس استان به جریان افتاده است. مطمئن هستیم که اجرای برنامههای ما و هدایت و استفاده از نیروهای انسانی توانمند در آموزش و پرورش، در همین شرایط اقتصادی، به ارتقای محسوس وضعیت آموزشی و نتایج عظیمی منجر خواهد شد. برای تأیید ادعای من بروید وضعیت مدارس استان را از نزدیک بررسی کنید. با وجود اینکه در سال جاری ما کمترین سرانه را در اختیار داشتیم اما با کاهش چشمگیر مشکلات و افزایش فعالیت و انگیزهی مدیران، دبیران و دانشآموزان همراه بودهایم».
از تغییرات فعلی در آموزش و پرورش راضی هستم
هاشمیاصل تلاش و هماهنگی مسئولان فعلی آموزش و پرورش را راضیکننده دانست و اظهار داشت: «من از وضعیت و تغییرات فعلی در آموزش و پرورش راضی هستم اما همانطور که گفتم ارتقای کیفیت بیپایان هست و باید از تمام زمان و ابزارهایی که در اختیار داریم برای پیشرفت وضعیت آموزشی در استان بهرهبرداری درست، عملی و کارساز کنیم. یقیناً کارهای احساساتی و پراکنده در این استان جوابگو نخواهد بود و در طرف مقابل آن، برنامهریزی مبتنی بر منطق، عقلانیت، تدبیر و ضمانت اجرایی، میتواند کلید حل بسیاری از مشکلات در حوزهی آموزش و پرورش باشد. خوشبختانه با توان بالای همهی معلمان و کارکنان و هماهنگی بسیار خوبی که در همهی سطوح آموزش و پرورش از مدیران استانی تا مدیران و کارکنان مدارس ایجاد شدهاست و نیز نگرشهای مدیریتی صحیح و کارشناسی که در حال نهادینهشدن در آموزش و پرورش استان است، دستیابی به آیندهی روشن در استان، بسیار آسانتر شده است».
آموزش و پرورش مانند یک کارخانه تولیدی نیست، شالوده جامعه است
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش استان، مجموعهی فعلی مدیریتی این نهاد را مبرا از اشتباه ندانست و تصریح کرد: «در تمام برنامههای خود، خوداصلاحی را نیز در دستور کار خود قرار دادیم چرا که همهی ما بر این باوریم که برنامههای آموزش و پرورش مانند یک کارخانهی تولیدی نیست که در بدترین حالت تولیدات خود را کنار بگذارد بلکه با انسان و شالودهی اصلی سازندهی جامعه سر و کار دارد و این موضوع حساسیت بالای فعالیت در عرصهی آموزش و پرورش و نیاز به تصمیمات کارشناسی را مضاعف میکند».
از ویژگیهای بارز علیاکبر هاشمیاصل، تأکید فراوان او بر تأثیر شیوهی مدیریتی و نیز برخوردهای همراه با متانت اوست. گفتگوی سه ساعتهی ما با معاون آموزش و پرورش، در آستانهی پایان اولین سال فعالیتاش، نکات خواندنی و جالبی در حوزهی پراهمیتِ آموزش و پرورش در استان کهگیلویه و بویراحمد بههمراه داشت که در ادامه میخوانید؛
خودم را همسو با دولت میدانم/ نادیدهگرفتن گرایشات فکری و عملکرد افراد در عزل و نصبها، دهنکجی به رأی اکثریت مردم است
علیاکبر هاشمیاصل در ابتدای این مصاحبه، در پاسخ سؤالی مبنی بر موضعگیری سیاسی وی و میزان تأثیر مواضع سیاسی افراد در انتصاب آنها در آموزش و پرورش، گفت: «بههرصورت حکومت ما "جمهوری اسلامی" است و هر دولتی که با رأی مستقیم مردم به قدرت میرسد، یقیناً برای پیشبرد اهداف و سیاستهای خود ناچار است مسئولانی هماهنگ و همسو با خود انتخاب کند و بنده نیز از این موضوع مستثنی نیستم. هم حرکت خودم را بهعنوان معاون یک ادارهکل در راستای سیاستهای دولت میدانم و هم در مورد تصمیمات و عزل و نصبهایی که از سوی ما گرفته میشود طبیعتاً سیاستهای روشن و تدابیر صحیح دولت، ملاکِ عمل واقع میشود. یقیناً نمیتوان انتظار داشت که گرایش، تفکر و عملکرد افراد در عزل و نصبها نادیده گرفته شود چرا که اگر غیر از این باشد عملاً دهنکجی به رأی اکثریت مردم تلقی میشود».
گروههای فشار باید اجازه دهند که عزل و نصبها بر اساس تخصص و شایستگی باشد
معاون آموزش متوسطه ادارهکل آموزش و پرورش پیرامون برخی دخالتهای سیاسی مرسوم در این نهاد بهویژه در عزل و نصبها، تأکید کرد: «بههرصورت همیشه گروههای فشاری هستند که در هر شرایطی فشار خودشان را میآورند اما ما باید توجهمان را بیش از هرچیز بر روی کیفیت آموزش متمرکز کنیم. من فکر میکنم اگرچه همهی نیروهای ما توانمند هستند ولی هر نیرویی در زمینهای خاص مهارت دارد و باید اجازه بدهند که ما از نیروهای موجود در جای شایسته و تخصصی خود استفاده کنیم».
رفع برخی مشکلات در آموزش و پرورش در حوزه اختیارات ما نیست
وی درباره مهمترین مشکلات آموزش و پرورش استان، تصریح کرد: «مشکلات آموزش و پرورش چند گروه هستند؛ برخی از عوامل برونسازمانی نشأت میگیرند و برخی از عوامل درونی. نقش برخی جریانات سیاسی در انتصابات و نگاه نهادهای بیرونی به آموزش و پرورش از جمله مشکلات خارج از آموزش و پرورش است که گاهی بر آموزش و پرورش فشار وارد میکند. مشکلاتی مانند منابع محدود مالی، ساختارها و کارکردهای نامناسب، عدم اجرای یک برنامهی صحیح و کارآمد از جمله مشکلات درونی آموزش و پرورش هستند. علاوه بر اینها، مشکلاتی مانند عدم فضای فیزیکی کافی، مشکلات معیشتی و اقتصادی فرهنگیان و کمبود گروههای آموزشی ضمن خدمت بر اساس جدیدترین تغییرات کتب درسی وجود دارد که بههرحال باید توسط مجموعهی مدیریتی آموزش و پرورش، بهخوبی کنترل و مدیریت شوند.
وی ادامه داد: «البته باید بپذیریم که برخی از مشکلات، به ضعف سیستم مربوط نیست و از خود فرد متأثر میشود؛ عدم انگیزهی کافی، ناکارآمدی، عدم آموزشهای بهروز معلمان، عدم نظارت و ارزشیابی صحیح، نبود تعامل کافی بین اولیا و مدرسه و دانشآموزان، عدم علاقهی خود دانشآموزان به تحقیق و پژوهش، چالشهایی هستند که ما در آنها نقش چندانی نداریم و بیشتر به خود افراد گره خورده است».
نگاه مسئولین نسبت به سرمایهگذاری در آموزش و پرورش، باید اصلاح شود
هاشمیاصل درباره بحث کلیشهای پایینبودن حقوق معلمان و کارکنان آموزش و پرورش هم تأکید کرد: «برخلاف تصور عام، حقوق و مزایا در آموزش و پرورش، به تصمیمات نهادهای سطح بالای کشور از جمله دولت و مجلس برمیگردد نه ما. مشکلات معیشتی معلمان حتی به وزارت آموزش و پرورش هم مربوط نمیشود بلکه برای حل آن باید نگاه مسئولین کشوری نسبت به آموزش و پرورش تغییر کند. مسئولان ردهبالای کشور ما باید بدانند که هزینهکردن در آموزش و پرورش بهترین نوع سرمایهگذاری است و یقیناً کشوری که به آموزش و پرورش بهای بیشتری داد پیشرفتهای قابل توجهی هم کرده است».
برای توصیف وضع معیشتی معلمان بهجای من، از اطرافیان خودتان سؤال بپرسید/چند درصد از ثروت ملی کشورمان را صرف آموزش و پرورش کردهایم؟
وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر نظر وی پیرامون وضعیت معیشتی معلمان، اذعان کرد: «برای توصیف وضعیت معیشتی معلمان لازم نیست از من سؤال بپرسید، حتماً از اقوام خود شما معلمانی هستند که فیش حقوقی آنها را با دیگران مقایسه میکنید، شما قضاوت کنید وضعیت فعلی معلمان چطور است؟ ضمن اینکه خوب است با تحقیق و مطالعه ببینیم چند درصد از ثروت ملی کشور را صرف آموزش و پرورش کردهایم؟ مگر میتوانیم توقع داشته باشیم با این میزانِ کمِ هزینه در آموزش و پرورش به هدفهای اصلی در این حوزهی حساس برسیم؟ بیتوجهی به معلمان میتواند جامعه را ویران کند و توجه بیشتر به نیازهای معلمانمان، راه رسیدن به توسعهی بنیادین جامعه را کوتاهتر میکند».
تصویب لایحه جدید دولت، رضایت معلمان را جلب خواهد کرد
این مسئول استانی، در ادامه به برخی برنامههای دولت یازدهم برای آموزش و پرورش پرداخت و گفت: «خوشبختانه دولت تدبیر و امید، مسئلهی توجه به نهاد آموزش و پرورش را در برنامههای جدی خود قرار داده است و بهزودی لایحهای را به مجلس تقدیم میکند که انشاءالله با تصویب آن شاهد جلب رضایت معلمان عزیز هم خواهیم بود. از طرفی دیگر مقام معظم رهبری هم اخیراً توصیهها و حمایتهای خوبی کردهاند و مطمئناً با نگاه مثبت و مشترک مسئولین فعلی کشور برای مشکلات معلمان عزیز چارهاندیشی مناسبی صورت خواهد گرفت».
تأکید هاشمیاصل بر نقش و وظیفه مدیران مدارس در رفع مشکلات
معاون آموزش و پرورش، نقش مدیران مدارس را در اتخاذ تدبیر ویژه برای حل مشکلات با وجود کمبودهای اقتصادی، بسیار کلیدی دانست و افزود: «با وجود مشکلات حوزه آموزش و پرورش، که البته کلید حل بسیاری از آنها در دست ما نیست، بنده بر این عقیده هستم که یک مدیر توانمند میتواند با ایجاد یک فضای جذاب و دلپذیر زمینه را برای آرامش، نشاط، لذت و انگیزهی کاری همکاران خود مهیا کند که این موضوع یقیناً به پیشرفت آن آموزشگاه حتی در اوج مشکلات دیگر منجر میشود. از همین رو یکی از اهداف ما، جلب رضایت دانشآموزان و اولیای آنهاست چرا که معتقدیم رضایت اینهاست که معیار کیفیت کار ما را نشان میدهد».
اگر نتوانیم در شرایط سخت اقتصادی گرهگشایی کنیم، پس چهکارهایم؟!/بهانه بیپولی را نمیپذیریم
علیاکبر هاشمیاصل در پاسخ به این سؤال که بر کدام اساس در یکی از بازدیدهای منطقهای خود مشکلات مالی را برای آموزش و پرورش مانع ندانست، تأکید کرد: «بنده به این موضوع کاملاً اعتقاد دارم که اگرچه منابع مالی و فیزیکی تأثیرگذار هستند ولی برای ما مانع محسوب نمیشوند. کسی که نخواهد یا نتواند کار انجام بدهد اگر تمام منابع مالی را هم در اختیار او قرار دهیم باز هم نمیتواند کاری انجام دهد. اساساً کار یک مدیر این است که چالشهایش را از دل مشکلات پیدا کند، آنها را به مسئله تبدیل کند، برای آنها راهحل بیابد و با آن مشکلات مبارزه کند. اگر غیر از این باشد ما چهکاره هستیم؟! ما بههیچ عنوان بهانههای بیپولی و کمبود منابع مالی و تجهیزات را از همکاران و مدیران خود نخواهیم پذیرفت. البته برداشت ما این است که نیروهای انسانی ماهری که در مجموعهی آموزش و پرورش استان داریم بهترین راهحلهای ماست».
وی افزود: «لازم است به رسانهها اعلام کنم که بدانند اعتبارات حوزهی معاونت متوسطه چقدر و شیوهی کاری مجموعهی ما چگونه بوده است. جالب است به شما بگویم که در سال جاری برای معاونت آموزش متوسطه هیچ اعتباری ابلاغ نشده اما تمامی برنامههایمان از جمله دورههای ضمن خدمت را بدون حتی یک ریال هزینه برگزار کردهایم. البته حمایتهای خوبی از طرف معاونت محترم مالی و پشتیبانی انجام شده اما برای این دورهها هیچ اعتباری نداشتهایم در حالیکه تمام دورهها و کارگاههایمان را برگزار کردهایم».
هاشمیاصل با تقدیر از تلاش و تغییرات مثبتی که در حوزه آموزش و پرورش رخ داده، گفت: «مشکلاتی که عنوان شد، برای کار ما شاید تهدید تلقی میشد اما توجه و حمایتِ همهجانبهی دولت از مجموعه آموزش و پرورش، رویکرد مثبت مدیرکل آموزش و پرورش در ایجاد تحول و پویایی در آموزش استان، وجود پرسنل اداری و آموزشی تحصیلکرده و مجرب در استان، توسعهی کمی و کیفی مراکز عالی استان و هماهنگی و سازگاری مراکز فنیوحرفهای و کار دانش با نیازهای ملی و منطقهای، از جمله فرصتهایی است که مجموعهی فعلی آموزش و پرورش برای اجرای برنامههای خود و کاهش مشکلات بهکار گرفته است».
میخواهیم نگرش آموزش و پرورشیهای استان را تغییر دهیم/مدیران و معلمان باید بدانند این ما هستیم که به دانشآموز مدیون و وابسته هستیم
این مسئول استانی با تأکید بر لزوم اصلاح نگرشهای گذشته در آموزش و پرورش، بیان کرد: «گمان من این است که تحول در آموزش و پرورش بهجود نمیآید مگر با تحول در مدارس و این نیز به تغییر و تحول در نگرش مدیران مدارس ما گره خورده است. بر اساس همین عقیده، ما میخواهیم نگرش مدیران، دبیران، اولیا و دانشآموزان را نسبت به آموزش تغییر بدهیم و در این راه تمام تلاش خود را بهکار خواهیم گرفت».
وی اضافه کرد: «برخلاف گذشته که مدیران، کارکنان و دانشآموزانی را میخواستند که مطیع آنها باشند وضعیت امروز آموزش و پرورش حکایت از یک تعامل بین دانشآموزان و دبیران و مدیران دارد که بر این اساس کلیهی روشهای مدیریتی و تدریس متناسب با نوع نیاز و خواست روزِ دانشآموزان انتخاب میشود و این تغییر، فرهنگِ کارسازی است که ما در حال حاضر سعی میکنیم آن را بهصورت بنیادین در استان جا بیندازیم. همهی دبیران و مدیران عزیز توجه کنند که باید نیازهای دانشآموزان را بشناسند و بر اساس آن نیازها برنامهریزی و عمل کنند. ضمن آنکه لازم است همهی ما بدانیم دانشآموز به ما وابسته نیست و این ما هستیم که به او نیاز داریم و باید مدیون او باشیم که از خدمات ما استفاده میکند بنابراین باید خدماتی ارائه بدهیم که دانشآموز با رغبت آنها را بپذیرد و استفاده کند».
همه نهادهای استان برای تغییر نگرش در آموزش و پرورش به کمک ما بیایند
«تغییر نگرش، مسئلهای فرهنگی و زمانبر است. بنابراین از نهادهای برونسازمانی از جمله استانداری، فرمانداری، ائمهی جمعه و همهی کسانی که به نوعی توان حمایت از ما را دارند تقاضا داریم که به میدان بیایند تا در کنار مجموعهی متحد و توانمند موجود در آموزش و پرورش به تغییرات اساسی و مؤثر در آموزش استان برسیم».
بازنشستهشدن ۱۴۰۰ نیرو و کاهش ساعات حقالتدریس را در استان، بهخوبی مدیریت کردیم
معاون آموزش و پرورش استان با تأکید بر مشکلاتی که از گذاشته برای آموزش و پرورش بهجای مانده است، تصریح کرد: «سرانه و میزان تأمین تجهیزات مدارس را در سالهای گذشته و امسال مقایسه کنید. علاوه بر این در نظر بگیرید که امسال افزون بر ۱۷ هزار نفر نیروی بازنشسته در وزارت آموزش و پرورش داشتهایم. از طرفی دیگر هم به ناچار باید تا ۱۰ درصد ساعات حقالتدریس نیروهایمان را کاهش میدادیم. همچنین نسبت به سال قبل ۱۰ درصد افزایش جامعه دانشآموزی را داشتیم. اما با این وضعیت، مدیران فعلی آموزش و پرورش با یک ساماندهی منطقی و عاقلانه، بدون استخدام حتی یک نفر نیرو و بدون هیچگونه مشکلی، این وضعیت را مدیریت کرده است. حل این مشکل قطعاً تدبیر ویژهای لازم داشت که خوشبختانه بهکار گرفته شد».
وی ادامه داد: «در استان هم در کنار مشکلات عمومی که وجود داشت، حدود ۱۴۰۰ نیروی بازنشسته داشتیم اما ما هم به نحوی ساماندهی کردیم که هیچگونه مشکلی نداریم و خوشبختانه با همین محدودیتها به بهترین نحو مدارسمان را اداره میکنیم. اگر بنده میگویم نقش مدیران بسیار مهم است برای چنین مواردی است. یک مدیر لایق و مجرب میتواند با تدبیری که دارد مشکلات مالی و کمبودهای تجهیزاتی خود را حل کند. به همین دلیل ما امروز به مدیران لایق و دلسوزی نیاز داریم که عاشقانه کار کنند و به دانشآموزان عشق بورزند».
مصادیق جالب هاشمیاصل برای خلاقیت مدیران فعلی در مقابله با کمبودهای مالی
مسئول ارشد معاونت آموزش و متوسطه آموزش و پرورش استان، خلاقیت و بهکارگیری روشهای کمهزینه را از جمله ویژگیهای مجموعهی فعلی عنوان کرد و گفت: «برخی برنامههای خلاقانه میتواند در شرایط اقتصادی نامطلوب، با کمترین هزینه و اعتبار مالی، اثرات ماندگار و ریشهای را در یک سیستم به ارمغان بیاورد. استفادهی حداکثری از داشتهها، سیاستی است که مجموعهی ما در مدیریتِ آموزش و پرورش استان در حال اجرای آن هستیم؛ اگر بخواهم برای شما مثال بیاورم برخی طرحهای ساده اما هوشمندانهای مانند رنگآمیزی اصولی مدارس، جابجایی برخی وسایل و تجهیزات غیرضروری یک مدرسه و انتقال به مدارس نیازمند و چیدمان منطقی امکانات و تجهیزات مدارس را بیان میکنم که هر جای دیگری بود شاید میلیاردها تومان اعتبار برای دستیابی به اهداف آن، خرج میشد اما مدیریت فعلی آموزش و پرورش با حداقل اعتبار و هزینه، بازدهی بسیار خوبی را به بار آورده است».
هاشمیاصل اضافه کرد: «اجرای طرحهایی مانند آراستگی و شادابسازی در مدارس نیز از همین دست اقدامات است که با هدف ایجاد روحیهی نشاط و شادابی، حذف فضای کسلکننده در مدارس، ایجاد انگیزه در دانشآموزان و کارکنان و در نهایت افزایش بازدهی در تمامی مدارس در حال اجراست. حاصل این طرحِ کمهزینه، محیطهای آموزشی آراسته و دلپذیر، با نظم و انضباط کاری خوب و در نتیجه آموزشهای کارآمدتر بوده است. بههرحال طبیعی است فضای ظاهری نامناسب روی هر فردی اثر منفی میگذارد و ما سعی کردهایم با اصلاح این موضوع، اثرگذاری قابل توجهی در روحیهی دانشآموزان و کارکنان استان داشتهباشیم».
وی افزود: «از جمله تدابیر ساده اما مؤثر دیگری که در راستای سیاست استفادهی حداکثری از ابزارها و امکانات در حال اجراست، طرح واقفین دانش و دانایی است. بسیاری از دانشآموزان را میبینیم که بهدلیل مشکلات مالی امکان استفاده از کلاسهای تقویتی و ابزارهای کمکآموزشی را ندارند. در نتیجه امسال با مدیران صحبت کردهایم تا از دبیرانی که از لحاظ مالی متمکن نیستند اما میتوانند از وقت خود برای کمک به دانشآموزان وقف کنند، دعوت کنند تا با این روش خلاقانه، هم کار خیرخواهانهای انجام دهند هم به دانشآموزان و کیفیت آموزشی استان کمک کنند».
مدرسهای که تنها با یک تغییر بیهزینه، متحول شد
معاون آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه مطابق اندیشهی مجموعهی فعلی، نتایج مطلوب در این نهاد لزوماً به منابع مالی وابسته نیست، تصریح کرد: «من برای شما مثال عینی و مصداقی میآورم. در استان خودمان مدرسهای داشتیم که مشکلات فراوانی داشت. ما برای حل مشکلات آن مدرسه نه منابعی به آن تزریق کردیم، نه تجهیزاتی به آن اختصاص دادیم و نه هیچ تغییری در کارکنان و بقیه شرایط اعمال کردهایم بلکه تنها و تنها مدیر آن مدرسه را تغییر دادیم. به محض این جابجایی، کل فضای مدرسه حتی ظاهر مدرسه عوض شده است و هماکنون تمام دانشآموزان از تحصیل در آن مدرسه لذت میبرند و راضی هستند. بنابراین میبینیم که با تدبیر و بدون هزینهی مالی آنچنانی، تغییر بزرگی در یک مدرسه ایجاد شدهاست. باید باور کنیم مدیر یک مدرسه در تحول در آن مدرسه بسیار مؤثر است».
تصمیمات هیجانی و عجولانه، جای خود را به تصمیمات کارشناسیشده و ریشهای داده است
هاشمیاصل در پاسخ به سؤالی مبنی بر ارزیابی از عملکرد خود، تأکید کرد: «ما نمیتوانیم درباره عملکرد خودمان قضاوت کنیم. کیفیت را مشتریان ما یعنی دانشآموزان، اولیای آنها و کارکنان مدارس ارزیابی میکنند. ضمن اینکه کار در آموزش و پرورش بهطور کلی دیربازده تلقی میشود و گاهی تصمیمات درست یا نادرست یک مجموعه سالها بعد اثر خود را بر جای میگذارد. در برنامههای مجموعهی فعلی آموزش و پرورش، تصمیمات هیجانی، زودگذر و عجولانه ، جای خود را به تصمیمات کارشناسیشده و بنیادین داده است و بههمین دلیل نتیجهی برخی عملکردها در آینده روشن خواهد شد. از سویی دیگر بنده معتقدم تعالی و ارتقای سطح آموزشی، یک راه بیپایان است و هیچگاه احساس نمیکنم تلاشهایمان به نتیجه رسیده است بلکه باید بنده و همهی همکارانم تمام تلاشمان را در حوزهی آموزش بهکار گیریم تا با رفع عقبافتادگیها، شاهد شکوفایی استعدادهای پرشمار دانشآموزان استان باشیم».
پیشرفت عملکرد ما، حتی فراتر از انتظار اولیه بوده است
وی افزود: «با این وجود خوشبختانه مطابق ارزیابیهایی که داشتیم حتی فراتر از انتظار اولیهی خود ما پیشرفت داشتهایم و برنامههایمان بهخوبی اجرا میشوند. بهطوریکه با اجرای تنها یکی از برنامههایمان در طی سه ماه با عنوان کارگاههای علمی و عملیاتی مدیران، توانستیم میانگین نمرات را از ۱۰٫۴ به ۱۱٫۲ و درصد قبولی را از ۵۲ درصد به ۷۲٫۲ درصد ارتقا دهیم و اکنون شاهد هستیم که تغییر، تحول، تحرک و شادابی در مدارس استان موج میزند و انگیزه و امید به آینده مثل یک رود در مدارس استان به جریان افتاده است. مطمئن هستیم که اجرای برنامههای ما و هدایت و استفاده از نیروهای انسانی توانمند در آموزش و پرورش، در همین شرایط اقتصادی، به ارتقای محسوس وضعیت آموزشی و نتایج عظیمی منجر خواهد شد. برای تأیید ادعای من بروید وضعیت مدارس استان را از نزدیک بررسی کنید. با وجود اینکه در سال جاری ما کمترین سرانه را در اختیار داشتیم اما با کاهش چشمگیر مشکلات و افزایش فعالیت و انگیزهی مدیران، دبیران و دانشآموزان همراه بودهایم».
از تغییرات فعلی در آموزش و پرورش راضی هستم
هاشمیاصل تلاش و هماهنگی مسئولان فعلی آموزش و پرورش را راضیکننده دانست و اظهار داشت: «من از وضعیت و تغییرات فعلی در آموزش و پرورش راضی هستم اما همانطور که گفتم ارتقای کیفیت بیپایان هست و باید از تمام زمان و ابزارهایی که در اختیار داریم برای پیشرفت وضعیت آموزشی در استان بهرهبرداری درست، عملی و کارساز کنیم. یقیناً کارهای احساساتی و پراکنده در این استان جوابگو نخواهد بود و در طرف مقابل آن، برنامهریزی مبتنی بر منطق، عقلانیت، تدبیر و ضمانت اجرایی، میتواند کلید حل بسیاری از مشکلات در حوزهی آموزش و پرورش باشد. خوشبختانه با توان بالای همهی معلمان و کارکنان و هماهنگی بسیار خوبی که در همهی سطوح آموزش و پرورش از مدیران استانی تا مدیران و کارکنان مدارس ایجاد شدهاست و نیز نگرشهای مدیریتی صحیح و کارشناسی که در حال نهادینهشدن در آموزش و پرورش استان است، دستیابی به آیندهی روشن در استان، بسیار آسانتر شده است».
آموزش و پرورش مانند یک کارخانه تولیدی نیست، شالوده جامعه است
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش استان، مجموعهی فعلی مدیریتی این نهاد را مبرا از اشتباه ندانست و تصریح کرد: «در تمام برنامههای خود، خوداصلاحی را نیز در دستور کار خود قرار دادیم چرا که همهی ما بر این باوریم که برنامههای آموزش و پرورش مانند یک کارخانهی تولیدی نیست که در بدترین حالت تولیدات خود را کنار بگذارد بلکه با انسان و شالودهی اصلی سازندهی جامعه سر و کار دارد و این موضوع حساسیت بالای فعالیت در عرصهی آموزش و پرورش و نیاز به تصمیمات کارشناسی را مضاعف میکند».