مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنانیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
کبنا ؛سیدعلی عباس محدث*
حضرت زینب(س) در پاسخ این سؤال که کربلا را چطوردیدی؟ فرمودند،« ما رَأَیَتَ اِلا جَمیلا، جز زیبایی ندیدم». یعنی من هرچی دیدم فقط زیبایی بود. ظاهراً یزید در مجلس عمومی و با تکبر و سرمستی و برای عوام فریبی و وانمود کردن حقانیت خود به ملتی که اهل بیت پیامبرشان را به زر و زور فروخته بودند، ابتدا حضرت زینب(س) را به زعم خودش،تحقیرانه ملامت می کند که دیدی وعده خداوند را که با برادرت چه کرد؟ ایشان خداوند را برای این بلاهایی که بر سر اهل بیت پیامبر آمده شکر می کند و می گوید؛ آنجا چه دیدی؟ قبل از مرور دوباره پاسخ ناطق کربلا و خطیب شهادت و شرافت امامان شیعه، تاریخ را گواه می گیریم که آنجا چه گذشت؟ یکی از مهمترین چالش های تاریخ بشریت، جدال بین مردم سالاری و دیکتاتوری بوده است. آنچه از داستانهای موجود در کتب مذهبی می خوانیم و یا مورخین و مردم شناسان بازگو کرده اند، مبارزه بین حق طلبان اجتماعی و دنیاگرایان مصلحت اندیش بوده است. این دیالوگ ناتمام از دعوای بین هابیل و قابیل و بلکه کمی قبل تر از آن شروع شده و تاکنون استمرار داشته و همچنان پایدار است. بی تردید تضاد فکری و عقیدتی را به نام مردم داری شروع و چون سطح آگاهی و خردورزی عامه مردم را در محدودیتها قرار می دهند، کیسه های زر و سیم را ورای پاک دستی و حقانیت ها، رهگشای خواسته هایشان کرده و عملاً خونبهای صداقت و دین باوری، جان و عیال و خانمان مصلحان می شود. تعمق در واقعه کربلا هم چیزی غیر از این را نمی گوید. همه جوانمردی عالم در ضمیر گروهی به عدد اندک، جمع شد تا معنای انسانیت را درتاریخ بشر، نهادینه کند. شاید اگر چیزی غیر از این اتفاق می افتاد، کسانی که سفر تجارت را رها کرده بودند یا فرماندهی سپاه را نپذیرفته بودند و یا به وعده های گاه و بیگاه عبیدالله ابن زیاد پشت کرده بودند، در غرور دنیاخواهی خود گرفتار و هر چه زیبایی بود را به غلو تفسیر کرده و خود را در دنیای همان روزها محصور می کردند. پس اولین زیبایی کربلا، جوانمردی همه در رکاب یک نفر و برای ماندگاری یک هدف بود. یکی دیگر از زیبایی های کربلا، جهان شمولی «آزادگی» و «آزاد مردی» بود. کمتر اندیشمندی از سایر مذاهب دینی را می شناسیم که اگر بخواهد منصفانه از آزادیخواهی بنویسد، درجمله اولش از امام حسین(ع) یادی نکند. هرجایی که ملتی مقهور استبداد می شود و یا هرگاه امتی را برای منفعت طلبی از دم تیغ منیت خواهی می گذرانند، درس آزدگی امام حسین(ع) سرمشق می شود. این گفتمان فکری، همیشه در مکاتب غیرشیعی مورد تکریم بوده است. آنتون بارا کشیش مسیحی می گوید: «اگر حسین از آن ما بود، در هر سرزمینی برای او بیرقی بر می‌افراشتیم و در هر روستایی برای او منبری بر پا می‌نمودیم و مردم را با نام حسین به مسیحیت فرا می‌خواندیم». کارکرد دیگر زیبایی شناسی نهضت امام حسین(ع)؛ هدف داشتن و استوار ماندن بر مرام و ایده ای بود منتج به هدفش شد. هدفی که در طول تاریخ، فصل الخطاب ارزشی و غیر ارزشی بودن بسیاری از هنجارهای اجتماعی بوده است. هدفی که معیار انصاف و بی انصافی است، محک راست کرداری و دروغ پردازی است، ترازوی عدل و ستمگری است، قانون حلال و حرام شناسی است. اینها چالش های موجود در دین آن روز جدش بود که قیام را نه برای سال ۶۱ هجری بلکه برای تاریخ بشریت آغاز نمود. دیگر زیبایی قیام امام حسین(ع) وفای به عهد بود. آیا امام حسین(ع) از بی وفایی مردم کوفه بی اطلاع بود؟ آیا مسیری بهتر از عراق را نمی شناخت؟ آیا از کمیت لشکر کفر، بی خبر بود؟ آیا در تصمیم گیری غیر از آنچه شد، ناتوان بود؟ آیا به عواقب ماجرا شناختی نداشت؟ آیا در مسیر حرکت به کوفه، کم بودند کسانی که قصد تجدید نظر در مسیر حرکتش را داشتند؟ اتفاقاً اسلام دینی است که مسیر خود را به همراه رشد فکری بشر طی کرده است. دین های یهود و مسیح، بخش های اولیه اسلام هستند. این ادیان الهی را باید پایه گذار اسلامی بدانیم که مسیر حرکتش را بر مبنای توان فکری و درک عامه مردم آغاز نموده و چنانچه اسلام را در ورای عقلانیت بدانیم، باید به قدرت تعقل افراد شک کنیم نه به عقلگرایی اسلام. هر جایی که اسلام قول اصلاح اجتماعی داد، معاضدت با هنجارهای اجتماعی را آغاز کردند. هرگاه حکام اسلامی به اندیشه های منبعث از عقلانیت، گفتمانی را بیان کردند، چون منافع خواص را تضمین نکرده بودند، به خشونت گرایی محکوم شدند. بنابراین اسلام، تعالی انسان را در گذر زمان مد نظر داشت. بنابراین با مروری در نبوت انبیاء الهی تا امامت امامان، اهداف مترقیانه ای را مشاهده می کنیم. شیوه های تبلیغ، نوع گفتمان، اهداف مورد نظر، پیام های تبلیغی و همه جنبش ها و جهش هایی که در دین اسلام صورت گرفت، برای سعادتمندی انسان بود. قاعدتاً اگر رویکردهایی که رسولان و امامان در پیش داشتند، بدون هدف بود، این شور و نواها هم نبود. اگر می گفتند که جان شان تضمین ابقای دین شان است، لاجرم عقل دینی آنها ایجاب می کرد که جان خود و خانواده شان را فدای ابقای گفته شان کنند و به نوعی وفای به عهد نمایند تا مریدانشان ثابت قدم بمانند.
البته، ولایت مداری، حق طلبی، خودگذشتگی، پشت کردن به خواهش های نفسانی و لذائذ دنیوی، فهم در ماهیت دین و دین باوری، ترویج فرهنگ غیرتمندی مردان و حیا مداری زنان و بالاخره بسط انسجام و همگرایی دینی برای کمال جویی و آرمانخواهی را باید از دیگر زیبایی های کربلا دانست. از طرف دیگر، درایت و سیاست مداری حضرت زینب(س) به عنوان بخشی از دمکراسی اسلامی بود که در سال ۶۱ هجری، زن مسلمان را از زاویه زیبایی های کربلا به تاریخ معرفی کرد. منطق دینی و عقل کمال گرای حضرت زینب(س)، از دین اسلام، حصاری در مقابل زیاده خواهی و شکم بارگی دنیا طلبان ساخت، تا هم پویایی زن را در مدار دین و هم شکل گیری دین را در رفتارهای هوشمندانه زن، بر تارک ایده های ضاله فمنیسمی و واماندگی بنشاند.
پس نهضت امام حسین(ع) شعار نبود، شهرت طلبی هم نبود، همچنان که مظلومیت مطلق هم نبود بلکه شعوری بود که مفهوم تاریخ را به صداقت تفسیر نمود، به فرهنگ دینی وسعت داد، به سیاست شرافت و عزت داد، به جوامع انسانی خودباوری و آگاهی داد و به من و ما و آیندگان، برافراشتن بیرق سرخ زنده ماندن و ایستاده مردن آموخت. و این بیرق سرخ حسینی، جریانی بوده که برآمده از عقلانیت دین اسلام بود و پایدار می ماند.
*مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنا نیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
حضرت زینب(س) در پاسخ این سؤال که کربلا را چطوردیدی؟ فرمودند،« ما رَأَیَتَ اِلا جَمیلا، جز زیبایی ندیدم». یعنی من هرچی دیدم فقط زیبایی بود. ظاهراً یزید در مجلس عمومی و با تکبر و سرمستی و برای عوام فریبی و وانمود کردن حقانیت خود به ملتی که اهل بیت پیامبرشان را به زر و زور فروخته بودند، ابتدا حضرت زینب(س) را به زعم خودش،تحقیرانه ملامت می کند که دیدی وعده خداوند را که با برادرت چه کرد؟ ایشان خداوند را برای این بلاهایی که بر سر اهل بیت پیامبر آمده شکر می کند و می گوید؛ آنجا چه دیدی؟ قبل از مرور دوباره پاسخ ناطق کربلا و خطیب شهادت و شرافت امامان شیعه، تاریخ را گواه می گیریم که آنجا چه گذشت؟ یکی از مهمترین چالش های تاریخ بشریت، جدال بین مردم سالاری و دیکتاتوری بوده است. آنچه از داستانهای موجود در کتب مذهبی می خوانیم و یا مورخین و مردم شناسان بازگو کرده اند، مبارزه بین حق طلبان اجتماعی و دنیاگرایان مصلحت اندیش بوده است. این دیالوگ ناتمام از دعوای بین هابیل و قابیل و بلکه کمی قبل تر از آن شروع شده و تاکنون استمرار داشته و همچنان پایدار است. بی تردید تضاد فکری و عقیدتی را به نام مردم داری شروع و چون سطح آگاهی و خردورزی عامه مردم را در محدودیتها قرار می دهند، کیسه های زر و سیم را ورای پاک دستی و حقانیت ها، رهگشای خواسته هایشان کرده و عملاً خونبهای صداقت و دین باوری، جان و عیال و خانمان مصلحان می شود. تعمق در واقعه کربلا هم چیزی غیر از این را نمی گوید. همه جوانمردی عالم در ضمیر گروهی به عدد اندک، جمع شد تا معنای انسانیت را درتاریخ بشر، نهادینه کند. شاید اگر چیزی غیر از این اتفاق می افتاد، کسانی که سفر تجارت را رها کرده بودند یا فرماندهی سپاه را نپذیرفته بودند و یا به وعده های گاه و بیگاه عبیدالله ابن زیاد پشت کرده بودند، در غرور دنیاخواهی خود گرفتار و هر چه زیبایی بود را به غلو تفسیر کرده و خود را در دنیای همان روزها محصور می کردند. پس اولین زیبایی کربلا، جوانمردی همه در رکاب یک نفر و برای ماندگاری یک هدف بود. یکی دیگر از زیبایی های کربلا، جهان شمولی «آزادگی» و «آزاد مردی» بود. کمتر اندیشمندی از سایر مذاهب دینی را می شناسیم که اگر بخواهد منصفانه از آزادیخواهی بنویسد، درجمله اولش از امام حسین(ع) یادی نکند. هرجایی که ملتی مقهور استبداد می شود و یا هرگاه امتی را برای منفعت طلبی از دم تیغ منیت خواهی می گذرانند، درس آزدگی امام حسین(ع) سرمشق می شود. این گفتمان فکری، همیشه در مکاتب غیرشیعی مورد تکریم بوده است. آنتون بارا کشیش مسیحی می گوید: «اگر حسین از آن ما بود، در هر سرزمینی برای او بیرقی بر می‌افراشتیم و در هر روستایی برای او منبری بر پا می‌نمودیم و مردم را با نام حسین به مسیحیت فرا می‌خواندیم». کارکرد دیگر زیبایی شناسی نهضت امام حسین(ع)؛ هدف داشتن و استوار ماندن بر مرام و ایده ای بود منتج به هدفش شد. هدفی که در طول تاریخ، فصل الخطاب ارزشی و غیر ارزشی بودن بسیاری از هنجارهای اجتماعی بوده است. هدفی که معیار انصاف و بی انصافی است، محک راست کرداری و دروغ پردازی است، ترازوی عدل و ستمگری است، قانون حلال و حرام شناسی است. اینها چالش های موجود در دین آن روز جدش بود که قیام را نه برای سال ۶۱ هجری بلکه برای تاریخ بشریت آغاز نمود. دیگر زیبایی قیام امام حسین(ع) وفای به عهد بود. آیا امام حسین(ع) از بی وفایی مردم کوفه بی اطلاع بود؟ آیا مسیری بهتر از عراق را نمی شناخت؟ آیا از کمیت لشکر کفر، بی خبر بود؟ آیا در تصمیم گیری غیر از آنچه شد، ناتوان بود؟ آیا به عواقب ماجرا شناختی نداشت؟ آیا در مسیر حرکت به کوفه، کم بودند کسانی که قصد تجدید نظر در مسیر حرکتش را داشتند؟ اتفاقاً اسلام دینی است که مسیر خود را به همراه رشد فکری بشر طی کرده است. دین های یهود و مسیح، بخش های اولیه اسلام هستند. این ادیان الهی را باید پایه گذار اسلامی بدانیم که مسیر حرکتش را بر مبنای توان فکری و درک عامه مردم آغاز نموده و چنانچه اسلام را در ورای عقلانیت بدانیم، باید به قدرت تعقل افراد شک کنیم نه به عقلگرایی اسلام. هر جایی که اسلام قول اصلاح اجتماعی داد، معاضدت با هنجارهای اجتماعی را آغاز کردند. هرگاه حکام اسلامی به اندیشه های منبعث از عقلانیت، گفتمانی را بیان کردند، چون منافع خواص را تضمین نکرده بودند، به خشونت گرایی محکوم شدند. بنابراین اسلام، تعالی انسان را در گذر زمان مد نظر داشت. بنابراین با مروری در نبوت انبیاء الهی تا امامت امامان، اهداف مترقیانه ای را مشاهده می کنیم. شیوه های تبلیغ، نوع گفتمان، اهداف مورد نظر، پیام های تبلیغی و همه جنبش ها و جهش هایی که در دین اسلام صورت گرفت، برای سعادتمندی انسان بود. قاعدتاً اگر رویکردهایی که رسولان و امامان در پیش داشتند، بدون هدف بود، این شور و نواها هم نبود. اگر می گفتند که جان شان تضمین ابقای دین شان است، لاجرم عقل دینی آنها ایجاب می کرد که جان خود و خانواده شان را فدای ابقای گفته شان کنند و به نوعی وفای به عهد نمایند تا مریدانشان ثابت قدم بمانند.
البته، ولایت مداری، حق طلبی، خودگذشتگی، پشت کردن به خواهش های نفسانی و لذائذ دنیوی، فهم در ماهیت دین و دین باوری، ترویج فرهنگ غیرتمندی مردان و حیا مداری زنان و بالاخره بسط انسجام و همگرایی دینی برای کمال جویی و آرمانخواهی را باید از دیگر زیبایی های کربلا دانست. از طرف دیگر، درایت و سیاست مداری حضرت زینب(س) به عنوان بخشی از دمکراسی اسلامی بود که در سال ۶۱ هجری، زن مسلمان را از زاویه زیبایی های کربلا به تاریخ معرفی کرد. منطق دینی و عقل کمال گرای حضرت زینب(س)، از دین اسلام، حصاری در مقابل زیاده خواهی و شکم بارگی دنیا طلبان ساخت، تا هم پویایی زن را در مدار دین و هم شکل گیری دین را در رفتارهای هوشمندانه زن، بر تارک ایده های ضاله فمنیسمی و واماندگی بنشاند.
پس نهضت امام حسین(ع) شعار نبود، شهرت طلبی هم نبود، همچنان که مظلومیت مطلق هم نبود بلکه شعوری بود که مفهوم تاریخ را به صداقت تفسیر نمود، به فرهنگ دینی وسعت داد، به سیاست شرافت و عزت داد، به جوامع انسانی خودباوری و آگاهی داد و به من و ما و آیندگان، برافراشتن بیرق سرخ زنده ماندن و ایستاده مردن آموخت. و این بیرق سرخ حسینی، جریانی بوده که برآمده از عقلانیت دین اسلام بود و پایدار می ماند.
*مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنا نیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
