ابراهیم گلستان کیست؟

کبنا ؛دکتر علی سینا رخشنده مند*
[caption id="attachment_204326" align="alignleft" width="176"] دکتر علی سینا رخشنده مند[/caption]
سید ابراهیم گلستان؛ داستان نویس، سینماگر، مترجم، روزنامه نگار و عکاس ایرانی؛ فرزند مرحوم سید محمدتقی گلستان (تقوی)، از ایل بزرگ سادات امام‌زاده علی (ع) تیره‌ی زبیری -استان کهگیلویه و بویر احمد - است.
آیت الله العظمی سید محمد شریف تقوی؛ - پدر بزرگ ابراهیم گلستان -، از سرفاریاب (توابع استان کهگیلویه و بویراحمد) به شیراز مهاجرت کردند و مراتب و مدارج علمی را تا درجه‌ی اجتهاد در شیراز و نجف اشرف طی نمودند، ایشان زمانیکه در نجف اشرف زندگی می‌کردند یکی از علمای بنام و معروف آنجا بوده ند و دیداری نیز با ناصرالدین شاه داشته‌اند، به سفارش و تاکید علمای نجف، به شیراز رجعت نمودند و از مراجع تقلید آنجا به حساب می‌آمدند.
فرزند ایشان، مرحوم سید محمدتقی تقوی شیرازی، نام خانوادگی خودرا از تقوی شیرازی به گلستان تغییر دادند و ملقب به گلستان شدند.
گلستان، نخستین شهردار شیراز بوده و اولین دستگاه اتوبوس خط واحد شیراز به دست ایشان راه اندازی شده است.
وی همچنین مدیرمسئول و صاحب امتیاز روزنامه‌ی گلستان را تا سال۱۳۴۱ که فوت نمودند برعهده داشتند.
ایشان سال ۱۳۴۰به نمایندگی از مردم شیراز روانه‌ی مجلس شد ودر سال ۱۳۴۱ در راه بازگشت از تهران به شیراز، نزدیک سروستان فارس سکته کردند و دار فانی را وداع گفتند - روحشان شاد-
آرامگاه ایشان در شیراز مقبره‌ی علی بن حمزه نزدیک حافظیه، واقع است.
مرحوم سید محمدتقی گلستان سه پسر داشت، به نام‌های سیدایرج- سید شاهرخ و سید ابراهیم.
سید ابراهیم گلستان (تقوی شیرازی) (متولد ۲۶ مهر ۱۳۰۱ در شیراز)، کارگردان، داستان‌نویس، مترجم، روزنامه‌نگار، و عکاس ایرانی است. او تحصیل در دانشکده‌ی حقوق دانشگاه تهران را نیمه کاره‌‌ رها کرد. گلستان اولین کارگردان ایرانی‌ست که برنده‌ی یک جایزه‌ی بین‌المللی برای فیلمی مستند شده است.
ابراهیم گلستان در سال ۱۳۴۰ برای فیلم «یک آتش» موفق به دریافت مدال برنز از جشنواره «ونیز» شد.
آثار مکتوب وی از سبکی خاص برخوردار است و بسیاری سبک نویسندگی وی را تأثیر پذیرفته از داستان‌های کوتاه «ارنست همینگوی» می‌دانند، گرچه او تاثیرپذیری از هیچ نویسنده‌ای را نمی‌پذیرد. همچنین وی از زمره‌ی نخستین نویسندگان معاصر ایرانی معرفی می‌شود که برای زبان داستانی و استفاده از نثر آهنگین در قالب‌های داستانی نوین، اهمیت قائل شد و به آن پرداخت. از این جهت نقش او در سیر پیشرفت داستان معاصر فارسی قابل توجه‌است.
از دیگر ویژگی‌های داستان‌نویسی گلستان، خلق مجموعه داستان‌های به هم مرتبط است. در حالی که چنین سبکی در غرب سابقه طولانی‌تری دارد، این نوع داستان‌نویسی در ایران با گلستان آغاز می‌شود اما نکته مهم در این نوع آثار گلستان، خلق نوعی جدید از داستان‌نویسی است که در ادبیات کلاسیک ایران، مانند منطق الطیر، ریشه دارد.
[caption id="attachment_204401" align="aligncenter" width="485"] عکس؛ ابراهیم گلستان[/caption]
این نوع داستان‌ها نه براساس درون‌مایه یا شخصیت‌های داستانی، بلکه براساس ساختارهای مشابه به یکدیگر مرتبط می‌شوند.
زمینه‌ی اصلی داستان‌های گلستان زمانه و روزگار خود اوست.
وی بیننده‌ی آگاه عصر خویش است که قصد دارد آن را دقیق بشناسد و نیز بشناساند؛ بنابراین دنیای داستان را جایگاهی مناسب می‌یابد برای بیان دیدگاه‌هایش درباره‌ی اجتماع و مردم عصر خود.
مطالعه‌ی آثار داستان نویس مورد نظر، «آب و هوای محیط روزگار» او و نیز «صفات و رفتار اساسی» آدم‌های آن محیط را بر ما آشکار می‌سازد و از آنجا که وی انسانی حساس و دقیق نسبت به اطراف خود است معایب، تناقض‌ها و زشتی‌ها را می‌بیند، رنجیده خاطر می‌شود و آن‌ها را در داستان‌هایش انعکاس می‌دهد و قصد دارد همگان را نسبت به این بلایای فراگیر آگاه سازد.
داستان‌های ابراهیم گلستان، تصویرگر گوشه‌هایی از زندگی مردم در دهه‌های بیست، سی و چهل هستند و‌‌ همان گونه که از مضامین اجتماعی داستان‌های او مشخص است، این گوشه‌ها بیشتر روایتگر زشتی‌ها، کاستی‌ها و در عین حال حقایق جامعه دوران وی هستند.
گلستان بیان صریح این زشتی‌ها از قبیل جهل عوام، ظلم روا رفته بر آن‌ها، فساد حاکم بر جامعه را روشی برای مبارزه با این آفات و محکوم نمودن آن‌ها می‌پندارد و قصد دارد افراد مبتلا به آن را متوجه و متنبه سازد و این بیانگر اندیشه ضد ظلم و جهل وی است؛ زوائدی که دامن گیر مردم روزگار گلستان بود.
بعلاوه گلستان به نوع خاصی از ادبیات که «ادبیات اقلیمی» ه خوانده می‌­شود توجه دارد و با مجموعه­ ی «مدو مه» مانند صادق چوبک به جرگه ­ی اقلیمی‌نویسان «مکتب خوزستان» می‌­پیوندد.
ابراهیم گلستان را می‌توان از نخستین نویسندگان صاحب سبک و متحول کننده‌ی نثر جدید فارسی به شمار آورد که در کنار بزرگ علوی و صادق چوبک و هدایت در تحول نثر فارسی نقش آفریدند.
او در سال ۱۳۲۰ برای تحصیل حقوق به تهران آمد. در آنجا در ۲۱ سالگی با دخترعمویش فخری گلستان ازدواج کرد. در آن زمان به عنوان عکاس روزنامه‌های رهبر و مردم به کار مشغول بود.
وی در سال ۱۳۲۶، اولین کتاب خود را که مجموعه داستانی با نام «به دزدی رفته‌ها» بود، منتشر کرد.
وی پس از سال ۱۳۳۶، استودیوی سینمایی خود را با نام «استودیو گلستان» تأسیس کرد و تعدادی فیلم مستند برای یکی از سازمانهای شرکت نفت ساخت. «آتش و موج و مرجان و خارا» از این جمله‌اند.
گلستان کارگردان دو فیلم داستانی با نام‌های «خشت و آینه» (۱۳۴۴)
و اسرار گنج دره‌ی جنی (۱۳۵۰) نیز هست. وی همچنین تهیه‌کننده‌ی فیلم «خانه سیاه‌ است» به کارگردانی فروغ فرخ‌زاد بوده‌است. ابراهیم گلستان با فروغ فرخ‌زاد رابطه‌ی دوستانه داشته است.
ماجرای عشق ابراهیم گلستان و فروغ فرخزاد پس از گذشت سال‌ها هنوز یکی از رابطه‌های جذاب میان دو چهره مشهور و سر‌شناس هنری است.
ایشان از سال ۱۳۵۷ تا کنون [-که۹۴ساله هستند-]، در استان ساسکسِ انگلستان زندگی می‌کند و دارای دو فرزند با نام‌های کاوه و لیلی است؛ کاوه گلستان عکاس خبری ایرانی، در مأموریتی در سال ۲۰۰۳ به همراه گروه خبری بی‌بی‌سی در عراق بر اثر انفجار مین کشته شد؛ لیلی گلستان، در حال حاضر به‌عنوان مترجم، نویسنده و مسئول گالری گلستان در ایران فعالیت می‌کند.
کتاب‌ها:
داستان
۱۹۴۸ - آذر، ماه آخر پاییز (۷ داستان)
۱۹۵۵ - شکار سایه (۴ داستان)
۱۹۶۷ - جوی و دیوار و تشنه (۱۰ داستان)
۱۹۷۴ - اسرار گنج دره جنی
۱۹۷۵ - مد و مه (۳ داستان)
۱۹۹۵ - خروس (۱ داستان بلند)
نامه به سیمین به همت عباس میلانی
مختار در روزگار
برخورد‌ها در زمانه برخورد
ترجمه:
کشتی شکسته‌ها (۵ داستان)
زندگی خوش و کوتاه فرانسیس مکومبر - (یک معرفی با ترجمه چند داستان از ارنست همینگوی)
هاکلبری فین - مارک تواین
دون ژوان در جهنم - (ترجمه نمایشنامه جورج برنارد شاو)
فیلم‌های مستند:
۱۳۳۲ - از قطره تا دریا
۱۳۳۶ تا ۱۳۴۱ - چشم‌انداز‌ها (آتش، آب و گرما،...)
۱۳۳۷ تا ۱۳۴۱ - موج و مرجان و خارا
۱۳۴۲ - تپه‌های مارلیک
۱۳۴۵ - گنجینه‌های گوهر
۱۳۴۵ - خراب آباد
۱۳۴۵ - خرمن و بذر
فیلم‌های داستانی:
۱۳۴۱ - دریا (بلند داستانی ناتمام)
۱۳۴۱ - فیلم کوتاه خواستگاری
۱۳۴۴ - خشت و آینه
۱۳۵۳ - اسرار گنج دره جنی
درباره‌ی کارهای ابراهیم گلستان:
ویژه‌نامه‌ای در سال ۱۳۹۰ در مجله‌ی نافه به مناسبت ورود ابراهیم گلستان به نود سالگی منتشر شد. در این ویژه‌نامه کارهای گوناگون این نویسنده را بررسیده‌اند.
عسگر عسگری‌حسنکلو کتابی به نام زمانه و آدم‌هایش درباره‌ی داستان‌های ابراهیم گلستان نوشته است.
کتابی هم به نام نشانه‌شناسی و نقد ادبیات داستانی معاصر: نقد و بررسی آثار ابراهیم گلستان و جلال آل احمد به کوشش لیلا صادقی به چاپ رسیده است که پاری از آن درباره‌ی کارهای ابراهیم گلستان است.
نیز ده‌ها مقاله و سخنرانی و نشست درباره‌ی کارهای سینمایی و داستانی گلستان چاپ و برگزار شده است.

عضو بنیاد ملی نخبگان ایران