بهرامی از دیپلماسی، ولایت فقیه و مردم سالاری می گوید

کبنا ؛آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی است با محمد بهرامی یکی از کاندیدهای احتمالی حوزه انتخابیه بویراحمد و دنا که از منظر شما خوانندگان گرامی می‌گذرد.
**نظر شما در مورد سیاست خارجی کشور و نقش بین المللی ایران چیست؟

سیاست خارجی کشور ما پس از انقلاب عمدتاً بر اساس ارزش‌گذاری‌های اسلامی شکل گرفت و بر اساس رهنمودهای اسلامی تغییر ماهیت داد. از جمله: تاکید و اجرای استقلال سیاسی در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری - استقلال روابط خارجی سیاسی از روابط خارجی اقتصادی ایران - اهمیت دادن به عدالت سیاسی در روابط بین دولت‌ها - فاصله گرفتن استراتژیک از منافع قدرتهای‎ بزرگ سیاسی اشاره کرد. بنا براین ماهیت قدرت سیاسی در ایران عقیدتی است ، پس سیاست خارجی ایران عقیدتی است.
سـیـاسـت خـارجـی در انـدیـشه سیاسی رهبر معظم انقلاب نیز، استمرار سیاست های بنیانگذار جـمـهـوری اسـلامـی حـضـرت امـام خـمـیـنـی (ره ) اسـت . رهبری در بیان اصـول سـیـاسـت خـارجـی مـعـتـقـد بـه ادامـه خـط امـام و اصـل تغییرناپذیر ((نه شرقی، نه غربی )) است و بر این نکته تاکید دارند که مهم تـریـن اصـل در سـیـاسـت خـارجـی مـا، حـمـایـت از هـویـت نـظـام اسـلامـی و پـافـشـاری بر اصـول و ارزشـهـاسـت و سـه اصـل ((عـزت، حـکـمـت و مـصـلحـت )) را یک مثلث الزامی برای چارچوب ارتباطات بین المللی نظام جمهوری اسلامی می دانند که نباید هیچ گونه خدشه ای به آن وارد شود.
حـفظ استقلال و تکیه بر عزت اجتماعی لازمه سیاست خارجی است و جمهوری اسلامی با مـلت هـای دنـیـا و دولت هـای گـونـاگـون عالم ، بنای همکاری و تفاهم دارد؛ البته نه با زورگـوهـا و کـسـانـی کـه مـی خـواهـنـد هـمـه مـسـائل را بـا تـکـیـه بـر قـدرت خـودشـان حل کنند. ضمن اینکه مطابق قوانین مندرج در قانون اساسی جمهوری اسلامی ، مقام معظم رهبری که در راس هرم حکومت قرار دارد، بالاترین مقام برای اخذ تصمیمات کلان در سیاست خارجی نظام است.
جمهوری اسلامی ایران کشوری است با ملاحظات ملی  و فراملی (عمدتاً مربوط به جهان اسلام ). به عبارت دیگر، در اینجا هم منطق دولت ـ ملت و هم منطق دین یا به عبارتی ایدئولوژی حایز اهمیت است. قدرت امروز ایران در عرصه بین المللی و امنیت داخلی تا حدود زیادی مرهون همین سیاست های راهبردی خارجی است.
**نظر شما در مورد تروریسم و تحرکات اخیر منطقه ای چیست؟
حوادث تروریستی اخیر در عراق، افغانستان، سوریه، یمن، لبنان، نیجریه، فرانسه و... و نیز تروریست های داعش با هدف ایجاد موج اسلام هراسی در جهان تلاش می کنند خود را به اسلام نسبت دهند و این درحالی است که دین مبین اسلام با اقدامات تروریستی مخالف است. اسلام دین رحمت و صلح است و نباید اجازه داد این اقدامات بویژه در اروپا و آمریکا که محل زندگی شمار زیادی از مسلمانان است باعث افزایش اسلام هراسی شود. متأسفانه کودکان، زنان و افراد غیرنظامی بی گناه، قربانیان اصلی این اقدامات تروریستی بوده اند و برای مقابله با چنین جنایاتی یک عزم و اتحاد جهانی و واقعی ضروری است.
ما سالهاست که بر ضرورت مبارزه همگانی با پدیده شوم تروریسم در عرصه جهانی تاکید می کنیم. به عنوان کشوری که خود قربانی تروریسم بوده ایم، فعالیت های تروریستی و کشتار انسان های بیگناه را همواره محکوم کرده و با اینگونه فعالیت های تروریستی با جدیت مقابله می کنیم، چنانچه شاهد عزم جدی کشورمان در مقابل این پدیده شوم هستیم. از سوریه و لبنان گرفته تا یمن. همچنین باید از زحمات و تلاش های شبانه روزی نیروهای اطلاعاتی، امنیتی، نظامی و انتظامی در برقراری امنیت و حراست از کشور قدردانی کرد.
از آخرین سفر «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه به تهران هشت سال می گذرد. سفر اخیر پوتین به ایران و دیدار با مقام معظم رهبری را چگونه ارزیابی می کنید؟
اولین پیام دیدار پوتین با مقام معظم رهبری را می توان بیان عمق و گستره روابط تهران - مسکو ملاحظه کرد و عرصه سوریه نماد این همکاری دو جانبه و همسویی مواضع و اشتراک منافع مبتنی بر احترام متقابل است تا حاصل آن اقدام مشترک و هماهنگ روسی - ایرانی برای مقابله با تروریسم و ریشه کن سازی آن در سوریه و سراسر منطقه باشد. دومین پیام این دیدار را باید در قدرت و عظمت ایران اسلامی ملاحظه کرد. این دیدار تاکیدی ضمنی بر این امر است که همکاری ایران و روسیه علاوه بر اینکه همکاری و رابطه ای راهبردی شمرده می شود، برای تضمین امنیت و ثبات منطقه یک ضرورت انکار ناپذیر است و بدون ایران، روسیه به تنهایی توان تضمین امنیت و ثبات منطقه ای را ندارد. این دیدار به دشمنان منطقه ای و بین المللی سوریه و محور مقاومت تاکید می کند که نه تنها جایی در معادلات حاکم بر سوریه ندارند، بلکه دیگر نشانی از آنها در معادلات منطقه ای نمی توان یافت و حضور چند ساله محور مقاومت در جنگ جهانی سوریه نه تنها آن را تضعیف نکرده، بلکه قدرتمندتر از گذشته کرده تا با هر خطری که این محور را تهدید می کند، مقابله و معادلات مورد نظر خود را بر آن تحمیل کند.
در واقع دیدار رئیس جمهوری روسیه به عنوان یکی از دو ابرقدرت حاکم بر عرصه بین المللی با مقام معظم رهبری، اذعان به اهمیت نگرش و دیدگاه منطقه ای و بین المللی جمهوری اسلامی ایران است و معادلات جدید منطقه بدون توجه به خواسته ها و منافع جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت راه به جایی نخواهند برد و این اقتدار تنها به لطف حکمت و تدبیر رهبر انقلاب، خون شهدا، ایستادگی و پایمردی ملل مظلوم منطقه از جمله ملت ایران و سوریه و استمرار راه شهیدان حاصل شده است.
و نکته ی مهم دیگر، نوع رفتار دیپلماتیک خاضعانه و فروتنانه ی پوتین بود. اوج احترام و عزت طرف قدرتمند روسی در ملاقات با ولی امر مسلمین جهان، قابل ملاحضه بود.
**نظر شما در مورد جایگاه رهبری و اصل مترقی ولایت فقیه چیست؟
از منظر قانون اساسی نقش رهبری، هدایتگری و تبیین خطوط کلی حرکت نظام و نظارت بر اجرای آنهاست و تحقق آنها وظیفه هر بخشی در حوزه مربوطه است. بر این اساس، وظایف وا ختیارات مقام معظم رهبرى در ارتباط با مسائل کلى کشور و سیاست گذارى ‏هاى کلان آن است و معظم اله دستورالعمل‏ها و رهنمودهاى لازم را ارائه و بر حسن اجراى سیاست هاى کلى نظارت دقیق و مستمر دارند. درباره مشکلات و نارسایى هاى موجود در جامعه، به مسؤولان تذکرات و هشدارهاى لازم را مى دهند و از طریق آنان مسائل را پیگیرى مى‏کنند. عده‏اى سعى مى‏کنند ولایت فقیه را به معناى حکومت مطلقه فردى معرفى کنند! که دروغی بیش نیست. ولایت فقیه - طبق قانون اساسى ما نافى مسؤولیت ‏هاى ارکان مسؤول کشور نیست. مسؤولیت دستگاه‏هاى مختلف و ارکان کشور، غیرقابل سلب است. ولایت فقیه، جایگاه مهندسى نظام و حفظ خط و جهت نظام و جلوگیرى از انحراف به چپ و راست است. این اساسى‏ترین و محورى‏ترین مفهوم و معناى «ولایت فقیه» است. بنابراین ولایت فقیه نه یک امر نمادین و تشریفاتى محض و احیاناً نصیحت کننده است. نه نقش حاکمیت اجرایى در ارکان حکومت را دارد؛ چون کشور مسؤولیت اجرایى، قضایى و تقنینى دارد و همه باید بر اساس مسؤولیت خود کارهایشان را انجام دهند و پاسخگویى مسؤولیت‏هاى خود باشند. آیت الله خامنه ای رهبری کاریزما و فراتر از مرزهای ایران است.  این موضع خود را از منظری در علاقمندی سایر مسلمانان و ملت های منطقه به ایشان نشان می دهد و از جهت دیگر در اثرات راهبردها و نظراتشان در تحولات منطقه ای و بین المللی. جالب است که حتی کسانی که در ایدئولوژی در مقابل  و تضاد با دکترین جمهوری اسلامی و شخص رهبر انقلاب قرار دارند هم نمی توانند حتی در میان مواضع خصمانه خود از اعتراف به مدیریت، هوشمندی و قدرت ایشان جلوگیری کرده و آن را کتمان کنند.
**نظر شما در مورد جریان هسته ای کشور چیست؟
دستیابی جمهوری اسلامی ایران به فناوری هسته ای و بومی کردن این دانش روز بشری که در توسعه و پیشرفت کشور نقش بالایی ایفا خواهد کرد، افتخار بزرگی است که با تلاش اندیشمندان و متخصّصان داخلی نصیب ملت ایران شده. تـلاش بـرای حـفـظ و نـهـادیـنه کردن موقعیت به دست آمده در عرصه فناوری هسته ای با تـوجـه بـه شـرایـط مـنـطـقـه ای و بـیـن المـللی ، از جـمـله مـهـم تـریـن عوامل چالش ساز برای ایران محسوب می گردد. فـن آوری هـسـتـه ای ، چرخه سوخت و امکان غنی سازی هسته ای یکی از اساسی ترین نیازها و مایه عزت و آبرو و حق مسلم ملت ایران است و هیچ کس اجازه ندارد این حق را از ملت ما سلب کند. دانش هسته ای کشور، بومی و در جهت مقاصد صلح آمیز است و جمهوری اسلامی ایـران بـر اسـاس مـبـانـی دیـنـی و فـقـهـی ، هـیـچ گـاه قائل به استفاده از سلاح های کشتار جمعی نیست.
آمـریـکـایی ها با تکیه بر قدرت رسانه ای خود، تلاش گسترده ای را در پیش گرفتند تـا ایـران اسـلامـی را در بـرابـر یـک جبهه جهانی قرار داده و با این بهانه که جمهوری اسـلامـی بـا وجـود ذخـایـر غـنـی انـرژی فـسیلی نیازی به انرژی اتمی ندارد و به همین دلیـل فـعـالیـتـهـای هـسته ای آن دارای مقاصد غیر صلح آمیز است، با ایجاد فشارهای بین المـللی و انـجـام تـهـدیـدات نـظـامـی ، مـسـئولان کـشـور را بـه عـقـب نـشینی هسته ای مانند کشورهایی چون آرژانتین و لیبی مجبور کنند. مـقـام مـعـظـم رهـبری مسئله هسته ای را یکی از مسائل مطرح سیاست خارجی می دانند و معتقدند جـمـهـوری اسلامی ایران عقب نشینی از مساله هسته ای را که خواسته عزم ملی و حق طبیعی ملت ایران است به معنای شکستن استقلال کشور می داند که هزینه بسیار گزافی برای ملت ایران خواهد داشت.
**اهداف نظام را در چه چیزهایی می دانید و نگاه شما به نظام اسلامی ما چگونه است؟
هـدف نـظـام اسـلامـی، هـدف و راهـی اسـت کـه دین ما یعنی اسـلام معین کرده.  نه در آن ظلم هست و نه تـجـاوز بـه حقوق انسانها و نه بی اعتنایی به تجاوزاتی که مردم ظالم نسبت به مردم مـظـلوم روا مـی دارنـد. هـدف جـمـهـوری اسـلامـی ، سـعـادت بشر و عزت و خوشبختی و بهروزی امت اسلام است.
اسـلامـی کـه امـروز در ایـران ارائه شـده بـر خـلاف اسـلام طـالبـانـی و نـیـز اسـلام امریکایی یا هضم شده در فرهنگ غربی، اسلامی است که دارای روشنفکری، پایبندی به عـقـایـد اسـلامـی، نوآوری و پویایی است و بر اساس آن یک نظام و دولت متکی بر مردم شـکـل گـرفته و در طول سالیان گذشته با وجود همه فشارها از مسیر اصلی خود خارج نـشـده، بـنـابـرایـن بـرای مـسـلمـانـان جـهـان بـسـیـار جـذاب و قابل الگو برداری است و این برخلاف خواسته قدرتمندان عالم است.
ما نیز خود را فرزند و جزئی از نظام دانسته و با کسانی که نظام را به رسمیت نمی شناسند عمیقا و قلبا مشکل داشته و آنها را تایید نمی کنیم. همه باید بدانیم که ما هر چه داریم از برکت همین نظام و انقلاب است.
**دیپلماسی ایران در مورد تحریم ها و  برجام را چگونه ارزیابی می کنید؟
پیشرفت هسته ای ایران در زمان اعمال تحریم ها جای تردیدی باقی نمی گذارد که زور و اجبار غرب، عامل مهمی در سوق دادن جمهوری اسلامی به سمت خود کفایی در تکنولوژی هسته ای بوده است. پدیده مشابهی در جریان جنگ ایران و عراق رخ داد. پیش از این درگیری، ایران به تسلیحات غربی وابسته بود. اما در دوران جنگ و پس از آن، با وجود افزایش تحریم ها، ایران صنعت دفاعی عظیمی را بنیانگذاری کرد و در تولید سلاح به خودکفایی رسید. ایران هم اکنون موشک های دور برد ساخته و حتی ماهواره نیز به فضا فرستاده است.
غرب خود را علیه نفوذ در ایران تحریم کرد. واقع تحریم ها، جهت تجارت بین المللی ایران را از غرب به شرق تغییر داد.
مقامات آمریکایی می دانند که تحریم ها مردم عادی را تحت تاثیر قرار داده و به این ترتیب بذر نفرتی دراز مدت در دل ایرانیان علیه آمریکا، وجود دارد. اکنون واضح است که ایالات متحده در استفاده از تحریم ها برای برانگیختن همکاری ایران، موفق نبوده است. توسعه تکنولوژی هسته ای یک مساله افتخار و غرور ملی برای ایرانیان است. اکثریت ایرانیان از برنامه های هسته ای کشور دفاع می کنند.
نباید از تلاشهای مجموعه دولت تدبیر و امید و جناب رئیس جمهور و دکتر ظریف نیز غافل شد که انصافا زحمات زیادی در این رابطه متحمل شدند. اما حالا باید دید طرفهای مقابل ما چقدر به عهد و پیمان شان پس از برجام وفادار خواهند ماند.
بدون شک برجام، در دراز مدت تاثیرات شگرفی بر مسائل اقتصادی ما خواهد داشت. اما باید مواظب طرف مقابل هم بود.
** درباره اقتصاد مقاومتی چه نظری دارید؟
امروزه جمهوری اسلامی در حوزه‌ های اقتصادی خود با مسائل یا مفاهیمی مواجه است که به هیچ عنوان تاکنون چه در عرصه‌ی نظر و چه در عرصه‌ی عمل و تجارب بشری مشابه و مابه ‌ازای واقعی نداشته است. بنابراین خود انقلاب اسلامی مکلّف به نوآوری و ابتکار و نظریه‌ پردازی و الگوسازی در این عرصه‌های جدید اقتصادی است. هر کشوری که عَلم استکبارستیزی را برپا کند نیازمند چنین الگوهایی است. یکی از این مفاهیم، اقتصاد مقاومتی است. اگر تمام دانش انباشته و کتاب‌های مرسوم اقتصادی دنیا را مطالعه کنید، نظریه یا تجربه‌ای مدون و مکتوب درباره‌ی اقتصاد مقاومتی نخواهید یافت و از آن‌جا که این امر تاکنون سابقه نداشته، چگونگی واکنش به آن هم امری بدیع است.
برای مفهوم اقتصاد مقاومتی در همین مدت زمان کم، تعاریف متفاوتی ارائه شده که هر کدام از جنبه ای به این موضوع نگاه کرده اند. در این میان، تعریف جامع و کامل از اقتصاد مقاومتی را خود رهبر فرزانه انقلاب ارائه داده اند. ایشان فرمودند: اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی ها و خصومت های شدید می تواند تعیین کننده ی رشد و شکوفایی کشور باشد.  با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر مردمی کردن اقتصاد کشور و مشارکت آحاد مردم در فعالیت های اقتصادی، ایران از ظرفیت ها و امکانات فراوانی برخوردار است که در راس این ظرفیت ها نسل جوان تحصیلکرده کشور است که لازم است با توجه به این ظرفیت مهم، تدابیر موثری برای مشارکت دادن مردم و جوانان در پیشبرد اهداف اقتصادی کشور اندیشیده شود.
همواره در برخی از مسائل کلان کشور اختلاف دیدگاه وجود دارد و از گفتمان واحدی در حل مسائل اصلی که اقتصاد کشور مبتلا به آن است، برخوردار نیستیم. باید برای اجرای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی به اجماع نظر برسیم و آن را مبنا قرار داده و به عنوان گفتمانی واحد در عمل آن را دنبال کنیم.
اقتصاد مقاومتی باید بن مایه و الگوی اصلی اقتصاد کشور باشد. باید در تمام برنامه ها و سیاست گذاری های کشور، اقتصاد مقاومتی را در سطح ملی دنبال کنیم.
اقتصاد مقاومتی هم باید در برنامه ششم توسعه، هم در برنامه های بودجه سالانه و هم در سند چشم انداز مورد توجه قرار گیرد. باید با رویکرد اقتصاد مقاومتی سند چشم انداز را نیز مورد بررسی قرار دهیم و در صورت لزوم آن را تکمیل کنیم.
**به عنوان کسی که شاید در جایگاه نمایندگی مجلس قرار بگیرد، چه نگاهی به قانون اساسی دارید ؟
شالوده و جوهره قانون اساسی ما را آموزه های اسلامی تشکیل می دهد که با محیط ایران و واقعیت های تاریخی، اقلیمی، هویت و ژئوپلیتیک آن تطبیق داده شده است. این موضوع در مقدمه قانون اساسی نیز به صراحت و تاکید آمده است. افزون بر این به نص اصل چهارم قانون اساسی و ظهور و دلالت بسیاری دیگر از اصول قانون اساسی، کلیه قوانین و مقررات نیز باید بر اساس موازین اسلامی باشد. اساس کار در جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر تحقق آرمان های اسلامی است. بنابراین در یکایک کارهای برنامه ریزی و سیاست های کلان کشور در امر توسعه، این مهم باید مورد توجه قرار گیرد و هیچ فشار سیاسی و خارجی و نیز هیچ ضرورت اجتماعی نباید موجب صرف نظر کردن از آرمان های اسلامی شود.
**نقش دین در اداره جامعه و مردم سالاری دینی را چگونه ارزیابی می کنید؟
کارآمدی دین در اداره جامعه باید به نوعی اثبات شود تا پایین ترین سطح جامعه هم این مهم را درک کند.
محوریت دین در اداره جامعه ارکانی دارد از قبیل مردم سالاری دینی، گسترش عدالت یکپارچه و همچنین توسعه فرهنگ اصیل و ریشه دار اسلام در تفکرات افراد جامعه با استفاده از علم روز. مردم سالاری دینی در گرو نقش آن در اثبات کارآمدی دین در اداره جامعه است. توجه به این نکته که مسئولان باید به نحوی عمل کنند که هر فرد در اجتماع احساس کند که در برنامه های کلان کشور نقشی موثر دارد یک امر مهم برای بقای هر نظام سیاسی است. تک تک عناصر امت واحده اسلامی باید خود را موثر و پر نقش در برنامه ریزی های مملکتی حس کنند و لمس کنند که مسئولان حکومت اسلامی را خود و با توجه به تقوا و منش دینی شان انتخاب می کنند.
توسعه مردم سالاری دینی را می توان یک امر تخصصی دانست. یک راهکار برای توسعه مردمسالاری دینی توجه به  انتخابات شوراها و حتی شورای محله ها، مجلس و مجلس خبرگان و ریاست جمهوری است.
باید مسئولانی که از سوی مردم انتخاب می شوند یادشان نرود که مردم ولی نعمتشان هستند و پس از کسب سمت و پست جدید به خواب غفلت فرو نروند  توسعه مردمسالاری دینی از ارکان «اثبات کار آمدی دین در اداره جامعه» است.
اهمیت به توسعه مردم سالاری دینی در اثبات کارآمدی دین در اداره جامعه موثر است.