بخش اول) هادی رهبانی عضو هیئت علمی دانشگاه و برگزیده چندین طرح حمایتی بنیاد نخبگان: تجربه شخصی من از بنیاد نخبگان استان کهگیلویه و بویراحمد بسیار مثبت است / طرح‌های بنیاد فرصت‌های خوبی برای رشد علمی و حرفه‌ای دانشجویان فراهم می‌کند / احتمال اعمال سلیقه و بی‌عدالتی در روند اخذ طرح‌ها وجود ندارد / (+عوامل سه‌گانه توسعه‌نیافتگی کهگیلویه و بویراحمد و راهکارهای برون‌رفت از آن)

کبنا ؛این پایگاه خبری در نظر دارد سلسله‌گفت‌وگوهایی با مستعدان برتر کهگیلویه و بویراحمدی منتشر کند و در قالب آن از فرایندهای نخبگی، خدمات نظام به نخبگان و مسائل و مشکلات نخبگان را بررسی کند.
به گزارش کبنا، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 به تدریج فضایی فراهم شد که افراد مستعد بتوانند از فرصت‌های برابر جهت رشد و تعالی علمی استفاده کنند. هر چند تا نیمه اول دهه 1380 نهادی که مستقیماً راهبری نخبگان را بر عهده داشته باشد، بّه وجود نیامده بود، اما در سال 1385 بنیاد ملی نخبگان با هدف شناسایی، جذب و پشتیبانی مادی و معنوی از نخبگان شکل گرفت. این بنیاد در پی آن است با فراهم کردن بستر مناسب، افراد مستعد و نخبه را در مسیر شکوفایی توانمندی‌ها و نوآوری‌هایشان یاری دهد و ارتباط موثری بین این استعدادها و نیازهای علمی و صنعتی کشور برقرار کند. از سوی دیگر، بنیاد نخبگان با تشویق به فعالیت در حوزه‌های تخصصی و ارتقای جایگاه علمی کشور، از شیب تند مهاجرت نخبگان تا حدی زیادی کاسته است.
بنیاد ملی نخبگان، دارای مراکزی در استان‌های کشور است. در استان کهگیلویه و بویراحمد نیز این بنیاد هم‌اکنون به ریاست دکتر حمداله اکوانی از اعضای هیئت علمی دانشگاه یاسوج در حال فعالیت است. تاکنون مستعدان برتر زیادی از حمایت‌های مادی و معنوی بنیاد نخبگان کهگیلویه و بویراحمد بهره برده‌اند. ازاین‌رو در پایگاه خبری کبنا نیوز تصمیم گرفته‌ایم جهت شناسایی حمایت‌های بنیاد نخبگان استان از مستعدان برتر، طی سلسله‌گفت‌وگوهایی با این مستعدان، ضمن معرفی آن‌ها به افکار عمومی در کهگیلویه و بویراحمد، دیگر افراد مستعد را نیز از این فرصت‌های بنیاد نبخگان مطلع سازیم.
هادی رهبانی عضو هیات علمی گروه ریاضی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل از جمله افرادی‌است که از حمایت‌های بنیاد نخبگان بهره برده است. نخستین بخش از این سلسله‌گفت‌وگوها را به گفت‌وگو با این مستعد برتر اختصاص داده‌ایم.
 این عضو هیأت علمی و از فرزندان استان کهگیلویه و بویراحمد، علاوه بر این‌که رتبه نخست در مقطع کارشناسی بین 186 نفر ورودی را به خود اختصاص داده، پژوهشگر برتر دانشجویی مقطع دکتری نیز بوده است؛ تألیف یک کتاب تخصصی، ثبت یک اختراع، داوری چندین مجله معتبر علمی بین‌المللی در زمینه ریاضیات و 16 مقاله ISI و چندین مقاله علمی پژوهشی و کنفرانسی را نیز در کارنامه خود دارد.
وی توانسته است در بسیاری از طرح‌های بنیاد نخبگان برگزیده شود؛ برگزیده طرح شهید صیاد شیرازی؛ برگزیده طرح شهید رهنمون؛ برگزیده طرح جذب در دستگاه‌های اجرایی، برگزیده طرح شهید تهرانی مقدم بنیاد نخبگان و همچنین برگزیده اولین جشنواره آموزش موثر دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بوده است.
وی در گفت‌وگو با کبنا نیوز ضمن معرفی بنیاد نخبگان گفت: بنیاد ملی نخبگان نهادی است که پس از انقلاب اسلامی تأسیس شد تا بستر عادلانه‌ای برای شناسایی، حمایت و توانمندسازی افراد مستعد کشور فراهم کند. این بنیاد تلاش می‌کند نخبگان علمی، فرهنگی و فناورانه را شناسایی کرده و از ظرفیت‌های آن‌ها برای توسعه کشور بهره ببرد.
رهبانی در ادامه با اشاره به مسئولیت‌های بنیاد نخبگان عنوان کرد: بنیاد نخبگان مسئولیت‌های متعددی بر عهده دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: شناسایی و حمایت از نخبگان و مستعدان برتر در حوزه‌های علمی، فناوری، فرهنگی و اجتماعی؛ ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی، آموزشی و پژوهشی برای رشد و توسعه استعدادها؛ ایجاد زمینه برای جذب و به‌کارگیری نخبگان در نهادهای اجرایی، دانشگاهی و پژوهشی کشور؛ ترویج فرهنگ نخبگی و تقویت روحیه خودباوری در میان استعدادهای برتر و در نهایت کمک به تجاری‌سازی ایده‌های نوآورانه و حمایت از کارآفرینی نخبگان.
این عضو هیأت علمی در ادامه به روند آشنایی خود با بنیاد نخبگان اشاره کرد و گفت: ترم آخر مقطع دکتری در سال ۱۳۹۶، از طریق یکی از دوستان با بنیاد نخبگان و طرح‌های آن آشنا شدم و پس از مطالعه شیوه‌نامه‌های مختلف، تصمیم گرفتم از برخی از این فرصت‌ها استفاده کنم.
وی ادامه داد: بنیاد نخبگان طیف گسترده‌ای از طرح‌های حمایتی را ارائه می‌دهد که پنج گروه اصلی را شامل می‌شود:
- حمایت از دانش‌آموزان مستعد از طریق طرح‌های «شهاب»، «ایران‌گشت» و برنامه‌های همکاری با کانون‌های تربیت مستعدان و آینده سازان.
- حمایت از دانشجویان و طلاب توانمند از طریق طرح‌هایی مانند «شهید وزوایی»، «شهید احمدی‌روشن» و «شهید بابایی».
- حمایت از دانش‌آموختگان برتر دانشگاهی در قالب طرح‌هایی نظیر شهید صیاد شیرازی، شهید دکتر چمران، شهید احدی، شهید رهنمون، جذب در دستگاه‌های اجرایی، شهید تهرانی مقدم، شهید رضوی، شهید دکتر شهریاری و مرحوم دکتر کاظم آشتیانی .
- حمایت از نوآوران و مخترعان برگزیده در قالب طرح «شهید فخری‌زاده» و توسعه رویدادهای نخبگانی.
- حمایت از نخبگان در حوزه‌های فرهنگی و هنری شامل توسعه فعالیت‌های برگزیدگان قرآنی، ادبی و هنری.
وی افزود: برای استفاده از تسهیلات حمایتی بنیاد نخبگان ابتدا باید در سامانه سینا ثبت نام کرد و مدارک آموزشی، پژوهشی، فناورانه و فرهنگی را بارگذاری نمود. سپس از طریق این سامانه درخواست خود را ثبت کرد. در ادامه همه مدارک آپلود شده باید به صورت حضوری در بنیاد نخبگان استان توسط کارشناسان بنیاد راستی‌آزمایی شوند و بعد از آن، طرح‌ها وارد پروسه داوری می‌شوند. داوری طرح‌ها در بنیاد ملی نخبگان انجام می‌گیرد و سپس نتیجه درخواست که پذیرش یا رد متقاضی هست در سامانه سینا قابل رویت است. در صورت پذیرش درخواست فرد، متقاضی می تواند از تسهیلات مربوط به هر طرح که در بروشور طرح‌های بنیاد ملی نخبگان موجود هست استفاده کند.
وی در ادامه به طرح‌هایی اشاره کرد که موفق به برگزیده شدن در آنها شده است؛ اینجانب تاکنون موفق به برگزیده‌شدن در چهار طرح بنیاد ملی نخبگان شده‌ام که به اختصار در مورد آن‌ها توضیحاتی می‌دهم:
طرح شهید صیاد شیرازی: هدف از ارائه این طرح استفاده بهینه از توانایی‌های دانش‌آموختگان برتر برای توسعه فعالیت‌های علمی، فرهنگی و فناورانه کشور می‌باشد. افرادی که برگزیده این طرح باشند می‌توانند خدمت سربازی را به شکل پژوهشی و فناورانه در یک موسسه بگذرانند. علاوه بر این موضوع افراد برگزیده در این طرح می‌توانند بدون ارائه کارت پایان خدمت در آزمون‌های استخدامی شرکت کنند. من با استفاده از این طرح، دوره سربازی خودم را در دانشگاه عالی دفاع ملی گذرانده‌ام که در آنجا عضو میز تخصصی فناوری‌های کوانتوم بودم.
طرح شهید رهنمون: هدف از این طرح ارائه تسهیلات فرهنگی-رفاهی از جمله هدیه ازدواج، وام خرید/ساخت مسکن و همچنین سایر تسهیلات فرهنگی از قبیل وام اضطراری و سفرهای زیارتی می‌باشد که اینجانب از تسهیلات هدیه ازدواج این طرح استفاده کردم.
طرح جذب در دستگاه‌های اجرایی: هدف از این طرح شناسایی سرمایه انسانی صاحب استعدادهای برتر و جذب و به‌کارگیری آنان در دستگاه‌های اجرایی کشور می‌باشد. من با پذیرش در این طرح پیشنهاد جذب در چند دستگاه اجرایی بدون آزمون استخدامی را داشتم ولی به دلیل عضویت در هیات علمی دانشگاه از این طرح استفاده نکردم.
طرح شهید تهرانی‌مقدم: هدف از این طرح ایجاد شرایطی برابر برای جذب دانش‌آموختگان برتر در نهادهای فناورانه می‌باشد که به دلیل ذکر شده در قبل من برای جذب از طریق این طرح اقدامی نکرده‌ام.
رهبانی در مورد روند اخذ این امتیازات ضمن بیان این‌که تمامی آن‌ها شفاف و عادلانه است تأکید کرد: بنیاد نخبگان سازوکاری شفاف و رقابتی دارد. مدارک متقاضیان توسط بنیاد استانی راستی‌آزمایی شده و امتیازات بر اساس شیوه‌نامه‌های مصوب به‌صورت سیستمی محاسبه می‌شود. همچنین، داوری در سطح ملی و با حداقل مداخله شخصی انجام می‌گیرد، بنابراین احتمال اعمال سلیقه و بی‌عدالتی وجود ندارد.
وی در ادامه به تجربه شخصی خود در همکاری با بنیاد استفاده کرد و گفت: تجربه شخصی من از بنیاد نخبگان استان کهگیلویه و بویراحمد بسیار مثبت است؛ کارشناسان این مجموعه رفتار محترمانه‌ای دارند و در این سال‌ها پاسخگوی درخواست‌های مختلف من بوده‌اند. جا دارد از دکتر اکوانی رییس محترم بنیاد نخبگان استان و کارشناسان محترم بنیاد نخبگان استان به خاطر حمایت‌ها و کمک‌هایشان تشکر کنم
وی ادامه داد: دانشجویان مستعد باید با مطالعه دقیق شیوه‌نامه‌های بنیاد نخبگان، به‌ویژه طرح شهید وزوایی، تلاش کنند در این طرح‌ها برگزیده شوند. این طرح‌ها فرصت‌های خوبی برای رشد علمی و حرفه‌ای آن‌ها فراهم می‌کنند، بنابراین توصیه می‌کنم با پشتکار و برنامه‌ریزی، از این تسهیلات برای پیشرفت خود استفاده کنند. [برای مطالعه شیوه‌نامه‌های بنیاد نخبگان این‌جا کلیک کنید]
این عضو هیأت علمی در ادامه با اشاره به وضعیت توسعه‌نیافتگی استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: دلایل  زیادی برای عدم توسعه‌یافتگی استان وجود دارد که در این جا من به سه مورد که شاید کمتر به آنها پرداخته شده است اشاره می‌کنم:
عدم مشورت مدیران استانی با نخبگان استان
توسعه‌ی هر منطقه‌ای نیازمند تصمیم‌گیری‌های آگاهانه و مبتنی بر دانش و تجربه‌ی نخبگان آن منطقه است. وقتی مدیران و تصمیم‌گیران به‌جای استفاده از ظرفیت علمی و فکری نخبگان، مسیر آزمون و خطا را در پیش می‌گیرند، نتیجه چیزی جز عقب‌ماندگی و فرصت‌سوزی نخواهد بود. فردوسی قرن‌ها پیش این واقعیت را با این بیت جاودانه بیان کرد:
به یزدان که گر ما خرد داشتیم / کجا این سرانجام بد داشتیم؟
اگر تصمیم‌گیری‌های کلان استان ما بر پایه‌ی خرد جمعی و مشورت با افراد متخصص بود، امروز شاهد این میزان از مشکلات اقتصادی، صنعتی و آموزشی نبودیم. توسعه‌ی پایدار نیازمند مدیریت آگاهانه است و نخبگان، کلید حل بسیاری از چالش‌ها هستند. اما متأسفانه، عدم تعامل صحیح مدیران با این قشر باعث شده که بسیاری از فرصت‌ها از دست برود و استان در مسیر توسعه‌ای که شایسته‌ی آن است، قرار نگیرد.
کمبود یا نبود وقف علمی در استان
وقف یکی از سنت‌های ارزشمند در تاریخ تمدن اسلامی و ایرانی است که در طول قرن‌ها نقش مهمی در پیشرفت علمی، فرهنگی و اجتماعی ایفا کرده است. وقف در حوزه‌ی علمی، شامل اختصاص دارایی‌ها و منابع مالی برای تأسیس و توسعه‌ی مراکز آموزشی، پژوهشی و علمی است که می‌تواند نقش بسزایی در توسعه‌ی پایدار یک منطقه داشته باشد. بسیاری از مراکز علمی و دانشگاه‌های بزرگ جهان، از جمله دانشگاه‌های معتبر غربی، بر پایه‌ی وقف بنا شده‌اند و این امر به آن‌ها اجازه داده که به‌صورت مستقل و پایدار به فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی بپردازند. ایجاد مدارس، دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و مراکز تحقیقاتی از طریق وقف، به رشد علمی جامعه کمک می‌کند و باعث می‌شود دانش‌آموزان و دانشجویان با امکانات بهتری به تحصیل بپردازند. جا دارد اینجا از زنده یاد حسین فلاح نوشیروانی موسس و بنیانگذار دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل یاد کنم که درصد بالایی از اموال خود را وقف علم و تاسیس دانشگاه و مدارس مختلف کرد. همچنین یکی از مهم‌ترین زمینه‌های وقف علمی، ایجاد بورس‌های تحصیلی و کمک‌هزینه‌های آموزشی برای دانشجویان مستعد اما کم‌بضاعت است که می‌تواند تأثیر زیادی بر رشد علمی جامعه داشته باشد.
استان ما با وجود داشتن استعدادهای علمی بسیار، به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب آموزشی و پژوهشی، نتوانسته در حد ظرفیت‌های بالقوه‌ی خود رشد کند. یکی از راهکارهای مهم برای رفع این مشکل، ترویج فرهنگ وقف علمی در استان است. استان ما جمعیت جوان و مستعدی دارد که اگر امکانات علمی و پژوهشی مناسبی در اختیارشان قرار گیرد، می‌توانند در آینده تأثیر بسزایی در پیشرفت کشور و به ویژه استان داشته باشند.  همچنین بسیاری از نخبگان استان به دلیل نبود فرصت‌های مناسب، به شهرهای دیگر یا خارج از کشور مهاجرت می‌کنند. وقف علمی می‌تواند شرایط بهتری برای ماندگاری آن‌ها فراهم کند.
عدم وجود روحیه مطالبه‌گری جمعی در بین مردم استان کهگیلویه و بویراحمد
به نظر بنده مهمترین دلیل توسعه‌نیافتگی استان عدم وجود روحیه مطالبه‌گری جمعی در بین مردم استان می‌باشد. در حالی که توسعه‌ی پایدار نیازمند مدیریت آگاهانه و استفاده از خرد جمعی است، عدم درخواست به‌موقع حقوق، موجب تداوم محرومیت می‌شود. همان‌طور که می‌گویند: (صدایی که بلند نشود، شنیده نمی‌شود). دلایل و پیامدها عدم مطالبه‌گری مردم استان را می‌توان از چند زاویه بررسی کرد که دلایل فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و حتی اقتصادی در آن نقش دارند.
دلایل فرهنگی و تاریخی: ساختار سنتی و عشایری: فرهنگ عشایری ما، که مبتنی بر روابط خویشاوندی و احترام به بزرگان و تصمیم‌گیران سنتی است، می‌تواند در کاهش مطالبه‌گری مؤثر باشد. در این نوع فرهنگ، افراد معمولاً انتظار دارند که بزرگان و ریش‌سفیدان مشکلات را حل کنند و کمتر به شکل مستقیم در مطالبه حقوق خود ورود می‌کنند. در حالی که در دنیای امروز، حقوق باید به‌صورت آگاهانه و پیگیرانه طلب شود، زیرا «حق گرفتنی است، نه دادنی». روحیه قناعت و سازگاری: بسیاری از مردم استان به دلیل شرایط سخت زندگی عشایری و کوهستانی، به کمبودها عادت کرده‌اند و کمتر به دنبال تغییرات بنیادین بوده‌اند. این در حالی است که در جامعه‌ای که مردم مطالبه‌گر نباشند، پیشرفت اتفاق نمی‌افتد. همان‌طور که گفته‌اند: «تا نگریی، مادر به تو شیر نمی‌دهد» اگر مردم در پی حقوق خود نباشند، نباید انتظار داشته باشند که مسئولان به‌صورت خودجوش مشکلات را حل کنند.
دلایل اجتماعی و اقتصادی: وابستگی به منابع دولتی: در استان‌های کمتر توسعه‌یافته که اشتغال عمدتاً دولتی است، افراد ممکن است از ترس از دست دادن موقعیت شغلی خود، کمتر به مطالبه‌گری بپردازند. مهاجرت نخبگان: بسیاری از نخبگان استان به دلیل نبود فرصت‌های مناسب شغلی و پژوهشی مهاجرت کرده‌اند. این موضوع باعث کاهش قدرت فکری و مطالبه‌گری در داخل استان شده است. نبود رسانه‌های مطالبه‌گر قوی: رسانه‌های محلی که بتوانند مطالبات مردم را به‌درستی انعکاس دهند، چندان فعال نیستند یا تحت تأثیر سیاست‌های کلی قرار دارند.
عوامل روان‌شناختی و ذهنی: ترس از هزینه‌های اجتماعی و سیاسی: بسیاری از افراد احساس می‌کنند که مطالبه‌گری ممکن است به درگیری، حذف شدن از موقعیت‌های شغلی یا اجتماعی، و حتی دشمنی با برخی افراد قدرتمند منجر شود. در حالی که تاریخ نشان داده تنها جوامعی که حق خود را طلب کرده‌اند، به پیشرفت رسیده‌اند. فردگرایی و عدم انسجام اجتماعی: در برخی مناطق، به‌جای تلاش برای مطالبه‌ی جمعی، هر فرد به دنبال حل مشکلات خود به‌صورت شخصی است، که این موضوع باعث می‌شود فشار اجتماعی کافی برای تغییرات ایجاد نشود.
وی در ادامه گفت: با توجه به دلایل عدم توسعه‌یافتگی که در پاسخ به پرسش قبلی شما بیان شد، راهکارهای زیر را من برای برون رفت از توسعه‌نیافتگی بویژه سه عامل گفته شده پیشنهاد می‌دهم:
راهکارهایی برای الزام مدیران به مشورت با نخبگان استانی

• ایجاد یک اتاق فکر متشکل از نخبگان استان برای ارائه‌ی راهکارهای علمی و اجرایی به مدیران.
  ملزم کردن مدیران به برگزاری جلسات هم‌اندیشی با دانشگاهیان و پژوهشگران قبل از اجرای پروژه‌های مهم.
  تدوین سیاست‌هایی که مدیران را به استفاده از ظرفیت علمی و تحقیقاتی دانشگاه‌های استان ملزم کند.

راهکارهای ترویج وقف علمی در استان

• زمین‌های وقفی مناسب برای تأسیس مراکز علمی: برخی از اراضی وقفی استان می‌توانند برای ایجاد مدارس، کتابخانه‌ها و پژوهشکده‌های علمی استفاده شوند.
  فرهنگ‌سازی در زمینه‌ی وقف علمی از طریق رسانه‌ها و نهادهای آموزشی: بسیاری از مردم استان هنوز وقف را بیشتر در حوزه‌ی مساجد و امور خیریه‌ی سنتی می‌شناسند و از اهمیت وقف در حوزه‌ی علم و دانش آگاهی کافی ندارند.  رسانه‌های محلی و خطبای مذهبی می‌توانند با ترویج اهمیت وقف علمی، مردم را به این کار تشویق کنند.
  برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب برای استفاده از موقوفات علمی: حتی اگر افرادی حاضر به وقف اموال خود برای توسعه‌ی علمی شوند، نبود مدیریت کارآمد ممکن است باعث هدررفت این منابع شود.
  ایجاد نهادهای وقف علمی تخصصی: تأسیس بنیادهای وقف علمی در استان که بتوانند اموال وقفی را به‌صورت شفاف و کارآمد در حوزه‌ی آموزش و پژوهش مدیریت کنند.
  ایجاد مشوق‌های دولتی برای واقفان علمی: ارائه‌ی معافیت‌های مالیاتی و حمایت‌های قانونی برای کسانی که در این حوزه وقف می‌کنند.

راهکارها برای تقویت فرهنگ مطالبه‌گری:

• آموزش عمومی درباره حقوق شهروندی از طریق مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها.
  تقویت رسانه‌های محلی مستقل برای انعکاس مطالبات مردم.
  ایجاد تشکل‌های مردمی و نخبگانی که بتوانند به‌صورت سازمان‌یافته خواسته‌های مردم را پیگیری کنند.
  حمایت از مطالبه‌گری قانونی و مسالمت‌آمیز تا مردم احساس کنند که اعتراض منطقی نتیجه‌بخش است.
  کاهش ترس از بیان مطالبات از طریق ایجاد بسترهای امن برای گفت‌وگوی مردم و مسئولان.