چالش‌‌ها و مشکلاتی محیط‌زیستی کهگیلویه و بویراحمد؛ از نبود کارخانه بازیافت زباله تا پسماندهای خطرناک بیمارستان‌ها، شکارهای روزافزون و تالاب‌های خشک شده / مدیران محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد واقعیت‌ها را به تهران انعکاس بدهند

کبنا ؛سید حسن جوادی - روزنامه‌نگار کهگیلویه و بویراحمدی در گزارشی به هفته محیط زیست اشاره کرد و نوشت: بقای همه موجودات به حفظ محیط زیست سالم بستگی دارد این در حالی است که مشکلات محیط زیست در کهگیلویه و بویراحمد هر ساله بیشتر می‌شود و سازمان حفاظت محیط زیست استان به تنهایی از عهده مراقبت از این حوزه بر نمی‌آید.
 کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان‌های کوهستانی در دامنه رشته‌کوه زاگرس است که ۸۷۴ هزار هکتار جنگل دارد و منابع طبیعی بکری اعم از ۱۰ رودخانه بزرگ، یک پارک ملی "دنا" با وسعت ۲۵ هزار و ۸۲۳ هکتار، هفت منطقه حفاظت شده با مساحت ۱۸۰ و ۷۶۳ هکتار، ۶ منطقه شکار ممنوع و همچنین سه تالاب ثبت ملی "برم الوان"، "مور زرد" و "شِرُم دِرُنگ" را در خود جای‌داده است.
علاوه بر اینها ۲۲ درصد پستانداران کشور، ۴۵ درصد پرندگان، هشت درصد خزندگان، ۱۳ درصد دوزیستان و هشت درصد ماهیان کشور، همچنین حدود ۲۰ درصد گونه‌های گیاهان دارویی کشور در بخشی از ذخیره‌گاه زیست‌کره دنا شناسایی شده است که با وجود این‌همه منابع خدادادی هر روز بخشی زیادی از محیط‌زیست این منطقه به دلایل مختلفی مورد آسیب قرار می‌گیرند.
بحران محیط‌زیست که حاصل دخالت و بهره‌وری نامعقول انسان از طبیعت پیرامون خود است یک مسئله جدی برای جوامع است و وظیفه سازمان‌های متولی مراقبت، اطلاع‌رسانی بهنگام و هوشیار کردن عموم مردم برای همیاری و مشارکت در حل مشکلات این حوزه است.
کهگیلویه و بویراحمد استانی با ظرفیت‌های بکر طبیعی اما هر روز شاهد تخریب این منابع و مشکلات محیط زیستی آن هستیم که ضروری است رسانه‌ها به‌عنوان یکی از تعیین‌کننده‌ترین رکن‌های هدایت افکار عمومی و رفتار امروزی بشر با دادن اطلاعات محیط زیستی بر تغییر رفتار و گسترش فرهنگ حفظ محیط زیستی گام اساسی بردارند.
برشمردن مشکلات محیط زیستی این خطه نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق و بهنگام است که بتوانند همراهی و مشارکت عموم مردم به‌خصوص نهادهای مدنی را به‌صورت هدفمند و مستمر به دنبال داشته باشد.
پسماندهای شهری تهدید جدی محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد
مدیریت پسماندهای شهری در کهگیلویه و بویراحمد؛ که یکی از خطرات زیست محیطی است شوربختانه، مغفول مانده است چرا که به قول معاون پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان، هیچ‌کدام از شهرهای این استان جایگاه دفن زباله اصولی و استاندارد ندارند و زباله‌ها به‌صورت غیربهداشتی و نامناسب جمع‌آوری می‌شود.
یاسوج (مرکز استان) که شهری گردشگرپذیر و حدود یک‌سوم جمعیت استان در این منطقه ساکن هستند روزانه بیش از ۱۳۰ تن زباله در این شهر جمع‌آوری می‌شود اما کارخانه بازیافت زباله ندارد.
برخی از شهرهای استان که سالانه حق آلایندگی صنایع را دریافت می‌کنند نه‌تنها اقدام درخوری برای مدیریت زباله‌های شهری نکرده‌اند؛ بلکه این تسهیلات اختصاصی را در جاهای دیگری هزینه می‌کنند.
اگرچه برخی از شهرداری‌ها و حتی دهیاری‌ها به دلیل ساماندهی نکردن زباله‌های شهری و روستایی به دادگاه معرفی شدند؛ اما تاکنون متولیان مدیریت پسماند برنامه‌ای ارائه نداده‌اند.
سایت پسماند شهر پرجمعیت یاسوج که در بالادست برخی از چاه های آب شرب این شهر و سد"شاه قاسم" در منطقه دوپشته دشت روم واقع شده و پسماندها در این مکان به‌صورت غیراصولی و بهداشتی دفن می‌شوند چطور پس از این‌همه شکایت‌ها هنوز وضعیت آن به‌درستی تعیین تکلیف نشده است.
مناطق حفاظت شده کهگیلویه و بویراحمد و تکرار تراژدی آتش‌سوزی‌ها
هر ساله مساحت زیادی از جنگل و مراتع کهگیلویه و بویراحمد طعمه حریق می‌شود و تکرار این تراژدی توجه‌نکردن به مدیریت پایدار و اجتماع‌محور منابع طبیعی و حتی تعارض منافع بین جامعه محلی و برخی دستگاه‌های دولتی دارد.
پیش‌تر در یادداشتی نوشته شد، برای جلوگیری از این آتش‌سوزی‌ها ضروری است توسط مدیریت بحران با همکاری منابع طبیعی استان و همراهی سازمان‌های استان تدبیری جدی صورت بگیرد به‌گونه‌ای که برای حل این بحران تکراری و جبران‌ناپذیر تعدادی مشخص افراد توانمند و داوطلب را در سراسر استان آموزش دهند که بتوانند بهنگام هر گونه آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های استان را مهار کنند.
پسماند بیمارستان‌ها تهدید سلامت و مناطق محیط زیستی کهگیلویه و بویراحمد
زباله‌های بیمارستانی که خطرناک‌ترین نوع مواد زائد جامد هستند و بیشتر آن‌ها را زباله‌های عفونی و خطرناک تشکیل می‌دهد در صورت بازیافت‌نشدن خطرات جبران‌ناپذیری برای محیط‌زیست و سلامتی افراد در پی دارد.
اگرچه برخی از بیمارستان های استان به دلیل رعایت نکردن مسائل زیست محیطی و ایجاد آلودگی به مراجع قضایی معرفی شدند اما بنا به گفته معاون پایش اداره کل محیط زیست استان، تصفیه خانه فاضلاب بیمارستان امام سجاد(ع) یاسوج غیرفعال است و به فاضلاب شهری وصل نیست.
شوربختانه چاه‌های فاضلاب این مرکز درمانی به دلیل فرسودگی، تخریب و سرریزشدن روان آبی را تشکیل دادند که در بالادست رودخانه بشار یاسوج تجمیع می‌شود و در نهایت به پارک ساحلی و رودخانه بشار وارد می‌شوند.
تصفیه‌خانه فاضلاب عامل آلودگی محیط‌زیست
تصفیه‌خانه‌های شهری و صنعتی کهگیلویه و بویراحمد از دیگر مشکلات محیط زیستی این خطه است که به قول مدیرکل سازمان محیط‌زیست تمامی تصفیه‌خانه‌های شهری و شهرک صنعتی استان وضعیت آلاینده‌ای دارند.
          
تصفیه‌خانه شهر پرجمعیت یاسوج واقع در جنوب شهر و نزدیک رودخانه بشار و پارک ساحلی بدلیل افزایش تخلیه لَجن کِش های سیار در آن، کارکرد این تصفیه‌خانه را زیر سؤال می‌برد چرا که با این حجم تخلیه لَجن، سی او دی و بی او دی فاضلاب شهری افزایش‌یافته و کارکرد تصفیه‌خانه را از حالت استاندارد خارج کرده و پیامدهای خطرزایی در پی دارد.
افزون شدن مشکلات محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد در پی خشک‌شدن تالاب‌ها
کهگیلویه وبویراحمد سه تالاب ("مور زرد"، "شِرم درنگ" و "برم الوان") ثبت ملی دارد که علاوه بر مشکل های خاص هر کدام،"مطالعه ناکافی"، "نبود برنامه مدیریت یکپارچه"، "شکار و صید پرندگان" و "گردشگری ناپایدار" از دیگر چالش های مشترک این تالاب ها است.
تالاب ۳۴ هکتاری دایمی "شِرُم دِرُنگ" که یکی از منحصربه‌فردترین تالاب‌های این استان است با برداشت‌های آب چشمه‌های بالادست در خطر خشک‌شدن قرار دارد همچنین برداشت بی‌رویه از آب‌های ورودی بالادست تالاب دائمی "مور زرد" از جمله تهدیدهای مهم این تالاب است و علاوه بر اینها در حاشیه تالاب "برم الوان" زمین‌های کشاورزی با سند مالکیت شخصی وجود دارد که در فصل زمستان با بالا آمد سطح آب تالاب، بخشی از زمین‌ها زیر آب غرق می‌شوند و اعتراض کشاورزان را در پی دارد.
شکار، آخرین تیرخلاص بر پیکر حیات‌وحش کهگیلویه و بویراحمد
شکارهای روزافزون روزانه نقش مهمی در نابودی حیات وحش این خطه دارد چرا که شکار بی‌رویه و تخریب شدید زیستگاه‌ها بر کاهش جمعیت حیات‌وحش و حتی موجب نابودی و انقراض برخی از گونه‌های مختلف حیات‌وحش استان می‌شود.
بااین‌همه تخریب و تغییر کاربری، آتش‌سوزی و حتی شکارها همه مناطق محیط زیستی استان با کاهش حیات‌وحش مواجه هستند که حفظ و نگهداری محیط‌زیست نیازمند همکاری، همراهی مردم و مسئولان است.
با همه این مشکلات محیط زیستی شوربختانه مناطق حفاظت شده این استان کوهستانی با کمبود محیط‌بان مواجه هستند که بنا به گفته مدیرکل سازمان محیط‌زیست این استان به ۲۳۷ محیط‌بان نیاز دارد این در حالی است که مناطق حفاظت شده ۳۱۲ هزارهکتاری تنها با ۷۵ محیط‌بان صیانت می‌شوند.
بااین‌همه آسیب‌ها و خطرات محیط زیستی در این خطه از رشته‌کوه زاگرس، سازمان‌های متولی منابع طبیعی و محیط‌زیست وظیفه دارند ضمن آگاه‌سازی عمومی از خطرات و مسائل این حوزه، برای پیشگیری از وقوع و افزایش خطرات محیط زیستی در ابتدا تلاش کنند از ظرفیت‌های جامعه محلی استفاده کرده و در ادامه مسائل این حوزه را بدون کم‌وکاست به سازمان‌های متولی کشوری آگاه‌سازی کنند.