کبنانیوز - سود فعالان صنایع دستی در جیب دلالان؛ هنرمندان منتظر حمایت

کبنا وضعیت صنایع دستی در استان کهگیلویه و بویراحمد را بررسی کرد

سود فعالان صنایع دستی در جیب دلالان؛ هنرمندان منتظر حمایت

صنایع دستی یکی از زمینه‌های بالقوه درآمدزایی در روستا‌ها و مناطق عشایری کهگیلویه و بویراحمد است اما دلالان با حضور در بازار چوب لای چرخ هنرمندان می‌گذارند.

کهگیلویه و بویراحمد سرزمینی است در قلب زاگرس که تاریخش با حماسه‌ها و افسانه‌ها پیوند خورده و از دل این تاریخ، هنر‌هایی هزاران ساله رخ نمایی می‌کند.
پیوندی ناگسستنی با هنر
به گزارش کبنا، فرهنگ و زندگی عشایری مردمان کهگیلویه و بویراحمد پیوند‌های ناگسستنی را از دیرباز با هنر رقم‌زده که در طول تاریخ دستخوش بالا و پایین‌های روزگار نشده است.
یکی از ظرفیت‌های بزرگ مردمان این دیار، تولید صنایع دستی است که نبض آن علیرغم وجود هزاران هنرمند، با ضعف زیرساختی کند می‌زند.
در طول صد‌ها سال گذشته بافت و تار و پود روایتگر هنر مردمان سرزمین بلوط هاست.
در زمان‌های دورتر، این مردمان با تکیه بر محیط اطراف، نقش‌ها و نگاره‌هایی را در قالب تولید گبه، جاجیم، گلیم و… خلق می‌کردند.
با حرکت به سمت زندگی نوین ماندگاری و ثبات این آثار، ارزشی فراتر از گذشته را نمایان ساخت، اما هیچگاه رنگ و‌نگار و هنر این مردمان صدایش با برند‌سازی به نام خودشان با دیدی فرا استانی ارائه نشد.
صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد برند‌سازی ندارد
یکی از مهمترین مشکلات این حوزه عدم برند‌سازی محصولات، حضور واسطه‌ها و دلالان در چرخه تولید است تا فروش محصولات به نام و کام دیگران رقم بخورد.
طی سال‌های گذشته متولیان این عرصه تلاش کرده‌اند تا یک بازارچه منسجم و مناسب صنایع دستی را برای تولید‌کنندگان ایجاد کنند، اما متأسفانه عملکرد مطلوبی در این راستا شکل نگرفته و چرخه تولید این محصولات همچنان از زیر دست سودجویان نیز عبور می‌کند.
در حال حاضر با توجه به ساختار مدرن بازاریابی، بخش زیادی از تولید‌کنندگان از این چرخه نوین بازمانده‌اند تا هنر دست آن‌ها در پشت حصار روستا‌ها با کمترین قیمت و برند‌هایی که رنگ و رنج تار و پود را به خود ندیده‌اند با قیمت‌های چند برابری وارد بازار شوند.
خرید محصولات با قیمت پایین
آثاری که با دستان زحمتکش مردمان روستا‌های دور افتاده این استان خلق می‌شود، با قیمتی پایین خریداری شده و در سایر استان‌ها به فروش می‌رسد.
بر اساس بررسی میدانی خبرگزاری مهر از روستا‌های هدف صنایع دستی، بخش عمده تولیدات با قیمتی بسیار پایین خریداری می‌شوند.
نبود بازارچه دائمی صنایع دستی در شهرستان‌ها و ضعف بازاریابی فعال دستگاه‌های متولی در جهت تسهیل فروش، بخش زیادی از تولید‌کنندگان را در روستا‌ها به سمت واسطه‌ها سوق داده است.
در کنار افراد کار آفرین حوزه روستا‌ها که با تأمین دار و تهیه نخ و عقد قرارداد محصولات را با قیمتی تقریباً منصفانه خریداری می‌کنند، سودجویان به روستا‌ها رهسپار شده و دسترنج چند ماهه تولید‌کنندگان را با قیمتی فله‌ای خریداری و به نام خود در بازار‌های سایر استان‌ها عرضه می‌کنند.

شوق تولید به تلخی گرایید
این موضوع سبب شده تا شوق تولید در بافندگان این دیار رو به تلخی گراییده و کامشان از هنر دستان خسته از رنج تولید خود، شیرین نشود.
یکی از فعالین قدیمی صنایع دستی با انتقاد از عدم حمایت اصولی از صنایع دستی و نبود بازارچه دائمی در شهرستان‌ها، گفت: با توجه به عدم وجود زیرساخت مناسب فروش، تولیداتی که صد‌ها ساعت برای آن رنج کشیده‌ایم به پایین‌ترین قیمت از ما خریداری شده و توسط افراد راه یافته به بازار‌های هدف خود با قیمتی تا چند برابر به فروش می‌رسد.
فاطمه که ۲۵ سال بافندگی را در روستا‌های دورأفتاده استان تجربه کرده، افزود: این هنر را از مادران خویش فراگرفته و سانت به سانت تولیداتمان برگرفته از فرهنگ عشایری حاکم بر زندگی بوده است.
وی با بیان اینکه گذر زمان نوع طرح‌ها را به شدت دگرگون کرده، اظهار داشت: واسطه‌هایی که به ما سفارش بافت می‌دهند، امروزه به دنبال طرح‌های مد نظر خودشان هستند.
این فعال صنایع دستی با اشاره به اینکه دخل و خرج بافندگان و فعالان صنایع دستی در روستا‌ها باهم همخوانی ندارد، اظهار کرد: در بسیاری از موارد دلالان تولیدات را به قیمت بسیار پایین می‌خرند و عدم دسترسی ما به بازار استانی ثابت دلیل دیگری بر ضعف در مقابل این نوع خرید است.
هنر ما ارزان به فروش می‌رسد
این تولید‌کننده گلیم با بیان اینکه انتظار حمایت مسئولین در ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی را داریم، عنوان کرد: تولیدات این هنر در استان ما به دلیل ضعف حمایتی، ارزان به فروش می‌رسد.
وی ابراز داشت: با شرایط فعلی و حمایت‌های نه چندان خوب، انگیزه‌های تولید کم شده، اما برای تأمین معیشت باید به تولید ادامه بدهیم.
این فعال صنایع دستی گفت: در صورت حمایت تسهیلاتی و ایجاد بازارچه، زنان روستا‌های استان که اغلب با مشکلات مشترک در تولید مواجهند، می‌توانند بی‌واسطه محصولات خود را با قیمتی واقعی به فروش برسانند.
در همین راستا آمار‌ها بیانگر وجود ۱۹ هزار هنرمند بی‌شناسنامه فعالیت صنایع دستی در کهگیلویه و بویراحمد است.
۳۵ هزار هنرمند صنایع دستی داریم
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد، گفت: ۳۵ هزار هنرمند صنایع دستی در استان وجود دارد که فعالیت ۱۶ هزار نفر از این افراد شناسنامه دار است.
سعید طالبی پور در این باره گفت: سه روستای هدف صنایع‌دستی در کهگیلویه و بویراحمد شناسایی شده که مورد بازدید مسئولین وزارت خانه قرار گرفته و به زودی به عنوان روستا‌های ملی صنایع دستی کشور ثبت می‌شوند.
طالبی پور ابراز داشت: روستا‌های می‌مند، رودشتی در بخش پاتاوه شهرستان دنا و سربیشه در شهرستان گچساران به عنوان روستا‌های هدف گردشگری ثبت می‌شوند.
تصویب ایجاد بازارچه دائمی در سفر هیئت دولت
وی مهم‌ترین مشکل صنایع دستی را نبود بازارچه دائمی صنایع دستی دانست و گفت: با پیگیری اداره کل میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد، ایجاد این بازارچه در سفر هیئت دولت مصوب شده است.
طالبی پور گفت: با ایجاد بازارچه، غرفه‌های فروش به تولید‌کنندگان واگذار و محصولات مستقیم به فروش می‌رسد.
بنابر این گزارش، نبود بازارچه صنایع دستی در تمام شهرستان‌ها یک ضعف محسوس است.
رئیس میراث فرهنگی کهگیلویه گفت: حدود یک هزار هنرمند صنایع دستی در کل شهرستان کهگیلویه وجود دارد که قریب به ۳۰۰ نفر از آن‌ها فعال هستند.
حشمت الله باقری افزود: برای حمایت از این هنرمندان اقدامات خوبی از جمله پرداخت تسهیلات بانکی، دوره‌های آموزشی، اعطای گواهی نامه آموزشی از سوی اداره کل میراث فرهنگی انجام شده است.
ایجاد بازارچه در دهدشت
وی ابراز داشت: ان شاء الله بازار بافت تاریخی دهدشت که مراحل پایانی مرمت خود را پشت می‌گذارد به بازارچه صنایع دستی برای هنرمندان اختصاص داده می‌شود.
باقری گفت: بیشتر فروش تولیدات صنایع دستی هنرمندان این شهرستان در نمایشگاه شهرستانی، استانی و ملی به فروش می‌رسد.
قطع دست دلالان با فروش مستقیم
باقری با بیان اینکه دست دلالان از صنایع دستی قطع شده است، اظهار داشت: با پیشرفت تکنولوژی و راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی، دیگر دست دلالان قطع شده و هر تولید‌کننده خودش در فضای مجازی محصولاتش را مستقیم به فروش می‌رساند.
وی افزود: اغلب فعالیت دلالان مربوط به قبل از پیشرفت تکنولوژی بوده و امروز تولید‌کننده سفارش می‌گیرد، تولید می‌کند و هر تولیدی و هر کسب کار خودش یک فروشگاه مجازی است.

به نظر می‌رسد متولیان باید هرچه سریع‌تر نسبت به ایجاد بازارچه‌های دائمی صنایع دستی اقدام کرده تا علاوه بر حذف واسطه‌ها، هر تولید‌کننده تا دور دست‌ترین مناطق که دسترسی به فروش مجازی یا تبلیغات ندارد، محصولات خود را بدون دغدغه وارد بازار فروش کند و رنج این هنر در سایه نبود زیرساخت‌ها پایمال نشود.
تأمین بازار فروش صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد در مسیر گره‌گشایی
ایرنا در این زمینه نوشت: فراهم کردن زیرساخت‌های بازاریابی و فروش در بستر فضای مجازی از طریق آموزش و پرداخت تسهیلات بانکی برای خریدن تجهیزات و مواد اولیه از جمله اقدام‌های دولت در یک سال گذشته برای رونق فروش صنایع دستی در استان بوده است.
فعالان صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد در۲ دهه اخیر با تغییر سبک زندگی و جایگزینی کالا‌های ارزان قیمت خارجی به جای تولیدات حاصل دسترنج سرپنجه زنان و مردان ایرانی از سویی و نبودن مکانی برای بازاریابی از سوی دیگر نسبت به تولید دلسرد شده بودند با اقدام‌های دولت و مهیا شدن فرصت تبلیغات به درآمدزایی در این زمینه‌امیدوار شده‌اند.
براساس آمار میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد ۳۵هزار نفر هنرمند صنایع دستی در این استان وجود دارند که از این تعداد کمتر از نیمی از آنان معادل ۱۶ هزار نفر دارای کارت شناسایی هستند که‌امید می‌رود با رونق فروش بقیه هنرمندان به عرصه تولید بازگردند.
تولیدات صنایع دستی افزون بر درآمدزایی به ویژه برای بانوان روستایی جلوه‌های از فرهنگ و تمدن ایرانی است از همین رو رونق و فعال‌سازی این هنر‌ها یکی از نیاز‌های مهم بالندگی استان است که توجه به آن می‌تواند به بهبود معیشت مردم کمک کند.
فراهم کردن زمینه بازاریابی در بستر فضای مجازی
سال‌هاست فعالان صنایع دستی این استان از آنچه به تاراج رفتن حاصل دسترنج آنان می‌دانند و در واقع واریز سود حاصل از تولید به جیب دلالان است گلایه دارند.
از آنجا که دلیل اصلی فراهم نبودن زمینه بازاریابی، تبلیغات و فروش است دولت با ارائه آموزش‌های کوتاه مدت بازاریابی از طریق فضای مجازی تصمیم به رفع این نقیصه دارد.
با توجه به اینکه بازاریابی از طریق فضای مجازی نیاز به سرمایه چندانی ندارد و امکان اطلاع‌رسانی و تبلیغات در همه مناطق کشور را دارد این بستر فرصتی کارساز برای بازار فروش صنایع دستی محسوب می‌شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد گفت: اجرای دوره‌های کوتاه مدت یک روزه به منظور توانمندسازی هنرمندان نخستین اقدام دولت سیزدهم برای بازاریابی و فروش از طریق فضای مجازی در استان است که تاکنون چهار دوره و هر کارگاه با شرکت ۱۵۰ نفر برگزار شده است.
سعید طالبی‌پور اظهار داشت: این هنرمندان پس از توانمندسازی پیج‌هایی در فضای مجازی ایجاد کرده‌اند و از طریق آن مشتریان را شناسایی و سفارش مورد نظر آنان را تولید می‌کنند.
پرداخت وام
از آنجا که نبودن سرمایه برای خرید تجهیزات و مواد اولیه یکی دیگر از موانع تولید در هر بخشی به ویژه صنایع دستی است دولت با اختصاص اعتبار برای وام گامی برای رفع این مشکلات برداشته است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد تأکید کرد: به منظورتأمین تجهیزاتی مانند تبلت و مواد اولیه برای هنرمندان وام‌های ارزان قیمت فعالان حوزه صنایع دستی استان در یک سال اخیر پرداخت و این اقدام ادامه دارد.
وی با اشاره به اینکه همه اعتبارات پیش‌بینی شده برای پرداخت وام به هنرمندان صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد از محل اعتبارات تبصره ۱۸ در سال ۱۴۰۰ جذب شده است بیان کرد: از یک سال گذشته تاکنون۱۷۰میلیارد ریال وام به هنرمندان صنایع‌دستی استان پرداخت شده است.
طالبی پور اظهار داشت: این میزان اعتبار برای اشتغال ۱۴۰ هنرمند کهگیلویه و بویراحمدی دریک ساله گذشته تاکنون به متقاضیان پرداخت شده است.
وی با بیان اینکه وام‌های پیش‌بینی شده حوزه صنایع دستی استان به صورت کارگاهی و انفرادی پرداخت شده است، میزان هر فقره تسهیلات پرداختی در قالب وام‌های تبصره ۱۸ به هنرمندان استان را ۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان ذکر کرد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: با پیگیری‌های انجام شده امسال نیز ۱۰۰ میلیارد ریال وام برای حوزه صنایع‌دستی این استان اختصاص یافته است.

طالبی پور ابراز داشت: این اعتبار از محل تبصره ۱۸ با هدف رونق صنایع‌دستی در سه روستای هدف صنایع دستی استان پیش‌بینی شده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد تأکید کرد: هنرمندان ساکن روستا‌های مذکور می‌توانند برای تأمین مکان فروش در فضای واقعی نیز وام بگیرند.
وی تأکید کرد: هنرمندان سایر مناطق استان نیز می‌توانند برای تولید محصولات صنایع دستی از تسهیلات صندوق کارآفرینی‌امید یا مشاغل خانگی نیز استفاده کنند.
تلاش برای ایجاد بازارچه دائمی
احداث بازارچه‌ای دائمی برای فروش صنایع دستی در مرکز استان از مطالبات کهنه هنرمندان کهگیلویه و بویراحمد است که تنها با مسکن بازار‌های استیجاری به صورت مسکن موقت برای آن چاره‌اندیشی شده اما مقدمات این امر نیز در حال انجام است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد گفت: برای ایجاد بازارچه دائمی فروش صنایع دستی یاسوج مصوبه‌ای در سفر رئیس جمهور به استان اخذ شده که‌امیدواریم با پیگیری آن امکان ایجاد بازارچه دائمی در مرکز استان فراهم شود.
دیگر اقدام‌ها برای کمک به رونق صنایع دستی
ثبت ملی روستا‌های هدف صنایع دستی از جمله اقدام‌هایی است که به رونق تولید و حتی گردشگر در این مناطق کمک می‌کند به همین دلیل مسوولان در حال ثبت ملی سه روستای هدف گردشگری استان هستند.
معاون صنایع دستی و هنر‌های سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: مقدمات ثبت ملی سه روستای هدف صنایع دستی این استان فراهم شده و پرونده این مناطق پس از بازدید می‌دانی کارشناس میراث فرهنگی در انتظار تشکیل شورای ثبت در تهران هستند.
محمدکاظم رحمانی اظهار داشت: این سه روستا شامل رودشتی و می‌مند در بخش پاتاوه شهرستان دنا و سربیشه در شهرستان گچساران است.
وی افزود: دلیل تعیین و معرفی این سه روستا آن است که حدود ۹۵ درصد جمعیت آن‌ها بافنده بوده یا در زمینه صنایع دستی مهارت دارند.
میزان تولید سالانه انواع صنایع دستی در کهگیلویه و بویراحمد ۲۰ هزار مترمربع است که‌امید می‌رود با بازاریابی مناسب میزان تولید در استان افزایش یابد.
جاجیم بافی، سفره بافی، نمدمالی، نی چیت بافی، مشته بافی، رندبافی، گچمه بافی، ریسندگی، سوزن دوزی، سبد بافی، رودوزی‌های سنتی و سیاه چادر بافی از مهمترین دست بافته‌های سرپنجه هنرمندان کهگیلویه و بویراحمد است.