دولت کم شنواست یا اصولگرایان سکوت کرده‌اند؟

همین هم شد؛ حالا بیش از یکسال از قدرت گیری جریان نواصولگرایی گذشته و دولت ابراهیم رئیسی که مرداد ماه سال گذشته با آرایش حداکثری طیف نواصولگرا در کابینه آغاز به کار کرد، یک ساله شده است. بنابراین همان طور که عملکرد دولت سیزدهم از همان ابتدا، نشان داد که این دولت منتسب به جریان نواصولگرا خواهد بود، در ادامه نیز مطالبه‌گری جناح‌های مختلف سیاسی و حتی افکار عمومی، متوجه این جریان سیاسی شد.
انتظارات از طیف نواصولگرا در حالی رقم می‌خورد که برخی از اصلاح طلبان معتقدند حالا که نواصولگرایان در رأس تصمیم‌گیری اجرایی کشور قرار دارند زمان آن است که نسبت به عملکرد دولت سیزدهم پاسخگو باشند یا آن را نقد کنند. اما بر اساس برخی از اظهار نظرها، در مدت اخیر و با اوج گرفتن گرانی‌ها و بالا رفتن قیمت ارز و موج اعتراضات مردم، بزرگان جناح اصولگرا نیز حمایت آشکاری از دولت نکرده‌اند. موضوعی که همین چند روز پیش صادق زیباکلام در بخشی از مصاحبه‌اش با خبرآنلاین به آن اشاره کرد و در این باره گفت: «اصولگرایان استخوان خرد کرده یا سکوت کرده‌اند و موضع حمایت از آقای رئیسی نمی‌گیرند یا حتی منتقد بخش‌هایی از سیاستگذاری‌ها و عملکرد شخص رئیس جمهور یا اعضای کابینه‌اش هستند.»
اصولگرایان سکوت کرده‌اند؟
در دولت‌ها مانند سایر فعالیت‌های مهم کشور، نه تنها عملکرد مهم است، بلکه نحوه انجام آن و سپس گفتمان و صحبت در مورد بازتاب سیاست‌های اجرایی نیز، مهم است. در واقع در کنار موفقیت‌ها، شکست‌های اجرایی می‌تواند موانعی برای درک عمومی و پذیرش سیاست‌های کلیدی دولت را در جامعه ایجاد کند. با این حال اگر چه نمی‌توان به طور کلی این قطعیت را قائل شد که همه اصولگرایان با آغاز این چالش‌ها در کشور، سکوت در پیش گرفته باشند،
اما از گفته‌های صادق زیبا کلام می‌توان نتیجه گرفت که شاید در یکسال گذشته پاسخ به نقدها برای جناح مقابل کافی یا قانع‌کننده نیست. درست مثل مصاحبه‌های اسدالله بادامچیان دبیر حزب موتلفه که در مصاحبه‌ای دولت رئیسی را به ۳ بخش قوی، عادی و ضعیف تقسیم کرده بود و از شیوه انتخاب وزرا و عملکرد برخی از آنان اعلام نارضایتی کرد. او صراحتاً نام وزیر صمت را نیز بر زبان آورد تا جایی که این وزارت را مقصر ۸۰ درصد گرانی‌ها و تحریم در ایران را ۲۰ درصد این مشکلات دانست. بادامچیان در بخش دیگری از صحبت‌هایش نیز به این موضوع اشاره می‌کند که حتی اگر ۲ ماه از آغاز به کار دولت گذشته باشد و فهمیدیم مشکلی وجود دارد باید آن را اصلاح کنیم و می‌گوید که قبل از عید نیز برای رئیس جمهوری به طور خصوصی نامه‌ای نوشته که در آن خطاب به رئیس جمهوری می‌نویسد که دولت او را درهمه زمینه‌ها موفق می‌داند اما در زمینه اقتصادی دچار مشکل است چون نابلدها را انتخاب کرده است.
با همه این‌ها حسین کنعانی مقدم دبیرکل حزب سبز و کارشناس مسائل سیاسی که همین چند روز پیش در انتخابات فراکسیون‌های خانه احزاب به عنوان یکی از چهره‌های فراکسیون اصولگرا انتخاب شد برخلاف بادامچیان معتقد است هنوز باید به دولت فرصت داد و درپاسخ به این سؤال که آیا تئوریسین‌های جناح اصولگرا در مقابل عملکرد دولت سکوت کرده‌اند یا خیر؟ می‌گوید: « خود من به عنوان کسی که در مطبوعات هستم و از همان ابتدا هم به عنوان یک اصولگرای منتقد در خصوص دولت‌های قبلی هم همین رفتار را داشتم، معتقدم بحث سکوت نیست؛ بحث فرصت دادن به دولت است که بتواند شعارهایش را محقق کند. طبیعتا دولت سیزدهم نوپا است و درگیر مسائل و مشکلات خودش است. ما نقدمان را هم کردیم و در بحث معیشتی و اقتصادی من بارها مصاحبه کرده‌ام که تیم اقتصادی دولت ضعیف است و باید تغییراتی در این تیم داده شود. البته اخیراً معاونت اقتصادی دولت گزارشی را از عملکرد یک ساله در زمینه‌های مختلف منتشر کرده که به نظرم حتماً باید مورد بحث، بررسی و نقد هم قرار بگیرد. »
این کارشناس اصولگرا در پاسخ به صادق زیبا کلام در رابطه با سکوت جناح اصولگرا نیز بیان می‌کند: « برخلاف گفته آقای زیبا کلام، ما خیلی صریح در جلسات متعدد کارشناسی سعی کردیم یک نقد منصفانه، آگاهانه و مشوقانه‌ای را داشته باشیم تا دولت بتواند مسیرش را در خصوص بحث اقتصادی طوری تعیین کند که شعارهای اصلی مورد توجه قرار بگیرد. به همین دلیل ما به عنوان اعضای یک جریان سیاسی از حق مردم کوتاه نمی‌آییم و سعی می‌کنیم مطالبات آن‌ها را هم دیدبانی کنیم و هم به دولت تذکر دهیم و هم پیگیر این مطالبات باشیم. ». کنعانی مقدم می‌افزاید: «من به عنوان دبیرکل حزب سبز صراحتاً در خصوص برخی از وزاری کابینه مواضعی را گرفته‌ام و صراحتاً هم اعلام کردم. این نشان می‌دهد که جریان اصولگرایی یک جریان پویا، زنده و انقلابی است و عقد اخوت با کسی نبسته که حالا اگر رئیس جمهوری سرکار بیاید اما کارآمد نباشد چون از جناح ما است باید حمایتش کنیم؛ نه. دولت را حمایت می‌کنیم مشروط بر اینکه مسیری که انقلاب و قانون برایش تعیین کرده را به خوبی طی کند. ما به دنبال حکمرانی مطلوب هستیم، ممکن است از نظر رفتاری و کرداری حاکمان خوبی داشته باشیم اما برای ما حکمرانی خوب، مهم‌تر است. حکمرانی مطلوب این است که هم حاکمان خوبی داشته باشیم و هم حکمرانی خوب.»

من سکوت می‌کنم
آنچه از گفته‌های ۲ چهره شناخته شده طیف اصولگرا درخصوص عملکرد دولت استنباط می‌شود نشان دهنده تشابه انتقاداتشان با یکی از نقدهایی است که صراحتاً کارشناسان جناح مخالف نیز به آن اشاره می‌کنند؛ موضوع افزایش قیمت‌ها، گرانی، و در نهایت ضعف تیم اقتصادی دولت.
حبیب الله بور بور دبیرکل جمعیت وفاداران انقلاب اسلامی و فعال سیاسی اصولگرا نیز که یکی دیگر از اعضای انتخاب شده در فراکسیون اصولگرایان خانه احزاب است اما در خصوص عملکرد دولت سیزدهم می‌گوید:
« شما راجع به هر چیزی از من سؤال بپرسید من پاسخ می‌دهم، راجع به عملکرد دولت صحبتی ندارم. » این فعال سیاسی اصولگرا با تأکید بر اینکه پیش‌تر، صحبت‌ها و پیشنهاداتی را مطرح کرده، ادامه می‌دهد: « من کاری به درست یا اشتباه بودن تفسیر منتقدان در مورد مواضع جناح اصولگرا ندارم. حرفم این است که من قبلاً راجع به عملکرد دولت حرف زده‌ام و معتقد بودم در انتساباتش از خرد جمعی استفاده نکرد. » حبیب الله بور بور در پاسخ به این سؤال که اساساً دولت سیزدهم نقدپذیر است یا نه؟ بعد از سکوتی کوتاه می‌گوید: « من سکوت می‌کنم.»

دولت‌ها کم شنوا یا ناشنوا می‌شوند
محمدصادق کوشکی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و کارشناس مسائل سیاسی که در رسانه‌ها به عنوان چهره‌ای نزدیک به جناح اصولگرایان شناخته می‌شود نیز در خصوص بیان مواضع اصولگریان در مقابل عملکرد دولت سیزدهم، به «خبرآنلاین» می‌گوید: « بنده اصولگرا نیستم و این را بیش از ۱۰ سال است که با ادبیات متفاوت بیان کردم. چون اصلاً این تقسیم‌بندی را قبول ندارم و باور من این است که آدم‌ها یا انقلابی یا غیرانقلابی هستند و چیزی به عنوان اصولگرا و اصلاح طلب برایم مفهوم نیست. حالا به عنوان یک معلم انقلابی، با توجه به حوزه تخصصی و کار دانشگاهیم در طول یک سال گذشته ۱۰‌ها گفت وگو با رسانه‌ها داشتم و شاید چند صد مطلب در ارزیابی و نقد دولت نوشتم. مواردی که دولت تصمیمات درستی داشته توصیف و حمایت کردم و مواردی هم که دولت حرکت‌های غلطی داشته انتقاد جدی داشتم. » کوشکی معتقد است بهترین حمایتی که از یک دولت می‌توان کرد این است که نواقص و اشکالات آن دولت را بیان کنیم. او در توضیح این موضوع اظهار می‌کند: « باور دینی ما این است که باید حاکمان، امر به معروف و نهی از منکر شوند. اگر اقداماتشان در راستای امنیت منافع ملی بود باید حمایت شوند که این مصداق امر به معروف است و اگر عملکردشان به ضرر منافع ملی باشد مصداق منکر است و باید نهی شود. بنابراین به عنوان یک وظیفه شرعی تا جایی که در حوزه‌هایی تخصص و دانش داشتم، در مورد دولت سیزدهم کوتاهی نکردم. حالا چرا ممکن است برخی از فعالان سیاسی موسوم به اصولگرا سکوت کرده باشند که دلیلش را باید ازخودشان بپرسید من به این جناح ارتباطی ندارم.»

با این حال ، این فعال و تحلیلگر سیاسی که به گفته خودش در یک سال گذشته در عرصه امر به معروف و نهی از منکر دولت نقدهای زیادی نوشته در پاسخ به این سؤال خبرنگار«خبرآنلاین» که آیا دولت این نقدها را می‌خواند یا در حل مشکلاتش اصلاً به دیدگاه‌های کارشناسان و فعالان سیاسی هم سو با خودش، توجه دارد یا خیر؟ می‌گوید: « ببینید نهاد دولت در کشور ما، نهاد خیلی شنوایی نیست. این موضوع ارتباطی به قبل و بعد از انقلاب هم ندارد. یعنی از گذشته تا به امروز نهاد دولت یک نهاد کم شنوا بوده و در برخی اوقات هم در تاریخ معاصر کشورمان، دولت‌ها ناشنوا بودند و بعضا کم شنوا. دولت فعلی هم از این قاعده مستثنی نیست. یعنی کسانی که در هر دولتی به قدرت می‌رسند، متأسفانه این معضل تاریخی گریبانشان را می‌گیرد که احساس می‌کنند خودشان در همه عرصه‌ها دانا هستند و نیازی به مشورت ندارند. حوزه مشاورانشان هم کسانی هستند که کاملاً با آن‌ها هم نظر هستند و جلسات مشورتی هم در واقع بله قربان، درست می‌فرمایید، ختم می‌شود. خیلی کم پیش می‌آید که در دولتی رئیس جمهوری، معاونانش و اعضای کابینه شنونده دقیق و جدی باشند وخودشان را نیازمند مشورت و نقد و ارزیابی بدانند. واقعیتش این است که در دولت فعلی هم، نمادی از شنونده بودن نسبت به انتقادات را ندیده‌ام.»
بر همین اساس و گفته‌های کارشناسی، به نظر می‌رسد اگر چه اصولگرایان و انقلابیون مدعی هستند که در طول یک سال گذشته در کنار حمایت از دولت ابراهیم رئیسی، صراحتاً نقدهایی را نیز در رسانه‌ها منتشر کرده‌اند اما ظاهراً آنچه که مرور تاریخ نیز گواه آن است، شکافی است که دولت‌ها بعد از روی کار آمدن، بین خودشان و منتقدانشان ایجاد می‌کنند که شاید نشانه‌ای باشد از همان خاصیت جدانشدنی از قدرت؛ حتی برای آن هایی که روزی بر سر سفره یک جناح نشسته بودند.