گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد راوي تبعات تروريسم اقتصادي ايالات متحده عليه ايران شد
تحریمها مخربترین تأثیر را روی شهروندان عادی داشته است/ پولهای بلوکه شده ایران را آزاد کنید
كشورهاي تحريم كننده بايد درباره تبعات تحريم پاسخگو باشند / مهدي ذاكريان: مستندسازي آثار تحريم و گزارش آن به جامعه جهاني اقدامي مثبت اس
29 ارديبهشت 1401 ساعت 12:18
«سیاست کور «فشار حداکثری» امریکا شهروندان عادی ایرانی را با محدودیتهایی روبهرو کرده است که مانع از تراکنشهای مالی عادی برای خرید ملزومات پزشکی و تجهیزات بیمارستانی میشوند. این فشار عامدانه و آزار آسیبپذیرترین بخش از جامعه که با هدف تغییر سیاستهای دولت انجام میشود، تعریف کلاسیک تروریسم و در این مورد خاص، تروریسم اقتصادی است. این اقدامات نه تنها ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، بلکه همچنین ناقض دستور موقت صادره از سوی دیوان بینالمللی دادگستری است.»
«سیاست کور «فشار حداکثری» امریکا شهروندان عادی ایرانی را با محدودیتهایی روبهرو کرده است که مانع از تراکنشهای مالی عادی برای خرید ملزومات پزشکی و تجهیزات بیمارستانی میشوند. این فشار عامدانه و آزار آسیبپذیرترین بخش از جامعه که با هدف تغییر سیاستهای دولت انجام میشود، تعریف کلاسیک تروریسم و در این مورد خاص، تروریسم اقتصادی است. این اقدامات نه تنها ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، بلکه همچنین ناقض دستور موقت صادره از سوی دیوان بینالمللی دادگستری است.»
این جملات را محمدجواد ظریف، وزیرخارجه دولتهای یازدهم و دوازدهم در حاشیه اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک در مهرماه 1398 برای چنددهمین بار تکرار کرده بود. هرچند که جمهوری اسلامی ایران از نخستین روزهای انقلاب اسلامی تا به امروز هدف تحریمهای متفاوت یکجانبه و چندجانبه ملی یا بینالمللی قرار گرفته است اما ماهیت و کیفیت تحریمهایی که با خروج دونالد ترامپ، رییسجمهور پیشین ایالات متحده از برجام در سال 2018 بر ایران وضع شد، متفاوت بود. دونالد ترامپ با هدف وادار کردن تهران به مذاکرات فراگیر فرابرجامی با ایالات متحده سیاست فشار حداکثری را علیه ایران تعریف کرد که نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد نقطه آغاز آن بود. از همان زمان محمدجواد ظریف، وزیر خارجه وقت از تمام ظرفیتهای ممکن سیاسی و حقوقی به شمول پیشبرد شکایت از ایالات متحده در محافل و محاکم مشخص بینالمللی و توسل به دیپلماسی عمومی و رسانهای برای به گوش جهان رساندن فشار تحمیل شده بر تهران بهرغم پایبندیاش به تعهدات برجامی کمال استفاده را کرد. عباراتی چون تروریسم درمانی، تروریسم اقتصادی و جنگ اقتصادی به دفعات از سوی محمد جواد ظریف در فضای مجازی و رسانهای، سخنرانی و دیدارهای بینالمللی مورد استفاده قرار گرفت و در نتیجه ما شاهد انتشار موجی از مطالب در مهمترین رسانههای بینالمللی چون نیویورکتایمز، واشنگتنپست و شبکههایی چون سیانان در زیر سؤال بردن مشروعیت این تحریمها به خصوص در دوره پاندمی کرونا بودیم. بهرغم روی کار آمدن دولت جو بایدن دموکرات در امریکا که بازگشت به تعهدهای دو و چندجانبه بینالمللی امریکا را به یکی از اصلیترین شعارهای انتخاباتی خود تبدیل کرده بود، هنوز مذاکرات برای احیای برجام به نقطه بازگشت طرفین به اجرای تعهدات و در نتیجه رفع تحریم علیه ایران نرسیده است. همزمان در حالی که اعضای کابینه جو بایدن بارها و بارها به شکست سیاست فشار حداکثری در آنچه مهار ایران میخوانند اعتراف میکنند اما در یک سال و نیم گذشته از عمر دولت بایدن نه تنها از حجم تحریمها علیه ایران کاسته نشده بلکه در پارهای از موارد ما شاهد توسعه دامنه این تحریمها هم بودیم. ایران در میانه شدیدترین و مرگبارترین پاندمی جهانی معاصر حتی برای تهیه به موقع واکسن کرونا با مشکلات تأمین منابع مالی به شمول استفاده از منابع مالی بلوکه شده خود در خارج از کشور روبه رو بود و حتی در صورت تأمین این منابع مالی برای نقل و انتقال آن نیز به مانع تحریم برخورد کرد. هرچند که به اسم گفته میشود تحریمهای تحمیل شده بر ایران یکجانبه هستند اما قدرت سیاسی در کنار هژمونی اقتصادی ایالات متحده عملاً این تحریمها را به بازوی تنبیه فرامرزی کمپانیها و نهادهایی که با ایران کار کنند مجهز کرد و در میدان عمل ما همچنان و هنوز شاهد اجرای تمام و کمال سیاست فشارحداکثری علیه ایران هستیم. در حالی که با تطویل مذاکرات وین برای احیای برجام، برخی دولتمردان غربی همصدا با گزارشهای رسانهای درباره پیشرفت برنامه هستهای ایران ادعا میکنند که عدم توافق برای احیای برجام منجر به کاهش مدت زمان دستیابی ایران به بمب هستهای شده سؤال اینجاست که آیا تداوم فشار بر مردم عادی در نتیجه تداوم سیاست فشار حداکثری هیچگاه دغدغه کشورهایی نبود که در قالب توافق هستهای با ایران متعهد به رفع تحریمهای اقتصادی علیه این کشور شدند؟ آیا جهان چشم خود را بر فاجعه انسانی که در نتیجه رفتار قلدرمآبانه ایالات متحده بر ایرانیان تحمیل شد، بسته است؟ تحریم یا به قول وزیر خارجه پیشین ایران تروریسم اقتصادی چه کم از جنگ نظامی علیه شهروندان عادی و غیرنظامی دارد؟
در چنین فضایی که به نظر میرسد روایت طرف غربی درباره علت به تأخیر افتادن احیای برجام با پاسکاری توپ به زمین ایران جای خود را در فضای رسانهای و افکار عمومی باز کرده، ایران به مدت 12 روز از تاریخ 18 اردیبهشت ماه میزبان آلنا دوهان، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد درمورد تأثیر منفی اقدامهای یکجانبه قهرآمیز بر بهرهمندی از حقوق بشر بود. آلنا دوهان در میانه فشار دولتهای غربی بهخصوص ایالات متحده برای انصراف از پذیرش دعوت ایران به تهران آمد تا به قول خودش راوی بخشی از رنجی باشد که شهروندان عادی ایران از تحریم یکجانبه ایالات متحده متحمل شدند.
اعتماد در این باره نوشت: خانم دوهان برخلاف گزارشگر فقید پیشین ادریس جزایری که تحت تأثیر فشارهای برخی لابیهای دولتی و غیردولتی از آمدن به ایران سرباز زد به تهران آمد و براساس شنیدهها بیش از 30 ملاقات با وزرای مختلف، معاونان وزرا و مدیران کل وزارتخانهها و نهادهای متفاوت برای او تنظیم شد. در حالی که سازمان ملل مسوولیت میزبانی رسمی از خانم دوهان را برعهده داشت، مجموعهای از دیدارهای غیررسمی با مقامها و نهادهای غیردولتی هم برای او تنظیم شده بود. براساس شنیدهها، دوهان قریب به 20 جلسه با بخش خصوصی و نهادها و افراد متضرر از تحریمهای یکجانبه داشته است. هرچند که مساله تحریم و تبعات آن در داخل ایران به سوژهای برای بهرهبرداریهای جناحی و حزبی تبدیل شده و برخی همه مشکلات کشور را به تحریم گره زدهاند در آنسوی میدان هم طیف پرنفوذی معتقدند که ایران از پیچ تند دست و پنجه نرم کردن با تبعات تحریم عبور کرده و به اصطلاح نقش اندکی برای تأثیر تحریم بر مشکلات اقتصادی و... امروز ایران قائل هستند. پذیرش هرکدام از این روایتها تاثیری بر اهمیت و معنای سفر گزارشگر ویژه به ایران در این مقطع زمانی ندارد و نمیتوان از کنار این حقیقت گذشت. حضور گزارشگر ویژه در ایران یک فرصت است و هیچ مصلحتی در حوزه سیاست داخلی نباید منجر به خودسانسوری ایران در حوزه تبعات تحریم شود. با توجه به سابقه ماموریتهای مشابه خانم دوهان در دیگر کشورهای تحت تحریم مانند ونزوئلا، قطر و زیمبابوه باید مأموریت او به تهران و تلاش برای مستند کردن تبعات تحریم را در دایره بزرگتری چون تاثیرگذاری بر ادبیات مخالفت با تحریم یکجانبه در سطح جهانی تحلیل کرد. هرچند که گزارشهای گزارشگر ویژه منجر به قطعنامه الزامآور علیه کشورهای تحریمکننده نمیشود اما این قبیل گزارشها به مرجع بینالمللی برای بررسی و تحلیل تبعات تحریم تبدیل میشوند. براساس شنیدهها، بخش مقدماتی و ابتدایی گزارش خانم دوهان روز گذشته همزمان با پایان سفر او به ایران تهیه شده اما گزارش جامع نهایی پس از بازگشت او تهیه و برای اظهارنظر طبق رویه مرسوم در اختیار کشور میزبان قرار میگیرد. طبق گفتههای خانم دوهان او گزارش خود را در سپتامبر 2022 به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد تحویل خواهد داد.
به گزارش کبنا، آلنا دوهان روز گذشته در پایان نخستین سفرش به تهران در جمع بیش از 30 خبرنگار از رسانههای داخلی و خارجی حاضر شد. در ابتدای این نشست خبری، نمایندگی سازمان ملل در ایران که میزبانی از خانم دوهان را بر عهده داشت در گزارشی مختصر به ماهیت مأموریت فنی و کاملاً غیرسیاسی خانم دوهان اشاره کرده و توضیحاتی درباره اصول مدنظر گزارشگران ویژه به شمول استقلال عمل، بیطرفی و... در تنظیم گزارش نهایی را مورد تاکید قرار داد. آلنا دوهان نیز پیش از پاسخگویی به پرسشهای متعدد و متنوع خبرنگاران رسانههای داخلی و خارجی، بخشهایی از گزارش مقدماتی خود را قرائت کرد. خانم گزارشگر در این گزارش به دنبال یافتن پاسخ مبسوط برای این پرسش کلی بوده که تحریمهای یکجانبه علیه ایران و سایر اقدامهای قهرآمیزی که ذیل این تحریمها بر ایران تحمیل شده چه تاثیراتی بر قدرت دولت ایران در ایفای مسوولیتهای متعدد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... داشته و چگونه ابعاد متفاوت زندگی ایرانیان را تحت تأثیر منفی قرار داده است. دوهان چه در سخنان ابتدایی و چه در پاسخ به سوالهای خبرنگاران بر تأثیر تحریم بر توانمندی دولت در انجام وظایف محوله، بهداشت و سلامت ایرانیان به خصوص در دوره پاندمی کرونا، تأثیر بر اقشار آسیبپذیر به شمول زنان سرپرست خانواده، اقشار کمدرآمد، بیماران خاص، سالمندان و پناهندگان و مهاجران خارجی در ایران به خصوص افغانها، تأثیر آن بر مبادلههای مالی و بانکی ایران در سطح بینالمللی و محروم ماندن ایران از کمکهای نقدی و غیرنقدی بینالمللی به شمول وامهای متعدد، عدم توسعه اقتصادی کشور در سایه تحریم، تأثیرپذیری توریسم و گردشگری ایران از تحریم و... اشاره کرد. یکی از جملات کلیدی خانم دوهان که به کرات در نشست خبری به آن استناد کرد تبعیت افراطی از تحریمها بود. او مشخصاً ذیل این عنوان به کمپانیها و نهادها و شرکتهایی اشاره کرد که از بیم تحریمهای امریکا و در سایه تهدیدهایی که بعضاً از سوی برخی لابیهای ضدایرانی میشوند بیش از حد به آنچه محدودیت کار با ایران میدانند تن میدهند.
عدم پاسخگویی کشورهای تحریمکننده دردناک است
خبرنگار روزنامه اعتماد در این نشست خبری از آلنا دوهان پرسید: شما در سخنان خود به مردم ایران و نقض حقوق بشر در نتیجه تحریم بسیار اشاره کردید، اما میدانید که نگاه مردم به سازمان ملل و کارایی بخشهای متفاوت آن در نتیجه تجربه اخیر چندان مثبت نیست. شما گزارش خود را به نهادی تحویل خواهید داد که شورای امنیت هم بخشی از آن بدنه است و یک عضو دائم این شورا در نقض صریح قطعنامه 2231، تحریمهای یکجانبه را علیه ایران اعمال کرد. در چنین شرایطی چگونه میتوان به تاثیرگذاری گزارش شما در مسوولپذیر کردن کشورهای تحریمکننده امیدوار بود؟ آلنا دوهان در پاسخ به این سئوال گفت: من کارمند سازمان ملل نیستم و حقوقی دریافت نمیکنم ولی با توجه به ماموریتی که دارم حق دارم در شورای حقوق بشر و مجمع عمومی و نهادهای دیگر سازمان ملل و با دولتها و نهادهای مستقل صحبت کنم و توجه آنها را به برخی مسائل جلب کنم و گزارشهایی هم که میدهم منتشر میشوند. من با این سفرها و انتشار این گزارشها توجه جهان را به مسائل کشورهای تحریمکننده و حقایقی که در نتیجه تحریم در این کشورها رخ داده جلب میکنم. اینکه کشورهای تحریمکننده باید پاسخگو باشند درست است و عدم پاسخگویی آنها دردناک است. این وضعیت فقط درباره تحریمهای یکجانبه نیست، بلکه درباره تحریمهای سازمان ملل هم همین وضعیت وجود دارد. زمانی که شورای امنیت اقدام به وضع تحریم چندجانبه و هدفمند هم کرد، سازوکار قانونی و چارچوب مشخصی وجود نداشت. هنوز هم متاسفانه چارچوب مشخص و قانونی درباره وضع این تحریمها و مکانیسم رفع آنها وجود ندارد. اندک اندک کشورهایی که تحت تحریم قرار گرفتهاند و میگیرند مانند ایران زیرسوال بردن تحریمهای یکجانبه و شکایت از آن را آغاز کردند و به عنوان گام نخست اقدام به شکایت قضایی به محاکم بینالمللی کردند. برهمین اساس ایران با مبنا قراردادن پیمان مودت میان خود و امریکا اقدام به شکایت به دیوان بینالمللی کیفری کرد و رأی اولیه دیوان نیز از امریکا خواست که تحریم را متوقف کند که البته امریکا توجهی نکرده است. قطر نیز شکایت مشابهی را در نهادهای قضایی بینالمللی به دلیل وضع تحریم علیه دوحه پیش برد که البته مشکل قطر در جریان مصالحه با کشورهای تحریمکنندهاش حل شده است. آلنا دوهان در ابتدای این نشست خبری تاریخچهای از وضع تحریم علیه ایران ارائه کرده و با اشاره به اینکه تاریخ این تحریمها از سوی امریکا به سالهای ابتدایی پس از انقلاب اسلامی بازمیگردد، گفت: ایران در چنددهه اخیر تحت گستردهترین تحریمها بوده است و امریکا با استفاده از تحریمهای مالی، بانکی، تجاری و ... تلاش کرده ایران را از نظر سیاسی و اقتصادی در جهان منزوی کند. اما با مذاکرات برجام و در سایه انتشار قطعنامه 2231، تمام تحریمهای ثانویه علیه ایران برداشته و عادیسازی رابطه ایران با جامعه جهانی از طرق مختلف به شمول سرمایهگذاری ممکن شد. با خروج یکجانبه امریکا از برجام، مجدداً تحریمهای پیشین اینبار به شکل یکجانبه از سوی امریکا بر ایران تحمیل شد که منجر به تحریم بانک مرکزی ایران و چند بانک ایرانی دیگر شد. براساس برخی گزارشها، در حال حاضر مبلغی حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار از داراییهای ایران در خارج از این کشور بلوکه یا مسدود است و بیش از 1700 نوع تحریم بر ایران تحمیل شده است. آلنا دوهان در ادامه این نشست خبری بر تأثیر تحریمها بر بخشهای دانشگاهی، فناوری و صنایع دستی و رشد اقتصادی ایران و همکاریهای بینالمللی ایران با دیگر کشورها از جمله تاثیرگذاشتن آن بر ناتوانی ایران از پرداخت بدهی خود به سازمان ملل یا مسدود شدن حساب بانکی دیپلماتهای ایرانی مأمور در خارج از کشور اشاره و تاکید کرد که تحریم بانک مرکزی ایران هیچ توجیهی نداشته و باید لغو شود. گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر چندبار در طول این نشست خبری تاکید کرد که تحریم و اقدامات قهری یکجانبه به عنوان اقدامات تنبیهی، نقض حقوق بشر است و هیچ هدفی هرقدر هم خوب، نمیتواند تحریم را توجیه کند. آلنا دوهان افزود: تحریم با افزایش تورم و کمبود منابع اولیه، امنیت غذایی مردم عادی در ایران را تهدید میکند و ایرانیها را از حق زندگی با کرامتانسانی محروم کرده است.
تحریمهای یکجانبه، اولیه، ثانویه و تهدید به اعمال تحریمها بدیهیترین و ابتداییترین حقوق انسانی را از مردم ایران گرفته است. همزمان تحریمهای اعمال شده بر صادرات کالاها و تحریم بانکهای ایران و تحریم واردات مواد اولیه غذا و دارو باعث کاهش درآمد دولت، افزایش قیمتها و تورم بیسابقه شده و مستقیماً بر معیشت ایرانیها اثر منفی گذاشته و علاوه بر توسعه فقر در ایران منجر به کاهش کیفیت زندگی ایرانیها شده است. انواع تحریمهای تحمیل شده بر تهران از اولیه تا ثانویه مانع همکاری نهادهای مالی و بانکی با ایران شده و در نتیجه موسسههای خصوصی در مسیر یافتن راههای جایگزین به طرفهای ثالث متوسل شدهاند و همین مساله سبب کاهش کیفیت کالاها و مواد مورد نیاز ایران در کنار افزیش قیمتها و هزینههای زندگی شده است.
گزارشگر ویژه در بخشهای دیگری از سخنانش گفت: چالشهای اقتصادی ناشی از تحریمها مانع شده ایران نتواند کمکهای مستمری را در اختیار افراد آسیبپذیر از جمله پناهندگان قرار دهد. وضعیت بد اقتصادی باعث افزایش فقر، اعتیاد و... شده است. من تلاشهای دولت ایران را در زمینه کاهش اثرات اینها تحسین میکنم. تحریمهای یکجانبه به هیچوجه قابل توجیه نیست. این تحریمها مانع از ارسال کمکهای بشردوستانه به ایران شده است.
آلنا دوهان در ادامه سخنانش با مخاطب قرار دادن کشورهای تحریمکننده و کشورهایی که با تحریم همراهی میکنند، گفت: به همه یادآور میشوم که به تعهدات خود براساس منشور ملل متحد از جمله احترام به عدم مداخله در امور داخلی کشورها عمل کنند. توصیه میکنم همه تحریمهای یکجانبه را متوقف و وارد پروسه گفتوگو برای حل اختلافها شوند. از کشورهایی که مذاکرات برای احیای برجام را پیش بردهاند میخواهم که به این گفتوگوها تا رفع تحریم ادامه دهند و مانع از این شوند که اثرات منفی این تحریمها به مردم معمولی وارد شود. همه کشورهایی که تحریمها را اعمال کردند از جمله امریکا میخواهم بلافاصله تحریمها علیه مردم ایران را بردارند. به امریکا توصیه میکنم وضعیت اضطراری را در نظر گرفته و به تعهداتش طبق قوانین بینالمللی پایبند باشد. از شرکتها بانکها و بخش خصوصی و همه درخواست میکنم با اقدامات قهرآمیز و یکطرفه علیه ایران همراهی نکنند. از دولتها میخواهم تمامی داراییهای بلوکه شده بانک مرکزی ایران را آزاد کنند که دولت بتواند تعهدات حقوق بشری خود را اجرا کند.
خانم دوهان که در مدت زمان اقامت در ایران از انجمنهای بیماریهای خاص هم بازدید کرده در بخشهایی از سخنانش با اشاره به اینکه بیش از همه در دیدار با کودکان بیمار و خانوادههای آنها که توانایی تأمین دارو و تجهیزات مورد نیاز را نداشتند، متأثر شده، گفت: هدف من به تصویرکشیدن این واقعیت است که تحریم، نقض حقوق بشر است. برخی در خارج از این گود فکر میکنند که درباره اثرات تحریم اغراق صورت میگیرد یا فکر میکنند که واقعاً تحریم تاثیری بر تأمین دارو و تجهیزات پزشکی نگذاشته است . به عنوان مثال به من هم گفته بودند دارو تحریم نیست اما من کودکان پروانهای را دیدم که نمیتوانند پانسمان و داروهای خود را تهیه کنند. شرکت فروشنده از ترس تحریم آن را نمیفروشد و تازه بفروشد، پول آن را چطور دریافت کند؟
مساله مهاجران به خصوص افغانها و تأثیرپذیری آنها از تحریم بخش پررنگی از سخنان خانم دوهان را به خود اختصاص داده بود و این در حالی بود که طبق شنیدهها او در مدت زمان ماموریتش در ایران با پناهندگان و مهاجران افغان هم جلسه داشته است. او در بخشهایی از این نشست خبری با اشاره به اینکه در نتیجه تحریم درآمد دولت ایران کاهش یافته و حتی برای تأمین نیازهای ایرانیها هم با مشکل مواجه است، گفت: در چنین شرایطی در نتیجه تحولات افغانستان؛ صدها هزار افغان وارد ایران شده و میشوند. به من گفته شده که قریب به 500 هزار نفر از این پناهندگان کودک هستند. ایران فقط برای ساخت مدارس و مکانهای آموزشی مورد نیاز این جمعیت به بودجه هنگفتی نیاز دارد. در شرایط تحریم چگونه این بودجه را تأمین کند؟ با این وجود من خدمات ارائه شده به اتباع افغانستان در ایران را تحسین میکنم اما برای دولت ایران سخت است که بدون کمک بینالمللی آنها را مدیریت کند. من در توصیههای خود در گزارشی که ارائه خواهم کرد از جامعه بینالمللی خواستم به حمایت کافی از ایران در حوزه مهاجران و پناهندگان به خصوص پس از تحولات افغانستان بپردازد.
یکی از پرتعدادترین پرسشها از خانم دوهان میزان تاثیرگذاری گزارش او بر وضعیت تحریم در ایران بود که او در پاسخ گفت: من رییس دنیا نیستم و متاسفانه نمیتوانم تأثیر فوری و مستقیم بر این پرونده بگذارم. اما تلاش من این است که با استفاده از این گزارش، باب گفتوگو درباره تبعات تحریم و تأثیر آن بر زندگی مردم عادی را گشوده و تصمیم گذاران را تشویق به بحث در این زمینه کنم. طبیعتاً تحریمهای ایران با سرعت برداشته نمیشوند اما آگاهیبخشی درباره آنها لازم است. به عنوان نمونه مطالعهای که درباره تأثیر تحریمهای وضع شده بر عراق پیش از 2003 صورت گرفت عمق فاجعه رخ داده و تأثیر آن بر مردم عادی را به تصویر کشید و به گونهای بود که حتی منجر به تغییر برخی رویهها در تحریمهای وضع شده از سوی سازمان ملل هم شد.
تحریمها مخربترین تأثیر را روی شهروندان عادی داشته است/ پولهای بلوکه شده ایران را آزاد کنید
«آلنا دوهان» گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد "تأثیر منفی اقدامات یکجانبه قهرآمیز بر بهرهمندی از حقوق بشر"، در نشستی خبری درباره سفر خود توضیحاتی ارائه کرد.
به گزارش کبنا، نشست خبری گزارشگر ویژه سازمان ملل درمورد تأثیر منفی اقدامات یکجانبه قهرآمیز بر بهرهمندی از حقوق بشر ظهر امروز در تهران برگزار شد.
آلنا دوهان در نشست خبری خود با خبرنگاران گفت: امروز گزارش اولیه از نتایج سفر ۱۲ روزه خود به ایران را منتشر میکنم.
وی گفت: گزارش نهایی این سفر و بررسیهای انجام شده در نشست سپتامبر شورای حقوق بشر در سال ۲۰۲۲ منتشر میشود.
این گزارشگر ویژه گفت: در این سفر با تعدادی از نمایندگان دولت و اعضای آن، نمایندگان بخش بهداشت و سلامت، خیرین، نمایندگان نهادهای مدنی، کنشگران حقوق بشر، کسب و کار و.. جلساتی داشتم.
وی افزود: بررسیها نشان میدهد که تحریمها از سال ۲۰۱۸ تاثیرات بسیار منفی بر اقتصاد ایران داشته است.
دوهان تاکید کرد: این تحریمها مخربترین تاثیرها را روی قشرهای آسیب پذیر، کم درآمد، افرادی که بیماری خاص دارند، زنان سرپرست خانوار، مهاجران و سالمندان داشته است.
این گزارشگر ویژه تاکید کرد: معتقدم که تحریمهای یک جانبه، اولیه و ثانویه و تهدید به اعمال تحریمها، همه اینها بحث وضعیت حقوق بشر را در ایران به خطر انداخته است. ورود دارو به ایران به دلیل تحریمهای ثانویه با مشکلاتی روبرو است.
گزارشگر ویژه سازمان ملل گفت: از کشورهایی که اقدام به اعمال تحریمهای یک جانبه کردهاند از جمله آمریکا میخواهم که این تحریمهای اعمال شده علیه ایران را بردارند چرا که بر اساس حقوق بین الملل قابل توجیه نیست به خصوص در مورد تجارت، انتقال پول و همچنین مسائل مربوط به زیر ساختها مانند تهیه غذا، دارو، بهداشت، مسائل انسانی و ...
وی تاکید کرد: از دولتها میخواهیم که درآمدهای بلوکه شده ایران را آزاد کنند که دولت ایران بتواند به تعهدات خود در زمینه حقو ق بشرعمل کند. به دولتها و شرکتها توصیه میکنم که تبعیت افراطی از تحریمهای یکجانبه را متوقف کنند و مسائل انسانی را در نظر بگیرند به خصوص در زمینه غذا و دارو.
آلنا دوهان در بخشی از صحبتهای خود در نشست خبری با خبرنگاران داخلی و خارجی تاکید کرد: من با خودم برای پرداخت پول هتل و هزینههایم در ایران، پول نقد آوردم چون کارتهای بین المللی در ایران به خاطر تحریمها کار نمیکنند.
وی تصریح کرد: غالباً دولتهای دیگر، نمیدانند که اثرات تحریمها چیست، و اغلب فکر میکنند که مسائل مربوط به آن و صحبتهایی که در این زمینه مطرح میشود فقط حرف است و فقط در رسانهها است و تاثیرات حقوق بشری آن مغفول مانده است.
این گزارشگر ویژه در بخشی دیگر از صحبتهای خود با بیان اینکه تحریمهای یکجانبه اعمال شده از سوی آمریکا علیه ایران پس از خروج واشنگتن از برجام بسیار گستردهتر از سال 2010 و 2015 بوده است، گفت: حقوق بشر در ایران تحت تأثیر شدیدی از این تحریمها قرار گرفته از جمله در موضوع سلامت. برخی از داروها در داخل ایران تولید میشود ولی مواد اولیه آنها از خارج تأمین میشود ولی بخاطر مشکلات موجود در بحث تبادلات بانکی امکان تهیه آنها وجود ندارد.
آلنا دوهان افزود: گفته میشود در زمینه دارو و مواد غذایی معافیتهای حقوق بشری وجود دارد ولی بر اساس گزارشهایی که من دریافت کردم در ابتدا ورود این مواد به ایران مشکلات و موانع زیادی وجود دارد و حتی خود آژانسهایی که زیر نظر سازمان ملل متحد هستند نمیتوانند در این زمینه غذا و دارو به ایران بدهند و برای ورود آن با مشکل روبرو هستند. بخاطر تحریمها درآمد دولت ایران کم شده، آنها بودجه کمتری دارند. بنابراین بودجه کمتری برای حوزه بهداشت، سلامت و ساخت مدارس میتوانند اختصاص دهند.
وی با بیان اینکه من بر این باور هستم که تحریمهای هدفمند یکجانبه که در واقع یک اقدام تنبیهی از سوی کشورهای اعمال کننده است، تعهدات مربوط به حقوق بشر را نفی میکند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل گفت: بخاطر تحریمها بسیاری از دیپلماتهای ایرانی و کارمندان آنها نمیتوانند حسابهای بانکی در محل مأموریت خود داشته باشند و این بر خلاف کنوانسیون وین است، این تحریمها اقدامات سازمانهای بینالمللی در ایران را نیز تحت الشعاع قرار داده است و آنها در انجام ماموریتهای خود با مشکلاتی روبرو هستند.
وی با بیان اینکه تحریمها و عدم دسترسی دولت به درآمدهایش باعث افزایش تورم در ایران و به خطر افتادن امنیت غذایی شده است، افزود: بخاطر تحریمها ایران بعضاً نتوانسته حق عضویت خود را به سازمانهای بینالمللی از جمله سازمان ملل بپردازد و این موضوع حق رأی ایران را در نهادهای بینالمللی با چالش روبرو کرده است.
آلنا دوهانبا بیان اینکه ورود داروهای نجات بخش به ایران به دلیل محدودیت در پرداخت و انتقال پول با مشکل روبرو شده است، افزود: من در گزارش خود چندین توصیه را ارائه کردهام. به همه طرفین توصیه کردهام که به تعهدات خود در راستای اجرای منشور حقوق بشر توجه داشته باشند، توصیه کردهام که باید بلافاصله اجرای تحریمهای یکجانبه متوقف شود. طرفین وارد گفتوگو شوند و مانع این شوند که این تحریمها بیش از این بر زندگی مردم عادی در ایران تأثیر بگذارد. از کشورهای تحریم کننده به خصوص آمریکا خواستهام که این تحریمها را بردارند چرا که این تحریمها بر اساس حقوق بینالملل قابل توجیه نیست. بخاطر این تحریمها مسائلی مانند تجارت و انتقال پول با مشکل روبرو شده است و این خود مسائل و مشکلاتی را در حوزه زیرساختها از جمله تهیه غذا، دارو، موضوع بهداشت، برق و مسائل انسانی ایجاد کرده است.
آلنا دوهان در ادامه صحبتهای خود با تاکید بر اینکه از دولتها و شرکتها میخواهم که از تبعیت افراطی تحریمها خودداری کنند و آن را متوقف کنند، افزود: از آنها میخواهم که در این ارتباط مسائل انسانی را در نظر بگیرد.
وی همچنین گفت: من از کشورهای درگیر برجام از جمله آمریکا میخواهم که گفتوگوها و مذاکرات در این زمینه را ادامه دهند.
این گزارشگر ویژه سازمان ملل با بیان اینکه این تحریمها محدودیتهایی را برای دانشگاهیان، ورزشکاران، هنرمندان و محققان ایرانی در ارتباط با همکاریهای بینالمللی ایجاد کرده است، تصریح کرد: از همه طرفها میخواهم که به موضوع حق دسترسی به اطلاعات توجه داشته باشند و زمینه اجرایی آن را فراهم کنند.
وی با بیان اینکه تعداد زیادی از مهاجران از جمله مهاجران افغانستانی در ایران زندگی میکنند، گفت: از دیگر کشورها و سازمانهای بینالمللی میخواهم که در این زمینه به ایران کمک کنند. چرا که تحریمها در ارائه خدمات به این مهاجران نیز مشکلاتی را به وجود آورده است.
این گزارشگر ویژه سازمان ملل با بیان اینکه هدف من از این سفر این است که وضعیت به وجود آمده بخاطر تحریمهای یکجانبه را بر اساس دیدارها و گزارشهای دریافتی تجزیه و تحلیل کنم و به جامعه بینالمللی منتقل کنم، گفت: من در این سفر اطلاعات بیشتری دریافت کردم که کودکان پروانهای چه آسیبهایی بخاطر این تحریمها دیدهاند. آنها نمیتوانند پانسمانهای مخصوص خود را دریافت کنند چون شرکتهای تولید کننده این پانسمانها از ارسال این پانسمانها به ایران بخاطر این تحریمها میترسند. من جواب ایمیلهای این شرکتها را دیدم. از طرفی دیگر در زمینه پرداخت هزینه این پانسمانها نیز با توجه به محدودیتهای ایجاد شده در زمینه تبادلات بانکی مشکلات و سختیهایی وجود دارد. نرخ مرگ و میر بین این کودکان بالاست. قالبا دولتهای دیگر نمیدانند که این تحریمها چه اثراتی داشته است. تاثیرات حقوق بشری این تحریمها مغفول مانده است. من گامهای متعدد و چند جانبهای برای انجام مأموریت خود بر میدارم تا گزارشها در این زمینه را به جامعه بینالملل منتقل کنم.
وی با تاکید بر اینکه من به صورت مستقل عمل میکنم در پاسخ به سوالی در ارتباط با برخی از فشارها به وی قبل از سفر به ایران در این راستا که وی را از انجام این سفر منصرف کنند، گفت: قبل از سفر من به ایران یک جریان راه افتاد و از من خواسته شد که شرایط خاصی را برای سفر به ایران بگذارم و پیش شرطهایی را مطرح کنم. قبل از سفر من به کشورهایی چون ونزوئلا و زیمبابوه نیز چنین اتفاقی افتاد و کارزارهایی ایجاد شد که نباید این مأموریت انجام شود. چرا که برخی از کسانی که مخالف این سفرها هستند معتقدند تحریمها راهکار است و فراموش میکنند که مأموریت من در چه حوزهای است.
گزارشگر ویژه سازمان ملل با بیان اینکه حوزه کار تخصصی من در ارتباط با موضوع تحریمها در امور حقوق بشر است و باید در حوزه کاری خودم عمل کنم، گفت: عموماً کشورهایی که تحریمها را اعمال میکنند با انجام این سفرها مخالف بودهاند.
وی با بیان اینکه در راستای مخالفت با انجام این سفر و کارزارهای تبلیغاتی صورت گرفته علیه اینگونه سفرها حتی در توئیتر ملیت من زیر سؤال برده شد، گفت: من فقط تمرکز بر این دارم که مستندات را جمعآوری کنم و اثرات تحریمها را در گزارش خود بیان کنم.
النا دوهان همچنین در واکنش به این موضوع که این تحریمها حتی ایرانیان خارج از کشور را نیز تحت تأثیر قرار داده و برخی از ایرانیان از سوی دولت آمریکا به بهانه واهی دور زدن تحریمها زندانی شدهاند، گفت: شنیدهام که ایرانیان خارج از کشور نیز بخاطر این موضوع تحریمها با مشکلاتی روبرو شدهاند. تحریمها علیه یک دولت نباید به اتباع آن کشور تسری پیدا کند. بر اساس آنچه که متوجه شدم و گزارشهایی که رسیده تحریمها بر روی ایرانیان خارج از کشور نیز اثراتی داشته است و حتی خارجیهایی که در ایران نیز زندگی میکنند بخاطر موضوع تحریمها با مشکلاتی روبرو هستند.
وی با بیان اینکه من با اینگونه گزارشها تلاش میکنم که گفتمانی را در مورد اثر تحریمهای یکجانبه در سطح بینالمللی ایجاد کنم، گفت: من با ارائه مستندها در این زمینه تصدیق میکنم که دولتها و سازمانهای بینالمللی در این مورد صحبت کنند. در مورد اثرات این تحریمها آگاهی ایجاد شود.
دوهان همچنین در بخش دیگری از صحبتهای خود با بیان اینکه برخی از شرکتهای تجاری گفتهاند که ما میخواهیم با ایران تجارت داشته باشیم ولی نگران هستیم که مورد تحریم قرار بگیریم، افزود: برخی از این شرکتها میگویند که دولتهایشان از آنها برای انجام این تعاملات تجاری حمایت نمیکنند و ما میخواهیم این زمینه را فراهم کنیم که حمایتهای بیشتری از این شرکتها صورت بگیرد.
وی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا برآورد عددی دقیقی از میزان خسارت این تحریمهای یکجانبه علیه ایران به دست آورده است، گفت: این یک کار فنی است و من نمیتوانم میزان خسارتهای وارد شده را ارزیابی کنم. خود دولت ایران در این زمینه مهمترین منبع است. دولت میتواند در این زمینه آمار تهیه کند و به مجامع بینالمللی ارائه کند.
النا دوهان در پاسخ به این سؤال که در هنگام تهیه گزارش خود کدام بخش از تحریمها بیشتر او را تحت تأثیر قرار داد، گفت: جلسهای که با کودکان بیمار و والدین آنها داشتم برای من بسیار ناراحت کننده بود. کودکان و خانوادههایی که برای داروی خود پول نداشتند و یا امکان خرید دارو برای آنها فراهم نبود. هم اتباع ایرانی و هم پناهندگان افغانستانی که در ایران زندگی میکنند. البته قرار نیست من احساسی شوم و من باید از جنبه حقوقی و قانونی تمام مستندات را جمعآوری کنم.
وی همچنین با تاکید بر اینکه حوزه کاری من در ارتباط با تحریمهای یکجانبه است و موضوع تحریمهای دیگر از جمله شورای امنیت در حوزه مأموریت من نیست در پاسخ به این سؤال که گزارش شما چه امیدی میتواند برای کودکان بیمار که دسترسی به دارو محروم هستند ایجاد کند، گفت: من میتوانم برای کشورها و شرکتها در این زمینه نامه بنویسم. به نظرم شرکتها و دولتها میتوانند کم کم متوجه شوند که این کودکان چقدر رنج میکشند. در خود ایران یونیسف فعال است. من تمام تلاش خود را بکار میبرم که شرایط برای این کودکان عوض شود. امیدوارم بتوانم به وضعیت کودکان بیمار به خصوص کودکان پروانهای که خودم هم پیگیر آنها هستم کمکی بکنم.
وی افزود: در دفعه قبل شش تن پانسمان از طریق یونیسف برای این کودکان تأمین شده است.
این گزارشگر سازمان ملل همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با تأثیر تحریمها بر دانشگاهها و فعالین دانشگاهی ایران، افزود: به من گزارش شده که خیلی از ژورنالهای بینالمللی تحقیقات دانشگاهیان و محققان ایرانی را چاپ نمیکنند و یا به آن توجه نمیکنند. مشکلاتی برای حضور دانشمندان ایرانی در برخی از سمینارهای بینالمللی وجود دارد و بخاطر تحریمها از آنها برای حضور دعوت نمیشود یا مثلاً سیستمهایی مانند زوم، محدودیتهایی را برای شرکت دانشگاهیان و اساتید ایران نیز در نشستهای آنلاین ایجاد کرده است. در برخی از بسترهای آموزشی اگر فرد بگوید که ایرانی است امکان دسترسی به این بسترها را ندارد. از دیگر سو دانشمندان خارجی نیز که به ایران سفر میکنند بعد از آن برای سفر به آمریکا با مشکلاتی از سوی نهادهای آمریکایی روبرو میشوند.
وی همچنین با تاکید بر اینکه در گزارش اولیه تهیه شده از سوی من توصیه عملی برای برداشتن تحریمها گنجانده شده است در پاسخ به این سؤال که شما اولین گزارشگر ویژه سازمان ملل هستید که بعد از چندین سال به ایران سفر میکنید و آیا این امکان وجود دارد که دیگر گزارشگرهای سازمان ملل به ایران سفر کنند، تصریح کرد: امیدوارم راه در این زمینه باز شود. من میدانم که دولت ایران برنامه دارد که با سازمان ملل همکاری کند و تاکید من نیز این است که همکاریهای بیشتری با سازمان ملل انجام شود.
وی همچنین تصریح کرد: برای اعزام گزارشگر باید بین سازمان ملل و کشورهای مقصد اجماع باشد و یک تعامل دو جانبه در این زمینه وجود داشته باشد.
گزارشگر ویژه سازمان ملل پیش از این در مورد اثر تحریمهای یکجانبه بر روی کشورهایی همچون زیمباوه و ونزوئلا نیز گزارش تهیه کرده است.
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد طی بیانیهای عنوان کرد: تحریمهای اعمال شده بر ایران در بخشهای حیاتی منجر به کمبود منابع تأمین نیازهای اساسی شده است
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امر بررسی آثار منفی اقدامات قهری یکجانبه بر بهرهمندی از حقوق بشر، در پایان سفر 12 روزه خود به ایران، بیانیهای صادر کرد که در آن نوشته است: تحریمهای اعمال شده بر بخشهای حیاتی اقتصادی و تعداد زیادی از مؤسسات مالی و شرکتهای ملی ایران، منجر به کاهش شدید درآمدهای دولت، افزایش تورم، گسترش فقر و کمبود منابع برای تأمین نیازهای اساسی نیازمندان در این کشور شده است.
به گزارش کبنا به نقل از ستاد حقوق بشر، وب سایت رسمی سازمان ملل متحد بیانیه آلنا دوهان گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل را درباره تحریمهای یکجانبه و ثانویه علیه ایران منتشر کرد.
در این بیانیه آمده است: به گفته یک کارشناس حقوق بشر سازمان ملل متحد، مجموعه پیچیده تحریمهای یکجانبه علیه ایران، همراه با تحریمهای ثانویه علیه افراد و نهادهای ثالث، رعایت افراطی تحریمها و اتخاذ سیاستهای به صفر رساندن ریسک توسط برخی شرکتها و مؤسسات مالی، چالشهای انسانی و اقتصادی موجود را تشدید کرده و بر زندگی مردم، به ویژه آسیب پذیرترین اقشار جامعه، تأثیر منفی گذاشته است.
این بیانیه میافزاید: آلنا دوهان، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امر بررسی آثار منفی اقدامات قهری یکجانبه بر بهرهمندی از حقوق بشر، در پایان سفر 12 روزه خود به ایران گفت که از بیماران مبتلا به بیماریهای خاص و افراد دارای معلولیت درباره مشکلاتی که در دسترسی به داروها و تجهیزات کمکی مورد نیاز خود با آن روبرو هستند، روایتهای غم انگیزی شنیده است.
او اظهار داشت: «من به شدت نگران عواقب تهدیدکننده جان انسانها هستم که ناشی از هزینههای سرسامآور دارو و تجهیزات پزشکی تخصصی و در موارد خاص، موجود نبودن آنها به دلیل محدودیتهای تجاری و مالی ناشی از تحریمها است. بنا به گزارشهایی که دریافت کردم، این وضعیت به علت عدم تمایل شرکتهای خارجی به عرضه این کالاها است، که دلیل آن نیز بیم آنها از عواقب احتمالی این کار از جمله تعقیب کیفری و مجازاتهای مالی است».
دوهان افزود: «تحریمهای اعمال شده بر بخشهای حیاتی اقتصادی و تعداد زیادی از مؤسسات مالی و شرکتهای ملی ایران، منجر به کاهش شدید درآمدهای دولت، افزایش تورم، گسترش فقر و کمبود منابع برای تأمین نیازهای اساسی نیازمندان در این کشور شده است.»
گزارشگر ویژه در بیانیه قرائت شده خود، به چندین حوزه دیگر اشاره کرد که از تحریمهای یکجانبه و رعایت افراطی آن آسیب دیدهاند، از جمله حفظ و توسعه بیشتر زیرساختهای اساسی کشور، مشکلات گسترش برنامههای حمایت اجتماعی متناسب با افزایش قیمتها و نرخ بیکاری از جمله در حمایت از جمعیت رو به رشد پناهندگان افغانستانی؛ موانع توسعه تجاری و صنعتی به دلیل کمبود مواد اولیه، عدم امکان انجام پرداختهای بینالمللی و محدودیت در دسترسی به فناوریهای جدید، وخیمتر شدن وضعیت امنیت زیست محیطی؛ چالشهای مربوط به پیشگیری، پاسخ و بازیابی در امر حوادث و بلایای طبیعی به دلیل ممنوعیت واردات تجهیزات تخصصی و تمهیدات بشردوستانه؛ افزایش چالشها در عملیات سازمانهای غیر دولتی بینالمللی و محلی و فعالان امور بشردوستانه؛ موانع تعامل ایران در همکاریهای بینالمللی از جمله در حوزههای دانشگاهی، میراث هنری و فرهنگی، ورزش و تعامل کلی این کشور با سازمانها و انجمنهای بینالمللی به دلیل ممنوعیت سفر و عدم امکان پرداخت حق عضویتهای مربوطه.»
این کارشناس مستقل همچنین ابراز نگرانی نمود که کمترین اثر تحریمهای یکجانبه موجود به عنوان اقدامی تنبیهی، نقض تعهدات ناشی از اسناد بینالمللی و منطقهای حقوق بشر بوده است که بسیاری از آنها از جمله تضمینهای رویهای و فرض برائت، ماهیتی تعلل ناپذیر دارند.
دوهان ادامه داد: «طبق قوانین بینالمللی حقوق بشر، دولتها موظفند تضمین کنند که هرگونه فعالیت تحت صلاحیت یا کنترل آنها منجر به نقض حقوق بشر نمیشود، و در این راستا من از دولتهای تحریمکننده بهویژه ایالات متحده میخواهم که از جمله با حل و فصل مسالمتآمیز اختلافات بینالمللی و لغو تمامی اقدامات یکجانبه، بهویژه در زمینههایی که بر حقوق بشر و زندگی همه مردم ایران تأثیر میگذارد، اصول و هنجارهای حقوق بینالملل را رعایت کنند».
این گزارشگر مستقل در ادامه توصیههای خود به مسئله رعایت افراطی تحریمهای یکجانبه توسط شرکتها و مؤسسات مالی، دسترسی به اطلاعات و فناوریهای جدید، افزایش مشارکت سازمانهای بینالمللی برای اهداف بشردوستانه و نظارت مستمر بر اثرات منفی اقدامات قهری یکجانبه بر بهرهمندی از حقوق بشر، آزادسازی داراییهای خارجی مسدود شده مؤسسات مالی ایران، انجام مذاکرات چندجانبه برای تدوین اصول راهنما در مورد تحریمهای ثانویه، موضوع اثرات رعایت افراطی تحریمها بر حقوق بشر، و همچنین ایجاد سازوکارهای ممکن برای ترمیم، جبران خسارت و پرداخت غرامت اشاره نمود».
علیرغم تلاشها و اقدامات دولت برای کاهش آثار منفی اقدامات قهری یکجانبه (تحریمها) بر اقشار مختلف جامعه، بهویژه گروههای آسیبپذیر، مشکلات اقتصادی ناشی از تحریمها همراه با اثرات ادامهدار همهگیری کووید-۱۹، تحریمهای مزبور اثرات چندوجهی و انباشتهای در همه بخشهای کشور به جا گذاشته است.
این گزارشگر ویژه تأکید کرد که هرچند اقدامات ایران آثار منفی مستقیم تحریمها بر بهرهمندی از حقوق بشر را کاهش داده است، اما نباید از وضعیت موجود به عنوان زمینهای برای مشروعیت بخشیدن و قانونی کردن اعمال تحریمهای یکجانبه استفاده شود.
دوهان در طول مأموریت خود در ایران با نمایندگانی از نهادهای دولتی کشوری و استانی، سازمانهای غیردولتی، انجمنها، فعالان امور بشردوستانه، مشاغل، نهادهای سازمان ملل متحد، دانشگاهها و همچنین جامعه دیپلماتیک دیدار کرد.
وی علاوه بر تهران، دیدارهایی در کرج و اصفهان نیز انجام داد.
این گزارشگر ویژه گزارش مربوط به مأموریت خود را در ماه سپتامبر 2022 به شورای حقوق بشر ارائه خواهد کرد.
کد مطلب: 448140