دریافت لینک صفحه با کد QR
کبنا موضوع برگشت برخی محصولات صادراتی را بررسی کرد
فاجعه برگشت محصولات کشاورزی ایران؛ سَم سرِ سفره مردم
6 دی 1400 ساعت 15:19
مدتی است که برخی از کشورهای خارجی، دیگر خواهان خرید محصولات کشاورزی‌مان نیستند و آنها را به کشور باز می‌گردانند. علت این اتفاق را هم استفاده بیش از حد کشاورزان از سموم بیان می‌کنند. موضوعی که اگر درست باشد قطعاً سلامت مردم کشورمان هم در خطر است به این دلیل که مردم نیز از همین محصولات استفاده می‌کنند. از همین رو باید مسئولان پاسخگو باشند که چرا نظارتی بر سلامت و کیفیت محصولات کشاورزی تولید شده در کشور و محصولات صادراتی نیست؟ اما محصولاتی که برگشت خورده‌اند شامل فلفل از روسیه و کیوی از هند است حالا هم عنوان می‌شود که ترکمنستان سیب‌زمینی‌های ایران را برگشت داده است. البته قره باش نائب رئیس اول اتاق مشترک ایران و ترکمنستان گفته است که سیب‌زمینی صادراتی ما از کشور ترکمنستان برگشت نخورده و چنین چیزی صحت ندارد. فقط بار سیب‌زمینی یک کامیون از کشور ازبکستان برگشت خورد که علت آن را خاک زیاد اعلام کردند اما برخی رسانه‌ها آن را بزرگ نمایی کردند. به هر حال پای سلامتی مردم در میان است و نمی‌توان به راحتی و ساده از کنار آن گذشت.
اخیراً برگشت برخی محصولات صادراتی مانند کیوی از هند، سیب‌زمینی از ازبکستان و فلفل‌های دلمه‌ای به ایران بسیار مورد توجه قرار گرفته و بحث‌برانگیز شده و این و آنطور که گفته می‌شود ریشه برگشت محصولات در عدم مدیریت صحیح فرایند سم‌پاشی به محصولات دارد.
این روزها کشورهای خارجی محصولات کشاورزی ایران را نمی‌خرند و تمام محصولات را برگشت می‌زنند. چندی پیش سه هزار و ۵۰۰ تن سیب‌زمینی ایرانی از ازبکستان برگشت خورد و حالا گفته می‌شود که اخیراً سیب‌زمینی‌های ایرانی از ترکمنستان هم برگشت خورده است. حال این پرسش مطرح می‌شود که چرا کشورها، محصولات ایرانی را یکی پس از دیگری رد کرده و تمایلی به استفاده است محصولات کشاورزی ایران را ندارد؟ آنطور گفته می‌شود برگشت میوه‌های ایرانی به کشور، به دلیل استفاده نادرست از سموم غیراستاندارد بوده است و آنطور که حیدر ساکن برجی، رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد اشاره کرده است سموم استفاده شده در محصولات کشاورزی از چین وارد می‌شود و از کیفیت لازم برخوردار نیست.
ساکن‌برجی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: «این به معنای آن نیست چون محصولات کشاورزی صادراتی بودند کشاورز از یک سموم خاص برای برخی از میوه‌ها استفاده کرده باشد و تنها چند محموله مشکل داشته باشد. بلکه غیر استاندارد بودن در کل محصولات کشاورزی تولید شده، وجود دارد. با توجه به مرجوع شدن محصولات کشاورزی کل محصولات زیر سؤال رفته است. برای تمام محصولات از یک سموم استفاده شده بنابراین نمی‌شود تنها یک محموله را معدوم کرد چرا که در کشور همان کالاها مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد. مسئولان در زمینه واردات سموم باید مراقبت می‌کردند. احتمالاً برای واردات سموم در آن زمان رانتی استفاده شده و بعدها نیز این سموم به کشاورزان تحمیل شده است. در هر حال این سموم استاندارد لازم را نداشته است. برخی با اهمال‌کاری منافع ملی کشور را به خطر انداخته‌اند و مقصران باید تاوان این تخلفات را بدهند.»
مروری بر انتقاد برخی از کاربران مجازی
اما و اگرهای برگشت محصولات کشاورزی واکنش کارشناسان و برخی از کاربران مجازی را به دنبال داشت و صدای اعتراض آنها را بلند کرده است. پدرام سلطانی، نائب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران در واکنش به برگشت محصولات کشاورزی ایران در صفحه توییتر خود نوشته است: «کشورهای دیگر یکی یکی محصولات کشاورزی ایران را برگشت می‌زنند. آنها حافظ سلامت شهروندانشان هستند. ۸۵ میلیون ایرانی با هشدار خارجی‌ها آگاه می‌شوند که هر روز سم وارد بدنشان می‌شود. مردم اینگونه می‌میرند یا بیمار و رنجور می‌شوند، هیچ مسئولی هم به روی مبارکش نمی‌آورد.»
مریم شکرانی، روزنامه‌نگار نیز اینگونه نوشته است: «یه واقعیت دیگه از پشت پرده محصولات کشاورزی ایران: شاید یادتون باشه که قدیم‌تر یه آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شد به اسم «آمپی سیلین» که ساده‌ترین و کم‌ضررترین نوع آنتی‌بیوتیک بود اما حالا دیگه در ایران هیچ اثری ازش نیست. چرا؟ چون دیگه آنتی‌بیوتیک‌های ساده روی بدن ما اثر نداره. ماجرا آینه که ما با گوشت و مرغ و شیر و تخم‌مرغ و... حجم زیادی آنتی‌بیوتیک می‌خوریم که در این فرآورده‌ها رسوب کردن. دباغ‌مقدم، نایب رئیس سابق کمیته بهداشت مواد غذایی نظام دامپزشکی با گفتن این نکات بهم گفته بود که باقیمانده آنتی‌بیوتیک در تخم‌مرغ برخی استان‌ها تا 14 درصد و در شیر 30 درصد بالاتر از حد مجازه و در دامداری‌های ایران نوعی آنتی‌بیوتیک به نام «آنتی بیوکرو آنتیکول» استفاده می‌شه که به دلیل عوارض بالا در دنیا ممنوع شده. تبعات مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک بر سلامتیتون از سایت‌های پزشکی بخونید!»
کاربر دیگر نیز به نقش سموم چینی اشاره کرد و نوشت: «این بار سیب زمینی صادراتی ایران توسط #ترکمنستان برگشت خورده است. علت؟ استفاده از سموم غیراستاندارد.»
هیچ نظارتی بر روی استانداردها نیست
در ادامه واکنش کاربران به مسئله برگشت محصولات کشاورزی کارشناسان و فعالان حوزه کشاورزی نیز نکاتی را مطرح می‌کنند. علی خان‌محمدی، عضو مجمع ملی خبرگان کشاورزی با اشاره به حواشی به وجود آمده در خصوص مرجوع شدن محصولات کشاورزی ایران «ابتکار» گفت: ما در حوزه کشاورزی ثبت‌سفارش و الگوی کشت نداریم و کشاورزی‌مان قراردادی نیست و هرکسی هر محصولی را که می‌خواهد تولید و به فکر صادرات خواهد بود. اما تمام ماجرا این نیست، مسئله‌ای که وجود دارد این است که ما اکنون با چالش تحریم‌ها روبه‌رو هستیم و در این شرایط تأمین سموم و کودهای استاندارد در کشورمان با مشکل روبه‌رو بوده، بنابراین کیفیت کودها و سموم پایین خواهد بود.
خان‌محمدی افزود: از سوی دیگر هیچ نظارتی بر روی استانداردها نیست لذا ما سم‌پاشی‌های مداوم سم‌پاش‌های غیر استاندارد را خواهیم داشت که سبب به وجود آمدن این چالش‌هایی می‌شود.
این فعال حوزه کشاورزی ادامه داد: علاوه بر سم‌ها، ما سم‌پاش‌های غیر استاندارد داریم این در حالی است که تمام مراحل تولید یک محصول از سم و سم‌پاش گرفته تا کاربری که سم‌پاشی می‌کند باید همه استاندارد باشد.
خان‌محمدی در ادامه گفت‌وگو به اهمیت استاندارد بودن تولید در کشورهای دیگر اشاره کرد و در این باره گفت: کشورهای دیگر استانداردهایی را برای بخش‌های مختلف خود لحاظ کردند تا از این طریق سلامت کشورشان را به خطر نیندازند. در این کشورها دولت، پزشکان، مهندسان و تمام نهادهای مسئول برای تولید یک محصول قسم خورده تا با توجه به منافع ملی و سلامت افراد جامعه محصولی را تولید کنند که مطابق با استانداردها باشد. اما متاسفانه در کشور ما به تعهد و استانداردها توجهی نمی‌شود.
عضو مجمع ملی خبرگان کشاورزی اظهار کرد: وقتی محصولات ایران به کشورهای دیگر صادر می‌شود اما به دلیل غیر استاندارد بودن آنها را به کشور باز می‌گردانند به جای منهدم کردن به سفره مردم می‌رسد. یعنی در نهایت مردم مجبور به استفاده از محصولات بی کیفیت می‌شوند.
این فعال کشاورزی با تاکید بر در خطر بودن سلامت خانوارها با استفاده از محصولات غیر استاندارد ادامه داد: وقتی محصولات برگشت می‌خورند مسئولان باید پول کشاورزان را پرداخت و محصولات غیر استاندارد را منهدم کنند. چراکه غیر استاندارد بودن محصول ثابت شده و اصلاً نباید اجازه داد که محصولات غیر استاندارد وارد سبد خرید خانوارها شود.
خان‌محمدی اظهار کرد: در پی برگشت خوردن محصولات کشاورزی وزارت بهداشت گفت که ما استاندارد را از جهاد کشاورزی می‌خواهیم. از سوی دیگر جهاد کشاورزی می‌گوید وظیفه ما تولید است و مشکل را به بخش دیگری واگذار می‌کند. بخش سموم نیز می‌گوید ما سموم استاندارد را وارد کردیم و کسی نیست که پاسخگوی مشکل به وجود آمده باشد.
میوه و سبزیجات غیراستاندارد در سبد خرید خانوار
این فعال کشاورزی در بخش دیگری از صحبت‌هایش در خصوص استفاده شهروندان از میوه و سبزیجات غیر استاندارد ابراز تأسف کرد و در این باره گفت: اگر سری به بازار میوه و تره‌بار تهران بزنیم می‌بینیم که روزانه حجم زیادی میوه و سبزیجات غیر استاندارد در سبد خرید خانوارها جای می‌گیرد بدون شک این مشکل سلامت افراد جامعه را به خطر می‌اندازد و سبب به وجود آمدن بیماری‌های مختلف می‌شود بنابراین برای حفاظت از جان مردم باید چنین چالش‌هایی از بین برود.
پای سم‌های تقلبی در میان است
اما در خصوص خبر تکذیب شده برگشت محموله سیب‌زمینی از ترکمنستان به کشور، محمد رحیم نیازی، رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان سیب‌زمینی به ایسنا گفته است: «هنوز جزئیات این ماجرا مشخص نیست و معلوم نیست این محصولات بعد از قرنطینه به کشور بازگشت شده‌اند یا قبل از آن و دلیل آن چه بوده است. در روزهای آینده، اطلاعات دقیق‌تری از این ماجرا به دستمان می‌رسد. اما در این مرحله می‌توان سه فرضیه برای این اتفاق در نظر گرفت.» وی افزود: «اول اینکه ممکن است سمی که در ایران برای محصولات کشاورزی و حالا درباره سیب‌زمینی استفاده شده، مورد تأیید کشور مقصد نبوده باشد. این اتفاق خیلی شایع است و دلیل بر بی‌کیفیت بودن محصول نیست. در واقع کشورها تنها بر سر سم استفاده شده توافق ندارند، نه چیز بیشتر. به هرحال هر کشوری الگو و تعریف و قانونی برای سم استفاده شده در محصولات کشاورزی دارد.» رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان سیب‌زمینی تصریح کرد: «فرضیه دوم می‌تواند مربوط به سمی باشد که از چین وارد می‌شود. این احتمال وجود دارد که چین در تحویل این سم به ایران تقلب کرده باشد. یعنی سمی که تحویل داده، سمی نباشد که در ابتدا معرفی کرده است. به این شکل که ابتدا نمونه سمی که داده می‌شود، یک چیز است و بعد ممکن است سمی با دوزی متفاوت تحویل ایران شده باشد.» وی در ادامه گفت: «فرضیه سوم بحث مافیای اقتصاد و صادرکنندگان محصولات کشاورزی دیگر کشورها و رقبای ایران است. ایران دیپلماسی اقتصادی قوی‌ای ندارد و رقیبان ما می‌توانند به راحتی در بازار صادراتی ما نفوذ کنند. الان بحث سر یک میوه و دو میوه یا صادرات سیب‌زمینی نیست، بحث بر سر کل صادرات محصولات کشاورزی ایران است. وقتی مشاهده می‌کنیم که طی چند وقت اخیر مدام محصولات کشاورزی ایران مانند کیوی، فلفل دلمه‌ای و... به کشور بازگشت داده می‌شوند، فرضیه مافیای تجارت قوی‌تر می‌شود. این گروه می‌توانند صادرات محصولات کشاورزی ما را هدف قرار دهند تا صادرات غیرنفتی ایران هم با مشکل مواجه شود.» نیازی تصریح کرد: «کیفیت سیب‌زمینی ایران در حد قابل قبول است، نه در همه جا اما اصولاً در اکثر استان‌ها کیفیت بالاست. از طرفی هم ایران سال‌هاست این محصولات را بدون مشکل به کشورهای مختلف صادر می‌کرده است، این که چرا در چند روز اخیر مدام خبرهایی از بازگشت محصولات کشاورزی ایران شنیده می‌شود، جای سؤال دارد.»
علت اصلی؛ مصرف غیرمتعادل کودهای ارزان
محسن سیروس، نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی نیز درخصوص وضعیت تولید کود در کشور گفت: «کودی که در ایران تولید می‌شود، مطابق با استانداردهای جهانی است. هیچگونه ضعفی در تولیدات داخل نسبت به استانداردهای جهانی وجود ندارد. حتی در بسیاری از تولیدات نیز از سایر کشورها پیشرو هستیم.» به گزارش رکنا، وی در پاسخ به این سؤال که چرا محصولات کشاورزی ایران از برخی کشورها برگشت خورده است، گفت: «اصلی‌ترین دلیلی که محصولات کشاورزی ایران از سوی برخی کشورها عودت داده شده، عدم رعایت دوز مصرف کود توسط کشاورزان است. کشاورز به دلیل ارزان بودن کود، بیش از نیاز زمین، کود مصرف می‌کند. همین مسئله باعث می‌شود که محصولات کشاورزی مشکل داشته باشند.»
اغلب زمین‌های کشاورزی کشور مسمومیت فسفاته دارند
نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان کودهای کشاورزی، گفت: «در حال حاضر کود در کشور ارزان‌تر از قیمت جهانی بین کشاورزان عرضه می‌شود. زیرا از سوی دولت برای کود یارانه پرداخت می‌شود و بسیار ارزان به دست کشاورز می‌رسد. همین مسئله به‌عدم تعادل مصرف کود از سوی کشاورزان منجر شده است.» وی افزود: «وقتی یک کالایی به طور رایگان و ارزان به دست کشاورز می‌رسد، نظارتی هم برای میزان مصرف صورت نمی‌گیرد. هرکسی که رابطه بیشتری داشته باشد، بیشتر کود می‌گیرد. اصلی‌ترین دلیل وجود یارانه‌های دولتی است. اگر یارانه‌های دولتی حذف شود و کود به قیمت واقعی برسد، کشاورز در زمان کوددهی، بیشتر از نیاز به زمین کود نمی‌دهد.» محسن سیروس در آخر گفت: «در حال حاضر به دلیل اختصاص بی‌حساب و کتاب کود که در ۲۰ سال گذشته به دست کشاورزان رسیده است، اغلب زمین‌های کشاورزی کشور به دلیل مصرف بیش از حد اوره و مواد زائدی که جذب زمین و ریشه گیاهان شده مسمومیت فسفاته دارند. قطعاً این مسئله آسیب‌زا است و بر روی سلامت مردم و جامعه تاثیرگذار است. زیرا بیش از حد مجاز کود و سموم در محصولات کشاورزی مصرف می‌شود.»
قیمت کودهای مهم در بازار آزاد ۵ تا ۱۰ برابر شده است
همچنین دکتر محمدجعفر ملکوتی، استاد دانشکده کشاورزی درخصوص علل برگشت محصولات کشاورزی از کشورهای مقصد، گفت: «اگر مشکل برگشت محصولات کشاورزی از کشورهای مقصد به دلیل بقایای سم بر روی محصولات کشاورزی باشد، سازمان حفظ نباتات و موسسه تحقیقات گیاه پزشکی مسئول جوابگویی است. اگر این مسئله به دلیل بقایای نیترات باشد، که وجود نیترات در محصولات کشاورزی به دلیل مصرف نامتعادل کود است، موسسه تحقیقات خاک و آب مسئول است.»
ملکوتی درباره وجود نیترات در محصولات کشاورزی، ضمن بیان این که اخیراً معاون باغبانی وزارت جهاد کشاورزی وجود نیترات در محصولات کشاورزی را تکذیب کرد، گفت: «مصرف کود در ایران بسیار غیرمتعادل شده است و مصرف کود و کود ازته مثل اوره وقتی بیش‌از اندازه استفاده شود، باعث مشکلات فراوانی خواهد شد. در دنیا ۷۶ درصد کود براساس کود نیتروژن است. در کشور ما ۱۸ درصد فسفاته و ۱۲ درصد پتاسه است.»
این استاد دانشگاه در ادامه تاکید کرد: «برگشت محصولات کشاورزی ایران از برخی کشورها به دلیل مصرف بیش از اندازه کود است. چون اوره در داخل تولید می‌شود و از حمایت دولت برخوردار است، با قیمت ارزان‌تری نسبت به سایر کودها و ریزمغزی‌ها در اختیار کشاورز قرار می‌گیرد. قیمت کودهای فسفاته، پتاسه و ریزمغزی‌ها در بازار آزاد ۵ تا ۱۰ برابر شده است و کشاورزان رغبتی به استفاده از کودهای مهم ندارند.»
علت سرطان‌های گوارشی وجود نیترات در محصولات کشاورزی است
ملکوتی در پاسخ به این سؤال که وجود نیترات در محصولات کشاورزی چه تاثیری بر سلامتی جامعه می‌گذارد، گفت: «مصرف نامتعادل کود در کشور و میزان کودهای مصرفی در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر مقدار مصرف کود در سال ۹۹، کودهای نیتروژنی به میزان حدود دو میلیون و ۳۵۰ هزار تن و کودهای فسفاته حدود ۱۱۲ هزار تن و کودهای پتاسه ۸۲ هزار تن توزیع شده است. مصرف نامتعادل کودها و زیادی مصرف کود اوره و کمی مصرف کودهای پتاسه و روی (Zn) یکی از دلایل تجمع نیترات در برخی از محصولات کشاورزی خصوصاً غده ابو ریشه‌ای می‌باشد. یکی از علت‌های سرطان‌های گوارشی که در جامعه افزایش یافته است، به دلیل محصولات کشاورزی نیترات دار است.»
با مردم سرزمینتان چه می‌کنید؟
از سوی دیگر پدرام سلطانی، نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران در واکنش به این اتفاق گفته است: «کشورهای دیگر یکی یکی محصولات کشاورزی ایران را برگشت می‌زنند. آنها حافظ سلامت شهروندانشان هستند. ۸۵ میلیون ایرانی با هشدار خارجی‌ها آگاه می‌شوند که هر روز سم وارد بدنشان می‌شود. مردم اینگونه می‌میرندیا بیمار و رنجور می‌شوند، هیچ مسئولی هم به روی مبارکش نمی‌آورد.» سعید اسلامی، کارشناس اقتصادی نیز عنوان کرد: «ما همان محصولاتی را مصرف می‌کنیم که کشورهای خارجی اجازه نمی‌دهند به کشورشان وارد شود؟ با مردم سرزمینتان چه می‌کنید؟»
محصولات برگشت خورده چه می‌شوند؟
اما رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد می‌گوید: «وقتی میوه یا صیفی‌جات از لب مرز به کشور مقصد برگشت می‌خورد معمولاً این محصولات کشاورزی در داخل کشور مصرف می‌شوند.» به گزارش تجارت نیوز، حیدر ساکن برجی توضیح داد: «این به معنای آن نیست چون محصولات کشاورزی صادراتی بودند کشاورز از یک سموم خاص برای برخی از میوه‌ها استفاده کرده باشد و تنها چند محموله مشکل داشته باشد. بلکه غیر استاندارد بودن در کل محصولات کشاورزی تولید شده، وجود دارد.»
محصولات کشاورزی ایران زیر سؤال رفت
این فعال اقتصادی گفت: «با توجه به مرجوع شدن محصولات کشاورزی کل محصولات زیر سؤال رفته است. برای تمام محصولات از یک سموم استفاده شده بنابراین نمی‌شود تنها یک محموله را معدوم کرد چرا که در کشور همان کالاها مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد.» او گفت: «مسئولان در زمینه واردات سموم باید مراقبت می‌کردند. احتمالاً برای واردات سموم در آن زمان رانتی استفاده شده و بعدها نیز این سموم به کشاورزان تحمیل شده است. در هر حال این سموم استاندارد لازم را نداشته است.» برجی اظهار کرد: «برخی با اهمال کاری منافع ملی کشور را به خطر انداخته‌اند و مقصران باید تاوان این تخلفات را بدهند.»
کد مطلب: 442854