چند سالی است که تحصیل در کشور روسیه در رشته‌های تجربی، به‌ویژه تحصیل در رشته دندانپزشکی، مورد استقبال دانشجویان ایرانی قرار گرفته است. گفته می‌شود کیفیت بالای برخی از دانشگاه‌های روسیه و به همراه قیمت مناسب زندگی و تحصیل در این کشور باعث شده است این کشور در مقام اول مهاجرت تحصیلی برای ایرانیان قرار گیرد. برای اخذ ویزای تحصیلی در این کشور، نیاز به ارائه مدرک زبان نیست و هزینه‌های تحصیل در این کشور نسبت به دانشگاه‌های هم‌رده در سراسر دنیا متعادل‌تر است.
گفتنی است که بعد از کاهش ارزش ریال در برابر دلار، بسیاری از دانشجویان خارج از کشور، تصمیم به بازگشت به کشور گرفتند. از سال 1396 موضوع انتقال دانشجویان ایرانی شاغل به‌ تحصیل در خارج از کشور به داخل کشور، بیشتر مطرح شد. با توجه به شروع نوسانات نرخ ارز در اواخر سال 1396 و پس از توقف ارائه ارز دولتی به دانشجویان، آزاد شدن نرخ ارز به نرخ بازار آزاد، ممنوعیت خرید و فروش ارز و مشکل تهیه آن و شرایط خاص پیش‌آمده برای دانشجویان و خانواده‌های آنها، بسیاری از دانشجویان عملاً امکان ادامه تحصیل (به دلیل عدم امکان تامین مالی و مشکل تهیه ارز) در خارج کشور را نداشتند، لذا براساس مصوبه شورایعالی برنامه‌ریزی مورخ 24/4/1397، تعداد واحدهای مورد نیاز گذرانده شده در خارج از کشور از 72 به 36 واحد تقلیل یافت و شرایط برای بازگشت آنها تسهیل شد.
به تدریج بسیاری از دانشجویان مشغول به تحصیل در روسیه، تصمیم به بازگشت به کشور گرفتند. اما برخی از آن‌ها که واجد شرایط لازم نبودند یا چند واحد کم داشتند، در دام شخص کلاهبرداری افتادند که علاوه بر اخاذی، عملاً آینده‌ی بسیاری از این دانشجویان را به نابودی کشاند.
بر اساس اطلاعات به دست رسیده به تحریریه کبنانیوز، برخی از دانشجویان شاغل به تحصیل در روسیه که تعداد آن‌ها قریب به 100 نفر و بیشتر نیز می‌شود، زمانی که قصد انتقال به کشور ایران را داشتند، در دام شخصی می‌افتند که با اخذ مبالغ کلانی از آن‌ها به این دانشجوها قول داده بود شرایط را برای بازگشت آن‌ها و ادامه تحصیل در یکی از دانشگاه‌های کشور را مهیا می‌کند. اما با مهر و نامه‌ی جعلی در واقع آنها را گول زده است. این شخص خود را به عنوان دکتری که در یکی از بیمارستان‌های مهم تهران مشغول به کار است معرفی کرده و از این طریق و با جلب اعتماد آن‌ها، با اخذ مبالغ کلان از این دانشجوها و نیز مهر و امضای جعلی وزارت بهداشت، آن‌ها را به ایران کشانده است. این دانشجوها نیز پس از ورود به کشور متوجه می‌شوند که شخص مورد نظر کلاهبردار بوده و شرایط برای ادامه تحصیل آن‌ها در کشور مهیا نیست. حال نیز پس از گذشت حدود دو سال از این اتفاق از دانشگاه نیز اخراج شده‌اند. بسیاری از آن‌ها دیگر نه راه پیش دارند و نه راه پس. هم از روسیه رانده شده‌اند و هم در اینجا امکان ادامه تحصیل ندارند. در حالی که اگر در همانجا می‌ماندند امکان داشت هم‌اکنون فارغ‌التحصیل می‌شدند.
این دانشجویان اعتقاد دارند که کلاهبرداری صورت گرفته است. با فرض صحت گفته‌های دانشجویان، وجود چنین اشخاص کلاهبرداری که اینچنین از دانشجویان اخاذی می‌کند، می‌تواند ضربه بسیار بزرگی به اعتماد عمومی نسبت به وزارت بهداشت وارد کند. چرا که این فرد خود را وابسته به وزارت بهداشت معرفی کرده بود. چگونه است که شخصی در این سطح می‌تواند دست به کلاهبرداری بزند و بیش از 100 دانشجو را اینچنین آواره کند و آب هم از آب تکان نخورد؟ دانشجویانی که با هزار امید و آرزو و با تحمل سختی‌های بسیار در کشوری دیگر تحصیل کرده‌اند و با صرف هزینه‌های بسیار، حال از کشور مقصد رانده شده و در کشور مبدأ نیز امکان ادامه تحصیل ندارند را چه کسی باید پاسخ دهد؟ بسیاری از این دانشجویان هنوز به دلیل حفظ آبرو و سایر معذورات موجود در کشور، این قضیه را مسکوت گذاشته‌اند. اما برخی از آن‌ها با وجود طرح شکایت، هنوز پاسخی نگرفته‌اند. طبق گفته‌ی برخی از آن‌ها، ممکن است روند شکایت سال‌ها طول بکشد و دیگر نتوانند به طور کلی ادامه تحصیل بدهند. برخی از آن‌ها می‌گویند که تنها راه این است که از صفر شروع کنند. اما با وجود افزایش سن نیز دیگر این امکان از بسیاری از آن‌ها گرفته شده است.
برخی از این دانشجوها در گفت‌وگو با کبنانیوز از دغدغه‌ها و مسائل و مشکلات خود گفتند. رضا (اسم مستعار؛ کبنانیوز به دلیل حفظ حرمت و کرامت خانواده‌ها و بر اساس تأکید مصاحبه‌کنندگان از نام مستعار استفاده کرده است) می‌گوید: من هنوز نتوانسته‌ام به خانواده‌ام بگویم که از دانشگاه اخراج شده‌ام. بعد از سختی‌های بسیاری که خانواده برای من کشیدند و تحمیل هزینه‌های تحصیلی، حال اگر متوجه شوند که من اینچنین گول خورده و از دانشگاه اخراج شده‌ام، نمی‌دانم چه واکنشی خواهند داشت.
یکی دیگر از این دانشجوها که شرایط بهتری نسبت به بقیه دارد، می‌گوید: من با وجود پاس کردن واحدهای لازم، الأن دو سال است که دیگر نتوانسته‌ام ادامه تحصیل دهم. ولی با این وجود چون واحدهای لازم و مورد نظر وزارت بهداشت را گذرانده‌ام امکان ادامه تحصیل در ایران برایم وجود دارد. اما با این وجود دو سال از بهترین سال‌های زندگی‌ام هدر رفت. زهرا (نام مستعار) می‌گوید: اما متأسفانه بقیه‌ی دانشجوها وارد پروسه‌ای شده‌اند که شاید اصلاً نتوانند دیگر ادامه تحصیل دهند. وی می‌گوید این شخص کلاهبردار از بعضی‌ها 300 تا 500 میلیون تومان پول گرفته است؛ آن هم زمانی که دلار 8 هزار تومان بود.
مادر یکی از دانشجویان نیز در گفت‌وگو با کبنانیوز گفت: چند سال پیش دولت اعلام کرد که به دلیل افزایش قیمت دلار دانشجوهای شاغل به تحصیل در خارج از کشور می‌توانند به ایران برگردند. بعد ما به وزارت بهداشت رفتیم که درخواست انتقال به داخل کشور را برای دخترمان بدهیم. اما متوجه شدیم که برای بازگشت، باید دو واحد بیشتر پاس می‌کرد و در واقع دخترم دو واحد برای بازگشت به کشور کم داشت. بعد از طریق یکی از آشنایان به این آقا معرفی شدیم. ما هم به دلیل اینکه دخترمان وضعیت روحی خوبی نداشت و می‌خواست او را برگردانیم، به دام این شخص کلاهبردار افتادیم. این شخص گفت که 220 میلیون تومان به من بدهید تا کار انتقال را انجام دهم. اما بعد آن را کم کردیم و مبلغ 180 میلیون تومان را طی دو قسط به او دادیم. بعد که نامه را از او گرفتیم، دخترم دو ترم درس خواند و برای ثبت نام ترم سه از دانشگاه پیام آمد که امضا و مهر نامه ارائه شده جعلی است و شماره دبیرخانه نامه نیز متفاوت است. مادر این دانشجو گفت: الأن یک سال و نیم است که دخترم بلاتکلیف است و معلوم نیست که آینده او چه می‌شود.
با توجه به این‌که تعداد افرادی که در دام شخص افتاده‌اند، بیش از 100 نفر است، شاید بتوان از یک کلاهبرداری سازمان‌یافته نام برد؛ چرا که به نظر می‌رسد برای یک شخص تنها، کلاهبردای در چنین سطحی ممکن نباشد. خواسته این دانشجویان از مسئولان وزارت بهداشت این است که به این قضیه ورود کرده و زمینه را برای ادامه تحصیل آنها در کشور مهیا کنند. چرا که علاوه بر تحمیل مشقت‌ها و هزینه‌های بسیار، الأن حدود دو سال است که امکان ادامه تحصیل ندارند و ممکن است که دیگر هیچوقت نتوانند تحصیل نیمه‌تمام خود را به اتمام برسانند. با وجود چنین کلاهبرداری‌های گسترده‌ای، علاوه بر آسیبی که به این دانشجوها وارد می‌شود، اعتماد عمومی نیز خدشه‌دار می‌گردد. امری که ممکن است تبعات بسیار منفی برای سال‌های متمادی داشته باشد. علاوه بر ورود جدی مسئولان وزارت بهداشت، لزوم ورود نهادهای نظارتی نیز به شدت احساس می‌شود تا دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم و چنین رویه‌های نادرست و آسیب‌زایی کاهش یافته و یا به‌طور کلی پایان یابند.

کبنانیوز