کبنانیوز - حاشیه های سفر قالیباف به روسیه

با بروز این ابهام‌ها و گسترش انتقادها، جوانان و سیاسیون اطراف رئیس مجلس با انواع توئیت و مصاحبه و توضیح، تلاش کردند با پیش کشیدن مواردی از جمله آنچه «پیام بی‌سابقه رهبر انقلاب به پوتین» عنوان می‌کنند، ماجرا را رفع و رجوع کنند؛ غافل از آنکه به نظر می‌رسد آنچه رخ داده، محصول مشاوره‌های امثال همین افراد است و اینگونه پاسخ‌های مبهم، غیر از توجیه کار خود آنها، کمکی به شفافیت و رفع ابهامات در افکار عمومی نمی‌کند.

وزیر امور خارجه ایران اظهار کرد: پروتکل‌های کرونایی و پروتکل‌های ملاقات روسای مجلس، امکان ملاقات آقای قالیباف با پوتین را فراهم نمی‌کرد و ما این موضوع را از همان ابتدا به دوستانمان در مجلس گفتیم.
به گزارش کبنا به نقل از ایسنا، محمد جواد ظریف در پاسخ به سوالی در مورد سفر رئیس مجلس به روسیه و اینکه وی حامل چه پیامی است و آیا وزارت خارجه در جریان این سفر بوده است یا نه، گفت: بله ما از انجام این سفر اطلاع داشتیم. البته پروتکل‌های کرونایی و پروتکل‌های ملاقات روسای مجلس، امکان ملاقات با آقای پوتین را فراهم نمی‌کرد و ما این را از همان ابتدا به دوستان در مجلس گفتیم.
وی با بیان اینکه در وزارت خارجه و همچنین سفارت ایران در روسیه تلاش شد که سفر بسیار خوبی برای آقای قالیباف تدارک دیده شود، افزود: آقای قالیباف در سفر به روسیه با روسای دو مجلس روسیه، وزیر خارجه و دبیر شورای امنیت ملی این کشور دیدار و رایزنی خواهد کرد. همچنین ملاقات‌های متعددی با محافل دانشگاهی، خبری و ایرانیان مقیم روسیه خواهند داشت. سفر بسیار خوبی برای ایشان تدارک دیده شده است و امیدواریم این سفر، سفر موفقی در راستای تقویت روابط دو کشور باشد.
ایرنا در این خصوص نوشت: اخبار متناقض یکی دو روز اخیر درباره سفر رئیس مجلس شورای اسلامی به روسیه، ابهام‌ها و حاشیه‌های زیادی به وجود آورده که در چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی سبب بروز پرسش‌های جدی شده است.
این نخستین سفر خارجی قالیباف در جایگاه ریاست مجلس است و در ادامه سفرهای استانی او با عنوان «نظارت میدانی» انجام می‌شود.
با بروز این ابهام‌ها و گسترش انتقادها، جوانان و سیاسیون اطراف رئیس مجلس با انواع توئیت و مصاحبه و توضیح، تلاش کردند با پیش کشیدن مواردی از جمله آنچه «پیام بی‌سابقه رهبر انقلاب به پوتین» عنوان می‌کنند، ماجرا را رفع و رجوع کنند؛ غافل از آنکه به نظر می‌رسد آنچه رخ داده، محصول مشاوره‌های امثال همین افراد است و اینگونه پاسخ‌های مبهم، غیر از توجیه کار خود آنها، کمکی به شفافیت و رفع ابهامات در افکار عمومی نمی‌کند.
ماجرا چه بود؟
از هفته گذشته خبرهایی درباره سفر محمدباقر قالیباف به روسیه برای دیدار با پوتین و تسلیم نامه رهبر معظم انقلاب منتشر شد. روز گذشته مجتبی توانگر عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت، قالیباف در سفری سه روزه، ۱۹ بهمن به روسیه خواهد رفت و در این سفر ضمن دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه، مواضع صریح نظام درخصوص برجام، تعاملات اقتصادی با روسیه، فروش نفت و... را ابراز و پیامی نیز به رئیس‌جمهوری روسیه تقدیم خواهد شد.
با این حال، همین نماینده ساعاتی پیش توئیت کرد که خبرش در خصوص «نهایی شدن دیدار دکتر ‌قالیباف با ولادیمیر پوتین» دقیق و تائید شده نبود.
به گفته او، «البته دیدار با رئیس جمهور روسیه در دستور کار و در حال برنامه‌ریزی بوده است، اما دیدار با پوتین در روسیه پروتکل‌های ویژه‌ای دارد که دکتر قالیباف پروتکل‌های بهداشتی دیدار با پوتین را نپذیرفته است و به همین جهت پیام مهمی که رئیس مجلس در این سفر حامل آن هستند در دیدار با نمایندۀ معرفی شده توسط پوتین طرح خواهد شد.»
همزمان مشاور رسانه‌ای رئیس مجلس در پاسخ به واکنش‌ها درباره عدم دیدار با پوتین، نوشت: تا دیروز می‌گفتند چرا قالیباف حاضر شده پروتکل‌های روسیه را قبول کند و حالا که به دلیل زمان‌بندی پذیرفته نشد، بازی جدید راه انداخته‌اند. تخریب‌گران می‌خواهند اینکه رهبر انقلاب تاکید داشتند در این مقطع مهم پیام تاریخی خود را فقط از طریق آقای قالیباف منتقل کنند، به حاشیه ببرند.
دیدار با پوتین، بود یا نبود؟
۱۵ آذرماه جاری «ویچسلاو والودین» رئیس دومای روسیه گفته بود، قالیباف رئیس مجلس ایران در ماه جاری (میلادی) به مسکو سفر می‌کند. با این حال این سفر به دلیل آنچه برخی رسانه ها قطعی نشدن دیدار او با ولادیمیر پوتین نوشتند، یک روز پیش از انجام عقب افتاد.
امروز نیز در حالی از «لغو دیدار با پوتین» به دلیل «پروتکل‌های کرونا» سخن گفته می‌شود که ظاهرا پوتین حاضر به دیدار با قالیباف نشده است.
هم‌زمان، برخی فعالان رسانه‌ای تصاویری از حضور پوتین در برنامه‌های مختلف، از جمله حضور در جمع کارگران و دست دادن با آنها منتشر کردند. این تصویر مربوط به مراسم افتتاح یک بزرگراه در ۲۶ ژانویه سال جدید است و رئیس جمهوری روسیه در آن، از ماسک هم استفاده نکرد.
عزت حکمت، مصلحت
حسین امیرعبداللهیان معاون سابق وزیر امور خارجه و مشاور بین‌الملل قالیباف که به نظر می‌رسد در تنظیم برنامه‌های این سفر نقش پررنگی داشته، گفته،‌ برنامه‌های مهمی در مدت اقامت دکتر قالیباف در مسکو تنظیم شده است که دیدار و رایزنی با روسای مجالس دوما و سنای و برخی مقام‌های عالیرتبه دولتی روسیه از آن جمله است و بی‌تردید رعایت اصول عزت، حکمت و مصلحت در سیاست خارجی مورد توجه جدی است.
دو هفته پیش، یکی از خبرنگاران اعلام کرد در ۲۴۳ روز گذشته از مجلس یازدهم، سفیر روسیه با مقام‌های مجلس، ۹ دیدار داشته که ۷ مورد آن با امیرعبداللهیان بوده است. امیرعبداللهیان بعد از آن گزارش اظهار کرد چین و روسیه در سختی‌ها کنار مردم ایستاده‌اند و درباره آمار ملاقات سفیر روسیه با مقام‌های مجلس بزرگنمایی شده است.
با این حال، به نظر می‌رسد یکی از موضوع‌های این دیدارهای متعدد، آماده کردن برنامه همان سفر و تلاش برای دیدار با پوتین بوده که البته همچنان محقق نشده است.
معتمد نظام و خرج کردن از رهبری!؟
با قطعی شدن عدم دیدار پوتین با قالیباف، اعلام شد پیام کتبی رهبر معظم انقلاب اسلامی که قرار بود به رئیس‌جمهوری روسیه تحویل داده شود، به نماینده‌ای داده می‌شود که پوتین تعیین کرده و قالیباف با او دیدار می‌کند.
حال آنکه اگر قرار بود پیام به نماینده پوتین داده شود، می‌شد این نماینده را به تهران دعوت کرد یا پیام با مهر و موم به سفیر روسیه داده می‌شد یا مقامی رده پایین‌تر آن را به نماینده پوتین می‌داد و نیازی به سفر رئیس قوه نبود اما با گسترش انتقادها در فضای مجازی، مشاوران و حامیان قالیباف رویکرد تازه‌ای مطرح کردند و با هشتگ #معتمد_نظام به توصیفات خاص از پیام رهبری پرداختند که در دست قالیباف است.
به گفته آنها، این پیام «برای اولین بار توسط رهبری مکتوب و امضا شده» و ایشان حاضر نشده‌اند آن را به فرد دیگری برای رساندن تحویل دهند.
با وجود آنکه دفتر مقام معظم رهبری درباره این پیام موضعی نگرفته، اما ظاهرا چنین پیامی وجود دارد. با این حال، باز هم طرفداران قالیباف به جای آنکه از اعتبار خود برای رهبری مایه بگذارند، از جایگاه رهبری و پیام ایشان برای حل مشکل رخ داده خرج کردند.
این افراد به این نکته توجه نکردند که اگر رئیس مجلس در سفری خارجی با رئیس مجلس روسیه دیدار کند و برگردد، چیز عجیبی نیست. اما آنچه ایجاد مشکل می‌کند، کم‌محلی به حامل پیام رهبری ایران است؛ بزرگنمایی این «پیام دوران‌ساز»، که به گفته آنها، «هیچ کس از محتوای آن خبر ندارد»، «فقط به قالیباف داده شده» و «قرار است بسیاری از مشکلات کشور را حل کند»، به آن دامن زد و خبرنگاران رسانه‌های خارجی موضوع را فراتر از قالیباف و بی‌اعتنایی رئیس‌جمهوری روسیه به «حامل پیام رهبر جمهوری اسلامی» بازنمایی کردند. این رویه اطرافیان قالیباف، صدای طیف انقلابی را هم در اعتراض به او بالا برد.
البته، هنوز سفر رییس مجلس به روسیه امروز آغاز شده است و با وجود خبرهایی که از لغو دیدار قالیباف با پوتین منتشر شده است، انتظار می رود او در این سفر سه روزه بتواند در قامت رییس قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران با رییس جمهوری روسیه دیدار کند.
... و انتخابات ۱۴۰۰
فردی می‌گفت نمی‌دانم چرا هر چیزی گم می‌شود، سراغ آن را از من می‌گیرند و از قضا پیدا می‌شود!
برای بسیاری از مخاطبان ایرانی که با رفتارهای محمدباقر قالیباف آشنا هستند، اولین برداشت از ماجرای سفر او به روسیه و صرفنظر از دیدار یا عدم دیدار با پوتین و همه پیام‌ها و رایزنی‌های این سفر، معطوف به انتخابات ۱۴۰۰ است. اینکه او و اطرافیانش در صدد ارائه تصویری از یک کاندیدای قدرتمند هستند که علاوه بر توان اجرا در داخل، قدرت مذاکره با سران کشورهای قدرتمند خارجی را هم دارد. رفتارهای انتخاباتی قالیباف اکنون بیش از همیشه به این ذهنیت در جامعه دامن زده و تصور می‌شود قالیباف همچون چندین دوره اخیر، یکی از مدعیان اصلی میدان انتخابات ریاست جمهوری خردادماه آینده است.
پخش زنده این سفر از از دو بخش خبری شبکه اول و شبکه خبر صداوسیما به این گمانه ها بیشتر دامن می زند. شبکه خبر در اقدامی کم سابقه نه تنها مصاحبه قالیباف را پیش از ترک تهران در فرودگاه مهرآباد بطور کامل پوشش داد، بلکه همه لحظات خداحافظی و حتی روبوسی با ماسک او با یکی از نمایندگان مجلس را هم نشان داد؛ به ویژه دست تکان دادن قالیباف از بالای پلکان مسقف، هنگام سوار شدن به هواپیما، گویی یک رئیس‌جمهوری دست تکان می‌دهد.
تردیدی نیست که روسیه یکی از قدرتهای جهان و از هسایگان و شرکای مهم و راهبردی جمهوری اسلامی ایران است و انجام سفرها و تبادل نظرها با رهبران و مسئولان این کشور به منظور تقویت اشتراکات و گسترش روابط همواره از سوی مسئولان کشور در همه دوره ها انجام شده و مورد تاکید آنان بوده است.
با این نگاه به سفر آقای قالیباف به عنوان رییس قوه مقننه نیز نه تنها ایرادی وارد نیست بلکه باید از آن در چارچوب دیپلماسی پارلمانی دفاع بشود اما واقعیت آن است که در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری و مهمتر از آن، اعلام خبر عدم دیدار پوتین با او شرایطی را ایجاد کرده است که بسیاری از ناظران در باره انجام آن در این شرایط به دیده تردید می نگرند.

ایرنا در این زمینه نوشت: خبرهای مربوط به سفر رییس مجلس و دیدار وی با رییس جمهوری روسیه، هفته‌ها در شبکه‌های مجازی و کانال‌های خبری منتشر شده و مورد تحلیل قرار می‌گرفت. گروهی این سفر و دیدار را انتخاباتی و گروه دیگر راهبردی می‌دانستند. مخالفت‌ها و حمایت‌ها از این سفر با اظهارنظر «مجتبی توانگر» نماینده مجلس که پیش از این از دیدار قالیباف و پوتین و تسلیم نامه رهبر انقلاب به وی خبر داده بود؛ با شدت بیشتری ادامه یافت و توانگر این بار از لغو این دیدار به دلیل عدم پذیرش پروتکل‌های مورد نظر کرملین از سوی رییس مجلس سخن گفت. موضوعی که به سرعت در فضای مجازی انعکاس یافت و واکنش‌های بسیاری در پی داشت. همزمان با فرود هواپیمای رییس مجلس در باند فرودگاه مسکو، شبکه‌های اجتماعی مملو از هشتگ نام رییس مجلس بود و هر یک از دو گروه منتقد و حامی وی درباره این سفر و اهمیت آن، دلایل عدم برگزاری دیدار دوجانبه و محتوای پیامی که رییس مجلس با خود به روسیه برده است، به بحث و تحلیل و گاهی مزاح و توهین پرداختند.

واکنش‌ها به لغو یک دیدار
«قالیباف، پروتکل‌های بهداشتی دیدار پوتین را نپذیرفت» انتشار این جمله در صفحه توییت مجتبی توانگر، نقطه آغاز انتقادات مخالفان از قالیباف و دفاع حامیان از وی بود. اظهارنظرهای منتشر شده در فضای مجازی از سوی کاربران شناس و ناشناس حکایت از آن داشت که گزاره اشاره شده فوق از سوی کاربران پذیرفته نشده و نپذیرفتن پروتکل‌های بهداشتی از سوی قالیباف برای آن‌ها قابل باور نیست. با چنین رویکردی توییت‌های متنوعی که اغلب حاوی شوخی با این موضوع و کنایه درباره این سفر بود، نشر و بازنشر شد. این درحالی بود که حامیان رییس مجلس، مخالفان را متهم به تخریب وی و تلاش برای به حاشیه راندن اهمیت سفرش کردند.
«محمدسعید احدیان» مشاور رسانه‌ای رییس مجلس همزمان با اوج گیری این انتقادات در توییتی نوشت: «تا دیروز می‌گفتند چرا قالیباف حاضر شده است پروتکل‌های روسیه را قبول کند؛ حالا که به دلیل زمان‌بندی پذیرفته نشد، بازی جدید شروع کردند تخریب‌گران می‌خواهند این نکته که رهبرانقلاب تاکید داشتند دراین مقطع مهم، پیام تاریخی خود را فقط ازطریق آقای قالیباف منتقل کنند، به حاشیه ببرند.»
«مهدی محمدی» مشاور امور راهبردی رییس مجلس هم در رشته توییت دیگری درباره این سفر توضیحاتی داد و تاکید کرد: «طبیعی است کسانی که با همه توان پیگیری کردند تا این سفر منتفی شود، یا پیامی داده نشود، یا پیام را فردی به جز آقای قالیباف منتقل کند و اکنون هم مانده‌اند که ماجرا چیست و چرا هر چه زدند به در بسته خوردند، عصبی و پریشان باشند اما این حاشیه‌ها به این مأموریت تاریخی لطمه‌ای نمی‌زند.»
توانگر هم در ادامه توییت‌های حمایتی خود از قالیباف نوشت: «همان‌هایی که هرچه تلاش کردند و به در و دیوار زدند حتی از محتوای پیام مهمی که رئیس‌مجلس به روسیه می‌برد هم نتوانستند مطلع شوند، متاسفانه نیروهای خود را بسیج کرده‌اند تا این سفر تاریخی را به نحوی دروغین روایت کنند. فصل‌جدید سیاست‌خارجی برای حل مشکلات اقتصادی آغاز شده است.»
حامیان قالیباف اما توضیح ندادند که منظور از تخریب گران، تلاشگران برای منتفی کردن این سفر و درودیوار زنندگان چه کسانی هستند اما به بسیار کوشیدند تا سفر رییس مجلس به روسیه و دیدار وی با رییس دومای این کشور را استراتژیک تحلیل کنند. این تلاش‌ها از سوی دیگر طیف‌های اصولگرا هم مورد انتقادهای تند قرار گرفت.
اصولگرایان اما تنها منتقدان این روزهای رییس مجلس و رویدادهای دو روز گذشته نبودند؛ بسیاری از چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای هم در این زمینه به اظهارنظر پرداختند. «عباس عبدی» فعال سیاسی و رسانه‌ای هم از مشاوران رییس مجلس انتقاد کرد. «سید عطاءالله مهاجرانی»، وزیر ارشاد دولت اصلاحات هم در توییتی نوشت: «وقتی دیپلمات‌های شناخته شده‌ای مثل دکتر خرازی و دکتر ولایتی به عنوان مشاوران ارشد یا عالی با آیت‌الله خامنه‌ای همکاری دارند و زبان دیپلماسی و تعامل را می‌دانند. چه ضرورتی دارد که پیام را رئیس محترم مجلس که در دیپلماسی سابقه و سررشته‌ای ندارد، ببرد و در مأموریت ناتوان بماند؟»
«حسین مرعشی» سخنگوی حزب کارگزاران هم با تاکید بر اینکه اگر رییس جمهوری روسیه وقت ملاقاتی تنظیم نکرده، رییس مجلس نباید اعتبار مجلس ایران را کم می‌کرد؛ تصریح کرده است: «اطمینان دارم که آقای قالیباف حامل پیام مقام معظم رهبری به آقای پوتین، رئیس جمهور روسیه نبوده است چراکه اگر حامل پیام مقام معظم رهبری به پوتین بود یقیناً آقای پوتین ملاقات می‌کرد.»
منتقدان سفر رییس مجلس آن را انتخاباتی تحلیل کرده و انجام نشدن دیدار رسمی میان رییس مجلس و رییس جمهوری روسیه را نوعی تخفیفشان ایران در جایگاه بین المللی ارزیابی می‌کنند. برخی خبرهای منتشر شده در شماری از کانال‌ها هم مدعی هستند نامه رهبر انقلاب با اصرار رییس مجلس به وی تحویل داده شده و پوتین هم این دیدار را به دلیل شائبه انتخاباتی بودن آن نپذیرفته است.
محتوا نامه‌ای که قالیباف به روسیه برده است نیز از محورهای مهم مباحث طی روزهای گذشته بود؛ محتوایی که تاکنون کسی درباره جزییات آن سخن نگفته است اما رییس مجلس هنگام عزیمت به مسکو آن را در راستای تعمیق روابط ایران و روسیه دانست.
«محمد حسین فرهنگی» سخنگوی هیات رییسه مجلس در این زمینه گفته است: «از جزییات نامه اطلاعی ندارم و شاید هم درست نباشد که مفاد نامه منتشر شود. اما در مجلس دیپلماسی پارلمانی پیگیری می‌شود و بخشی از آن توسط رییس مجلس که سخنگوی کل مجلس شورای اسلامی است انجام می‌شود و این سفر هم در این راستا صورت می‌گیرد.»
روزهای آینده و پاسخ احتمالی دولت روسیه به نامه‌ای که قالیباف حامل آن بوده میزان اهمیت و نتایج این سفر را مشخص خواهد کرد. قدر مسلم آن است که نحوه برنامه‌ریزی و انتشار خبر دیداری که هنوز قطعی نشده است؛ اقدامی حرفه‌ای و متناسب با جایگاه رییس مجلس جمهوری اسلامی نبوده و شاید به همین دلیل است که منتقدان این نوع رفتارها را انتخاباتی ارزیابی می‌کنند. رفتارهایی که نتیجه آن محدود به شخص یا گروه خاص نبوده و با منافع ملی و جایگاه بین المللی جمهوری اسلامی گره خورده است.