حتماً خوانندۀ پی‌گیر با دیدن این آمارها بر می‌گردد به همان سؤالی که سال‌ها پیش برای عباس میرزا پیش‌ آمده بود؛ «چرا و به چه علت ما این‌گونه شده‌ایم؟». واقعاً به چه دلیل ما هنوز در مرحلۀ اول توسعۀ فرهنگی قرار داریم و قدمی جلوتر نرفته‌ایم که هیچ، حتّی در این سال‌ها عقب‌گرد هم داشته‌ایم؟ چرا مسئولین استانی و کشوری چاره‌ای برای این وضعیت نمی‌اندیشند؟ اگر تا به‌حال پیرامون آن اندیشیده‌اند پس نمود آن در کجاست؟ نمود برگزاریِ این‌همه جلسات دربارۀ وضعیت فرهنگی را در کجا می‌توان دید؟

ناگفته نماند که فرهنگ غریزی نیست و نمی‌توان سطح توسعۀ فرهنگیِ شهری را به خصایص مردم‌شناختیِ آنجا نسبت داد؛ یعنی ضعفِ فرهنگ بیش از آنکه مربوط به مردم باشد، مربوط به بسترها و زمینه‌هایی است که مردم در آن قرار گرفته‌اند. درواقع، شیوۀ سیاست‌گذاری از متمهمان اصلیِ این وضعیت هست. این‌که استان تهران در اغلب این سال‌ها توسعه‌یافته‌ترین استان فرهنگیِ کشور بوده است آیا به معنای ویژگی‌های مردم‌شناختی آنجا است یا به دلیل پایتخت بودنِ آن؟ مسلماً اگر نهادهای سیاسی هم گوشۀ چشمی به استان ما داشتند ما در چنین دُوری از نابرخورداری فرهنگی قرار نمی‌گرفتیم. در واقع، سطح توسعۀ فرهنگی، نمودی از سیاست‌گذاری موجود است و از طرف دیگر با سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد، سطح توسعۀ فرهنگی نزول بیشتری پیدا می‌کند؛ به‌عبارت دیگر ارتباط متقابلی بین این دو شکل می‌گیرد.
متأسفانه نهادهای فرهنگی استان، مانند ادارۀ فرهنگ و ارشاد اسلامی، فعالیت‌های فرهنگی خود را صرفاً به برگزاری تعدادی نمایشگاه و تئاتر و مسائلی از این قبیل محدود کرده و به مسائل زیربنایی فرهنگی استان ورودی نمی‌کند. از طرف دیگر، مخاطبان آن هم برخی هنرمندان و خواص هستند و در مقابل، بدنۀ اجتماعیِ مردم، حتّی شناخت چندانی از وظایف این نهاد فرهنگی ندارند. برای مثال، چرا تاریخ شفاهی استان کهگیلویه و بویراحمد هنوز مکتوب نشده است؟ چرا سنت‌های فرهنگی محلیِ استان در دست فراموشی قرار گرفته‌اند؟ و صدها چرای دیگر. در واقع، همان‌طور که گفتیم فرهنگ غریزی نیست، یادگرفتنی است. بنابراین اگر منطقه‌ای برای مدتی طولانی نتواند به سطحی بالاتر از فرهنگ دست یابد، متهمان نه مردم، که مسئولین هستند.