بررسیها نشان میدهد
۶۶ مورد خرسکشی در دهه گذشته/ فاجعه کی متوقف میشود؟ / خرسهای که در کهگیلویه و بویراحمد کشته شدند
24 ارديبهشت 1401 ساعت 14:49
بررسیها نشان میدهد از سال ۱۳۹۰ تاکنون تعداد ۶۶ قلاده خرس در ایران و به طور مستقیم توسط انسانها کشته شدند؛ واقعه دلخراشی که به طور قطع نقش آموزشوپرورش و رویکرد مدیران به محیط زیست در جلوگیری از بروز آن غیرقابل انکار است.
بررسیها نشان میدهد از سال ۱۳۹۰ تاکنون تعداد ۶۶ قلاده خرس در ایران و به طور مستقیم توسط انسانها کشته شدند؛ واقعه دلخراشی که به طور قطع نقش آموزشوپرورش و رویکرد مدیران به محیط زیست در جلوگیری از بروز آن غیرقابل انکار است.
صحبت و بحث پیرامون مفاهیم محیطزیست اعم از تخریب منابع طبیعی، از بین بردن منابع آبی، کوهخواری، تخریب معادن و حیوانکشی و ... اموری هستند که در برهههایی از زمان به تیتر نخست رسانههای اجتماعی و مطبوعاتی تبدیل شده و بعد از مدتی کاملا به فراموشی سپرده میشوند. چنانچه موضوع تاسیس پالایشگاه میانکاله در روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ و روزهای نخستین سال ۱۴۰۱ در صدر رسانهها و اخبار اجتماعی قرار داشت اما بعد از گذشت کمتر از یک ماه، دیگر در اخبار و رسانهها از این موضوع خبری نیست.
متاسفانه تاکنون روند یک مساله اجتماعی مانند محیطزیست، کمتر مورد توجه قرار گرفته و این درحالی است که اگر روند تاریخی یک مساله به دقت مورد بررسی قرار میگرفت، شاید امروزه و در دوران مدرن، کمتر شاهد رفتارهای بدوی و بسیار سادهانگارانه و سطحی با محیطزیست میبودیم.
در تازهترین اخبار محیطزیستی، یک قلاده پلنگ و دو قلاده خرس قهوهای به دست انسان از بین رفتند. موضوع نیز در همان روزهای نخست دستمایه مطبوعات بود و بعد از چندی به فراموشی سپرده شد. بدون آنکه تاریخ چنین رفتارهایی با محیطزیست بررسی شده و ابعاد مختلف آن برای افکار عمومی شفاف شود. چنانچه اگر تنها روند خرسکشی در ایران مورد واکاوی قرار بگیرد، تعجب و شگفتی زیادی میآفریند.
جایگاه خرس در تعادل زیستی ایران
از میان هشتگونه خرس موجود در دنیا، دوگونه «خرس قهوهای و سیاه آسیایی» که در ایران زیست میکنند، اکنون به علت عوامل انسانی و طبیعت در «فهرست سرخ اتحاد بینالمللی حفاظت از محیطزیست» و در آستانه انقراض قرار دارند(۱). به گونهای که اکنون تعداد جمعیت هر دو گونه انگشتشمار شده و هیچ آمار مشخصی از تعداد اندک باقیمانده این گونههای آسیبپذیر در دست نیست.
خرس اکنون به عنوان «بزرگترین حیوان گوشتخوار ایران» شناخته میشود که متاسفانه در خطر انقراض قرار دارد. تا پیش از این دو گونه گربهسان بزرگ، یعنی «ببر خزری» و «شیر ایرانی» بزرگترین گونه گوشتخوار محسوب میشدند که اولی در حدود ۶۳ سال پیش و دومی هم ۷۷ سال قبل از بین رفتند(۲). هرچند گفته میشود که گونه شیر ایرانی در هندوستان وجود دارد.
از میان هشت گونه خرس موجود در دنیا، دوگونه خرس قهوهای و سیاه آسیایی که در ایران زیست میکنند اکنون به علت عوامل انسانی و طبیعت در «فهرست سرخ اتحاد بینالمللی حفاظت از محیطزیست» و در آستانه انقراض قرار دارند.اما نکته مهم، جایگاه این حیوان در تعادل زیستی و حتی آبوهوایی است که امروزه به همین دلیل در بیشتر نقاط جهان- حتی کشورهای آفریقایی- برای عموم جامعه امری پذیرفته محسوب شده و در بیشتر این کشورها نیز این حیوان نه تنها مورد حمایت قرار میگیرد، بلکه در چنین جوامعی، همزیستی مسالمتآمیز با این موجودات در نظام آموزشی خرد و کلان هم آموزش داده میشود.
گونههای خرس قهوهای و سیاه در ایران هم از گیاهان و هم از گوشتخوران کوچکتر تغذیه کرده و تا حد امکان از انسانها دوری میکنند. در واقع خرس با خوردن دانه گیاهانی مانند «بنه» کوهی موجب ازدیاد درختان و گونههای جنگلی میشود و نقش بسیار مهمی در این زمینه دارد.
باید در نظر داشت بسیاری از دانههای گیاهان دارای غشاء خارجی هستند که این دانهها اگر سالیان متمادی و حتی در شرایط نور و خاک مناسب هم قرار بگیرند، تبدیل به گیاه یا درخت نمیشوند. اما بعد از بلعیده شدن توسط خرس، این غشاء خارجی در سیستم گوارشی حیوان هضم شده و دانه آماده رویش به همراه فضولات حیوانی -که نقش تامین کود و رطوبت برای دانه گیاه را دارند- به چرخه طبیعت باز میگردد.
نقش دیگر خرس در کنترل جمعیت جوندگان، گیاهخوران و سایر گوشتخوران کوچک است که در صورت افزایش جمعیت آنها نه تنها محیطزیست جانوری و گیاهی، بلکه محیطزیست انسانی هم به مخاطره میافتد. بسیاری از جاندران از جمله گراز، سگ ولگرد، موش و ... به عنوان آفت محسوب میشوند و در صورت انقراض جانداری مانند خرس، جمعیتشان افزایش یافته و مشکلات جدی در تنوع زیستی و حتی آب و هوایی ایجاد میکنند.
نخستین واکنشهای جدی به کشته شدن خرس
نخستین واکنشهای جمعی به مساله محیطزیستی که ابعاد رسانهای بسیار زیادی را هم ایجاد کرد، مربوط به واقعه کشتن یک خرس مادر به همراه دو تولهاش در سال ۱۳۹۰ بود که به فجیعترین و غیراخلاقیترین حالت ممکن کشته شدند. در این ماجرا که در استان اصفهان و شهرستان سمیرم و در ارتفاعات زاگرس جنوبی- زیستگاه خرس قهوهای- اتفاق افتاد، خرس مادر با سلاح گرم کشته شده و بعد از آن شکم تولههای این خرس نیز در حالی که زنده بودند، با چاقو دریده شده و به پرتگاه انداخته میشود!(۳) که بعد از آن واکنشهای گستردهای را در فضای مجاز و شبکههای اجتماعی به راه انداخت. این واقعه را شاید بتوان نخستین واکنش عمومی به ماجرای کشته شدن خرس دانست.
از سال ۱۳۹۰ تا به امروز تعداد ۶۶ قلاده خرس قهوهای و سیاه در ایران به دست انسان کشته شدند.بر اساس اخبار و گزارشهای رسانهای، از سال ۱۳۹۰ تا به امروز تعداد ۶۶ قلاده خرس قهوهای و سیاه در ایران به دست انسان کشته شدند که جدول ذیل پراکندگی و تعداد آنها را به درستی نشان میدهد:
ردیف | استان | تعداد خرس کشته شده | سال |
۱ | اصفهان | ۳ | ۱۳۹۰ |
۲ | کرمان | ۱ | ۱۳۹۱ |
۳ | آذربایجان شرقی | ۱ | ۱۳۹۱ |
۴ | نامشخص | ۲۲ | ۱۳۹۳و۱۳۹۲ |
۵ | نامشخص | ۱۰ | ۱۳۹۴ |
۶ | گلستان | ۱ | ۱۳۹۵ |
۷ | کهکیلویه و بویراحمد | ۱ | ۱۳۹۵ |
۸ | نامشخص | ۳ | ۱۳۹۵ |
۹ | گلستان | ۱ | ۱۳۹۶ |
۱۰ | کرمانشاه | ۱ | ۱۳۹۶ |
۱۱ | مازندران | ۴ | ۱۳۹۷ |
۱۲ | البرز | ۱ | ۱۳۹۷ |
۱۳ | مازندران | ۱ | ۱۳۹۷ |
۱۴ | فارس | ۱ | ۱۳۹۷ |
۱۵ | مازندران | ۱ | ۱۳۹۸ |
۱۶ | کرمانشاه | ۱ | ۱۳۹۸ |
۱۷ | ارومیه | ۱ | ۱۳۹۹ |
۱۸ | خراسان شمالی | ۱ | ۱۳۹۹ |
۱۹ | مازندران | ۳ | ۱۳۹۹ |
۲۰ | اردبیل | ۱ | ۱۳۹۹ |
۲۱ | اردبیل(مشکین شهر) | ۱ | ۱۳۹۹ |
۲۲ | اصفهان | ۱ | ۱۴۰۰ |
۲۳ | ایلام | ۱ | ۱۴۰۰ |
۲۴ | کهکیلویه و بویراحمد | ۱ | ۱۴۰۰ |
۲۵ | مازندران | ۱ | ۱۴۰۰ |
۲۶ | اردبیل | ۱ | ۱۴۰۱ |
۲۷ | مازندران | ۱ | ۱۴۰۱ |
جمع کل | ۶۶ | ۱۳۹۰-۱۴۰۱ |
کد مطلب: 447968