دریافت لینک صفحه با کد QR
کبنا بررسی کرد
مذاکرات ایران و آمریکا؛ توافق نزدیک یا بن‌بست دیپلماتیک؟ / ایران و آمریکا در مسیر توافق محدود
1 ارديبهشت 1404 ساعت 10:24
دور دوم مذاکرات میان هیأت‌های ایرانی و آمریکایی در روز شنبه در رم، نه تنها سطح انتظارات را بالا برد، بلکه آستانه تحقق آن را نیز افزایش داد. خوش‌بینی، «فضای مثبت» و «گفتوگوهای مؤثر» که پس از دور اول مذاکرات در شنبه گذشته توسط رسانه‌های ایران تبلیغ شد، همچنان ادامه دارد — دست‌کم بنا بر گزارش‌های داخلی ایران —، اما سخت‌ترین و پیچیده‌ترین بخش مذاکرات اکنون در پیش است.
دومین دور مذاکرات میان هیأت‌های ایرانی و آمریکایی روز شنبه در رم برگزار شد و فضای مثبت و سازنده این گفت‌وگوها امیدها برای دستیابی به توافقی محدود را افزایش داده است. با این حال، مذاکرات وارد مرحله‌ای پیچیده‌تر شده و چالش‌های فنی و سیاسی پیشِ رو می‌تواند سرنوشت این تلاش دیپلماتیک را تعیین کند.
مذاکرات در سکوت بین‌المللی؛ غیبت شرکای اصلی برجام
این دور از مذاکرات که به‌صورت دوجانبه و محرمانه میان دولت ترامپ و جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود، بدون حضور طرف‌های دیگر برجام از جمله کشورهای اروپایی، چین و روسیه انجام شده است. اسرائیل نیز که از مخالفان سرسخت برنامه هسته‌ای ایران است، در این مذاکرات غایب بوده و صرفاً از طریق دیدارهای محرمانه مقامات ارشد خود با نماینده آمریکا در رم، تلاش کرده است خواسته‌هایش را مطرح کند.
بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، مرحله بعدی مذاکرات قرار است روز چهارشنبه در عمان و در چارچوب کارگروه‌های تخصصی برگزار شود. نتایج این مرحله در نشست روز شنبه مرور خواهد شد و طرفین درباره آینده مسیر دیپلماتیک تصمیم‌گیری خواهند کرد.
هدف مشترک: اجتناب از جنگ
در شرایطی که بی‌اعتمادی میان تهران و واشنگتن همچنان عمیق است، هر دو طرف بر یک هدف مشترک توافق دارند: اجتناب از جنگ. این توافق بر پایه دیدگاه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، شکل گرفته است که تمایلی به آغاز درگیری نظامی جدید ندارد. ترامپ که به‌دنبال کاهش حضور نظامی کشورش در مناطق جنگی جهان است، روند خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را آغاز کرده و حتی طبق گزارش نیویورک‌تایمز، برنامه اسرائیل برای حمله به ایران را متوقف کرده است.
با این حال، تهدیدهای دوطرفه همچنان سایه سنگینی بر مذاکرات دارد. ترامپ در اظهارات خود تأکید کرده است که هدف اصلی آمریکا جلوگیری از گسترش سلاح هسته‌ای ایران است، اما مسیر رسیدن به این هدف همچنان با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است.
۹ شرط ایران برای آغاز مذاکرات
ایران برای شروع مذاکرات شروط مشخصی تعیین کرده است که از سوی علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، در شبکه اجتماعی «ایکس» منتشر شده‌اند. این شروط عبارت‌اند از:
- جدیت طرف مقابل در مذاکرات؛
ارائه تضمین‌های مشخص از سوی آمریکا؛
رفع تحریم‌ها؛
رد مدل لیبی برای خلع سلاح؛
توقف تهدیدهای نظامی و اقتصادی آمریکا؛
سرعت در پیشرفت مذاکرات؛
مهار عوامل مخرب مانند اسرائیل؛
تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی؛
حفظ توازن در توافق.
عباس عراقچی، رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران، پس از پایان دور اول مذاکرات جدیت آمریکا را تأیید کرد و گفت‌وگوها را سازنده دانست. با این حال، او پیش از آغاز دور دوم مذاکرات نسبت به نیت واشنگتن ابراز تردید کرده بود.
چالش‌های اصلی مذاکرات: غنی‌سازی اورانیوم و نظارت بین‌المللی
یکی از موضوعات کلیدی این مذاکرات، مسئله غنی‌سازی اورانیوم و آینده برنامه هسته‌ای ایران است. ایران که در دو سال گذشته بارها اعلام کرده بود توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ دیگر موضوعیتی ندارد، اخیراً اعلام کرده است که در صورت رفع تحریم‌ها حاضر است به محدودیت‌های این توافق بازگردد. طبق توافق برجام، ایران اجازه داشت اورانیوم را تا سطح ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کند، اما اکنون ذخایر غنی‌شده ایران به سطح ۶۰ درصد رسیده است؛ سطحی که در صورت تصمیم برای ساخت سلاح هسته‌ای، برای تولید بیش از شش بمب کافی است.
ایران همچنین اعلام کرده است که ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را به کشور ثالث منتقل نخواهد کرد و اصرار دارد که سانتریفیوژهای اضافی نابود نشوند و در خاک خود ذخیره شوند تا در صورت نقض توافق از سوی آمریکا، به‌عنوان ضمانت مورد استفاده قرار گیرند.
از سوی دیگر، موضوع نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز یکی از چالش‌های حساس مذاکرات است. ایران در سال‌های اخیر محدودیت‌هایی برای دسترسی بازرسان آژانس به سایت‌های نظامی خود اعمال کرده و ارسال ویدئوهای نظارتی را متوقف کرده است. سفر اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، به تهران و گفتوگوهای او با عباس عراقچی هنوز به نتایج مشخصی منجر نشده است.
مواضع متناقض آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران
ایالات متحده تاکنون مواضع متفاوتی درباره برنامه هسته‌ای ایران اعلام کرده است. ترامپ تأکید کرده است که هدف اصلی آمریکا جلوگیری از گسترش سلاح هسته‌ای ایران است و با محدود شدن سطح غنی‌سازی به ۳.۶۷ درصد موافق است. با این حال، مشاور امنیت ملی آمریکا، مایک والتز، خواستار نابودی کامل برنامه هسته‌ای و موشکی ایران شده است.
ویتکوف، نماینده آمریکا در مذاکرات، نیز مواضعی متناقض داشته است. او در اظهارنظری گفته است که آمریکا با محدود شدن غنی‌سازی به سطح تعیین‌شده در برجام رضایت دارد، اما در اظهارنظر دیگری از نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران حمایت کرده است. این اختلافات داخلی در واشنگتن می‌تواند بر روند مذاکرات تأثیرگذار باشد.
احتمال توافق محدود و پیامدهای آن
کارشناسان بر این باورند که ایران و آمریکا ممکن است به توافقی محدود دست یابند که برنامه هسته‌ای ایران را در سطحی قابل کنترل محدود سازد. رحمن قهرمانپور، کارشناس سیاست خارجی، معتقد است که ترامپ به توافقی متوسط نیز رضایت خواهد داد، چراکه این توافق می‌تواند به‌عنوان یک دستاورد سیاسی بزرگ برای او مطرح شود. این توافق ممکن است شامل کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم، انتقال بخشی از ذخایر به کشور ثالث و نظارت‌های دقیق‌تر باشد.
با این حال، ایران تأکید کرده است که زیرساخت‌های هسته‌ای خود را نابود نخواهد کرد و خواستار حفظ ظرفیت‌های موجود است. این موضوع می‌تواند مذاکرات را به چالش بکشد و احتمال دستیابی به توافق را کاهش دهد.
پیشنهاد میزبانی تهران در مذاکرات
برخی تحلیلگران پیشنهاد داده‌اند که تهران به‌عنوان میزبان مذاکرات تعیین شود. این اقدام می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از حسن نیت ایران تلقی شود و زمینه‌ساز کاهش تنش‌ها و مقابله با تبلیغات ایران‌هراسی باشد. حضور نماینده آمریکا در ایران، علاوه بر تقویت ظرفیت‌های دیپلماتیک، می‌تواند فرصت‌هایی برای مذاکرات اقتصادی و همکاری‌های آینده فراهم کند.
چشم‌انداز مذاکرات: توافق یا بن‌بست؟
به‌رغم فضای مثبت گزارش‌شده از مذاکرات رم، چالش‌های فنی و سیاسی همچنان سایه سنگینی بر روند گفت‌وگوها دارند. جزئیات فنی مانند سطح غنی‌سازی، ذخایر اورانیوم و نحوه نظارت‌های بین‌المللی می‌توانند به‌عنوان نقاط اختلاف، مذاکرات را به بن‌بست بکشاند. در عین حال، فشارهای داخلی در هر دو کشور نیز بر روند مذاکرات تأثیرگذار خواهد بود.
در نهایت، آینده این مذاکرات به میزان انعطاف‌پذیری طرفین و توانایی میانجی‌ها در مدیریت اختلافات بستگی دارد. آیا این مذاکرات می‌تواند به توافقی پایدار منجر شود یا اینکه بار دیگر به شکست خواهد انجامید؟ پاسخ این پرسش‌ها در روزهای آینده مشخص خواهد شد.
کد مطلب: 498470
کبنانیوز
https://www.kebnanews.ir